یکی از مهم ترین مؤلفه های تمدن معاصر غرب، سکولاریسم است. نقش این نظام فکری که به عنوان واکنشی به عملکرد نهادهای مذهبی غرب به ویژه کلیسا در قرون وسطی شکل گرفت آن چنان در تمدن معاصر برجسته است که می توان تأثیر آن بر شرایط و مناسبات مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... را به وضوح پی جویی کرد و جغرافیای ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این پژوهش پس از معرفی و تبیین اجمالی مبانی این نظام، به مسئله «چگونگی تأثیرگذاری سکولاریسم بر معماری و شهرسازی معاصر و به طور خاص، تحولات کالبدی فضایی شهر معاصر ایرانی» پرداخته شده است. روشی که برای بررسی مسئله یادشده از آن استفاده شده است، روشی ترکیبی مرکب از مطالعات اسنادی کتابخانه ای برای گردآوری داده ها و تحلیل محتوای کیفی برای تحلیل داده ها است. براساس نتایج این پژوهش، ازآنجاکه معماری و شهرسازی و موضوعات مرتبط با آن (مانند تحولات کالبدی فضایی) متأثر از مناسبات مختلف اجتماعی، فرهنگی، و... هستند، به تبعِ تأثیر سکولاریسم بر این مناسبات، شهر معاصر ایرانی نیز از سکولاریسم و مبانی آن متأثر شده است و این تأثیرپذیری که در تقابل با فرهنگ اسلامی و ایرانی است به وضوح در معماری و شهرسازی معاصر ایران قابل پی جویی است. برای اثبات این ادعا، ضمن ارائه بحث های تحلیلی، به مصداق ها و نمونه های عینی (اعم از فضاها و بناهای معماری) استناد شده است.
