مطالب مرتبط با کلیدواژه

خیال


۱۲۱.

بررسی جلوه های خیال در آثار سالوادور دالی با رویکرد نقد تخیلی گاستون باشلار

تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۲۰۹
تخیل به گواه بسیاری از تئوریسین های تاریخ هنر عنصرِ بنیادین خلق آثار هنری است. گاستون باشلار از جمله تئوریسین هایی است که باور دارد تصاویر اساسی حیات، یعنی تصاویری که تخیلِ زندگی بدون آنها امکان پذیر نمی باشد، تصاویری وابسته و هم بسته به عناصر چهارگانه ی هوا، خاک، آب و آتش در جهان می باشند که از ابتدا تا به امروز هموار ضامن ارزش های هستی شناسانه و حیاتی بوده اند. سالوادور دالی (1904-1989)، نقاش اسپانیایی، به عنوان یکی از برجسته ترین هنرمندان سورئالیست قرن بیستم است که عمدتاً به خاطر خلق تصاویری گیرا و خیالی در آثار خویش شناخته می شود. در این پژوهش تلاش می شود به آفرینش و بازنمایی جلوه های خیال در آثار سالوادور دالی پرداخته شود؛ بنابراین نگارنده در این تحقیق می کوشد تا با تحلیل پنج اثر شاخص سالوادور دالی به نام های دو هارکلین (1942)، تلویزیون، ارتباطات، هفت هنر پرجنب وجوش (1947)، ورزشکار کیهانی (1968)، هارمونی کُرات (1978) و نبرد در ابرها (1979) بر مبنای رویکرد نقد تخیلی گاستون باشلار به این نتیجه دست یابد که عناصر چهارگانه ی جهان به منزله ی بنیان خیال در هستیِ سوژه های انسانی به حساب می آیند.
۱۲۲.

ژاک لاکان و خیال سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خیال ساحت نمادین دیگری بزرگ/کوچک خوش آیش آرمانشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۲۳۴
ژاک لاکان فیلسوف و روانکاو فرانسوی با خارج کردن روان شناسی از حوزه فردی، مفاهیمی را ارائه کرده که بسیار مورد توجه فیلسوفان و اندیشمندان سیاسی- اجتماعی قرار گرفته است. از مهم ترین این مفاهیم، مفهوم «خیال» است. در این مقاله تلاش می شود تا با رویکرد واکاوی مفهوم «خیال» (فانتزی) در نظریه لاکان، کارکرد سیاسی- اجتماعی «خیال» به عنوان مفهومی که از راه خلق گفتمان های آرمان گرا و بسیج گر، در خدمت بازتولید اجتماعی ایدئولوژی زور در ساختارهای تمامیت خواه قرار گرفته، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بررسی شود. نخست، در بخش چارچوب نظری بیان می شود که براساس نظریه لاکان سوژه در فرایند سوژگی خود همواره به دنبال وصول به تمامیت است، تلاشی که تنها «خیال» دست نیافتنی است، زیرا تمامیت در ساحت واقع قرار دارد؛ جایی که دست نیافتنی بوده و نقش «خیال»، تنها پوشاندن این ناکامی و فروزان نگه داشتن شعله میل است. سپس مشخص می شود که «خیال»، مفهومی است که پیش از آنکه فردی باشد، اجتماعی است و می توان بسیاری از کنش های سیاسیِ جمعی و به ویژه کنش های آرمان طلبانه و توده ای را براساس آن تبیین کرد. بر همین اساس، مفسران لاکان طرح همه ایدئولوژی ها و مکاتب سیاسی برای تشکیل آرمانشهرهای تمامیت طلب را، تنها نوعی «خیال» تعبیر می کنند که با سودای رسیدن به مدینه فاضله ای که اساس آن بر تمامیت وحدت و یکپارچگی است، در واقع زمینه های برقراری تمامیت خواهی (توتالیتاریسم) را فراهم کنند.
۱۲۳.

بررسی نقش حازم قرطاجنی در انتقال بوطیقای یونانی به حوزه بلاغت اسلامی (با تکیه بر کتاب منهاج البلغاء و سراج الأدباء)

کلیدواژه‌ها: حازم قرطاجنی نقد ادبی شعر خیال محاکات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۱۴۷
   در میان آثار متقدمان، آخرین نشان از پیوند میان فن شعر ارسطو و نقد عربی در کتاب منهاج البلغاء و سراج الأدباء از حازم قرطاجنی به چشم می خورد. وی بی آنکه مفتون عظمت ارسطو شود یا عظمت کار و خلاقیت او را نادیده بگیرد، طرحی را تدوین کرد که الهام گرفته از نظرات یونانیان و معطوف به سروده های عربی و در یک جمله، نشان از تلفیق بوطیقای یونانی با بلاغت اسلامی دارد. حازم متوجه این نکته شد که ضمن توجه به نظرات شعری یونانیان، باید عصاره نظریه شعر عربی را در مدرسه بلاغیون مسلمان جستجو کند و در این مسیر از نقش و نظرات مهم بلاغیون و فلاسفه اسلامی از جمله ابن سینا و فارابی غافل نشود. بااین وجود اختلاف نظرهایی بین حازم قرطاجنی با فلاسفه اسلامی در قضیه شعر وجود دارد که این پژوهش در پی آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی و مقایسه عناصر سازنده شعر از نگاه یونانیان و فلاسفه اسلامی و هم چنین نقش واسطه ای و تعدیل کننده ی حازم قرطاجنی در این موضوع، به سؤالاتی از این قبیل پاسخ دهد که اصلی ترین شاخصه کار حازم در انتقال قواعد شعر یونانی به حوزه اسلامی چه بوده است؟ همچنین مهم ترین اختلاف حازم با فلاسفه اسلامی در موضوع عناصر تشکیل دهنده ی شعر کدم اند؟ نتیجه این پژوهش نشان گر این حقیقت است که حازم در عمل موفق شد ساختار منسجم و نظام مندی را طراحی کند که نمونه آن را نه می توان در مکتب شارحان آثار یونانی سراغ گرفت و نه در مدرسه بلاغیون مسلمان. این ها، بعلاوه اشراف کامل او بر دو نظریه «یونانی-فلسفی» و «عربی-بلاغی» منجر به تألیف کتابی شد که در موضوع خود تا قرن ها بی بدیل ماند. روش وی در این کتاب بر پایه به گزینی، نظم و قیاس استوار است.
۱۲۴.

خوانشی نو از اسفار اربعه صدرایی بر اساس الگوی سفر قهرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حکمت صدرایی خیال سخن داستان سفر قهرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۷۷
ملاصدرا فلسفه را علمی برای استکمال همه نفوس انسانی معرفی می کند و آن را مختص گروه خاصی نمی داند؛ اما پیچیدگی مسائل فلسفی و دشواری فهم آن به دلیل انتزاعی بودن بر کسی پوشیده نیست. این در حالی است که ازنظر ملاصدرا قوه خیال و قدرت سخن دو موهبت الهی است که امکان فهم و انتقال این گونه مسائل را برای مخاطبان مختلف ایجاد می کند. قوه خیال به کمک تجزیه و ترکیب صور و معانی، پیوسته در حال ایجاد صور و معانی جدید است و زبان با گستره ای به پهنای خلاقیت ذهن، با تغییرات مداوم در فرم و محتوا، ابزاری است در خدمت ذهن گوینده برای انتقال معانی به ذهن مخاطب. داستان قالبی است که دو عنصر خیال و سخن فصل ممیّز آن از دیگر متون است. در این مقاله، عناصر داستان از منظر حکمت صدرایی به روش توصیفی تحلیلی تبیین شده و نیز ظرفیت های داستانی شدن آن بررسی شده است. وجود تمثیلات در حکمت صدرایی و عرضه شدن آن در قالب چهار سفر، امکان خوانشی داستانی از آن را با بهره گیری از کهن الگوی «سفر قهرمان» فراهم می کند.
۱۲۵.

نقش محوری زمان در تفسیر اونتولوژیک هایدگر از فلسفه کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زمان سوژه خیال استعلا اونتولوژی متافیزیک وجود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۱۷۸
زمان در تفسیر اونتولوژیک هایدگر از کانت چه نقش و جایگاهی دارد؟ تفسیر هایدگر از فلسفه کانت، تفسیری بحث برانگیز و متفاوت از جریان تفسیرهای معمول از فلسفه او است. هایدگر در پرتوی فهم معنای وجود به تفسیر کانت می پردازد و قصد دارد پروژه کانت را به معنای کلی، یک پروژه اونتولوژیک قلمداد کند. حال، ما با توجه به پرسش اصلی این مقاله، درصدد هستیم تا نقش محوری زمان را در تفسیر هایدگر از کانت نشان دهیم، نقشی که به گمان ما، خط اصلی و رشته پیونددهنده دیدگاه های هایدگر در باب کانت است و بدون درنظر گرفتن آن، فهم چگونگی تفسیر هایدگر از کانت، چندان راه به جایی نخواهد برد.
۱۲۶.

بررسی جلوه های خیال در آثار سالوادور دالی با رویکرد نقد تخیلی گاستون باشلار

کلیدواژه‌ها: خیال نقد تخیلی سورئالیسم گاستون باشلار سالوادور دالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۵۷
تخیل به گواه بسیاری از تئوریسین های تاریخ هنر عنصرِ بنیادین خلق آثار هنری است. گاستون باشلار از جمله تئوریسین هایی است که باور دارد تصاویر اساسی حیات، یعنی تصاویری که تخیلِ زندگی بدون آنها امکان پذیر نمی باشد، تصاویری وابسته و هم بسته به عناصر چهارگانه ی هوا، خاک، آب و آتش در جهان می باشند که از ابتدا تا به امروز هموار ضامن ارزش های هستی شناسانه و حیاتی بوده اند. سالوادور دالی (1904-1989)، نقاش اسپانیایی، به عنوان یکی از برجسته ترین هنرمندان سورئالیست قرن بیستم است که عمدتاً به خاطر خلق تصاویری گیرا و خیالی در آثار خویش شناخته می شود. در این پژوهش تلاش می شود به آفرینش و بازنمایی جلوه های خیال در آثار سالوادور دالی پرداخته شود؛ بنابراین نگارنده در این تحقیق می کوشد تا با تحلیل پنج اثر شاخص سالوادور دالی به نام های دو هارکلین (1942)، تلویزیون، ارتباطات، هفت هنر پرجنب وجوش (1947)، ورزشکار کیهانی (1968)، هارمونی کُرات (1978) و نبرد در ابرها (1979) بر مبنای رویکرد نقد تخیلی گاستون باشلار به این نتیجه دست یابد که عناصر چهارگانه ی جهان به منزله ی بنیان خیال در هستیِ سوژه های انسانی به حساب می آیند.
۱۲۷.

خیال پردازی و تاثیر آن بر زندگی فردی و اجتماعی کودکان و روند تحصیلی آنها

تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۵۲۱
رویا پردازی یا خیال پردازی حالتی از ذهن است که توجه ما از کاری که به صورت فیزیکی یا ذهنی در حال انجامش بودیم؛ منحرف شده و مشغول چیز دیگری میشود. رویا پردازی ممکن است در مورد اتفاقاتی در گذشته، زمان حال یا حتی آینده ما باشد. در این پژوهش به بررسی خیال پردازی و تاثیرات آن بر روند تحصیلی و زندگی کودکان میپردازیم همچنین مطالب و منابع این مقاله از سایت های مختلف مثل پرتال جامع علوم انسانی و نور مگز استفاده شده است . شیوه های مدرن تدریس توجه و هرچه بیشتر در به کارگیری قوه تخیل و فراگیران است که گاهی تحت عنوان روش تدریس آینده نگر نیز مطرح شده و یا با آن ارتباط گاهی نزدیکی دارد بدین صورت که قدرت عظیم تخیل در مغز کودکان محور کار قرار گرفته و می توان با طرح سوال ها و مسائل به گونه ای تحریک کننده و قابل توجه زمینه علاقه مند شدن کودکان به حل مسئله پیشرو و در نتیجه بروز خلاقیت ها افزایش اعتماد به نفس و کسب روی حل مسئله را فراهم ساخت.
۱۲۸.

عشق: خیال یا واقع؟ بررسی تطبیقی مفهوم عشق نزد مولوی و لاکان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۷۰
مقاله حاضر پژوهشی است با ماهیتی تطبیقی و میان رشته ای درباره مفهوم «عشق» در آثار مولانا جلال الدین محمد بلخی، شاعر و عارف نامدار ایرانی و ژاک لاکان، فیلسوف و روان کاو شهیر فرانسوی. عشق در این تحقیق از دو وجه مورد بررسی قرار گرفته است: عشق از منظر مولوی که یکی از بالاترین مراحل سیر و سلوک عارفانه است و زبان از بیان حقیقت آن عاجز است و عشق از دیدگاه لاکان که رابطه ای مبتنی بر وهم و خیال است و ریشه در خودشیفتگی دارد. این مقایسه نشان می دهد که تفاوت مولوی و لاکان در تعریف عشق به تفاوت دیدگاه آن ها درباره ماهیت عشق باز می گردد. از دید لاکان، عشق ریشه در ساحت و حیث خیال دارد؛ در حالی که از نظرگاه مولوی، عشق در اصطلاح لاکان، متعلق به ساحت و حیث واقع است. مقاله حاضر به دنبال آن است که با بازگردانی نظریات و اصطلاحات عرفانی مولانا به زبان روان کاوی، تعریفی مولانایی لاکانی از عشق ارائه دهد؛ به عبارت دیگر، هدف از این تحقیق توضیح این مسئله است که اگر دیدگاه مولانا از عشق را به زبان لاکان بازگردانیم، عشق در روان کاوی لاکان در چه جایگاهی قرار خواهد گرفت و نسبت به دیدگاه پیشین آن، چه تغییری خواهد کرد.
۱۲۹.

پدیداری آفرینش های هنری بر اساس نظر نهایی در نفس شناسی صدرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خیال هنر نفس حکمت متعالیه ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۰۶
اهل حکمت، هنر را زائیده نیروی خیال می دانند. در نظر ایشان استناد حقیقی هنر به این نیرو وابسته به وجود مستقل قوه خیال است. در حالی که مطابق نظر نهایی حکمت صدرایی که مبتنی بر وحدت نفس و کل القوا بودن آن است، همه قوا، عین الربط به نفس اند. بر این مبنا، پرسش از چگونگی آفرینش آثار هنری از نفس چنین پاسخ داده می شود که؛ خیال، شأنِ نفس و عین تعلق به آن است. در نتیجه آثار منتسب به آن همچون هنر نیز، حقیقتاً فعلِ نفس خواهد بود و انتساب آن به خیال، ثانوی و با تسامح است. گوناگونی  تجلی و ظهور نفس، سه مرتبه از وجودِ هنری را پدید می آورد که مرتبه اعلای آن واحد، اجمالی و بسیط به وجود جمعی نفس است. در این مرتبه، وجود هنری با تمام عناصر کمالی نفس یکی ا ست. بنابراین تمامِ معرفت ها، به وجودِ واحد در نفسِ انسان موجودند و هیچ فرقی میان هنرمند و حکیم و عارف وجود ندارد. تنها در مراتب بعدی و تنزل بر مرتبه خیال و سپس خلق بیرونی اثر هنری در پایین ترین مرتبه آن است که وحدت جمعی نفس در سیمای هنری خاص آشکار می شود.
۱۳۰.

سوررئالیسم و عرفان عراقی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: فراواقع گرایی عرفان عقل گریزی شطحیات عشق خیال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۱۷۷
فراواقع گرایی یا سوررئالیسم دارای اصولی مشابه و مشترک با مبانی عرفان است که این اشتراک در اندیشه های برخی از عارفان ظهور چشمگیرتری یافته است و فخرالدین عراقی شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم ایرانی از آن جمله است که تاکنون از این دیدگاه به نظم و نثر او نگریسته نشده و در قالب نقد ادبی جدید مورد مطالعه و مقایسه قرار نگرفته است. در این مقاله که از نوع کتابخانه ای و به روش توصیفی- تحلیلی است، پس از خوانشی جدید از رابطه عرفان با سوررئالیسم موارد اشتراک آنها در آثار عراقی ترسیم و دنبال می شود. او پیرو مکتب جمال است که به زیبایی و عشق اصالت می دهد و عنصر خیال را مرز فراواقعیت و زیبایی آفرین می داند، با گریز از عقل به کشف و شهود روی می آورد و از دنیای درون شبیه به ضمیر ناخودآگاه سخن می گوید و با شطح و الهام از دنیای خیال بهره می گیرد که در حقیقت تصویرهایی سوررئالیستی ارائه می دهد. در این پژوهش آموزه های عرفانی فخرالدین عراقی قابل مقایسه با این مکتب نشان داده می شود.
۱۳۱.

نقش قوه خیال در پدیدارشناسی ادراک زیبایی شناختی از دیدگاه میکل دوفرن؛ مطالعه موردی: نقاشی شارل هشتم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سارتر میکل دوفرن خیال ادراک زیبایی شناختی نقاشی شارل هشتم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۹۱
ادراک زیبایی شناختی از جمله مباحث بحث برانگیز در حوزه زیبایی شناسی جدید است که میکل دوفرن از یک منظر خاص پدیدارشناختی به بیان آن مبادرت ورزیده است. به باور وی، اثر هنری ساختاری را برای ابژه زیبایی شناختی فراهم می کند که مهم ترین تمایز بین این دو در ادراک است. در این مقاله تلاش می شود این تمایز را مشخص کرده و فرایند ادراک زیبایی شناختی و نقش قوه خیال  از دیدگاه دوفرن نشان داده شود. دوفرن سه مرحله برای ادراک زیبایی شناختی قائل شده است. مرحله نخست حضور است که در آن از مرلوپونتی تأثیر پذیرفته است. در مرحله دوم، یعنی خیال از سارتر تأثیر پذیرفته، و سرانجام در مرحله سوم، یعنی تأمل و احساس متأثر از کانت است. از نظر وی، تماشاگر اثر هنری در ادراک اثر هنری باید این سه ساحت را همزمان درک کند. در این جستار کوتاه، با روش توصیفی و تحلیلی، مرحله دوم بررسی می شود. همچنین به تأثیری که دوفرن از سارتر گرفته، اشاره خواهد شد. در پایان، دوفرن نتیجه می گیرد که خیال یک مرحله از ادراک است و به غفلت سارتر از ادراک به خاطر خیال و عواطف اعتراض می کند و این غفلت را باعث و بانی سوء تفسیر سارتر از تجربه زیبایی شناختی می داند.    
۱۳۲.

توانایی های خیال و نسبت میان زیبایی طبیعی و هنری از نظر جوزف ادیسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جوزف ادیسون خیال زیبایی طبیعی زیبایی هنری لذات اولیه لذات ثانویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۰۶
جوزف ادیسون با تمرکز بر ادراک زیباشناختی، شأن خیال را به عنوان یک نیروی خداداده ی ذهنی که چندین امکان مثبت و منفی برای لذت بردن فراهم می کند، بالا می برد. بخشی از نیروی خیال بدور از هر گونه علائق و انگیزه های معرفتی، توأم با یک نگرش بی غرض، میان حس و فاهمه آزاد عمل می کند و لذات اولیه را از ابژه های طبیعی یا حاضر و لذات ثانویه را از تصور و بازنمایی آنها موجب می شود و این گونه ضرورت ارتباط هنر و طبیعت تأیید می شود. در این مقاله به منظور بیان این که چه نسبتی میان زیبایی طبیعی و هنری برقرار است، تلاش می شود شرح مبسوط تری از کارکردهای شناختی، معنوی و زیباشناختی خیال عرضه شود. همچنین از آنجا که نظریه خیال ادیسون، آرام آرام زمینه ی رویکرد ذهنی را در تعریف تجربه زیباشناختی فراهم می کند، تلاش می شود تبیینی از چرایی وقوع تجربه زیباشناختی در مواجهه با زیبایی، هماهنگی و عظمت در طبیعت حاصل شود و در نهایت این که چگونه امر نو یا غیرمتعارف در خلق تجربه زیباشناختی می تواند به هنر در برابر طبیعت، امکانی مضاعف ببخشد. برای تحقق این منظور، داده های این پژوهش از طریق مطالعه ی کتابخانه ایِ آرای ادیسون و شارحان وی گردآوری شده، سپس توصیف و تحلیل می شوند.
۱۳۳.

کاربرد خیال در تربیت بر اساس مبانی صدرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۱۹
پیشنهاد اصولی برای استفاده از خیال در تربیت، هدف مقاله حاضر است. چیستی خیال، ماهیت تربیت، رابطه این دو با یکدیگر و اصول کاربرد خیال در تربیت، پرسش های اصلیِ در این پژوهش هستند. از روش تحلیل و استنتاج، برای تبیین موضوع استفاده شده است. ابداعات فلسفی ملاصدرا در اثبات عالم خیال متصل و تجرد خیال، که امکان اتحاد نفس با این صور را فراهم نموده، پیامدهای مهمی در تبیین تحولات نفس به عنوان موضوع اصلی تربیت، داشته است. علاوه بر آن حضور و نقش خیال در ظهور اراده ها و انجام اعمال، کسب معرفت، و شکل گیری هویت انسان ها، رابطه ای مهم و ماندگار میان خیال و امر تربیت فراهم آورده است. اصول چهارده گانه کاربرد خیال در تربیت، در سه بخش اصول عام، اصولی برای تربیت خود و اصولی برای تربیت دیگران، با هدف کمک به تقویت نقش خیال در حوزه تربیت، ارائه شده اند. اهمیت خیال، مدیریت خیال، مدیریت عواطف، نقد صور خیالی، گشودگی برای افق های جدید، الگودهی هویتی، زمینه سازی و ... از اصول پیشنهادی کاربرد خیال در تربیت هستند.
۱۳۴.

بررسی تجلی وحدت در مسجد امام اصفهان براساس آراء ابن عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۱۲۶
معماری یکی از هنرهای بسیار مهم بشری است که تأثیری شگفتی همواره بر انسان ها داشته است و همانند هر هنری چه بسا بتوان گفت، مهم ترین و محوری ترین موضوع آن "هارمونی" است. گرچه هارمونی در موارد بسیار گوناگونی تعریف می شود، اما جوهره ی هارمونی در واقع همان "وحدت" است. یعنی اجزای متکثر در کلّیتی وحدت و تمامیت می یابند. که لازمه ادراک فضای معماری است. همچنین در فلسفه اسلامی ادراک این جهان استهلاک کثرت در وحدت است. طبق وحدت وجودی ابن عربی، وجودی واحد در پس تکثر این جهان مستتر است، در واقع تکثر و تعددی که در عالم نمایان است، ناشی از ظهور وجود حقیقی واحد است که نمایانگر وحدت کلی می باشد. هدف از پژوهش حاضر دستیابی به ماهیت این وحدت و چگونگی وقوع آن هست. سوالاتی که در این تحقیق مطرح هست؛ بررسی ماهیت این وحدت و قابلیت تطبیق پذیری آن در آراء ابن عربی و معماری و اینکه چه زمینه های مادی در فضای معماری برای رسیدن به وحدت فراهم شده است؟ پژوهش حاضر از نوع کیفی تحلیلی- توصیفی بوده و راهبرد پژوهش مطالعه ی موردی (مسجد امام اصفهان) با رویکرد تفسیری می باشد. این تحقیق با تحلیل تجربه ی وحدت در کثرت در مسجد امام اصفهان، ارتباط این موضوع را در آراء ابن عربی و معماری مورد بررسی قرار می دهد. از نتایج اصلی پژوهش، نقش خیال در معرفت وحدت بر مبنای وحدت وجودی ابن عربی و سیر از کثرت به وحدت در فضای معماری اسلامی می باشد. همچنین همان طور که در وحدت وجود، یافتن وجود و وجودیافتن یکی است و این یافتن، از طریق کشف و شهود است. در معماری مسجد امام اصفهان، با ایجاد فضای معنوی با استفاده از عناصر زوجین (زوجیت خیال)، بستری برای کشف و شهود وحدت توسط ناظر فراهم شده است.
۱۳۵.

چیستی معقولات اولی و نقش خیال در آن ها از نظرگاه فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۲۵
در پژوهش حاضر، به چگونگی شکل گیری معقولات اولی و نقش خیال در آن ها ازمنظر فارابی پرداخته ایم. معقولات اولای عامل، اولین مرتبه فعلیت بخشی به عقل بالقوه، حدوث اختیار و تولد حیات خاص انسانی، و نخستین پله صعود به مراتب فراتر ادراکی- فعلی هستند. فرایند حدوث معقولات اولی، منوط به حدوث قوای ادراکی حاسّه و متخیل و ناطقه، گذار از معارف هریک از این قوا و فعلیت جزء نزوعی تابع معارف آن هاست. تأثیرات متقابل سوابق مرتبت حسی- خیالی بر حصول معارف اولی و حدوث اختیار، و به صورت متقابل، حصول معارف اولی بر مراتب بعدی معرفتی، شأن دهنده مراتب تشکیکی اختیار، عقل بالفعل و نقش تعین بخشی اختیار در مرتبت معرفتی هریک از انسان هاست. قائل شدن فارابی به اصناف معقولات اولی، تقدم دیدگاه او در گسترش دادن مبادی اولای علوم و مبناگروی تعدیل یافته را نشان می دهد. خیال در ابعاد مختلف از شکل گیری معقولات اولی، نقش دارد و به عنوان مخزن مشاهدات حدوث تجربه در مرتبت ثانوی اراده در حدوث معقولات اولی (اراده ثالث)، پذیرشگر معقولات اولی، و محاکات کننده کلیات و جزئیات افاضات عقل فعال است؛ همچنین ساختار معرفت شناختی انسان به علت ناتوانی او در معرفت یافتن به کنه اشیا ناشی از ملابست با هیولی و لوازم آن، ساختار حسی- خیالی و به تبع آن، تعلیم انسان ها نیز ازنوع تخییلی خواهد بود.
۱۳۶.

بررسی مفهوم حقیقی نور در عرفان اسلامی و انعکاس ان در نگارگری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۴۶ تعداد دانلود : ۱۸۷
عناصر تشکیل دهنده هنر اسلامی نشانه هایی از جهان قدسی و ملکوتی هستند که در آن نور الهی نقش اصلی را ایفا می کند که جلوه ای از جلوات خداوند است و حضورش در عرفان و هنر اسلامی تجلی می یابد. در فرهنگ ایرانی، اسلامی نور همواره نمادی از عالم ملکوت و معنا بود. ازاین رو در نظریه های عرفانی جایگاه اساسی دارد. از منظر هنر اسلامی همه چیز از افاضه وجود بهره مند است زیرا خداوند نور مطلق آسمان و زمین است و رنگ ها راه و وسیله ای برای نمایش نور هستند که با آشنا شدن با عوالم نورانی و طی کردن مراحل سلوک عارف و پدیدار شدن مقامات عرفانی به صورت رنگ و نوری خاص در درون انسان عارف مرتبط می گردد. در پژوهش حاضر به مسئله نور در عرفان و نگارگری اسلامی پرداخته شده است. پژوهش حاض به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های منابع تاریخی به رشته تحریر درآمده است. یافته های پژوهش حاکی از این است روح هنر اسلامی سیر از ظاهر به باطن اشیاء و امور است و هنرمندان در نقش و نگارهایی که در صورت های خیالی خویش در عالم کثرات می بیند در نظرشان هرکدام جلوه حسن جمال و جلال الهی را می نماید؛ بدین معنی هنرمند همه موجودات را چون مظهری از اسماء الهی می بیند و بر این اساس، اثر هنری او به مثابه محاکات و ابداع اسماء الله است. در تفکر اسلامی جهان جلوه و مشکات انوار الهی ست که حاصل فیض مقدس نقاش ازلی و هر ذره ای و هر موجودی از موجودات جهان و هر نقش و نگاری مظهر اسمی از اسماء الهی ست   اهداف پژوهش: بررسی مفهوم نور در عرفان اسلامی. واکاوی چگونگی انعکاس مفهوم عرفانی نور در نگارگری اسلامی. سؤالات پژوهش: جایگاه نور و رنگ در عرفان اسلامی و آثار آن در هنر اسلامی چگونه است؟ منظور از خیال خلاق و تجلی گونه چیست؟
۱۳۷.

واکاوی زیبایی شناسی و نمادپردازی در هنر معماری قشقایی به روش پدیدارشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نماد پناه آرمان آستانه خیال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۰۲
نمادپردازی و زیبایی شناسی مردمان در هنرهایشان نمود می یابد. سایر محققانی که معماری سیاه چادر را موردتوجه قرار داده اند ازنظر عناصر و اجزا، ویژگی های سازه ای، اقلیمی یا شیوه زندگی به آن توجه کرده اند. آن ها به تمجید زیبایی های آن پرداخته اند اما جنبه های زیبایی شناسانه را تحلیل نکرده اند. این پژوهش با تمرکز بر سیاه چادر عشایر قشقایی به عنوان جلوه ای از معماری بومی در پی این است که پیام ها و انگاره های زیبایی شناسانه را به صورت اکتشاف پدیدارشناسانه شناسایی کند. هدف این پژوهش شناخت ساختار معنا در معماری سیاه چادر است. زیبایی شناسی و نمادپردازی به عنوان بالاترین سطح معنی در معماری عشایر کمتر موردتوجه قرار گرفته است. داده های این پژوهش به صورت مشاهده یک ایشوم ییلاقی عشایر قشقایی و صحبت با زنان گردآوری شده و به صورت پدیدارشناسی تحلیل شده است. چهارچوب نظری بر اساس نظریه فرهنگی - اجتماعی راپاپورت و پدیدارشناسانه باشلار تدوین شده است. بر اساس این چهارچوب مؤلفه های گهواره، مرزها، درون و بیرون، بزرگ و کوچک، آرمان، آشیانه، شکل ها و رنگ ها بر مبنای سه عنصر خیال، رؤیا و افسانه تحلیل می شوند. سؤال این پژوهش این است که ویژگی های نمادین و زیبایی شناسی چگونه بر شکل سیاه چادر عشایر قشقایی تأثیرگذار است؟ یافته ها نشان می دهد نمادهایی مانند رؤیاپردازی نامحدود، بی کرانگی قلمروی سکونت، عناصر طبیعت، تقدس اجاق، پناه، کمال گرایی، جلوه انسانی سیاه چادر، عشق ورزیدن به خانه، مینیاتوری از عمارت آرمانی، صمیمیت و مرزهای نسبی در ارتباط شکل سیاه چادر با معنا قابل خوانش است. نتایج همچنین نشان می دهد کل مجموعه سیاه چادر با عرصه های اطراف به عنوان نظام خانه مدنظر است و ساختار شکل گیری عناصر مختلف به صورت شکل گیری عرصه ها در یک ساختار مارپیچی حول زن عشایر تعریف می شود. بنابراین در کنار سایر عوامل سرپناه و شیوه زندگی، مفهوم ادراکی پناه، معنا و نمادها در ایجاد معماری بومی سیاه چادر نقش تعیین کننده دارد.
۱۳۸.

دیدگاه ابن عربی بر وحیانی بودن قران و پاسخ به شبهات آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رؤیا عالم مثال مطلق مقید تأویل فدا خیال مکاشفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۷۰
معانیی که از حضرت الهی فرودمی آیند یک صورت جسمانی مانند صورت خیال ما می پذیرند و سپس به عالم ملک فرودمی آیند. بدین لحاظ جهان مثال را « خیال منفصل» نیز می نامند. و ارواح کلی انسانی پیش از ظهورشان در بدن با آن صورت ها ظاهرند و اکثر مکاشفات در این عالم است که آن را « خیال مقید» می نامند انواع خواب ها مربوط به این عالم است و معبر نیز خواب را با توجه به این عالم تعبیرمی کند. پیامبر (ص) در مورد دو خواب فرموده : یوسف (ع) وقتی که برادرانش در برابر او سجده کردند صورت خارجیه حسیه را حق قرارداد و گفت خوابم تعبیر شد و آن را خیال اندر خیال دانست نه حقیقت و در مورد ابراهیم (ع) بایست خوابش را تأویل می کرد اما چون انبیاء امور را در عالم مثال مطلق مشاهد ه می کنند که مطابق با واقع است و نیازی به تعبیر ندارد آن را تأویل نکرد و به ذبح فرزندش پرداخت و این فدیه مربوط به آن چیزی بود که در ذهن ابراهیم (ع) بود نه آنچه در نفس الامر بود. به این دلیل خداوند فرمود: « ان یا ابراهیم قد صدقت الرویا»  نفرمود در رویا صادق بودی. دکتر عبدالکریم سروش نیز به پدیدارشناسی قرآن پرداخته و در موردِ ماهیت رویا ، قرآن و وحی الهی نق. طه نظراتی دارد؛ از این رو ، هر دوی این مطالب را بررسی می کنیم زیرا بر این اعتقادیم که تضاربِ آراء نه تنها جمودِ فکری دینی را ازبین می برد بلکه بیش از آن ، باعثِ رشدِ و ارتقاء معرفتی نیز می گردد. این مقاله ، از ره آوردِ چالش های میانِ ادعای سروش و نقد های بر آن است که می تواند به درک و فهمی عمیق تر از مسائلِ مهم و تأثیرگذار در زندگی دینی راه یابد.
۱۳۹.

شعر و منشأی آن در ادبیات جهان

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شعر الهام استمداد الهه و شیطان ذهن خیال آفرینش های هنری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۳۲
برای شناخت کیفیّت حالات نفسانی شاعر و فضای ذهن و خیال او، بحث درباره منشأی پیدایش شعر، نکته جالب و قابل اهمیّتی است. اعتقاد به این نکته که هر هنری، آبشخور و محلّ تغذیه خاصّ خود را داشته، از اندیشه های بنیادین در حوزه مباحث هنری در غرب و شرق بوده است. تحلیل مضامین آفرینش های هنری در ساختار فکری شاعران و ارتباط دادن آن با دنیای بیرون، درگرو شناخت فضایی است که شاعر در آن فضا تحت تأثیر عوامل مختلف به دریافتی می رسد که پیکره هنری اثر خود را مفصل بندی می کند. در مقاله حاضر، مسئله «الهام» و جایگاه آن در خلاقیّت هنری، که در ادبیات جهان با عناوین مختلف نبوغ، ذوق و جذبه، الهه شعر، جنّ و شیطان، تابعه، همزاد و... از آنها یاد شده بررسی شده است. 
۱۴۰.

مقایسه اشعار تأملی بین جبران خلیل جبران و ویلیام بلیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اندیشه خیال جلوه های تأملی ویلیام بلیک جبران خلیل جبران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۹۴
در حقیقت موضوع این مقاله بحث دو محوری است؛ در یک بحث سخن از دو شاعر بلندآوازه در ادبیات و شعر عربی و انگلیسی می رود، و در دیگری سروده های اینان در ارتباط با رویکرد تأمل فکری در شعر معاصر مورد بحث و تحقیق قرار می گیرد؛ طبیعی است که به اقتضای محور نخست سخنانی در ارتباط با ادبیات تطبیقی و مکتب آمریکایی که منهج اصلی در مقایسه بین این دو شاعر در این نوشتار بوده است مجال طرح پیدا می کند و در ارتباط با محور دوم از میان چهار رویکرد عمده شعری یعنی رویکردهای میهنی، اجتماعی، فنی و فکری؛ از نمونه های شعری که از دو شاعر یادشده آورده ایم برمی آید که در اشعار تأملی بلیک مسائل اجتماعی و در اشعار تأملی جبران مسائل معنوی به صورت شاخصی جلوه گری می نماید.