مطالب مرتبط با کلیدواژه

خاورمیانه


۱۸۱.

واکاوی سیاست خارجی دونالد ترامپ در خاورمیانه و چالش های پیش روی آن (ابعاد و رویکردها)

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی ایالات متحده دونالد ترامپ خاورمیانه صهیونیست عربستان سعودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۰ تعداد دانلود : ۷۸۷
هدف اصلی این مقاله بررسی سیاست خارجی ایالات متحده با محوریت دولت تازه کار دونالد ترامپ است و سعی در بازخوانی حضور ایالات متحده و منافع این کشور در منطقه پر اهمیت خاورمیانه دارد. همچنین در این نوشتار سیاست های اعلامی و اعمالی ترامپ در قبال خاورمیانه و چالش های پیش روی آن بررسی خواهد شد. سؤال اصلی مقاله این است که سیاست خارجی ترامپ در قبال خاورمیانه بر اساس چه مؤلفه هایی است؟ در پاسخ فرضیه مقاله این گونه مطرح می شود: عوامل گوناگونی در تصمیم گیری ها و سیاست خارجی ایالات متحده دخیل است، و دولت دونالد ترامپ به منظور پیشبرد اهداف ایالات متحده و دولت خود و بر خلاف شعارهای تبلیغاتی اش و مخالفت وی با سیاست های رئیس جمهور پیشین و همچنین بر اثر عوامل تعیین کننده ای چون؛ فشار لابی های صهیونیستی، دلارهای عربستان سعودی و عوامل دیگر، از مواضع اعلامی خود عقب نشینی نموده و لاجرم خود را مجبور به دنباله روی از سیاست های اعصار گذشته (در مورد خاورمیانه) و حتی تلاش جهت افزایش تنش ها در این منطقه می بیند.
۱۸۲.

نقش آمریکا در بحران سوریه با تأکید بر مدل مدیریت بحران مایکل برچر

کلیدواژه‌ها: بحران سوریه مدل مدیریت بحران مایکل برچر خاورمیانه آمریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۵ تعداد دانلود : ۷۳۳
منطقه خاورمیانه به دلیل موقعیت مناسب استراتژیکی محل منازعه قدرت های بزرگ و محل بحران ها می باشد. موقعیت هایی مانند ارتباط با آب های آزاد، موقعیت خشکی مناسب ترانزیتی و وجود منابع معدنی و نفتی. قرار داشتن قدرت هایی مانند روسیه، ایران، عربستان و اسرائیل، همه این ها باعث شد کشور آمریکا به دلایلی که در این مقاله تبین می شود به بحران سوریه ورود پیدا کند. این مقاله با استفاده از روش پژوهش توصیفی-تحلیلی با هدف بررسی اهداف آمریکا در بحران سوریه بر اساس مدل مدیریت بحران مایکل برچر بر اساس علل ایجاد بحران طبق نظریه آشوب گردآوری شده است. در این مقاله پس از بررسی بحران سوریه از منظر مدیریت مایکل برچر متغیرهای مستقل بررسی می شود و در ادامه متغیر وابسته به بازیگر که در این مقاله آمریکا می باشد تبین می شود. به نظر می رسد آمریکا در بحران سوریه به دنبال بالابردن ضریب امنیت رژیم اسرائیل، بازنگری سوریه در برقراری روابط راهبردی با ایران، قطع حمایت سوریه از جبهه مقاومت، منافع اقتصادی و رقابت با روسیه می باشد که این اهداف را مورد بررسی قرار می دهیم.
۱۸۳.

تبیین بنیادهای جغرافیایی صلح در خاورمیانه (مطالعه موردی: ایران، ترکیه و عربستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جغرافیا صلح خاورمیانه ایران عربستان ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۹ تعداد دانلود : ۶۱۳
امنیت و به موازات آن همزیستی و صلح که از دیرپاترین موضوعاتی بوده که ذهن انسان را به خود مشغول کرده است، ضرورت برقراری آن در دوره مدرن و به طور ویژه در سده بیست و یکم بیش از هر زمانی برای خاومیانه غرق آشفتگی احساس می شود. این موضوع (یعنی صلح) تاکنون از ابعاد گوناگونی مورد توجه واقع شده، در این پیوند، پژوهش حاضر تلاشی علمی است تا برقراری صلح و همزیستی بین واحدهای سیاسی را از بعد تازه و آن هم جغرافیایی درمنطقه خاورمیانه و بین سه کشور ایران، ترکیه و عربستان مورد بررسی قرار دهد. پژوهش حاضر با رویکرد اسنادی وروش  توصیفی - تحلیلی  برای درک بهتر مسئله بنیادهای جغرافیایی مؤثر بر صلح را  بررسی کرده و سرانجام اقدام به تحلیل داده ها کرده است. نتایج پژوهش گویای این مطلب است که جغرافیا؛ موقعیت جغرافیایی، بنیادهای فرهنگی، همسایگی و حتی ایدئولوژی را نیز به نوعی تعیّن می دهد، جغرافیا همچنین نقاط قوت و ضعف را هم شکل داده و مثلث (ایران، ترکیه و عربستان) مورد پژوهش را به سمت اهداف و منافع مشترک هدایت می کند. از این مرحله به بعد این سازه های سیاسی هستند که با تشخیص درست خود باید اهداف و منافع مشترک را مشخص کنند و به سمت همزیستی و همگرایی و سرانجام صلح گام بردارند.<br /> <strong> </strong><br />  
۱۸۴.

The Middle East Security and Donald Trump’s Grand Strategy(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خاورمیانه تروریسم جنگ نیابتی موازنه فراساحلی آشوب امنیت منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۳۱۷
The Middle East region has been a longstanding major source of concern for American leaders due to its eternal religious and cultural relevance, a strategically pivotal location, huge oil reserves, interlocked and intractable conflicts, and the persistence of major security threats such as terrorism and the risk of nuclear proliferation. <br />The Middle East region is undergoing security shifts. Regional security in the Middle East will be changed in Trump era. Security and power in each region has connected, empowered and influenced a new generation of young people, who are questioning political authority with new intensity. <br />The outcomes of the Arab Spring mostly disappointed the world and its policymakers. The region is violent; disfigured by inter and intrastate conflict and by sectarian divisions. Power and security in Middle East countries has been fragmented. The nature of security in Middle East policy is based on Proxy war and Non-state actor’s initiation. Non-state actor who are active in the region, are both a symptom of state weakness and amplify the threats to states. <br /> The Middle East region recognize with economic bedrock of the regional security as exports of hydrocarbons is under threat. Surveying the region shows that, in the throes of historic turmoil and facing massive challenges. The US, UK and other European countries has critical interests in the region, both economic and security. Moreover, what is happening in the Middle East, it will be expanded to other regions and does not stay in the Middle East. In this situation, Trump’s policy and strategy lead to instability, turmoil and power transition. For control and leading this process, world politics to need co-operational security model with other great powers and regional actors like Iran, Turkey and Saudi Arabia. <br />This article, by descriptive-analytical method, seeks to study the "Trump’s Grand strategy in the Middle East". the main hypothesis emphasis that “U.S strategy on Middle East in Donald Trump policy based on offshore balancing, proxy war and increasing chaos’’. <br />  <br /> 
۱۸۵.

Review of US Foreign Policy in the Middle East Looking to the Future(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک ژئواکونومی تغییر رژیم خاورمیانه راهبرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۳۹
Since 1971, the United States follows Israel's security and ensuring the security of energy flow goals in the Middle East. Is the pattern that U.S. adopted to achieve these goals in Foreign Policy is subject to change in the future? To achieve these goals, America tried to take the Middle East geo-economic points including the Persian Gulf under its political –security control since World War II. At geopolitical points near Israel, it perused the change of elite's decision in countries such as Egypt and Jordan and Regime Change in countries such as Iraq and Syria. Entering countries such as England, France and Turkey, the results shows that America Will attempt to govern a multilateral security system in the Persian Gulf in the future, but it pursues decision change in geopolitical areas and political structure change with the priority of federalism in Weak countries. <br />  <br /> 
۱۸۶.

Geopolitics of Regionalism; Moving towards Regional Integration as a Means for Lasting Peace and Stability in the Middle East(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خاورمیانه ژئوپلیتیک منطقه گرایی همگرایی صلح اسلام منافع مشترک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۰۱
From emergence of ancient civilizations in pre-history era to the dawn of early 21st century in contemporary history, the world has witnessed a variety of ways according to which members of international community tried to solve their disputes and find peaceful solutions for their conflicts. However, a very recent mechanism, which proved to be fruitful, is moving towards integration and convergence within the region they belong to.  <br />Defining and drawing the lines of common interest is the first step in this long road. It is the objective of this paper to explore that how moving towards regional integration based on geographical closeness, cultural interaction, and economic cooperation can create the framework for a geopolitics in the Middle East leading to a new regional subsystem in international system ending decades of bloody wars and costly destruction and promising a better future with peace, stability and welfare for its nations. The paper also argues that a minimum level of mutual understanding, mutual trust, and political will, and less intervention by outsiders are among necessary preconditions for this process to begin. The paper finally evaluates the challenges facing this approach from an Iranian perspective. <br />  <br /> 
۱۸۷.

تأثیرات محیط امنیت منطقه ای خاورمیانه بر سیاست خارجی عربستان سعودی (2015-2011)

تعداد بازدید : ۵۵۱ تعداد دانلود : ۵۶۱
با تحول نظم سیاسی و موازنه قدرت در خاورمیانه و شمال آفریقا پس از سرنگونی رژیم های اقتدارگرا در سال 2011 پادشاهی عربستان سعودی در ابعاد داخلی و خارجی با چالش ها و تهدیدات فزاینده ای روبرو شد که این امر منجر به تناقض رویکرد این کشور در قبال امواج بهار عربی گردید. هدف این پژوهش بررسی تأثیرات محیط امنیتی منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا پس از تحولات بهار عربی بر ادراک تصمیم سازان سیاست خارجی عربستان سعودی است. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از نظریه رئالیسم نوکلاسیک به دنبال پاسخ به این پرسش است که چه عواملی نقش تعیین کننده ای در سیاست خارجی متناقض عربستان در قبال بهار عربی داشته است و واکنش عربستان سعودی در قبال این تحولات چه بوده است؟ فرضیه این پژوهش این است که پس از وقوع تحولات بهار عربی متغیرهای افزایش قدرت و نفوذ ایران، قدرت یابی اخوان المسلمین، رقابت منطقه ای با قطر، رشد گروه های تروریستی و گسترش نارضایتی های داخلی نقش مهم و تعیین کننده در شکل دهی به سیاست خارجی عربستان سعودی داشته است و عربستان سعودی به دلیل توانمندی های اقتصادی، مذهبی و نظامی به این تحولات واکنش نشان داده است.
۱۸۸.

داعش و نگاه ایرانی به امنیت منطقه ای؛ در جستجوی چارچوبی تحلیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امنیت منطقه ای خاورمیانه نگاه ایرانی داعش تروریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۳۱۰
رشد نوسلفی گری  و  ظهور  پدیده  داعش  که  به  صورت  فزاینده  در  منطقه  خاورمیانه  گسترش یافته  و  چندین  کشور  را  تحت  تاثیر  خود  قرار  داده، حاکی  از  فصل  نوین  مسائل امنیتی  در  این  منطقه  است . پرسش  اصلی  این  نوشتار این است که در  پرتو  تهدیدات  داعش  در  سال های  اخیر،  چشم انداز  امنیت  منطقه ای جمهوری  اسلامی  ایران  متأثر  از  چه  عواملی  خواهد  بود؟ فرضیه  مقاله  نشان دهنده  آن  است  که  به  دلیل  استمرار  پیشران های  این  تهدیدات،  امنیت  منطقه ای  ایران  در  یک  تقابل هویت جویانه با جریان سلفی - تکفیری قرار دارد . نوشتار  پیش رو  با  استفاده  از  روش  کیفی  و  استعانت  از  تکنیک  کتابخانه  ای  توصیفی  به  دو  بخش  تقسیم  می شود.  بخش  نخست، به بررسی  متون  پژوهشی  مرتبط  با  ظهور  داعش  و  تأثیر  آن  بر  امنیت  منطقه ای  جمهوری  اسلامی  ایران  می پردازد  و  بخش  دوم،  در پی  ارائه  چارچوبی  تحلیلی  مبتنی  بر  حضور  و  استمرار  عوامل  موثر ( پیشران های ) بحران زا  است  که  شناخت  آن ها  ترسیم  چشم انداز  امنیت  منطقه ای  را  برای  جمهوری  اسلامی  ایران  میسر  می سازد .
۱۸۹.

همکاری و تعارض منافع ایالات متحده آمریکا - عربستان در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایالات متحده عربستان سعودی خاورمیانه همکاری تعارض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۲۵۵
این مقاله به روش تبیینی و از چشم انداز نظریه موازنه منافع نشان می دهد که روابط امریکا و عربستان بر الگوی پیچیده همکاری در عین تعارض منافع در حوزه های ژئوپولیتیکی مبتنی است. تعارض منافع مانع از ارتقای همکاری های دو دولت به اتحادی استراتژیک شده و هم زمان منافع مشترک مانع از فروپاشی روابط دو دولت شده است، بنابراین موضوعاتی مانند توافق های تسلیحاتی و یا مواضع متفاوت دو دولت در بحران های خاورمیانه به تغیری اساسی در روابط شان منجر نمی شود. همچنین یافته ها نشان می دهد که شکل گیری و تداوم پیوندهای دو دولت دلایلی امنیتی دارد و پادشاهی سعودی در بطن این مشارکت، از قدرت امریکا برای مقابله با رقبای منطقه ای خود بهره گرفته است و ترس از ایران بویژه در طول دهه گذشته محرکی نیرومند در سیاست های خاورمیانه ای عربستان بوده است، ترسی که شدت آن ریشه در سوء برداشت ها و آسیب پذیری های پادشاهی سعودی نسبت به ایران دارد، به گونه ای که پادشاهی سعودی نفوذ تدافعی ایران را در خاورمیانه نفوذی تهاجمی همراه مقاصدی مخاطره آمیز دریافته است. بر این اساس نگارنده در پایان ضرورت یک مجمع گفتگوی منطقه ای در حوزه خلیج فارس را با هدف تخفیف سوء برداشت ها از رفتار و نیات همسایگان خاطرنشان کرده اند.
۱۹۰.

موازنه و ثبات دوسطحی در سیاست خاورمیانه ای روسیه؛ پیامدها بر امنیت و منافع ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روسیه خاورمیانه موازنه ثبات راهبردی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۹ تعداد دانلود : ۴۱۰
هدف این مقاله بررسی مفاهیم موازنه و ثبات در سیاست خاورمیانه ای روسیه و تهدیدها و منافع متبادر از آن برای ایران است. ازنظر نویسنده، مسکو با توجه به منابع محدود خود و پویایی های منطقه به ویژه امکان سرریز سریع بی ثباتی ها و تهدیدها از این جغرافیا به مناطق مجاور و عرصه بین الملل، تأمین منافع بلندمدت خود در خاورمیانه را در گرو برقراری موازنه و ثبات راهبردی در دو سطح می داند. موازنه گری با آمریکا و مساعدت به روابط متوازن بین قدرت های منطقه دو اصل موازنه در سطح منطقه ای هستند که روسیه آنها را در راستای هدف کلان ایجاد ثبات راهبردی دنبال می کند. هرچند همکاری با آمریکا در سطح کلان سیاست موازنه و ثبات روسیه در مفهوم حکومت مداری جهانی محدودیت هایی برای ایران ایجاد می کند، اما برخی ابعاد آن از جمله بازدارندگی در برابر رفتارهای بی ثبات ساز آمریکا و متحدان آن در راستای منافع تهران است
۱۹۱.

تحلیل تطبیقی موانع گذار به دموکراسی در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دموکراسی گذار دموکراتیک خاورمیانه بازتولید اقتدارگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۹ تعداد دانلود : ۵۳۷
مسأله نوشتار حاضر گذار به دموکراسی در خاورمیانه است. هدف این نوشتار ارائه پاسخی به این پرسش است که چرا جنبش های انقلابی گسترده در منطقه خاورمیانه که با هدف حاکمیت قانون،آزادی های سیاسی و اجتماعی و دستیابی به سطح بالایی از رفاه اجتماعی- اقتصادی و رفع تبعیض و نابرابری شکل و بسط یافت، نه تنهاگذار دموکراتیک به معنای استقرار فرآیندها و رویه های جدید دموکراسی و تعمیق آن را در پی نداشت، بلکه به شکست (اصلاحات سیاسی صوری یا بازتولید نوعی اقتدارگرایی با صورتبندی جدید) منجر شد؟ در مقام یافتن راه حل تئوریک مسأله، تئوری های مربوط فرایند گذار دموکراسی- در دو سطح کلان (توسعه اقتصادی- اجتماعی،فرهنگ سیاسی،جامعه مدنی و وابستگی دولت به منابع رانتی)، و خُرد (مصالحه پذیری نخبگان سیاسی و اجتماعی و مقبولیت دموکراسی در نزد توده های اجتماعی) - مورد بررسی قرار گرفت. جهت یافتن راه حل تجربی مسأله و آزمون شروط علّی نیز، از روش تطبیقی کمّی(توصیف کمّی شاخص های شروط علّی) و کیفی (تبیین مبتنی بر حضور و عدم حضور شروط علّی) استفاده شد. نتایج تحقیق برای موردهای مصر، لیبی، یمن و سوریه نشان می دهدکه جامعه مدنی ضعیف، حاکمیت فرهنگ سیاسی خودسالار و توسعه نیافتگی اقتصادی و همچنین مصالحه ناپذیری نخبگان سیاسی از مهم ترین موانع در دو سطح کلان و خُرد برای گذار به دموکراسی در این جوامع بوده است. علاوه براین نتایج تحلیل تطبیقی کیفی(بولی محور) نشان می دهدکه اتکا دولت به درآمدهای رانتی، جامعه مدنی ضعیف، وجود فرهنگ سیاسی غیر دموکراتیک و خودسالار و مصالحه ناپذیری نخبگان و فقدان مقبولیت دموکراسی برای مورد بحرین شرط لازم و توسعه نیافتگی اقتصادی– اجتماعی نه شرط لازم و نه کافی برای عدم گذار به دموکراسی است.
۱۹۲.

زمینه های سیاسی و اقتصادی بیداری اسلامی در تونس

تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۹۲۱
پدیده بیداری اسلامی از کشور تونس و با توقیف چرخ دستی یک نفر دست فروش آغاز شد و در عرض چند هفته تونس و در عرض چند ماه به کل خاورمیانه گسترش پیدا کرد. شاخص های اقتصادی در تونس پیام های جدی به همراه دارد. مورد تونس که در آن آمار وضعیت اقتصادی نشان از شرایط قابل قبولی می داد، نشان داد که حتی اتکا به توسعه اقتصادی به هیچ عنوان نمی تواند ضامن ثبات موقعیت یک دیکتاتور باشد. دیکتاتورها و هم پیمانانشان باید توجه داشته باشند به همان اندازه که می بایست به شاخص های اقتصادی نظر داشت، باید به شاخص های سیاسی نیز چشم دوخت تا حجم انباشته شدن مطالبه مشارکت و حق انتخاب مردم در پشت سد رژیم دیکتاتوری دیده شود، پیش از آنکه سد فروریزد. علاوه بر دیکتاتوری حاکم در تونس، عامل دوم در تحریک بیشتر مردم نحوه حکومت به صورت سکولار و عدم توجه به خواسته های اکثریت جمعیت مسلمان جامعه بود. که بلافاصله پس از سرنگونی حکومت بنی علی و فرار وی از کشور، در انتخابات مجلس مؤسسان شاهد پیروزی قاطع اسلام گرایان در انتخابات هستیم.
۱۹۳.

جریان شناسی گروه های تکفیری متحد داعش در اقصی نقاط جهان

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: داعش گروه های تکفیری متحد آفریقا خاورمیانه اروپا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۰ تعداد دانلود : ۶۴۳
گروه تکفیری داعش پس از جریان بیداری اسلامی در سال 2011 با تصرف بخش هایی از سوریه و عراق به طور جدی مطرح شد. هدف اصلی این پژوهش، شناخت شبکه جهانی داعش است. یافته های پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، نشان می دهد شبکه جهانی متحدان داعش شامل گروه های تکفیری فعال در بخش هایی از برخی کشورهای خاورمیانه، آفریقا، آسیای مرکزی و جنوب آسیا و نیز، شبکه پیچیده ای از افراد و امارت های اسلامی انفرادی در کشورهایی است که از طریق مجازی– میدانی عمل می کنند. مجموعه این دو بخش در سراسر جهان، تهدیدی جدی برای امنیت بین المللی تلقی می شود. ماجراجویی شخصی، انگیزه مالی، بحران هویت، اهداف تجزیه طلبانه و عملیات نیابتی مهم ترین انگیزه پیوستن تکفیری ها به شبکه داعش است. می توان پیش بینی کرد، شبکه جهانی داعش حداقل در آینده تا کوتاه مدت فعال خواهد بود. در این رابطه، جمهوری اسلامی به دلیل موقعیت ویژه خود در هم جواری با جریان های تکفیری در منطقه و نیز به علت اشراف اطلاعاتی و بنیان های قوی امنیتی، از سوی جریان تکفیری داعش، تهدید نخواهد شد.
۱۹۴.

مبانی گسست در الگوی سنتی جنبش های سلفی در خاورمیانه

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جنبش های سلفی خاورمیانه سلفی گری بنیادگرایی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۳۷۵
اسلا مگرایی یکی از عناصر دنیای امروز است که متغیر تعیین کننده ای در وضعیت قدرت جهان و بازیگران اصلی آن به شمار می آید. اما با توجه به تحولات اتفاق افتاده و جاری در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، امروزه ذهن بسیاری از پژوهشگران و علاقه مندان به روابط بین الملل به این حوزه مطالعاتی جلب شده است. این موضوع با توجه به جریان پرشتاب و قابل تأمل شکل گیری جریاناتی از گروه های اسلامگرا، نگارنده را به بازشناسی مبانی جریانی از اسلامگرایی رهنمون شده که محور و اساس آن گسست در الگوهای سنتی جنبش های سلفی در خاورمیانه است. مقایسه موجود در این تحقیق درباره جریان سلفی گری نشان می دهد که به رغم اشتراکات مذهبی، اختلافات و تمایزات بنیادینی بین جریان سلفی گری و با جنبش های سلف گرایان، اهل سنت و فرق اسلامی وجود دارد. دامنه این اختلافات و تمایزات، سیاست و فرهنگ و حتی نقشه جغرافیایی منطقه را دست خوش تغییراتی ساخته است، که گسست در الگوی سنتی جنبش های سلفی منطقه، بخشی از این فرایند و منازعه موجود را توضیح می-دهد.
۱۹۵.

تحولات ژئوپلیتیک و سیاست خارجی افغانستان؛سال های 1919 تا 2001(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اتحاد شوروی افغانستان جنوب آسیا خاورمیانه سیاست بی طرفی سیاست همراهی هارتلند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۰ تعداد دانلود : ۶۴۶
با گذشت نزدیک به یک قرن از استقلال افغانستان در سال 1919، هنوز هم موضوع استقلال و ابتکار عمل در سیاست خارجی این کشور در قرن بیستم از موضوع های بحث برانگیز در این کشور است. افغانستان پس از استقلال در تأثیر رقابت قدرت های بزرگ جهانی در وضعیتی خاص به سر برده است. تحولات ژئوپلیتیک در سده گذشته بر وضعیت داخلی و خارجی این کشور تأثیر مستقیم داشته است. این نوشتار کوششی است برای پاسخ به این پرسش که تحولات ژئوپلیتیک منطقه چه تأثیری بر سیاست خارجی افغانستان از زمان استقلال تا رویداد 11 سپتامبر 2001 داشته است؟ نوشتار حاضر توصیفی- تحلیلی است که در آن ارتباط ژئوپلیتیک منطقه و سیاست خارجی افغانستان بررسی می شود. موقعیت ژئوپلیتیکی افغانستان در نظریه ژئوپلیتیک نظام جهانی سائول کوهن بحث نظری نوشتار را شکل داده است، افغانستان به عنوان دولت شبه مستقل در ژئوپلیتیک منطقه نه تنها در دوران پس از جنگ سرد ویژگی خاص افغانستان در منطقه بوده است؛ بلکه این وضعیت از دوران استقلال این کشور تاکنون نیز برجسته بوده است. یافته های نوشتار نشان می دهد که سیاست خارجی افغانستان پس از استقلال در دوره های نظم و گذار ژئوپلیتیکی و تحول در ساختار امنیتی ژئوپلیتیک منطقه، بیشتر گرایش به راهبرد بی طرفی و موازنه در برقراری روابط با قدرت های بزرگ هر دوره داشته است و هر گاه از چنین راهبردی فاصله گرفته است و موقعیت مستقل یا شبه مستقل در ژئوپلیتیک منطقه را با راهبرد همراهی با قدرت بزرگ یکی از مناطق دست خوش تحول کرده است، کودتا، انقلاب و حتی اشغال نظامی نیز در این کشور رخ داده است.
۱۹۶.

نقش ژئوپلیتیک در طراحی استراتژی امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (بوش و اوباما)

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک استراتژی هژمون خاورمیانه تروریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۴۱۴
بررسی ویژگی های قدرت های بزرگ از حیث تأثیرگذاری بر مؤلفه های روابط بین الملل و نیز ایفای نقش در مناطق و قلمروهای ژئوپلیتیکی جهان به منظور تأمین منافع خود از اهمیت خاصی برخوردار است. با وقوع حوادث یازده سپتامبر ۲۰۰۱، امنیت ملی آمریکا به چالش کشیده شد و سیاست خارجی آن را از بحران معنا رها ساخت. آمریکا با این تلقی که خاورمیانه کانون تهدیدهای نامتقارن تروریستی است، توجه خود را به این منطقه معطوف نمود و اعلام کرد که، آماده است ریشه های تروریسم را حتی با بکارگیری سیاست یک جانبه گرایی بخشکاند. در واقع، آمریکایی ها قصد دارند هژمونی خود را {به خصوص درخاورمیانه} تثبیت نمایند. سوال اصلی پژوهش این است که نقش و اهمیت ژئوپلیتیک در طراحی استراتژی امنیت ملی آمریکا در دولت های جورج دبلیو بوش و باراک اوباما چه بود؟ کوتاه آنکه، اتخاذ استراتژی پاک سازی سرزمین های خاستگاه تروریسم از وجود گروه های تروریستی و ایجاد تغییرات بنیادین در ساختارهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی این سرزمین ها در راستای منافع و ارزش های آمریکا و تامین امنیت ملی این کشور موجب تقویت نقش و اهمیت ژئوپلیتیک به میزان های متفاوت در طراحی استراتژی ژئوپلیتیکی امنیت ملی آمریکا در دولت های جورج دبلیو بوش و باراک اوباما شده است.
۱۹۷.

واکاوی اندیشه های یک خاورشناس: برنارد لوئیس و بنیادگرایی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: برنارد لوئیس بنیادگرایی اسلامی خاورمیانه مدرنیته سکولاریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۵ تعداد دانلود : ۳۲۹
از واقعه 11 سپتامبر سال 2001، بنیادگرایی اسلامی به بحثی محوری در جهان سیاست تبدیل شده است. بنیادگرایان اسلامی، خواهان تفسیر مجدد اسلام به منظور کاربرد آن در اهداف خاص سیاسی هستند. برنارد لوئیس، خاورشناس انگلیسی- آمریکایی، در بررسی سرچشمه های جریان های بنیادگرا به ریشه های خشم مسلمانان از غرب پرداخته که به زعم وی، به تقابل بین اسلامبا مدرنیته غرب منجر شده است. در این مقاله، هدف بررسی نظرات لوئیس، با روش تحلیل محتواست. برنارد لوئیس ریشه این جریانات را خشم مسلمانان از غرب و این خشم را معلول عقب ماندگی مسلمانان می داند. وی راه مقابله با عقب ماندگی کشورهای اسلامی را در ترویج مدرنیته در آنها از طریق اجرای سکولاریسم می بیند، تا از این رهگذر هم عقب ماندگی کشورهای اسلامی و هم خشم مسلمانان درمان شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که نظرات برنارد لوئیس درباره اسباب ایجاد جریان های بنیادگرا، مبنایی و راهبردی نیست و راه حلّ او، یعنی سکولاریسم در کشورهای اسلامی، قابل دستیابی و اجرایی نیست.
۱۹۸.

بررسی تطبیقی دیپلماسی علمی ایران و ترکیه به منظور دستیابی به مرجعیت علمی در منطقه خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران ترکیه خاورمیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۴۲۹
رقابت در کسب مرجعیت علمیو اثرگذاری مؤثر بر سایر کشورها، با ابزارهای علم و فناوری و به ویژه در قالب دیپلماسی علمی، موضوعی است که طی سال های اخیر مورد توجه اغلب کشورهای منطقه، به ویژه جمهوری اسلامی ایران و ترکیه قرار گرفته است. بر این اساس، مقاله حاضر این پرسش اصلی را مطرح می کند که «چگونه ایران و ترکیه از ظرفیت های دیپلماسی علمی به منظور دستیابی به مرجعیت علمی در منطقه خاورمیانه بهره گیری می کنند؟». فرضیه مقاله با استخراج یافته های خود به روش توصیفی- تحلیلی و از طریق تطبیق فعالیت های ایران و ترکیه در دستیابی به مرجعیت علمی در منطقه بیان می کند: «بهره گیری از ظرفیت های دیپلماسی علمی همچون همکاری های مشترک علمی، جذب نخبگان و برنامه های مبادله در قالب پروژه های دانشگاهی و پژوهشی، تأسیس دانشگاه های بین المللی و تنوع بخشی به مقاصد گردشگری علمی قادر است کسب جایگاه مرجعیت علمی کشورهای مذکور را تسریع و تسهیل کند».
۱۹۹.

اعمال فشار آمریکا و تشدید گرایش ایران به استراتژی بازدارندگی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: 11 سپتامبر ایالات متحده ایران امنیت بازدارندگی خاورمیانه موازنه قدرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۳۴۶
در طول سال های اخیر به این مساله که استراتژی نظامی ایران، استراتژی بازدارندگی است در محافل عمومی و آکادمیک بسیار پرداخته شده است. اما سوالی که به موازات آن کمتر مورد توجه قرار گرفته و یا اصلاً به آن پرداخته نشده علل گرایش ایران به این استراتژی است. این پژوهش تلاش دارد با توجه به دو فرضیه برهم خوردن موازنه قدرت در منطقه خاورمیانه و تشدید فشارهای آمریکا بر ایران این موضوع را مورد بررسی بیشتر قرار دهد. در طول سال های اخیر به این مساله که استراتژی نظامی ایران، استراتژی بازدارندگی است در محافل عمومی و آکادمیک بسیار پرداخته شده است. اما سوالی که به موازات آن کمتر مورد توجه قرار گرفته و یا اصلاً به آن پرداخته نشده علل گرایش ایران به این استراتژی است.
۲۰۰.

زبان و ناسیونالیسم: نقش زبان در جنبش های ناسیونالیستی عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنبشهای ملی خاورمیانه زبان ساطع الحصری سیدجمالالدین اسدآبادی قومیت عرب ناسیونالیسم یوهان گوتفریدهردر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۳۶۲
این مقاله به صورت جداگانه و منسجم ( از میان مؤلفه های دیگر ناسیونالیسم چون دین و مذهب، سرزمین و تاریخ مشترک)، به موضوع "رابطه ی بین زبان و ناسیونالیسم" پرداخته است. این موضوع به گونه ای یادآور"نظریه ی قومیت زبانی" نیز هست که در زمان شکل گیری دولت -ملتهای اروپایی نقشی مهم در تشکیل این کشورها و بعضی از ملت های خاورمیانه ایفا کرد. با فروپاشی امپراتوری عثمانی نقش زبان در تشکیل هویت ملی این کشورها مطرح و برجسته شد و تعدادی از کشورهای عربی و ترکیه ی جدید نیز بر پایه ی این ناسیونالیسم شکل گرفتند. هدف اصلی این تحقیق، مطالعه و تحلیل تأثیر هویت زبانی و نقش آن در تشدید و شکل گیری جنبش ناسیونالیستی عرب میباشد.