مطالب مرتبط با کلیدواژه

تعلیم و تربیت


۱۶۱.

واکاوی اهداف تعلیم و تربیت نفس در اندیشه روان شناختی فلسفی ملاصدرا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 25-48

کلیدواژه‌ها: تعلیم و تربیت نفس روان شناسی فلسفی هدف تعلیم و تربیت صدرالمتألهین شیرازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۲۶۲
شناخت نفس انسان و ماهیت آن در روان شناسی به طور عام، و روان شناسی فلسفی به طور خاص می تواند منبعی مناسب برای استنتاج اهداف تعلیم و تربیت نفس به شمار آید. در این میان، با روان شناسی فلسفی صدرایی می توان به شناخت کامل ماهیت نفس نایل آمد و اهداف تعلیم و تربیت نفس را استنتاج کرد. نوشتار پیش رو با هدف واکاوی اهداف تعلیم و تربیت نفس بر اساس کمال غایی و میانی عقل نظری و عقل عملی در اندیشه ملاصدرا نگاشته شده است. نگارنده در این مقاله، از روش پژوهش «توصیفی تحلیلی» در تبیین گزاره های فلسفی و استنتاج مدلولات تربیتی بهره جسته است. یافته های تحقیق حکایت از آن دارد که با توجه به کمال غایی نفس، هدف غایی تعلیم و تربیت نفس قرب الهی است. اما بر اساس کمال میانی نفس، اهداف میانی تربیت نفس کمال عقل نظری و کمال عقل عملی است. هر کدام از این دو هدف میانی نیز در بستر مراتب خود تحقق می یابد که در عقل نظری عبارت است از: دست یابی به مرتبه عقل بالملکه، بالفعل و مستفاد، و در عقل عملی عبارت است از: دست یابی به مرتبه تجلیه، تخلیه، تحلیه و فنا.
۱۶۲.

تحلیل آراء و اندیشه های فلسفی تربیتی نادینگز و نقد آن از منظر تعلیم و تربیت اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 105-130

کلیدواژه‌ها: نل نادینگز مبانی فلسفی تعلیم و تربیت اسلام نقد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۸ تعداد دانلود : ۴۶۵
این پژوهش با رویکردی تحلیلی و اسنادی و با هدف تحلیل آراء و اندیشه های تربیتی نادینگز و نقد آن از منظر تعلیم و تربیت اسلامی تدوین شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مهم ترین مبانی فلسفی نادینگز شامل عاطفه گرایی، هستی گرایی، پدیدار شناسی و فمینیسم است. اهداف تربیت مشتمل بر ترکیب تجارب آموزشگاهی با ارزش هایی همچون عشق و علاقه به یادگیری، مهربانی، احترام به خود و تربیت شهروندان دموکراتیک است. از نظر نادینگز، اصل گروی در غم خواری پذیرفته نیست و روش های تربیتی شامل الگودهی، گفت وگو، و عمل، قابل تأیید است. با وجود دیدگاه های مثبتی که در اندیشه های فلسفی و تربیتی نل نادینگز مشاهده می شود، آراء تربیتی وی ضعف هایی نیز بر مبنای تعلیم و تربیت اسلامی دارد؛ از جمله نادیده گرفتن منابع خارجی تقدس در اهداف تربیت، رویکرد فمینیستی در تربیت، مبنا قرار دادن عاطفه به عنوان ملاک اساسی تربیت، غفلت از سایر ابزارهای مؤثر در تعلیم و تربیت، نسبیت گرایی، غفلت از نقش معیار و اصول در تعلیم و تربیت، غفلت از عوامل درونی در تربیت، ابتنای اندیشه نادینگز بر پراگماتیسم، غفلت از نقش جامع معلم در فرایند یاددهی یادگیری، تغافل از نقش تنبیه در تعلیم و تربیت.
۱۶۳.

فطرت: استعداد یا فعلیت؟(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 37-52

کلیدواژه‌ها: فطرت استعداد فعلیت تعلیم و تربیت مبانی انسان شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۳۹۴
«انسان» موضوع تربیت است و مسائل دانش تعلیم و تربیت حول محور چگونگی «شدن، تغییر و تربیت» اوست. از سوی دیگر، انسان دارای ابعاد وجودی گوناگونی است، و از مهم ترین ابعاد وجودی اش بعد فطری اوست. سؤالی که این نوشتار به دنبال پاسخ آن است این است که آیا این بُعد وجودی انسان، مانند برخی دیگر ابعادش، استعدادی است که قابلیت شدن و تغییر دارد یا موهبتی خدادادی و فعلیتی است که ثابت و لایتغیر است؟ اهمیت حل این سنخ مسائل، بنیادی بودن آن است؛ زیرا با حل آنها، تکلیف بسیاری از دست اندرکاران امر تربیت انسان در فرایند و عمل تربیت روشن خواهد شد. این پژوهش با استفاده از روش پژوهش توصیفی تحلیلی، ابتدا کوشیده است با تشریح و توصیف معنای «فطرت»، «استعداد» و «فعلیت»، شناخت درستی از این واژه ها ارائه دهد. سپس در یک فرایند فعالیت عقلانی، با تحلیل و تفسیر یافته ها و ضمن نقد و بررسی نظرات موجود درباره آن، نظر خود را در پاسخ به پرسش مذکور بیان دارد.
۱۶۴.

نگاهی تطبیقی به مضامین تعلیم و تربیت آینده گرا و مؤلفه های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 85-98

کلیدواژه‌ها: آلوین تافلر بازسازی اجتماعی آینده گرا سند تحول بنیادین آموزش وپرورش تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۸ تعداد دانلود : ۳۲۹
این پژوهش به هدف ایجاد درکی دقیق از واقعیت های جهانی و پیش رو در حوزه آموزش وپرورش، از منظر رویکرد بازسازی اجتماعی آینده گرا، انجام شده است. در این راستا سند تحول بنیادین آموزش وپرورش جمهوری اسلامی ایران، از جهت میزان توجه آن به چالش ها و الزامات آینده بررسی شده است. بنابراین، در مرحله اول، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی عرفی، چهار مضمون سازمان دهنده، در قالب الزامات آموزشی، شخصیتی، اجتماعی و فرهنگی و ساختاری، از جامعه آماری موردنظر، استخراج شدند. در مرحله بعد، با استفاده از تحلیل محتوای کمی وکیفی، میزان مطابقت سند تحول با چارچوب به دست آمده، بررسی شد. نتیجه تحقیق نشان می دهد که در این سند معنا یابی و شناخت صحیح ارزش ها، مورد تأکید فراوان قرار گرفته است؛ اما نگاه آینده گرایانه نسبت به زمینه های مختلف، ازجمله زمینه های فرهنگی، اجتماعی و ویژگی های شخصیتی، کم رنگ است. بنابراین، لازم است که برای توسعه مهارت آینده نگری در دانش آموزان و معلمان و تقویت چشم انداز آینده نگر در سند تحول، راه کارهایی در نظرگرفته شوند.
۱۶۵.

تبیین و نقد جریان مدارس تمدن سازی امام خمینی (ره) در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۳ 7 - 29

کلیدواژه‌ها: مدارس مسجدمحور تمدن سازی امام خمینی (ره) عرفان تعلیم و تربیت ساختارسازی اقتصاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۵ تعداد دانلود : ۷۵۹
با توجه به انتقادهای گسترده به نظام آموزش و پرورش، افرادی اقدام به راه اندازی مجموعه هایی متفاوت کرده اند؛ از جمله آنها، مجموعه تمدن سازی امام خمینیe است. اعضای این مجموعه، با توجه به مبانی عرفانی امام خمینی مشغول پژوهش و اقدام در جهت تحقق تمدن اسلامی اند که برخی فعالیت های آنان مستقیم با تعلیم و تربیت ارتباط دارند. آنان معتقدند همه جامعه، مدرسه است. دانش آموزان طی فرایند اصلاح ساختارها و انجام دادن فعالیت های واقعی و مورد نیاز جامعه، مبتنی بر مبانی تمدنی، آموزش های لازم را فرا می گیرند و در عمل هم فعالیت های مختلفی انجام می دهند. با توجه به مبنای عرفانیِ وحدت وجود، علوم را از یکدیگر کاملاً تفکیک نمی کنند و معتقدند فعالیت های تربیتی، اقتصادی، طبی و...، به یکدیگر ربط دارند. در این پژوهش، این مجموعه به روش خبرگی و نقادی تربیتی بررسی شده است. بسیاری از فعالیت های آنها را می توان به خوبی هم راستای سند تحول آموزش و پروش دید؛ هرچند انتقادهایی نیز به آنها وارد است؛ از جمله: آزمون و خطای متعدد، نبودن نظام ارزشیابی شفافِ دانش آموز و مربی، همچنین تغییرات زیاد در برنامه ریزی ها که به نظر می رسد بیشتر به دلیل ابهام در روش ها و بهره کافی نگرفتن از کتاب ها و پژوهش های نظری در برخی زمینه ها باشد.
۱۶۶.

بررسی ویژگی های اخلاقی استادان زبان انگلیسی با توجه به سطح دینداری دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۳ 137 - 158

کلیدواژه‌ها: رابطه اخلاق و دین اخلاق سطح دینداری تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۴۴۶
هدف از پژوهش، بررسی دیدگاه های دانشجویان درباره ویژگی های اخلاقی استادان زبان انگلیسی با توجه به سطح دینداری دانشجویان بود. در این پژوهش، روش ترکیبی پیمایشی به کار رفت. در آغاز پرسش نامه سطح دینداری با توجه به طبقه بندی 81 دانشجو به گروه های بیشتر یا کمتر مذهبی سازگار و پایایی این پرسش نامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه شد. از میان 53 نفر از دانشجویان سال آخر رشته مترجمی زبان در دو دانشگاه در شهر قم که پرسش نامه را تکمیل کردند، 22 نفر از آنان در مصاحبه نیمه ساختاریافته شرکت کردند. پس از تجزیه و تحلیل دقیق و چندباره از کدها و مقولات مصاحبه دانشجویان، یک موضوع اصلی (صداقت) شناسایی شد، سپس با توجه به سطح دینداری دانشجویان از طریق آزمون های خی دو و فیشر، مفهوم صداقت مورد بررسی قرار گرفت. از طریق تحلیل مفهومی، یک شبکه معنایی از ویژگی های اخلاقی استادان زبان براساس صداقت، به عنوان مهم ترین صفت اخلاقی استادان زبان به زعم دانشجویان شناسایی شد. از چنین پژوهش هایی می توان در برنامه ریزی آیین نامه های اخلاقی برای استادان زبان استفاده کرد.
۱۶۷.

عوامل آموزشی در شاهنامه فردوسی وتأثیر آن بر ادبیات غرب دیدگاهی تطبیقی بر فردوسی و بالتاسار گراسیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم آبان ۱۳۹۹ شماره ۸ (پیاپی ۸۴) 149-165
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۲۵۱
این مقاله، به تأثیرات شاهنامه فردوسی بر نویسنده و ادیبِ اسپانیایی بالتاسار گراسیان می پردازد، تأثیراتی که در طی تاریخ به آن کمتر پرداخته شده و یا اصلاً به آن توجهی نشده است. همچنین در ادامه این پژوهش از طرفی بازتاب آثار فردوسی بر تفکر مدرن غرب که از طریق برخی فلاسفه و متفکران اروپایی خاص نمایان شد، مورد بررسی قرار می گیرد و از طرف دیگر در یک دیدگاه مقایسه ای از جنبه های آثار هر دو نویسنده ، تلاش خواهد شد تا میراث فردوسی در اندیشه غربی، به ویژه در جنبه های آموزشی و اخلاقی آن بازنمایی شود.
۱۶۸.

تحلیل گفتمان انتقادی داستان «ماهی سیاه کوچولو» صمد بهرنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان و ادبیات فارسی پاییز ۱۳۹۸ شماره ۵۴ 107-134

کلیدواژه‌ها: ادبیات کودکان بهرنگی تحلیل گفتمان تعلیم و تربیت ماهی سیاه کوچولو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۴ تعداد دانلود : ۶۴۳
«صمد بهرنگی»، منتقد نظام تعلیم و تربیت و ادبیات کودکان پیش از خود است و با بهره¬گیری از قابلیت¬های ادبیات کودکان سعی دارد تا از آن برای نیل به اهداف ایدئولوژیک خود استفاده کند. این پژوهش تلاش می¬کند تا نشان دهد که چگونه ادبیات داستانی کودکان متأثر از گفتمان¬های موجود و ساختار اجتماعی مولد این گفتمان¬ها، برداشتی متفاوت از تعلیم و تربیت ارائه می¬کند و چگونه گفتمان¬ها در بازتاب مفاهیم تعلیم و تربیت نقش دارند. در این پژوهش سعی بر این است تا با رویکرد «نورمن فرکلاف»، داستان «ماهی سیاه کوچولو» صمد بهرنگی بررسی، تحلیل و تبیین گردد. هدف ما این است که با تحلیل دقیق داستان «ماهی سیاه کوچولو» بهرنگی نشان دهیم که متن، معرف چه گفتمان یا گفتمان¬هایی است و این متن، چه رابطه¬¬ای میان تعلیم و تربیت و ابعاد اجتماعی و سیاسی برقرار می سازد. بافت موقعیتی، فرض وجود دیدگاه ایدئولوژیک بهرنگی را تقویت می¬کند. از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی، نتیجه این پژوهش این است که بهرنگی در این داستان، چهار گفتمان رایج معاصر خود یعنی استبداد، ملی، مذهبی و چپ مارکسیست را توصیف و نقد کرده است. گفتمان چهارم، گفتمان غالب و تعلق گفتمانی بهرنگی است. بهرنگی در این اثر سعی دارد تا با انتخاب واژگان خاص، شخصیت¬ها، مکان¬ها و هم¬آیی و جنبه¬های استعاری، گفتمان خود را بر سایر گفتمان¬ها برتری بخشد. مضامین تعلیم و تربیت در این داستان اغلب متأثر از گفتمان چپ و دیگر گفتمان¬های تقابل گر رایج و در رویارویی با گفتمان نظام سلطه (گفتمان استبداد) شکل گرفته است.
۱۶۹.

بررسی نقش تربیتی معلم در فرآیند تعلیم و تربیت

نویسنده:
منبع: مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی سال سوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۲) حلد دوم 43-56

کلیدواژه‌ها: تعلیم و تربیت تربیت معلم دانش آموزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳۳ تعداد دانلود : ۱۱۵۴
هدف این مقاله بررسی نقش تربیتی معلم در فرآیند تعلیم و تربیت میباشد. پژوهش به شیوه توصیفی و از نوع تحلیل اسنادی انجام شده است. با توجه به روش پژوهش، جامعهی آماری پژوهش شامل کلیه اسناد، مدارک و منابع مرتبط با موضوع مورد بررسی میباشد. پژوهشگر کوشش نموده تا نقش تربیتی معلم را به گونهای تبیین کند، که خواننده دریابد که، شاخصترین و ممتازترین مؤلفه تعلیم و تربیت، «معلم» است که بنیانی برای رویارویی با چالشها و بحرانهای حال و آینده تعلیم و تربیت محسوب میشود. معلم و نقش آن در تعلیم و تربیت از مسایلی نیست که در آن کسی تردید روا دارد. معلم از عوامل مهم تاثیرگذار در امور تعلیم و تربیت میباشد (نوری، 1382). در یک نگاه دقیق، تعلیم و تربیت در کانون رشد فردی و اجتماعی قرار میگیرد. با این ویژگی محوری، هیچ نهاد دیگری به اندازهی تعلیم و تربیت با چالش اساسی و بنیادی روبرو نبوده و نیست. امروزه نمیتوان ضرورت، فوریت و نیز اعجاز تعلیم و تربیت را برای آینده کم ارزش شمرد. بنیان همبستگی اجتماعی، پیشرفت همه جانبه جامعه، توسعه پایدار، تعالی انسانیت و صلح و دوستی، به تعلیم و تربیت وابسته است. البته نیل به این اهداف، در گرو عوامل متعددی است. البته نگرش نظامند ایجاب میکند که همه مؤلفهها را مورد توجه قرار دهیم؛ لیکن با توجه به موضوع بحث، میتوان نقش برخی عناصر از جمله معلم را برجسته تر دانست. لذا با چنین تأکیدی، آنچه فوریت دارد، تغییر نگاه نسبت به «نقش تربیتی معلم در تعلیم و تربیت» است. نقشی که به مراتب از نقش منتقل کننده مفاهیم و مطالب علمی به فراگیران، فراتر میرود.
۱۷۰.

بررسی الزامات تعلیم و تربیت از منظر رویکرد آینده گرایی با توجه به اسناد توسعه جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت دوره ۳۶ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۴۳ ۹-۲۸

کلیدواژه‌ها: بازسازی اجتماعی آینده گرا سند تحول بنیادین آموزش وپرورش اسناد توسعه تعلیم و تربیت آلوین تافلر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۴ تعداد دانلود : ۵۰۹
در میان رویکردهای تربیتی، نظریه بازسازی اجتماعی با رویکرد آینده گرایی به دلیل در نظر گرفتن تغییرات و تحولات سریع و پیش بینی وضعیت آینده می تواند در حل چالشهای آتی تعلیم و تربیت مؤثر باشد. این رویکرد معتقد است داشتن نگرشی در مورد آینده بهتر، سبب می شود که اهداف و جهت گیری فکری جامعه روشن شود. آینده گرایی با در نظر گرفتن تغییر ات و پیش بینی نیازهای آینده، بر بازسازی ساختارهای فعلی تأکید دارد. آلوین تافلر از نظریه پردازان مطرح در حوزه بازسازی اجتماعی آینده گراست. او براساس واقعیتهای موجود توصیفی از تحولات جهان آینده را ارائه کرده و با نگاهی جامع، آینده را از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار داده است. هدف پژوهش حاضر، کاوش اسناد توسعه از نظر میزان توجه به الزامات آینده است. طرح پژوهش حاضر از نوع کیفی است و در آن از روش تحلیل محتوای کیفی تجمیعی استفاده شده است. در این پژوهش اسناد توسعه، به ویژه سند تحول بنیادین آموزش وپرورش در هشت مضمون الزامات آینده ، در زمینه های فرهنگی، آموزشی، توانمندسازی فردی، ساختاری، اقتصادی، دانش و فناوری، ارتباطات و سیاست مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد که اسناد توسعه بر فراهم کردن زمینه های مساعد معنا یابی و شناخت صحیح ارزشها و تحکیم خانواده تأکید بسیار کرده اند. همچنین به توانمندسازی نیروی انسانی تسهیلگر و توسعه محیطهای آموزشی هوشمند، توجه شده است اما نگاه آینده گرایانه به تقویت زمینه های توانمندسازی فردی مانند مهارتهای تفکر، مهارت تصمیم گیری، سواد رسانه ای و آموزش مهارتهای زیست محیطی کم رنگ به نظر می رسد. همچنین لازم است اسناد توسعه توجه بیشتری به الزامات فرهنگی آینده ازجمله تکثرگرایی، تفاوتهای فرهنگی و آموزش فرهنگ شهروندی نشان دهند.
۱۷۱.

شکوفایی نگاه معرفت شناختی معلمان در تعلیم و تربیت دانش آموزان (عقلانیت به مثابه جوهره زندگی)

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال دوم آبان ۱۳۹۸ شماره ۱۸
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۳۴۳
پژوهش حاضر، به بررسی نگاه معرفت شناختی و عقلانی معلمان در راستای تعلیم و تربیت و هدایت دانش آموزان در جهت توسعه و رشد عقلانیت و بُعد عقلانی آنان می پردازد. روش مورد استفاده این پژوهش کیفی و از نوع توصیفی است که در گروه تحقیقات کاربردی اهمیت دارد. جامعه مورد مطالعه، شامل کلیه معلمان، مشاوران و مدیران مدارس 6 شهر کشور بوده که 26 نفر از پرسنل مدارس مختلف شهرهای مزبور به روش نمونه گیری داوطلبانه که بر پایه های نظری (پرسش و مشاهده)، استوار است، انتخاب شدند. تحلیل یافته ها، نشان داد معلم به دلیل اهمیت و تأثیرگذاری در ابعاد وجودی دانش آموزان از جمله بُعد عقلانی و شناختی آنها در تعلیم و تربیت، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. معلم می تواند در هر شرایطی برای شکوفایی و معرفت افزایی دانش آموزان، آنان را به دیدن معنای خلقت تحریک نماید و این نوع مشاهده به معرفت عقلی و شناختی کمک می نماید، قدرت عقلی او را رشد می دهد، راه را از بیراهه تمییز داده و به راه راست رهنمون می گردد. معرفتی که زمینه ساز سعادت ابدی او را فراهم ساخته و به سوی لذت دائمی هدایت می شود. این معرفت از مهم ترین معرفت هاست. معرفتی که به شناخت و آگاهی در باره خالق هستی و هستی می انجامد و سرانجام، فرجام هستی را می داند و خوبی ها را درک می کند. نتیجه می گیریم معلم می تواند زمینه ای را فراهم سازد که دانش آموزان بتوانند در باره دنیای اطراف خویش به دیدن و گوش دادن بپردازند. دانش آموزان با دیدن پدیده های ریز و درشت دنیای اطراف اگر به تأمل و تدبر بپردازند، می توانند به رشد و شکوفایی عقلی برسند.
۱۷۲.

درآمدی بر نقش نظام رسمی تعلیم و تربیت اسلامی در تأمین منابع انسانی

نویسنده:
منبع: تحقیقات بنیادین علوم انسانی سال دوم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۲) 25-54
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۳۷۱
نظام تعلیم و تربیت رسمی در اسلام مبتنی بر مراحل رشد، 4 مقطع دارد که هر یک از این مقاطع شش و هفت ساله است؛ مقاطع شش ساله ناظر به تعلیم و تربیت دختران و مقاطع هفت ساله ناظر به تعلیم و تربیت پسران است. از مقطع شکل گیری نطفه تا شش و هفت سالگی، یک مقطع اساسی در این نظام تربیتی اسلامی است که متأسفانه در «سند تحول بنیادین» از آن غفلت شده است. منابع انسانی قابل قبول سازمان ها، شخصیتی مرکب از دو هویت ارزشی و حرفه ای دارند. نظام تعلیم و تربیت رسمی اسلامی متکفل شکل گیری این دو هویت، در مقاطع چهارگانه مبتنی بر مراحل رشد است. مقطع اول و دوم، متکفل شکل گیری هویت ارزشی مبتنی بر محوریت موسیقی و محتوای قرآن کریم است. مقطع سوم، متکفل شکل گیری هویت حرفه ای خانواده محور و شغل محور برای بازار کار و زندگی خانوادگی است. مقطع چهارم، ناظر به تربیت نخبگان و گسترش مرزهای علم و تولید آن است.
۱۷۳.

تدوین و اعتباریابی الگوی مطلوب محبت و مهرورزی در تعلیم و تربیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در نظام های آموزشی دوره ۱۴ تابستان ۱۳۹۹ ویژه نامه 525 - 546

کلیدواژه‌ها: الگوی مطلوب تعلیم و تربیت محبت و مهرورزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۳۸۷
هدف این پژوهش تبیین مبانی محبت و مهرورزی در تعلیم و تربیت، ارائه الگوی مطلوب و اعتبار سنجی آن است. جامعه ی پژوهش شامل 30 نفر از خبرگان و اساتید حوزه تعلیم و تربیت، در دانشگاه های استان خوزستان، و کلیه اساتید دانشگاه فرهنگیان به تعداد 440 نفر بودند و با توجه به استفاده از جدول کرجسی- مورگان حجم نمونه، به تعداد 210 نفر تعیین گردید. در این پژوهش از مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته که روایی صوری و محتوایی آن مورد تائید قرارگرفته، استفاده شد. جهت تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی با رویکرد تأییدی استفاده گردید. بر اساس یافته های پژوهش مؤلفه های الگوی مطلوب در ابعاد هستی شناسی، انسان شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی، زیست شناسی، جامعه شناسی، روانشناسی و دینی ارائه گردید. بر اساس این ابعاد 60 مؤلفه اصلی استخراج گردید. الگوی مطلوب طراحی و اعتبارسنجی شد. می توان گفت یکی از بهترین شیوه ها در تعلیم و تربیت استفاده از محبت است. پیشنهاد می شود دست اندرکاران حوزه تعلیم و تربیت از این الگو نهایت استفاده را ببرند.
۱۷۴.

نگرشی تطبیقی بر مبانی انسان شناسی تعلیم و تربیت از دیدگاه هایدگر و صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت فلسفی سال هفدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۶۸) 101-114

کلیدواژه‌ها: تعلیم و تربیت انسان شناسی دازاین مارتین هایدگر صدرالمتألهین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۵
«تعلیم و تربیت انسان» از یک سلسله مبانی انسان شناسی برخوردار است که بیانگر پیوند مسئله تعلیم و تربیت با سلسله مباحث نفس شناسی فلسفی است و همواره مورد توجه اندیشوران حوزه تعلیم و تربیت ازیک سو و پژوهشگران حوزه انسان شناسی از سوی دیگر بوده است. در این میان، اندیشه های مارتین هایدگر، فیلسوف مشهور و تأثیرگذار قرن بیستم در حوزه فلسفه غرب، و صدرالمتألهین، بنیان گذار حکمت متعالیه در حوزه فلسفه اسلامی، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. از رهگذر این جستار مشخص می شود که از سویی نقطه آغازین مباحث انسان شناسی در اندیشه هر دو شخصیت، سلسله مباحث هستی شناسی است؛ از سوی دیگر، هر دو اندیشمند با نگرش وجودی به نقد تعریف مشهور انسان به «حیوان ناطق» پرداخته اند. اندیشه های این دو فیلسوف در کنار اشتراکات، نقاط افتراقی نیز دارد که در نوشتار حاضر به آنها پرداخته شده است.
۱۷۵.

ویژگی انسان در طراز جمهوری اسلامی ایران بر اساس سند تحول بنیادین

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال سوم دی ۱۳۹۹ شماره ۳۲ 99 - 83
تعداد بازدید : ۹۳۸ تعداد دانلود : ۱۱۹۱
انسان در نگاه سند تحول بنیادین از جایگاه رفیعی برخوردار می باشد؛ چرا که از انسان به عنوان یک تربیت پذیر فعال یاد می شود و در تمام سند به جای واژه تربیت کردن از واژه تربیت شدن استفاده شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی است و با گردآوری داده ها از متون مرتبط با موضوع، ویژگی انسان در طراز جمهوری اسلامی ایران را از نگاه سند تحول بنیادین مورد بررسی قرار داده است. در این مقاله ابتدا به مفهوم شناسی تعلیم و تربیت و نسبت سنجی آن پرداخته شده و در ادامه با بررسی ویژگی های تربیت و تعلیم از منظر سند بنیادین تحول اشاره نموده سپس اهداف کلان را مورد بررسی قرار می دهد. نتایج پژوهش های صورت گرفته شده، بر این مطلب تاکید دارد که سند تحول بنیادین در پی تربیت انسان برتر در ابعاد مختلف از جمله انسان خلاق، متخلق به اخلاق الهی، مثبت گرا، امیدوار به آینده، ظلم ستیز و عدالت گسترمی باشد و نظام تعلیم و تربیت و مدارس موظف به فراهم نمودن شرایط لازم برای رسیدن به اهداف می باشند. می باشد.
۱۷۶.

نقد فلسفه همسخنیِ مارتین بوبر و پی آمدهای آن در حوزه تعلیم و تربیت کودکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: غرب شناسی بنیادی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 235-253

کلیدواژه‌ها: مارتین بوبر «نسبتِ من آن» «رابطه ی من تو» دو طرفه بودن تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۴۲۳
در میان مفاهیم جدیدی که در اوایل قرن بیستم در حوزه ی تعلیم و تربیت مطرح شده بودند، مفهوم «دو طرفه بودن» (Gegenseitigkeit) فرایند آموزش چالش های بسیاری را به همراه داشته است؛ بسیاری از مربیان با انتقاد از این مفهوم، اظهار داشتند که معلم باید به تنهایی فرایند آموزش را رهبری کند و شاگردان نمی توانند و نباید نقشی در این فرایند ایفا کنند. بوبر ضمن اشاره به این مطلب که به منظور حفظ رابطه ی آموزشی، باید فاصله ی امنی بین معلم و شاگرد وجود داشته باشد، آموزه ی «تعلیم و تربیت مبتنی بر دیالوگ» را مطرح می کند؛ به عبارت دقیق تر، وی نسبت آموزشی را نوعی« رابطه ی من تو یک طرفه» می خواند. حال پرسش اینجاست که با توجه به این که بوبر «رابطه ی من- تو» را یک رابطه دو طرفه می داند، چگونه می تواند از رابطه ی میان معلم و شاگرد تعبیر به «رابطه ی من تو» کند و در عین حال از یک طرفه بودن آن سخن بگوید؟
۱۷۷.

فصل ممیز انسان و تأثیر آن در اصول تعلیم و تربیت از نگاه ملاصدرا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 41-54

کلیدواژه‌ها: فصل ممیز انسان تعلیم و تربیت اصول تعلیم و تربیت ملاصدرا حکمت متعالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۶ تعداد دانلود : ۴۱۵
شناخت حقیقت انسان و فصل ممیز او، یکی از اثرگذارترین مباحث در علوم انسانی، به ویژه علوم تربیتی است. مباحثی همچون اصول تربیت، مراحل تربیت، ابعاد و ساحت های تربیت، و روش های تربیت، همگی وابسته به تفسیر و تصویری هستند که ما از حقیقت انسان داریم. هدف از این نوشتار پاسخ به این مسئله است که اولاً نگاه ملاصدرا به فصل ممیز انسان چیست و وی چه چیزی را برای ورود افراد به حیطه انسانی لازم می داند و ثانیاً چنین دیدگاهی چه تأثیری در اصول تعلیم و تربیت دارد. با روشی توصیفی و با بیان مبانی فلسفی و انسان شناختی ملاصدرا به دست می آوریم که از نگاه وی، فصل ممیزِ «انسان بشری»، ناطقیت است و افراد برای ورود به جرگه انسانیت، باید در حرکت جوهری خود به ناطقیت برسند؛ و بعد از رسیدن به این فصل ممیز است که وی بحث درباره کثرت نوعی نفوس را مطرح می کند. در ادامه با روش تحلیلی، با استناد به مبانی و منابع صدرا، نقش این تلقی از انسان در اصول مهم تربیتی، نظیر اولویت بعد عقلانی انسان، علم دوستی، تفکر، عدم پیروی کورکورانه از اجتماع، اعطای بینش، تزکیه، استدلال پذیری آموزه های تربیتی، و عدم مطلوبیت عادات انفعالی تبیین می شود.
۱۷۸.

تاثیر به کارگیری اندیشه پساساختارگرای ژیل دلوز در بهبود کیفی فضای آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات محیطی هفت حصار سال نهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۳ ۱۴۱-۱۵۶

کلیدواژه‌ها: ژیل دلوز تفکر ریزوماتیک تفکر درختی فضای آموزشی تفکر خلاق تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۲۴۱
هدف اصلی این پژوهش ، تاثیر اندیشه پساساختارگرای ژیل دلوز در بهبود کیفی فضای آموزشی است. از این رو این پژوهش، به دنبال پاسخگویی به دو پرسش اصلی است ؛ نخست تفاوت تعلیم و تربیت ریزوماتیک با تعلیم و تربیت درخت گونه چیست؟ دوم، تفکر ریزوماتیک چگونه می تواند در بهبود کیفی فضای آموزشی و پرورش تفکر خلاق مؤثر واقع گردد؟ روش تحلیل مفهومی برای پاسخ به پرسش نخست و روش استنتاجی برای پاسخ به پرسش دوم بکار گرفته شده اند. یافته های پژوهش نشان داد فضای ریزوماتیک با خصایصی چون نقشه برداری، جهت گیری های نو، ورودی و خروجی های مکرر ، سیالیت و انعطاف، بر تولید ایده ها و معانی نو تأکید دارد. تفکر خلاق نیز بر سیالیت، انعطاف پذیری، اصالت، ابداع و تفکر واگرا و... تأکید دارد. بنابراین نسبتهای مشترک میان اندیشه ریزوماتیک ژیل دلوز و مؤلفه های تفکر خلاق وجود دارد از جمله سیالیت و شکنندگی، انعطاف پذیری، صیرورت و شدن، بسط وکثرت گرایی، فولدینگ ، تفکر واگرا و افقی و... را میتوان اشاره کرد. بر این اساس، اندیشه ریزوماتیک ژیل دلوز می تواند دلالتهای قابل ملاحظه ای در پرورش تفکر خلاق داشته باشد از جمله ؛سیالیت( عدم تأکید روی سؤالاتی که یک پاسخ مشخص دارند و توانایی برقراری رابطه معنی دار بین فکر و اندیشه و بیان) انعطاف پذیری( تغییر مسیر فکر و چند بعدی بودن مسائل)، تفکر واگرا (سیر تفکر در جهات مختلف)، عدم تمرکز (عدم بسنده کردن به یک راه حل)، غیر خطی( منع از تحمیل یک الگوی خاص) صیرورت و شدن (تغییر و حرکت مداوم در تفکر) بسط (توانایی توجه به جزییات در حین انجام فعالیت) و ابتکار ( اختراع ، نوآوری و ارائه جوابهای غیر معمول و زیرکانه به مسائل) اصالت (ارائه راه حل های منحصر بفرد ) را اشاره نمود.
۱۷۹.

نقد گلستان سعدی از دیدگاه نظریه شناختی- اجتماعی بندورا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 461 - 484

کلیدواژه‌ها: گلستان سعدی بندورا نظریه شناختی-اجتماعی تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۸ تعداد دانلود : ۳۶۵
گلستان، تاثیرگذارترین کتاب نثر در ادبیات فارسی است که سعدی، شاعر و نویسنده پارسی گوی در آن به ذکر واقعیات زندگی انسان و نصایح اخلاقی، در یک دیباچه و هشت باب به نثر مُسَّجَع پرداخته است. امروزه بررسی رفتارهای مختلف انسانی در گلستان از منظر روان شناسی قابل تأمل است. این پژوهش، به دور از ملاک ارزش گذاری، به روش مقایسه ای بر آن است تا نظرات سعدی را در حکایت های گلستان با نظریه شناختی-اجتماعی بندورا مقایسه کند. شیوه پژوهش، کتابخانه ای و اسنادپژوهی است و روش تحلیل نیز جنبه تطبیقی دارد و در طرح هر مفهوم به نمونه های چندی اشاره شده است. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که ﺳﻌﺪی از ﻗﺎﻟﺐ ﺣکﺎیﺖ ﺑﺮای ﺑیﺎن ﺑﻬﺘﺮیﻦ روش های زﻧﺪﮔی ﺑﻬﺮه می گیرد و سعی دارد ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد رواﺑﻂ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧی، راﻫکﺎرﻫﺎیی ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺧﻮد اراﺋﻪ نماید. این مفاهیم اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﻧﻈﺮیﻪ شناختی-اجتماعی بندورا ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که سعدی به مفاهیم عمده نظریه شناختی-اجتماعی بندورا نظیرِ یادگیری مشاهده ای و فرایند مؤثر بر آن، موجبیت متقابل و عاملیت انسانی در حکایات پرداخته است.
۱۸۰.

مفهوم پردازی تفکر جهان-بومی گرایی در تعلیم و تربیت با تاکید بر دانش وطنی

نویسنده:
منبع: پیشرفتهای نوین در مدیریت آموزشی سال دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳) 117-125

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن جهان-بومی شدن تعلیم و تربیت برنامه ریزی درسی دانش وطنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۴۹۱
هدف مطالعه حاضر بازمفهوم پردازی تفکر جهان-بومی گرایی در تعلیم و تربیت با تاکید بر دانش وطنی بود. در این مطالعه از روش تحلیل مفهوم با تاکید بر درک و تفسیر استفاده شد. بر این اساس ابتدا با شیوه ای تحلیلی به بررسی و نقد مفاهیم موجود پرداخته و در نهایت مفهوم مورد نظر ارایه شد. نویسنده معتقد است که آنچه که ما به عنوان رویکرد ها و نظام های آموزشی موفق مدنظر داریم، با همان جزییات و خصوصیات و در آن بستر فرهنگی موفق بوده است. بنابراین اگر بخواهیم برخی از ویژگی-های آنان را متناسب با فرهنگ و فلسفه حاکم بر جامعه، فیلتر کنیم و از صافی عبور دهیم، خروجی آن دیگر نمی تواند تناسبی با آن رویکرد اولیه داشته باشد. مفهوم پردازی مدنظر نویسنده به این صورت است که باید با مطالعه نظام های آموزشی و رویکردهای تربیتی موفق، رویکرد و نظام آموزشی جدید، متناسب با بستر مورد نظر و برخاسته از دانش وطنی که ساخته و پرداخته اندیشمندان داخلی است، ایجاد کنیم. درواقع این نگاه نسبت به تفکر جهان-بومی گرایی، به دنبال آن است تا نظام های آموزشی برتر و روند جهانی سازی را مطالعه و دنبال نماید و از دانش منعکس در آن ها بهره مند شده و متناسب با فرهنگ جامعه و امکانات موجود، رویکرد نوینی را اتخاذ و ایجاد نماید که هم در مسیر روند جهانی قرار گیرد و هم متناسب با شرایط بومی و حفظ ارزش های فرهنگی باشد.