مطالب مرتبط با کلیدواژه

ژرار ژنت


۸۱.

تحلیل زمان روایی داستان حضرت سلیمان (ع) در قرآن کریم بر اساس نظریه ژرار ژنت

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) 57 - 75

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم حضرت سلیمان (ع) سرعت روایی ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۵۱
یکی از تکنیک های اصلی در تحلیل رمان ها، بررسی و نقد روایت پردازی داستان با توجه به نظریه روایت شناسی ژرار ژنت منتقد ساختارگرای فرانسوی است. از دیدگاه او زمان در هر داستان یکی از عناصر مهم در پیشبرد ارکان داستان است و خود این زمان به سه قسمت نظم، تداوم و بسامد تقسیم می شود. در این جستار به روش توصیفی - تحلیلی به مقوله زمان در داستان حضرت سلیمان7 براساس نظریه ژرار ژنت، پرداخته ایم تا اهمیت به کارگیری عنصر زمان، وابسته ها و هم بسته های آن به عنوان یکی از بنیان های روایت بررسی و تحلیل شود. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که روند داستان حضرت سلیمان7 به دلیل استفاده بیش از حد از حذفیات و عنصر زمان پریشی سیر صعودی به خود گرفته است. این داستان پر از جنب و جوش، هیجان، تحرک، پویایی، دلهره و اضطراب درونی و بیرونی است و همین مسئله تا حدی زیاد سرعت داستان را متعادل نشان می دهد.
۸۲.

بررسی و تحلیل روابط بینامتنیت قرآنی دیوان ناصر خسرو بر اساس نظریه ژنت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۲ 41 - 63

کلیدواژه‌ها: قرآن بینامتنیت ژرار ژنت ناصر خسرو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۲۸
در سالهای اخیر در عرصه نقد ادبی و زبان شناسی، نظریه ای تحت عنوان نقد بینامتنی رواج پیدا کرده است که به ارتباط و تعامل بین متون پرداخته و به بررسی وجوه تشابه ، تفارق و تاثیرپذیری یک متن از متون دیگر می پردازد. این نظریه معتقد است که متون و گویندگان آنها از یکدیگر متأثر شده و آگاهانه یا ناآگاهانه، از سرچشمه های ادبی و فکری یکدیگر بهره مند می شوند. در گستره ادب فارسی، قرآن یکی از زیرمتن هایی است که از دیرباز نظرگاه های مختلف زیبایی شناسی صوری و معنایی آن، مرجع و منبع بسیاری از شاعران و نویسندگان بوده است که برای اعتبار و غنای سخن خویش، از مفاهیم و تعلیمات قرآنی بهره برده اند. یکی از این شاعران ناصرخسرو می باشد که اصلی ترین زیرمتن تشکیل دهنده اندیشه در دیوانش، قرآن کریم است. در این تحقیق سعی شده است تا با شیوه توصیفی- تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای، ابعاد تاثیر پذیری ناصر خسرو از آیات قرآنی بر اساس نظریه بینامتنی ژنت مورد بررسی قرار گیرد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از میان روابط سه گانه بینامتنی ژنت، بینامتنی صریح و شاخه های آن( واژه ها، عبارات و جمله های کوتاه، ترکیب های اضافی و وصفی) بیشترین نمود را در دیوان ناصر خسرو دارد و در بین شاخه های مختلف بینامتنی صریح، واژه ها، پرکاربردترین شیوه بینامتنی در این اشعار می باشند. بعد از بینامتنیت صریح، بینامتنیت ضمنی بر اساس بسامد، درمرتبه دوم قراردارد؛ و از بین شاخه های مختلف این بینامتنی، بینامتنیت مضمون، بیشتر و متنوع تر از نمونه های دیگر است.
۸۳.

تحلیل روابط بینامتنی عرفانی دستورالجمهور با کتاب عوارف المعارف براساس نظریه ژرار ژنت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۲ 228 - 242

کلیدواژه‌ها: تحلیل بینامتنیت ژرار ژنت شیخ خرقانی شیخ سهروردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۳ تعداد دانلود : ۱۶۹
بینامتنیت، تولید متن از طریق تعامل با متون پیشینیان یا معاصر خود است که مشارکت آن متن ها در متن مورد نظر به صورت صریح، غیرصریح و ضمنی از متنی در متن دیگر صورت می گیرد. ژرار ژنت از برجسته ترین محققان عرصه بینامتنیت است که بخش عمده ای از مطالعات خود را روی طبیعتِ گفتمان روایی متمرکز می کند. مقاله حاضر با توجه این دیدگاه او، بینامتنیت در دستور الجمهور را مورد بررسی قرار داده و پس از مطالعه مبانی نظری با عوارف المعارف سهروردی، منطبق نموده است. درواقع عوارف المعارف سهروردی را در جایگاه پیش متن و دستور الجمهور شیخ خرقانی را به عنوان پس متن مورد ارزیابی قرار داده و به این نتیجه می رسد که شیخ خرقانی از عوارف المعارف تاثیر گرفته است. همچنین بیشترین بینامتنیت در دستورالجمهور از عوارف المعارف، به صورت ضمنی (وام گیری و الهام گونه) بوده و گاهی خرقانی به صورت غیرصریح به عوارف المعارف نظر دارد و نیز شیخ خرقانی در فضای عرفانی- فکری مشابهی با سهروردی قرار داشته و این نزدیکی باعث ایجاد اشتراکات و مشابهت های مفهومی در اثر شده است. نتیجه مطرح شده به روش کتاب خانه ای و به شیوه تحلیلی-توصیفی، بینامتنیت موجود در اثر را به اثبات می رساند.
۸۴.

بازخوانی نقش و کارکرد فراخوانی شخصیت های اسطوره ای در شعر پایداری افغانستان (مطالعه موردی اشعار واصف باختری بر اساس نظریه ژرار ژنت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پایداری سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 127 - 152

کلیدواژه‌ها: اسطوره ادبیات پایداری شعر معاصر افغانستان واصف باختری بینامتنیت ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۲۷۱
اسطوره مهم ترین تجلی تخیل در زبان و نمادی است روایت مند، تصویری و فرهنگی شده که بخشی از آن به واقعیت هستی شناختی و کیهان شناختی و بخش دیگر به باورهای ملّی مرتبط است. اسطوره ها با ویژگی های تکرارشوندگی، ماهیّتی بینامتنی دارند و به همین دلیل در طول تاریخ در آثار مختلف بازآفرینی می شوند. شاعرانِ پایداری افغانستان با آگاهی از این ظرفیت در بازتاب مسائل مرتبط با مقاومت از جلوه های نمادین اسطوره بهره برده اند. یکی از شاعران پایداری افغانستان که به صورت گسترده از تخیل پایدار و الگوی تکرارشوندگی اسطوره ها سود جسته، واصف باختری است. او با کاربرد زبانی سخته به صورت نمادین و چندسویه به بازآفرینی اسطوره پرداخته و به یاری اساطیر، صدای اعتراض خود را در برابر استبداد سیاسی حاکم و نیروهای متجاوز بلند کرده است. در این جستار به تحلیل اسطوره در اشعار پایداری واصف باختری با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد بینامتنی بر پایه آرای نظری ژرار ژنت پرداخته شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که اغلب اسطوره های بازتاب یافته در شعر پایداری باختری از گونه اساطیر ملّی است که حضور بینامتنی آنها بیشتر به گونه تلمیحی و با بینامتنیّت ضمنی مرتبط است و گاهی به صورت کنایی، نقل قول و ارجاع بینامنتیّت صریح نیز پیوسته است. اسطوره در نظر واصف، ابزاری برای بازاندیشی هویّتی در مخاطبان محسوب می شود. گویا وی می خواهد از ظرفیت های اقناعی اسطوره ها برای ایجاد حس اعتماد به نفس ملّی و تحریک به جنبش اجتماعی علیه استبداد داخلی و تجاوز خارجی بهره گیرد و با طرح اساطیر به تقویت مواضع حماسی و پایداری و تحریک احساسات جمعی بپردازد.  
۸۵.

بررسی و تحلیل ساختار روایی شهادت امام حسین (ع) در شعر «الصخر و الندی» (براساس آراء ژرار ژنت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره ۱۲ بهار و تالستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴(پیاپی ۸۲) 7 - 38

کلیدواژه‌ها: امام حسین (ع) شهادت الصخر و الندی روایت شناسی ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۲۹
شهادت امام حسین (ع) محور اصلی شعر «الصخر و الندی» اثر حسب الشیخ جعفر است. در این شعر، سراینده معاصر عرب، شهادت آن حضرت را بر پایه نمادها و مکاشفات درونی، در قطعاتی که عنصر گفت وگو و روایت، وجه غالب آن است با بهره گیری از شگردهای نمایشی بازآفرینی می کند. ضرورت نگارش مقاله حاضر، واکاوی ساختاری معنایی شعری است که ضمن بیان اندوه غنایی با کاربست الگوهای روایی، شهادت امام حسین (ع) را به عنوان رستاخیزی علیه ظلم، در پیوند با عصر حاضر می نمایاند. نگارندگان در این نوشتار بر آن هستند که با روش تحلیلی توصیفی از منظر روایت شناسی ژرار ژنت، که یکی از جامع ترین چارچوب های تحلیل متون روایی است، سه مقوله «زمان»، «وجه» و «لحن» روایی را در شعر مذکور بررسی نمایند. هدف از نگارش این مقاله سنجش بهره گیری شاعر از اصول روایی در تأکید بر ظرفیت های اجتماعی شخصیت و شهادت امام حسین (ع) است. رهیافت فرجامین این مقاله بیان می دارد که «الصخر و الندی» منطبق با نظریه روایی ژنت، روایتی چندصدایی برخوردار از زمان پریشی و بسامد مفرد است و دو نوع کانونی سازی بیرونی و درونی و سه شتاب ثابت، مثبت و منفی دارد؛ همچنین تبیین می نماید که این شگردهای روایت به جوهر شعر لطمه ای نزده و عناصر روایی به خدمت انتقال معنا درآمده اند.
۸۶.

مطالعه تطبیقی کارکرد پیرامتنی طرح جلد کتاب در دهه هفتاد هجری شمسی و بازطراحی کنونی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی هنر و ادبیات دوره ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 113 - 136

کلیدواژه‌ها: پیرامتنیت ژرار ژنت طرح جلد کتاب طراحی بازطراحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۴۲
«پیرامتنیت»، به عنوان یکی از انواع پنج گانه ترامتنی، توسط ژرار ژنت، منتقد و نشانه شناس فرانسوی، در چهارچوب پارادایم ساختارگرایی مطرح شده است. پیرامتن ها، پاره متن هایی هستند پیرامون متن مرکزی که آستانه ای برای ورود به اثر و دریافت آن به شمار می آیند. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و ابزار جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای در صدد پاسخگویی به این پرسش است: جلد کتاب به عنوان «پیرامتن درونی همزمان» در طراحی اولیه و بازطراحی، دچار چه تغییراتی گشته است و ارتباط آن با گفتمان های مسلط دوره خلق اثر چیست؟ پیکره مطالعاتی، چهار عنوان کتاب ادبی است که در دهه هفتاد هجری شمسی به چاپ رسیده و پس از گذشت نزدیک به دو دهه، با طرح جلد جدید، تجدید چاپ گشته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد، پیرامتن جلد کتاب و تغییرات آن، برساخته ای از عوامل فرامتنی نظیر بافت فرهنگی جامعه، گفتمان های هنری رایج در دوره خلق اثر، سیاست های نشر و تولید و همچنین تغییرات تکنولوژیک است؛ از سوی دیگر با مطالعه نقش پیرامتنی جلد کتاب در می یابیم، در طول دو دهه، کارکرد پیرامتن ها، از بستر توصیفی و روایی خارج شده و به سمت کارکرد دلالت نهان و اغواگری، تغییر مسیر داده است تا جایی که می توان گفت پیرامتن خود به متنی مستقل بدل شده است.
۸۷.

بررسی و تحلیل بینامتنیت قرآنی در تمهیدات عین القضات همدانی (بر اساس نظریه ژرار ژنت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال دهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 18 - 36

کلیدواژه‌ها: قرآن بینامتنیت تمهیدات عین القضات ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۸۱
بینامتنیت از نظریه های ادبی معاصر است که به بررسی حضور یک متن در متن دیگر می پردازد. براساس این نظریه هیچ متن مستقلی وجود ندارد؛ بلکه تمام متون برگرفته از پیش متن ها و یا متون هم عصر خود هستند، لذا نویسنده، خالق اثر خود نیست و تمام بن مایه های فکری و اعتقادی خود را از متون پیشین اخذ می کند. ژرار ژنت با تبیین و تقسیم بندی بینامتنیت، آن را از یک نظریه صرف ادبی وارد حوزه عملیاتی و نقد متون کرد. با توجه به تاثیر بارزِ متون مقدس بر متون هنری و ادبی، عرفا و متصوفه بسیاری از مایه های فکری خود را از قرآن به عنوان ابرمتن و متن مقدس وام گرفته اند. در این میان عارفانی همچون عین القضات در تمهیدات به کرات از بینامتنیت قرآنی بهره برده اند که بسیاری از سرچشمه های فکری و اعتقادی و حتی ادبی او را می توان در قرآن کریم رصد و پیدا کرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه های، بینامتنی قرآنی را در تمهیدات عین القضات می کاود. حاصل این بررسی نشان می دهد که پیوندی محکم و ناگسستنی به صورت بینامتنیت آشکار و ضمنی بین قرآن و تمهیدات وجود دارد و تأثیرات معنوی و لفظی زیادی در ذهن و زبان عین القضات و تمهیدات برجای نهاده است. بینامتنیت قرآنی در تمهیدات به صورت های صریح (آشکار) و ضمنی وجود دارد. آمارهای استخراج شده نشان می دهد که بیشترین استفاده از اقتباس جزئی، واگیری واژگانی و بینامتن ضمنی تلمیح است. توجه به آمار و تفکر حاکم بر تمهیدات که از نوع کتاب های عرفانی و تأویلی است، ایجاب می کند نویسنده پیش متن را به صورت جزئی انتخاب و در متن خود حل و تحلیل کند تا نتیجه دلخواه خود را از بینامتن با توجه به صورت و معنای آیات قرآنی بازنمایی کند.
۸۸.

خوانش روابط بیش متنی در قالی ایلام با تکیه بر آرا ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۶ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 111 - 121

کلیدواژه‌ها: قالی لری قالی ایلام بیش متنیت ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۳۰
قالی ایلام به مثابه یکی از آثار هنری ایران که تاکنون آن گونه که باید بدان پرداخته نشده، مجموعه ی متکثری از متون هنری را شامل می شود که معنای آن را شکل می دهند. به همین جهت درک معنای پنهان آن بر اساس مجموعه ی پیش متن های تشکیل دهنده ی آن و روابط آن ها با متن نهایی میسر می شود. در مواجهه با یک اثر هنری این چنین، مطالعه ی چگونگی شکل گیری معنا در آن از طریق درک معنا و تغییر و تحول متن های پیشینِ شکل دهنده به آن میسر است، یکی از روش هایی که چنین فهمی را به همین ترتیب میسر می کند، روش نقد بیش متنی مطرح شده توسط ژرار ژنت است. داده های موردنیاز برای این پژوهش از طریق مشاهده تصویر و تجزیه آن به اجزا تشکیل دهنده اش و اطلاعات موردنیاز برای تحلیل آن از طریق مطالعات کتابخانه ای فراهم آمد و درنهایت مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در طراحی این قالی ها، هنرمند ایلامی آگاهانه یا ناآگاهانه تحت تأثیر دستاوردهای فرهنگی مکان-زمان زیستش، با ترکیب متونی از نظام های فرهنگی ایران باستان و اسلامی به انحا گوناگون، متنی را خلق کرده که هم در راستای هدف طراحی اش یعنی تبلیغ معنای پنهان اثر، موفق بوده و هم پیونددهنده دو نظام فرهنگی ایرانی و اسلامی است.
۸۹.

تأثیر پذیری حافظ از خواجوی کرمانی در مضامین مصور عاشقانه و عارفانه، بر اساس نظریه بینامتنیت ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال هجدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۶ 39 - 56
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۲۳۸
حافظ یکی از برجسته ترین شاعران زبان فارسی است. او در سروده های خود به آثار گذشتگان از جمله به اشعار خواجوی کرمانی توجهی ویژه داشته است. خواجو و خواجه هر دو بارها از  موضوعات عاشقانه  و عارفانه سخن گفته اند. در این مقاله، با بهره گیری از مبانی نظریه ی بینامتنیت ژرار ژنت، زمینه های  همسانی های فکری و لفظی دو شاعر در غزلیات به روش توصیفی - تحلیلی و با رویکرد مقایسه ای بررسی شده است  نتایج تحقیق حاکی از آن است که اثرپذیری حافظ از خواجو در زمینه ی مسائل ادبیات غنایی، عمدتاً از نوع پنهان - تعمدی بوده است وچون غالبا بدون ذکر نام خواجو صورت گرفته است برخی ممکن است از آن به سرقت ادبی - هنری (نسخ و انتحال/ مسخ و اغاره) نام ببرند. مهم ترین متغیر غنایی که در غزلیات دو شاعر دیده می شود، به مناسبات میان عاشق و معشوق مرتبط است. البته، حافظ در پیوند با مسائل عرفانی نیز، توجهاتی به همتای کرمانی خود داشته است. در مجموع باید گفت که حافظ در غالب موارد، بی آنکه نامی از خواجو ببرد و یا با ذکر نشانه ای، مرجع اشعار را به او یادآور شود، لفظ و معنا را عیناً از وی گرفته و در غزلیات خود انعکاس داده است. همچنین، مشخص شده است که زیر متن اصلی در برخی ابیات، قرآن بوده که هم خواجو و هم خواجه از مبانی این کتاب آسمانی وام گرفته و شعر خود را تقویت کرده اند. اهداف پژوهش: بررسی تأثیرپذیری مضامین مصور اشعار عاشقانه و عارفانه حافظ با خواجوی کرمانی. مطالعه ارتباط مضامین عاشقانه و عارفانه حافظ و خواجوی کرمانی براساس نظریه بینامنیت ژرار ژنت. سؤالات پژوهش: حافظ در مضامین عاشقانه و عارفانه تا چه حد تحت تأثیر خواجوی کرمانی بوده است؟ براساس نظریه بینامتنیت ژراژ ژنت میان مضامین مصور عاشقانه و عارفته حافظ و خواجوی کرمانی چه ارتباطی وجود دارد؟
۹۰.

خوانش بیش متنی لوگوهای مناسبتی گوگل (دودل) با موضوع بزرگداشت هنرمندان نقاش بر مبنای گونه شناسی ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بین رشته ای ادبیات، هنر و علوم انسانی سال دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 243 - 270
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۵۴
شبکه جهان گستر وب در بستر اینترنت، عرصه جدیدی برای گوگل، به عنوان یکی از پرکاربردترین نام های تجاری در دو دهه اخیر به وجود آورده است که بیش از 4000  نمونه لوگوی مناسبتی با عنوان دودل، از سال 1998 تا سال 202۲  طراحی کرده است. برای رمزگشایی آن ها که مصداق کاملی از نمونه های ارجاع دهی است، باید به روابط گسترده تأثیر پذیری از متن های پیشین توجه شود که از این رو مقاله حاضر با شیوه توصیفی تحلیلی به خوانش بیش متنی ژنت (اندیشمند فرانسوی) می پردازد. بیش متنیت رابطه برگرفتگی متن دوم از متن اول است؛ به گونه ای که اگر متن اول نبود، متن دوم شکل نمی گرفت. گردآوری اطلاعات از طریق منابع اسنادی و مشاهده ای انجام گرفته و روش نمونه گیری به طور هدفمند 11 مورد از دودل گوگل های طراحی شده دو دهه گذشته با محوریت بزرگداشت نقاشان است. نتایج این پژوهش نشان می دهد گوگل از راهبردهای گوناگونی استفاده کرده است و طراحی دودل ها بر پایه چهار اصل از شش گونه بیش متنیت (همان گونگی و تراگونگی) شکل گرفته اند: در مواردی بر اساس گونه پاستیش (تنها یک اثر شاخص هنرمند تقلید شده است) و در بسیاری از نمونه ها بر مبنای پارودی (اصولاً کلاژی  ترکیبی از چند اثر هنرمند) دودل ها ایجاد شده اند. همچنین به طور همزمان بسیاری از آن ها در گونه فورژی و جایگشت نیز قرار می گیرند.
۹۱.

خوانش بیش متنی لوگوی شرکت بورس اوراق بهادار تهران

نویسنده:
منبع: پژوهش های معاصر در علوم و تحقیقات سال چهارم اسفند ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 55 - 62
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۸۳
یکی از شیوه هایی که مؤلفان گرافیکی به خلق لوگو می پردازند، استفاده از آثار غنی تاریخی و اساطیری است. این آثار به جهت پارادایم های گفتمانی-سیاسی حائز معنامندی به خصوصی هستند. یکی از نمونه های موفق این شیوه از آفرینش متونِ گرافیکی، لوگوی شرکت بورس اوراق بهادار تهران است. مقاله حاضر بر آن است که با استعانت از رویکرد بیش متنی ژنت به خوانش این پیکره مطالعاتی از طریق حرکت میان روابط متون بپردازد و معانی متکثر آن را انکشاف نماید. همچنین پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که لوگوی شرکت بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس روابط بینامتنی چه معانی پنهان و ضمنی را در خود استتار کرده است؟ در راستای پاسخ به این پرسش که داده های آن از طریق منابع کتابخانه ای و اینترنتی گردآوری شده و به روش توصیفی-تحلیلی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل گرفته، پس از تشریح آرای ژرار ژنت در باب ترامتنیت، لوگوی شرکت بورس اوراق بهادار تهران تحت خوانش بیش متنی قرار گرفت. بر اساس تشریح روابط بیش متنیِ عناصر تشکیل دهنده متون مبرهن شد که لوگوی این شرکت، متنی بینانشانه ای است. عناصر به کاررفته در این پیکره مطالعاتی، حول محور مفاهیمی به مانند «کیهانی» و «آرمانی» می چرخد. از جهتی دیگر، رهگیری روابط بیش متنی در این لوگو مبیّن گزینش این پیش متن برای استفاده در لوگوی شرکت بورس اوراق بهادار بوده که می توان آن را به جهت القای احساس امنیت و ارائه تضمین های آرمانی و کیهانی برای حُسن انجام تعهدات اقتصادی، انتفاع و بهره وری در حوزه اقتصاد، مسائل کلان مالی و همچنین باروری اقتصادی و پولی توسط این شرکت عنوان کرد.
۹۲.

بررسی زمانمندی روایت در داستان حضرت یوسف (ع) بر اساس نظریّه ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال دهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 1 - 14
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۶۱
نقش مهمّ ژرار ژنت، ساختارگرای فرانسوی، در تکوین نظریّه زمان روایی به عنوان یکی از مهم ترین مؤلّفه های پیشبرد روایت داستانی، بسیار قابل توجّه است. اما سوالی که این جا مطرح است این است که زمان داستان یوسف نبی از چه کارکردهایی برخوردار است؟ و چگونه تحلیل زمانمندی این روایت به فهم ژانرهای روایی کمک می کند؟ نویسنده ازچه تکنیک های زمان روایی بهره برده است؟. ژنت نظریّه زمان در روایت خود را در پنج محور «نظم»، «تداوم»، «بسامد»، «وجه» و «لحن» مطرح می کند. این پژوهش که به روش توصیف و تحلیل مؤلفه های روایی صورت گرفته، نشان می دهد نویسنده برای بنای پیرنگ مورد نظر خود، توالی خطّی زمان را به هم می زند و با شکست زمان کنونی در صدد تغییر زمان تقویمی، به زمان روایت برمی آید و به کمک «پس نگری و پیش نگری» گره ها و شکاف های داستان اصلی را برطرف می کند. نویسنده در برخی موارد برای انتقال سریع پیام خود از شتاب مثبت «تلخیص» بهره می برد و البته گاه نیز از شتاب «ثابت» استفاده می کند. وجه غالب روایتِ داستان مبتنی بر بسامد «مفرد» است؛ ولی چون داستانی قرآنی است، از ویژگی بارز آخر هر روایت، بهره گیری از بسامد «مکرر» برای تثبیت پیام روایت در ذهن خواننده است. در مورد تکنیک وجه، زاویه دید داستان، دانای کل می باشد او بر تمام رخدادها و افکار شخصیت ها مسلط است.
۹۳.

مطالعه ی "در زمانیِ" سیرِ تحوّل مفهوم پارودی در نظریه و نقد ادبی در غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 974 - 995
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۱۶
تعاریف متفاوت و گاه ضد و نقیض از «پارودی»، بیانگر نبود تعریف ثابتی از این مفهوم است. پارودی در ادبیات فارسی که شامل گنجینه هایی ارزشمند برای مطالعه این مفهوم می باشد، به «نقیضه» ترجمه شده و بیشتر مفاهیم نزدیک به آن را به اشتباه در بر می گیرد. به منظور بررسی متعاقب این مفهوم در ادبیات فارسی و شناخت بهتر ماهیت آن لازم است ابتدا به مطالعه در زمانی این مفهوم و بیان نظریه های مربوط به آن در ادبیات غرب بپردازیم. خواهیم دید که چگونه در قرن بیستم پس از تعریف دوباره پارودی توسط باختین و فرمالیست های روس، نظریه پردازی در باب آن به اوج خود می رسد. از رویکردی خواهیم گفت که پارودی برای اولین بار در بستر آن تعریف و از مفاهیم مجاور خود تمییز داده شد و محدودیت های آن را نیز بیان خواهیم کرد و همچنین به مهم ترین و جدید ترین نظریه ها خواهیم پرداخت. پارودی، این مفهوم گاه تحسین و گاه تخریب شده، تحلیل گران و نظریه پردازان را تا کنون برآن داشته که دست از تعریف و تحقیق جدید در این زمینه برندارند.
۹۴.

تحلیل زمان روایی لیلی ومجنون براساس نظریه ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال ۱۹ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹ 9 - 46

کلیدواژه‌ها: نظامی گنجوی ژرار ژنت روایت زمان روایی لیلی و مجنون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۲۰
مبحث روایت زمان یکی از مباحث اساسی در دانش روایت شناسی است. بزرگترین نظریه پرداز این مقوله ژرار ژنت، نظریه پرداز ساختارگرای فرانسوی است. از نظر او زمان در پیشبرد روایت نقش مهمّی ایفا می کند. ژنت در نظریه خود به بررسی و تحلیل زمان در روایت، حول سه محورِ نظم، تداوم و بسامد پرداخته است. هر یک از مؤلّفه هایی که در این سه محور تعریف می شود، یکی از سه حالت شتاب را در روایت به وجود می آورد که عبارتند از: شتاب ثابت، شتاب مثبت و یا شتاب منفی. داستان لیلی و مجنون به روایت حکیم نظامی گنجوی در قرن ششم به نظم کشیده شده است. بررسی این داستان بر اساس نظریه روایت و زمان ژنت، نشان می دهد که از سه حالت فوق سهم شتاب منفی در روایت آن بیشتر است و نظامی در روایت این داستان بیشتر به اطناب و کاستن از شتاب روایت گرایش داشته است تا ایجاز و شتاب مثبت.
۹۵.

تحلیل بینامتنی مضامین و روایات اساطیری- حماسی در شعر پیشگامان رئالیسم سوسیالیستی افغانستان (با تکیه بر نظریه بینامتنیت ژرار ژنت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پارسی معاصر سال ۱۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 45-69

کلیدواژه‌ها: شعر سوسیالیستی افغانستان مضامین اساطیری - حماسی بینامتنیت ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۲۹
شعر رئالیسم سوسیالیستی افغانستان، از نظر کمیت تولید هنری و توجه به مسائل ایدئولوژیک، نوگرایی و تعهد اجتماعی- سوسیالیستی، از پربارترین جریان های شعر فارسی معاصر افغانستان است که شاعران این جریان از گونه های مختلف عناصر تصویرساز، مفاهیم سوسیالیستی و نمادهای فرهنگی شده، با تفاوت بسامد، سود برده اند. نمادهای اساطیری- حماسی، بخشی از مضامین و تصویرهای شعر این جریان است که شاعران برگزیده رئالیسم سوسیالیستی افغانستان این نمادهای روایت دار را در تصویرپردازی و مضمون آفرینی به کار بسته اند. براین اساس، پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر آرای بینامتنی ژرار ژنت، روند بازآفرینی روایات و مضامین اساطیری- حماسی را در شعر رئالیسم سوسیالیستی افغانستان با تکیه بر اشعار «سلیمان لایق، بارق شفیعی، دستگیر پنجشیری، اسدالله حبیب و عظیم شهبال» بررسی و تحلیل می کند. یافته های این جستار نشان می دهد که شاعران شعر سوسیالیستی افغانستان، مضامین و روایات اساطیری- حماسی را اغلب به دلایل سیاسی و ایدئولوژیک، به صورت تلمیحی، اشاری، کنایی و تشبیهی بینامتنیت ضمنی و ارجاعِ بینامتنیت صریح بازنویسی کرده و از ظرفیت محتوایی و زیبایی شناختی اساطیر در بازتاب اندیشه های سیاسی- اجتماعی خود بهره برده اند.
۹۶.

خوانش بینامتنی دیوارنگاری های لاجوردی فام خانه حقیقی اصفهان با سفالینه های آبی سفید اروپایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش هنر سال ۱۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴ 29-41

کلیدواژه‌ها: بیش متنیت ژرار ژنت سفالینه های هلندی دلفت نقاشی لاجوردی و سفید خانه حقیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۴۹
خانه اخوان حقیقی در اصفهان که بنایی متعلق به دوره اواخر صفوی تا اوایل قاجار است، مجموعه قابل توجهی از نقاشی های دیواری را در خود جای داده است. نقاشی های لاجوردی تک رنگ بر روی سطح گچی که یکی از نمونه های سنتی دیوارنگاری دوره اسلامی هستند، در این بنا هم دیده می شوند. چه از نظر تعداد و اندازه و چه از نظر موضوع، نقاشی های لاجوردی خانه حقیقی قابل توجه و بی نظیر هستند. شباهت استفاده از رنگ لاجوردی بر روی زمینه سفید در سفالینه های اروپایی با دیوارنگاری های لاجوردی فام بر سطح گچ می تواند کلیدی در یافتن پیش متن های جدید برای این نوع دیوارنگاری باشد. این تحقیق با هدف نشان دادن تأثیر سفالینه های وارداتی از اروپا بر هنر ایران در این مورد به خصوص، سعی در آشکارسازی محتوا و مبنای دیوارنگاره های دیگر از این دست که در شهرهای اصفهان، کاشان و شیراز یافت می شوند و رابطه بینامتنی این نقوش با کاشی و سفالینه ها دارد. همچنین، به یکی از منابع کمتر اشاره شده تأثیر هنر غرب بر هنر ایران یعنی سفالینه های صادراتی اروپا به ایران دست می یابد. در این پژوهش، تلاش بر این است تا با بررسی بینامتنی نقوش این نوع دیوارنگاری به روش توصیفی- تطبیقی به این سؤال ها پاسخ داده شود که روابط بیش متنی این نگاره ها چیست؟ و آیا می توان سفالینه های موسوم به چینی آبی- سفید هلندی دلفت را پیش متن های نقاشی دیواری این خانه دانست؟ در این پژوهش با بررسی همگونی فرمی و محتوایی نقاشی های دیواری خانه حقیقی با این فرض که سفالینه های اروپایی پیش متن نقاشی های لاجوردی خانه حقیقی هستند، به این سؤال اصلی در تحقیق پرداخته می شود که روابط بینامتنی و بیش متنی این نقوش بر اساس نظریات بیش متنی ژرار ژنت چه هستند؟ سپس، تراگونگی اجرایی، کاهشی، جابه جایی، حذفی، موضوعی، مضمونی، محتوایی پیش متن و متن بررسی می شود. در نتیجه به کمک نظریه بینامتنیت ژنت، جایگاه نقوش سفالینه های آبی سفید هلندی به عنوان یکی از پیش متن های نقاشی های دیواری خانه حقیقی آشکار می شود و روابط تراگونگی و همگونی بین پیش متن و بیش متن مورد بررسی قرار می گیرد.
۹۷.

واکاوی روابط بینامتنی در فیلم های پدرو آلمودوار بر اساس آرای ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش هنر سال ۱۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴ 59-73

کلیدواژه‌ها: بینامتنیت سینما ژرار ژنت تلمیح پدرو آلمودوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۴۴
پدرو آلمودوار، فیلمساز شاخص و پیشرو سینمای نوین اسپانیا است که در مجموع، فیلم های او سبک خاص و بیان ویژه زیباشناختی مخصوص خود را دارا هستند. آلمودوار بارها به تأثیر پذیرفتن از منابع گوناگون اذعان کرده است؛ سینما، تلویزیون، نقاشی و ادبیات از جمله مراجعی به شمار می آیند که فیلمساز در خلق آثار خود از آنها بهره برده است. در این میان، متون سینمایی از جایگاه والایی در آثار وی برخوردار هستند؛ او از جمله کارگردانانی است که در آثار وی امتزاجی از این متون متنوع مشاهده می شود. مطالعه بینامتنیت از آن گونه مباحثی است که پیرامون آثار این فیلمساز اسپانیایی قابلیت تحقیق و تفحص دارد. هدف تحقیق پیش رو، مطالعه بینامتنیت و با طرح این پرسش بوده است که "فیلم های پدرو آلمودوار چگونه بر اساس روابط بینامتنی با متون سینمایی مختلف شکل گرفته اند؟" برای پاسخ به این پرسش، از روش توصیفی- تحلیلی و همچنین تطبیقی استفاده شده و برای تحلیل و پی جویی این روابط و طبقه بندی آنها، به نظریه بینامتنیت ژرار ژنت تکیه شده است. فیلم های بلند آلمودوار که به لحاظ زمان ساخت مربوط به دهه 1980 میلادی به بعد هستند و آثار برجسته فیلمساز را شامل می شوند، به عنوان جامعه آماری انتخاب شده اند. یافته های پژوهش مبین آن هستند که متن های متعدد سینمایی که در آثار آلمودوار به آنها اشاره شده است، اعم از پاره متن های سینمایی، اسامی و عناوین متون تحت قالب پیرامتن ها و اشارات سینمایی ایماگونه از منظر نظریه بینامتنیت ژنت به مثابه نقل قول های تصویری، ارجاعات سینمایی و تلمیحات بینامؤلفی و درون مؤلفی هستند که اساساً در سینمای فیلمساز علاوه بر کارکرد ساده آن، عملکردی استعاری دارند.
۹۸.

تحلیل تطبیقی مقوله زمان پریشی(آناکرونی) در گفتمان روایی بخش ساینزبری گالری ملی لندن برمبنای نظریه ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی هنر سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ ۴۸-۳۳

کلیدواژه‌ها: گفتمان روایی موزه های هنر زمان پریشی ژرار ژنت گالری ملی لندن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۴
کاربرد اصطلاح و استعاره روایت در ادبیات موزه شناسی بسیار توسعه یافته، اما کمتر از چیستی و چگونگی روایت در آن سخن به میان آمده است و رویکردهای موجود که به ویژه در مطالعات فرهنگی در این حوزه مطرح هستند، بیشتر جنبه های انتقادی را پوشش داده اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در چارچوب "نظریه روایت" ، و بر مبنای آرای ژرار ژنت، در پی این پرسش است که در موزه های هنر ، زنجیره ای از واحدها یا رویدادهای روایی چگونه و با چه فنونی به وسیله شکل گیری گفتمان روایی از نعمت داستان برخوردار می شوند؟ و در این راستا، چگونه با تحلیل یکی از مقولات اصلی روایت شناسی ادبی یعنی زمان روایت و خصوصاً با بررسی تطبیقی مقوله "ترتیب" یا "زمان پریشی" برای نمایشگاه موزه، نحوه ای از تحلیل روایت موزه و چیدمان آن بر مبنای نظریه روایت حاصل می شود؟ با بررسی رویکردهای پیشین تجربه شده در چیدمان گالری ملی لندن به عنوان مورد مطالعاتی و تحلیل بخش ساینزبری، این نتیجه حاصل شد که ملاحظات زیباشناختی و کاربردی در معماری و پایبندی به اصول ترکیب بندی و جنبه های بصری در چیدمان، ایجادکننده همان زمان پریشی های روایی هستند که به مثابه ابزار و آرایه های ادبی در روایت می شناسیم. رابرت وِنتوری در طراحی معماری این بخش از گالری ملی با دیدگاهی کارکردگرا در جهت ارائه فضایی برای تجربه واقعی دیدن نقاشی ها که فراتر از بازدید صرفاً موزه ای باشد، توانسته در عین حال روایت گاهنگارانه موزه را نیز لحاظ کرده و با ایجاد گشایش ها و تعلیق های متعدد از طریق ارتباطات فضایی و از طریق آنچه که در این پژوهش از منظر روایت شناسی به عنوان انواع پیشوازها و بازگشت های زمانی بیرونی شناسایی شد، در این موزه به روایتگری دست یابد. بنابراین اگرچه ژنت روایت را بیشتر محدود به ادبیات می دید، این پژوهش نشان می دهد که مؤلفه های اصلی تحلیل گفتمان روایی همچون زمان و مقوله ترتیب در آرای وی را می توان برای روایت نمایشگاهی تطبیق داد.
۹۹.

تحلیل نگاره به بند کشیدن ضحاک در شاهنامه طهماسبی و رشیدا بر اساس رویکرد روایت شناسی ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی هنر سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۳ ۱۲-۱

کلیدواژه‌ها: روایت شناسی شاهنامه طهماسبی شاهنامه رشیدا داستان ضحاک ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۸۳
نگاره به بند کشیدن ضحاک، از جمله موضوعاتی است که مورد توجه نگارگران بوده است. در بسیاری از شاهنامه ها از جمله شاهنامه طهماسبی و رشیدا، این موضوع به شکلی متفاوت به تصویر کشیده شده است. هدف این مقاله، مقایسه نگاره ها با متن و با یکدیگر بوده است. یکی از نظریه پردازانی که در زمینه روایت شناسی تحقیقاتی داشته، ژرار ژنت از روایت شناسان مطرح ساختارگرا است که طرح جامع و کاملی برای بررسی متون روایی عرضه داشته است. او در نظریات خود به بررسی سه جنبه از گفتار یعنی؛ لحن، زمان و وجه یا حالت توجه داشته است. بر این اساس، سؤال اصلی مقاله این است که نحوه بازنمایی داستان ضحاک در دو نگاره طهماسبی و رشیدا با عنوان به بند کشیدن ضحاک با توجه به دیدگاه ژنت چگونه بوده است؟ در این پژوهش، از عناصر و اجزای داستان و روایت که عبارت هستند از؛ پی رنگ، شخصیت ها، زاویه دید، درون مایه، فضاسازی و زمان و نحوه قرارگیری آنها در بدنه داستان و روایت تصویری به عنوان مؤلفه های تأثیرگذار استفاده شده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و برای گردآوری مطالب، از منابع کتابخانه ای کمک گرفته شده است. از نتایج تحقیق چنین برآمده که توالی زمان در داستان بر اساس رخدادها صورت گرفته، اما در نگاره ها بر اساس حذف و برجسته سازی و استفاده از متن شعر برای پیوست رخدادها توسط نقاش شکل گرفته است. در نگاره به بند کشیدن ضحاک در شاهنامه رشیدا، نقاش به یک صحنه اکتفا کرده، اما در نگاره شاهنامه طهماسبی چندین رخداد را تصویر کرده که خود به این توالی کمک نموده است. از سوی دیگر، در متن شعر از چندین راوی استفاده نموده که در نگاره های فوق، محدودیت نمایش راوی دیده شده است. از نظر وجه یا زاویه دید نیز دست شاعر باز بوده، اما زاویه دید در نگاره ها به دلیل تجسمی بودن نسبت به شعر متفاوت است؛ هر یک از نگاره ها با توجه به فاصله کانونی امکان نشان دادن رخدادهای بیشتر را داشته که در این رابطه، شاهنامه طهماسبی به دلیل فاصله کانونی، جزئیات و تعداد پیکره بیشتری را نشان داده و این امر موجب کنش بیشتر حوادث شده است.
۱۰۰.

نقد روایت شناسانه داستان حضرت عیسی(ع) در قرآن بر اساس نظریه ژرار ژنت و مؤلفه ی زمان

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 258 - 277

کلیدواژه‌ها: حضرت عیسی (ع) نقدِ روایت شناسانه زمان روایی ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۶۳
نقل داستان در قرآن یکی از روش های تربیتی با بهره گیری از سرگذشت اقوام گذشته در جهت عبرت آموزی و رسیدن به زندگی بهتر و پرهیز از اشتباهات گذشته بوده است. این داستان ها از جنبه های مختلف مورد بررسی محققان، مفسران و مورخان قرار گرفته؛ اما به علت جدید بودن نظریه های ساختار شناسان ادبی از این بُعد کاربردی نشده است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی– توصیفی و با هدف ساختار شناسی به جواب این سوال که آیا مولفه ی زمانِ نظریه ژرار ژنت در داستان قرآنی حضرت عیسی هم نمود پیدا کرده است؟ پرداخته و آن را از دیدگاه این نظریه پرداز ساختارگرا در مولفه ی زمان، و زیر مجموعه های آن اعم از شگردهای زمان پریشیِ گذشته نگر و آینده نگر، بسامد و انواع آن، هم چنین تداوم و جزئیاتش مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. درآیات مورد بحث زمان پریشی های متنوع وجود دارد. این زمان پریشی ها اغلب به شکل بیرون داستانی، درون داستانی و مرکب هستند. بسامد غالب این داستان از نوع مکرر است؛ هر چند در موارد اندکی بسامد مفرد و یا بازگو هم مشاهده می گردد. تداوم هم در بیشتر موارد به شکل حذف و خلاصه، سپس مکث توصیفی و صحنه نمایش می باشد.