نخبگان

وسعت جغرافیایی ایران سبب شده ساختار سیاست گذاری و اداری کشور همواره با این انتقاد روبرو باشد که چرا نخبگان خصوصاً نخبگان ساکن غیر مرکز نقش موثری ندارد؛ لیکن ساختار همواره مورد نقد بوده که گردش نخبگان بیشتر سیاسی بوده تا حرفه ای؛ لیکن در این زمینه همواره دو دسته عوامل محیطی و عوامل سازمانی را ذکر می نمایند که در دسته نخست شرایط سیاسی، اقتصادی، جغرافیایی، اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و دیوانسالاری حاکم بر جامعه، جزئی از عوامل محیطی هستند که در طراحی ساختارها باید به آن توجه نمود؛ بنابراین در سطح کلان و ملی، نخبگان و متخصصان هر کشور، مهم ترین و با ارزش ترین سرمایه های موجود آن کشور، به حساب می آیند و ثروت ملی هر جامعه ای از لحاظ فکری و عملیاتی هستند.لذا این پرسش اصلی طرح می گردد که چگونه با آسیب شناسی منطقه ای_ جغرافیایی نقش نخبگان ایرانی در تصمیم سازی از دیدگاه سیاستگذاری عمومی این توانایی ایجاد می شود که راهکارهای اصلاحی ارائه و تحقق یابد؟ به نظر می رسد که نخبگان خصوصاً در دیگر نقاط جغرافیایی ایران که به مرکز دسترس کمتری دارند و با هرگرایش فکری نه نقش انحصارگرایانه دارند و نه اینکه بدون اختیار عمل تابع شرایط محیط هستند بلکه با احاطه بر حیطه تخصصی خود این توان را دارند که در کنار دیگر عوامل راهکارهای تأثیرگذار را در تدوین سیاستهای عمومی جامعه (تصمیم سازی، تصمیم گیری، سیاست گذاری و مرحله عملیاتی) ارائه داده تا تحقق یابند

صرف نظر از تعاریف و شاخص های بحث برانگیز نخبگی، نخبگان علمی سهم بسزایی در دست یابی به اهداف تمدنی انقلاب مستمر اسلامی دارند. آنان نیروی محرک و پیشران برای پیشرفت و توسعه ی همه جانبه ی جامعه محسوب می شوند. توجه به نخبگان علوم انسانی یکی از مضامین جاری در این مقاله است. این مقاله با استفاده از روش اسنادی و تکنیک مضمون یابی، نمونه گیری کامل و رویکرد راهبرد-پژوهشی هنجاری و تجویزی، به واکاوی بیانات رهبر انقلاب اسلامی درباره ی نخبگان پرداخته است. پژوهشگر علاوه بر ارائه ای جدید از رویکردهای متعارف جامعه شناسی نسبت به نخبگان، از رویکرد نظری سیستم اجتماعی و پویایی گروهی استفاده کرده است. در مجموع، یافته ها در چهار بخش شامل «ماهیت نخبگان»، «ملزومات و وظایف مسئولان»، «نقش و تعهدات نخبگان» و «ملاحظات اخلاقی و شخصیتی مربوط به نخبگان» صورت بندی شده اند. نتایج نشان دهنده ی لزوم تقویت رویکرد مسئولیت اجتماعی دوجانبه در میان مسئولان و نخبگان است. در پایان، پیشنهادهایی کاربردی ارائه شده اند.  

کتاب «قومیت و قوم گرایی: افسانه و واقعیت»، پژوهشی درباره منازعات گروه های قومی در ایران پس از جنگ جهانی اول تا دهه های پایانی سده 14 خورشیدی است. از نظر نویسنده، قومیت و گروه های قومی مقوله های مدرنی هستند و سابقه ای در تاریخ ایران ندارند. سه عامل دولت تمرکزگرا و اقتدارطلب، منفعت طلبیِ نخبگان و نیروهای بین الملل در ظهور این منازعات و شکل گیری قومیت نقش داشتند. کتاب به گونه ای زمینه مند قومیت و قوم گرایی را در بطن مناسبات سیاسی و اجتماعی داخلی و خارجی بررسی می کند؛ هم چنین برساختی بودن ناسیونالیسم قومی را بر اساس داده های تاریخیِ فراوانْ مستدل می سازد. نویسنده در راستای مباحث کتاب، دولت فراگیر، برجسته کردن اشتراکات فرهنگی و سیاست تنش زدایی را استراتژی های مناسبی برای مواجهه با وضعیت چندفرهنگی ایران معرفی می کند. انتقاداتی به این اثر وارد است که می توان به موارد زیر اشاره کرد: کتاب از رویکردهای گوناگونی بدون تلفیق آنها بهره برده است و انسجام پارادایمی ندارد؛ به مانند اثبات گرایان دنبال معیاری برای تعیین حدود و ثغور قومیت است اما چنین معیاری وجود ندارد؛ غالب استدلال های کتاب در راستای برساختی بودن قومیت، به هویت ملّی نیز اطلاق پذیر است اما نویسنده در این باره سکوت می کند و به نوعی ذات گراییِ ملّی فرو می غلطد؛ نقش سیاست های اقتصادی و برنامه های توسعه در منازعات قومی را کمرنگ جلوه می دهد؛ سرانجام، از تاثیر تغییرات اجتماعی مدرن و حضور اجتناب ناپذیر «دیگری» در شکل گیری قومیت غفلت می ورزد.

مرحله تدوین سیاست در موفقیت سیاست های عمومی نقش بسزایی دارد. یکی از مهم ترین ذی نفعان هر کشور از موفقیت تدوین سیاست های عمومی، نخبگان هستند که مشارکت فعالی در این زمینه ندارند. از این رو این پژوهش به دنبال شناسایی عوامل پدیدآورنده چالش مذکور در کشور است. این پژوهش از نوع آمیخته بوده است که در بخش کیفی، داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 26 نفر از خبرگان گردآوری شد و از طریق کاربست تحلیل محتوای کیفی، در قالب  47 مفهوم اولیه و 9 مقوله اصلی سامان دهی گردید. در بخش کمّی نیز، از پرسش نامه ماحصل کار کیفی و بهره گیری از نظرات 20 خبره برای تجزیه و تحلیل یافته ها، در کنار مدل سازی ساختاری تفسیری استفاده شد. یافته های پژوهش نشان دهنده بیشترین تأثیر موانع سه گانه «ضعف فرهنگ تحمل مخالف و تضارب آرا در کشور»، «فقدان فرهنگ شایسته سالاری» و «سیاست زدگی مفرط در حکمرانی» در شبکه مسائل مشارکت نخبگان است.

توسعه اقتصادی شگفت انگیز کشور کره جنوبی چهار دهه پس از پایان جنگ کره موجب حیرت و شگفتی بسیاری از ناظران و پژوهشگران در نقاط مختلف جهان شد. کم تر از چهار دهه کره جنوبی، یکی از فقیرترین کشورهای جهان، به کشوری پیشرفته صنعتی ارتقا یافت. پیشرفت اقتصادی کره جنوبی «معجزه رودخانه هان» نامیده می شود و صفت «ببر آسیایی» را به این کشور داده است. امروز این کشور، دوازدهمین اقتصاد برتر دنیا و چهارمین ذخایر ارزی خارجی در جهان را دارد. این پژوهش به این سؤال پاسخ می دهد که دلایل توسعه اقتصادی سریع و معجزه آسای کره جنوبی در دوران بعد از جنگ جهانی دوم چه بوده است؟ فرضیه این پژوهش این است که وجود دولتی توسعه گرا در کره جنوبی، علت اصلی توسعه این کشور در مقطع زمانی ذکر شده بوده است. در واقع، توسعه جهشی کره جنوبی، بدون وجود دولتی توسعه گرا و نخبگانی مصمم به پیشرفت و توسعه اقتصادی، امکان پذیر نبود. این گونه دولت ها از ویژگی هایی چون داشتن نخبگان توسعه گرا، بوروکراسی کارآمد و توسعه گرا، جامعه مدنی ضعیف، استقلال نسبی دولت و تحکیم استقلال دولت برخوردارند. چارچوب نظری مقاله بر اساس نظریه دولت توسعه گرای آدریان لفت ویچ و روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، مقالات، کتب و مجلات معتبر داخلی و خارجی است.

نقش پساوندها در زبان فارسی به سبب ویژگیِ ترکیبی این زبان، نقشی برجسته و معنی زاست. برخی از این پساوندها، که در مقاطعی از زمان بنا به ضرورت ها و طبق قواعد خاصی ساخته شده، به مرور از کار آیی می افتند و فراموش می شوند و یا به طور محدود مورد استفاده قرار می گیرند. در این مقاله سعی شده است تا پیرامون یکی از معانی پسوند «الف» در الصاق به اسم خاص و نحوه و دوره کاربرد آن بر اساس شماری از متون ادبی و تاریخی، تحقیق شود. تلاش ما در تحقیقِ این مسئله به ظاهر خُرد این است که با واکاویِ منابع متعدد و متنوع، ضمن بررسی کاربرد این «الف» پسوند، و ساز و کار و معانی ثانویه آن، به ویژه در قیاس با برخی پسوندهای مشابه، معیارهایی برای پالایش متون و شناخت دقیقِ اعلام تاریخی به محققان و متن پژوهان عرضه کنیم.

پیامد مواجهه جوامع قاجار و مِی جی با تمدن غرب در سده نوزدهم، تکوین قالب های فرهنگی دوگانه و التقاطی متشکل از عناصر بومی و فرنگی بود. نخبگان این جوامع نیز مبتنی بر دریافت خود از ویژگی های فرد مُدرن، تلاش کردند تا با نمایش نمادهای تمدن جدید در زندگی روزمره، رفتار مُتمدنانه ای در حوزه عمومی از خود به نمایش بگذارند. تبدیل هنجارهای مدنی خویشتن داری به کنش مسلط اجتماعی در حوزه عمومی با تکوین دولت های مطلقه غربی و راندن رفتارهای طبیعی و عاطفی به حریم خصوصی، مُراد الیاس از عقلانی شدن فرد در جوامع معاصر غربی بود و او کوشید تا در قالب نظریه «فرایند مُتمدن شدن» پیشینه تاریخی آن را تبیین کند. با توجه به اهمیت تجارب تاریخی، پژوهش حاضر می کوشد تا ذیل پرسش بزرگ تر و دیرینه ای چون علل ناکامی و توفیق ایران و ژاپن در فرایند نوسازی، به این سوال پاسخ دهد که در تعارض میان وجوه جدایی ناپذیر عقلانی و عاطفیِ فرد و تحیُر و تنش های روحی ناشی از آن، نخبگان این جوامع چه راه کاری یافتند؟ با کاربست نظریه الیاس و روش تطبیقی-تاریخی، تلاش شده تا با بررسی و تحلیل اطلاعات تاریخی و سنجش شاخص هایی چون جامه، خانه و ادب ونزاکت در زندگی نخبگان، پناه بردن به حوزه های خصوصی به عنوان راه حل احتمالی برای تسکین فشارها تبیین شود.

با توجه به تحولاتی که در چند دهه اخیر در مفهوم دفاع و امنیت بوجود آمده است، نیاز به بازنگری در الگوهای دفاعی کشور به ویژه در موضوع خدمت نظام وظیفه عمومی و تخصصی احساس می شود. از این حیث توجه به تحول متناسب با نیازهای امنیتی فراتر از امنیت سخت همچون تمرکز بر توسعه زیست بوم علمی به عنوان رکن پیشرفت کشور حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش، آینده پژوهی خدمت وظیفه تخصصی مبتنی بر رویکرد سناریونگاری با بهره گیری از ظرفیت های زیست بوم علم، فناوری و نوآوری است. نوع تحقیق مبتنی بر رویکرد کیفی بوده و از روش سناریونگاری بهره گیری شده است. جامعه مورد بررسی دانشجویان و دانش آموختگان مشمول خدمت وظیفه تخصصی بوده و تجزیه و تحلیل مبتنی بر روش های توصیفی آماری انجام گرفته و روایی و پایایی نیز در چارچوب مطالعات کیفی مدنظر است. در ترسیم تصاویر آینده، دو عدم قطعیت در «تحول بوروکراتیک خدمت» و همچنین «میزان تنوع خدمات» پژوهشی شناسایی شد، که به توسعه چهار سناریو انجامید: اصلاحات تدریجی خدمات پژوهشی، تحول سیستمی خدمات پژوهشی، توسعه محدود خدمات علمی و تحول سیستمی انواع خدمات علمی. فراتر از سناریوهای کوتاه مدت، دورنمایی از گسترش خدمات تخصصی به انواع خدمات تخصصی پژوهشی، فناوری، کارآفرینی و کنشگری اجتماعی طرح شده است و یافته ها نشان می دهد که هدایت خدمت وظیفه به سوی زیست بوم دانش بنیان منجر به تحول اساسی در این عرصه خواهد گردید.

هدف مقاله حاضر پاسخ به دو سؤال اساسی یعنی توسعه مبانی نظری و تحلیلی عمیق و وجود بستر مناسب و زیر ساخت های فکری و الزامات ساختاری و نهادی مناسب برای طراحی، اجرا و استمرار آن در زمینه آمایش آموزش عالی کشور است. با بهره گیری از روش تحقیق تاریخی و توصیفی-تحلیلی و با بررسی اسناد و مدارک و سوابق مطالعات آمایش سرزمین و آمایش آموزش عالی دو سؤال فوق بررسی گردید. نتایج مقاله گویای آنست که علیرغم اقدامات و فعالیت های مختلفی که در قالب طرح های آمایش سرزمین در کشور صورت گرفته است اما نتایج نشانگر آن است که مطالعات آمایش آموزش عالی در کشور با چالش های مهمی در زمینه ضعف مبانی نظری و تحلیلی عمیق (فلسفی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) برای طراحی، استقرار، نظارت و ارزیابی و از همه مهمتر استمرار آن در نظام آموزش عالی دولتی و خصوصی ایران روبروست. همچنین به لحاظ بستر ساختاری و فرآیندی، زیرساخت های فکری و الزامات ساختاری و نهادی مناسب برای طراحی، اجرا و استمرار آمایش آموزش عالی در کشور بویژه بعد از انقلاب اسلامی فراهم نشده است. دلایل عمده چنین ناهماهنگی نظری و زیرساختی و فراِیندی ریشه در مسائل زیر داشته است : چالش علمی و نظریه پردازی، چالش بخشی نگری به آمایش آموزش عالی، چالش مدیریتی و سیاسی نظام آمایش آموزش عالی، چالش ضعف نظارت و ارزیابی ، چالش مشارکت نخبگان، چالش عدم وجود نهادی فراملی برای آمایش آموزش عالی ایران.

هدف این مقاله، طرح این سؤال است که چرا علی رغم سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های گردشگری در ایران، نتوانسته ایم در این عرصه توسعه یابیم. به نظر می رسد فارغ از کمبودها و موانع فیزیکی موجود، عوامل و موانع بسیار مهم تری وجود دارند که مقابل گسترش این صنعت قرار گرفته اند. برای فهم این موانع و تبیین آن، سعی گردید تا نظرات تعدادی از نخبگان کشور در مورد این عرصه اخذ شود و مورد تحلیل قرار گیرد. روش مطالعه ی کیفی برای جمع آوری و تحلیل روایت های نخبگان، مورد توجّه این مقاله بوده است. تحلیل روایت ها به سؤالات مصاحبه که در چارچوب سه نظریه ی اساسی فرهنگی بوده است، نشان می دهد که برخی نخبگان، علت اصلی عدم توسعه ی گردشگری را در موانعی همچون نبود زیر ساخت های فیزیکی و عدم سرمایه گذاری لازم می دانند؛ در حالی که برخی دیگر، موانع فرهنگی و فکری را نام می برند که ما را از رسیدن به اهداف در نظر گرفته شده باز می دارند..

هدف این پژوهش در گام نخست، شناسایی پیشران های جذب و گزینش حداکثری نخبگان و در مرحله بعدی، اعتبارسنجی آن در دانشگاه های نیروهای مسلح مبتنی بر پژوهشی آمیخته و به روش توصیفی- اکتشافی بوده است. در ابتدا مبتنی بر روش نظریه پردازی داده بنیاد، پیشران های شکل دهنده مدل با کدگذاری باز شناسایی و در ادامه با بهره مندی از کدگذاری محوری و انتخابی، مدل مورد نظر ارائه شده است. در ادامه به اعتبارسنجی مدل در بین جامعه مورد مطالعه به روش مدلسازی معادلات ساختاری پرداخته شده است. جامعه آماری برای ارائه مدل، شامل خبرگان و برای اعتبارسنجی مدل، شامل نخبگان وظیفه معرفی شده از بنیاد ملی نخبگان به دانشگاه های نیروهای مسلح در سال 1400-1399 بوده است. نمونه آماری خبرگان تا مرحله اشباع نظری به تعداد 14 نفر به روش هدفمند قضاوتی و برای مرحله اعتبارسنجی مدل، به تعداد 175 نفر مبتنی بر قواعد حجم نمونه در روش معادلات ساختاری انتخاب گردیده است. ابزار گردآوری داده ها شامل مصاحبه نیمه ساختاریافته برای مرحله مدلسازی و پرسشنامه با طیف لیکرت پنج تایی برای مرحله اعتبارسنجی بوده است که روایی پرسشنامه به روش همگرایی و واگرایی و پایایی آن به روش پایایی معرف ها و مرکب تأیید گردیده است. نتایج بخش کیفی منتج به شناسایی پیشران های جذب و گزینش حداکثری نخبگان در قالب مدل پژوهش گردید و در پایان، نظریه مبتنی بر 15 قضیه حکمی خلق شد. همچنین یافته های بخش کمی، اعتبار مدل ساختاری پژوهش را تائید و فرضیه های پژوهش (به غیر از فرضیه های شماره 5، 8، 9، 10، و 14) را اثبات نموده است.

روابط عمومی دانش اندیشه هاست. اندیشه های نابی که چراغ راه آینده اند. همچون فانوسی که سوسو کنان در شب ، راه را برای رهگذران روشن می کند، روابط عمومی نیز روشنگر راه پر پیچ و خم زندگی برای انسانهای سرگشته ایی است که دنبال حقیقت می گردند.حقیقتی که ریشه در «آگاهی» انسان دارد. دانش روابط عمومی درگذر از یکصد سال پیشینه ، تجاربی گرانقدر را اندوخته است. تجاربی که می تواند در کنار حوزه نظریه پردازی علمی ، ساختاری منسجم و مستحکم به این دانش ببخشد. این دانش دیگر آنقدر نوبنیاد نیست که به تجربه هر رهگذری دلخوش دارد بلکه نیازمند متخصصانی است که با عینک ارتباطات به جهان پیرامون نگریسته و آثار اندیشمندان عرصه های مختلف علمی را رصد کرده تا بتوانند جایگاه مشخص و معینی را در کنار سایر علوم برای آن تبیین نمایند. روابط عمومی اثربخش و فراگیر یا اجتماعی(همگانی) و یا به تعبیری «روابط عمومی زندگی» فرضی است که سعی نموده تا در این عرصه حرکت نماید. دیدگاه کلی این اثر به دانش روابط عمومی؛ رهایی بخشی انسان معاصر از یوق همه بردگی هاست که خود او برای خویشتن خویش ایجاد نموده است.دانشی که ابزارها و تکنیک هایش آنقدر قدرتمند هستند تا بشر قرن حاضر را به سوی حقیقت راهنمایی نمایند. تلاش آن بوده است تا با بسط دیدگاههای «رابرت مرتون» در دانش ارتباطات سطوح عمل روابط عمومی مشخص گردد تا شاید بسیاری اختلاف های متخصصان این عرصه در مورد سطح عمل این دانش برطرف گردد. روابط عمومی در سه سطح کلان، میانی و خرد با عناوین روابط عمومی سیاسی (کلان )، روابط عمومی سازمانی (سطح عمل میانی ) و روابط عمومی زندگی (سطح عمل خرد) مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه تحقیق بر اساس دیدگاههای نظریه پردازان علوم اجتماعی همچون فونکسیونالیسم ها و طرفداران مکتب فرانکفورت به طور اعم و یورگن هابرماس و سی رایت میلز به طور اخص سعی شده است تا به این مفهوم دست یابیم که تنها راه رهایی از یوق بردگی که بشر خود برای خود ساخته است دستیابی به آگاهی ناب است و این نیز نیازمند ابزاری قدرتمند جهت تحلیل رسانه ها و اطلاعات مدیریت شده گروه نخبگان است که در ادامه مقاله سعی شده است تا روابط عمومی اثربخش و فراگیر(زندگی) به عنوان این ابزار معرفی و تبیین گردد.

هدف اصلیِ تحقیق شناخت روند تحول تاریخی و فرهنگی معماری تهران در اوایل دوران قاجار تا معاصر در جهت تداوم بخشی آن است. در این پژوهش ادبیات داستانی به عنوان منبع یافتن هویت معماری و بازشناسی آن استفاده شده-است. در این پژوهش با مطالعه ادبیات داستانی قبل و بعد از انقلاب و کشف جزئیات معنایی در باب شهر و معماری تهران به بازخوانی هویت معماری تهران پرداخته شده است. روش تحقیق با توجه به مدارک و اسناد تاریخی روش تحقیق اسنادی و تاریخی-تفسیری می باشد. همچنین تکنیک تحلیل کیفی و کمی تحلیل محتوا در تحلیل داستانها مورد استفاده واقع شده است. مطالعه نشان می دهد بررسی هویت معماری بر اساس ادبیات داستانی، نتایج و شناخت عمیقتری را در مقایسه با بازخوانی هویت معماری تهران از اسناد معماری به دلایلی چون عدم سوگیری و تعصب مشخص نویسندگان نسبت به معماری و همچنین درک بهتر توالی تاریخی و زمانی آثار معماری و فضاهای شهری بدست داده است.

فرهنگ، به عنوان یکی از اجزای اصلی هر نظام اجتماعی، همواره در معرض انواع بازاندیشی ها بوده است که یکی از موارد ایده سازی، رواج اندیشه فروپاشی از سوی جریان نخبگانی است. هدف نوشتار حاضر، بررسی چیستی فروپاشی فرهنگی و شناسایی ریشه های طرح آن از سوی جامعه نخبگانی است. برای دستیابی به این هدف، مطالعه کیفی از نوع تحلیل محتوای استقرایی با مشارکت 12 نفر از نخبگان دانشگاهی و افراد دارای تخصص و تألیف درباره موضوع پژوهش حاضر، انجام شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها نیز از تحلیل مضمون و کدگذاری با نرم افزار Atlas.ti8 استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که استفاده از ایده فروپاشی فرهنگی، سبب به هم ریختگی مفهومی در بین جریان نخبگانی شده است؛ درحالی که فرهنگ از بین نمی رود، بلکه ممکن است دچار دگردیسی و تغییر شود. ریشه طرح ایده مذکور به اشکال مختلف تغییرات فرهنگی در سطح جامعه، وقوع فریبکاری تحلیلی در بین جریان نخبگانی، نقش اثرگذار مراکز آموزشی و بدنه قدرت و رسانه ها در صورت بندی این مفهوم مربوط می شود و ماهیت طرح ایده فروپاشی، در مورد نظام سیاسی موضوعیت داشته و سنخیتی با امر فرهنگی ندارد.

الگوی دولت توسعه گرا عبارتی است که برای نوع خاصی از دولت ها وضع شده و در آن از شاخصه های خاصی بهره گیری می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی دو الگوی نظریِ دولت توسعه گرا  و نفرین منابع در حوزه مطالعات توسعه جهان سوم با خاورمیانه است تا از رهگذر واقعیت موجود چشم اندازی برای آینده منطقه جست وجو کند. ازاین رو، این نوشتار حول این پرسش شکل گرفته است که تا چه اندازه نظریه دولت توسعه گرا ، با کشورهای نفتی خاورمیانه تطبیق دارد فرضیه نگارندگان این است که، مولفه های  دولت توسعه گرا با در نظر گرفتن پدیده نفرین منابع در کشورهای نفتی خاورمیانه ضعیف بوده و این عامل در کنار تاثیرات منفی درآمدهای نفتی که خود منتج از ساختارهای نهادی نامناسب است زمینه ناکامی روند توسعه را در این منطقه باعث شده است.برای تأیید این فرضیه و رسیدن به پاسخی مناسب برای پرسش اصلی، مقاله در دو محور اصلی تنظیم شده است: در محور نخست به دو بحث نظری در قالب نظریه دولت توسعه گرا  و نظریه نفرین منابع پرداخته خواهد شد. در محور دوم تلاش می شود، مباحث نظری با داده هایی از خاورمیانه سنجیده شده و به نتایج مشخصی در راستای پاسخ به پرسش اصلی دست یافت.

پیش نیاز سیاست گذاری و برنامه ریزی در عرصه علم و فناوری بهره مندی از رویکرد اجتماعی در شناخت فرهنگِ علم و فناوری است. این مهم به دلیل سلطه رویکرد و مدیریت فنی و حضور مهندسان و کارشناسانی خارج از علوم انسانی-اجتماعی در ساختار علم و فناوری ایران مغفول و مهجور مانده است. پاره ای از مشکلات علم و فناوری در ایران معلول بستر فرهنگی و خلقیات کنشگران علمی است. بر همین مبنا، هدف این مقاله گونه شناسی مشکلات فرهنگِ علم و فناوری و ارائه راهکارها بر اساس نظرات و تجربیات نخبگان جوان است. رویکرد نظری مشتمل بر نظریات درباره اتصال میان فرهنگ، شخصیت و خلقیات با علم و فناوری است. این پژوهش از تلفیق دو الگوی تحلیل راهبردی یعنی SWOT و SOAR به عنوان روش استفاده کرده است. نمونه ها شامل 38 نفر از نخبگان و متخصصان در رشته های مختلف است که در دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، شرکت های دانش -بنیان و صنایع مشغول به کار هستند. یافته ها در دو محور تحلیل و تفسیر شده اند: 1- ضعف ها و تهدیدها در فرهنگِ علم و فناوریِ موجود 2- فرصت ها و آرمان ها برای «فرهنگ علم و فناوریِ» مطلوب. نتایج نشان می دهند که با اصلاح برخی از ذهنیت ها و خلقیات موجود میان کنشگران علمی و همچنین، ترمیم رویه های حکمرانی بعضی از مشکلات علم و فناوری تعدیل یا حل خواهند شد.

فرهنگ سیاسی یک جامعه مجموعه ای از آرمان ها، نگرش ها و طرز برخوردهای کم و بیش ثابت درباره قدرت و سیاست است که تحت تأثیر عقاید، نمادها، ارزش ها و باورهای افراد و در متن تاریخ و حیات جمعی آن ها شکل می گیرد و به رفتارها و کنش های متقابل سیاسی در قبال نظام سیاسی موجود جهت می دهد. قدرت نرم وا داشتن دیگران به خواستن آنچه شما می خواهید است؛ یعنی مردم را مجبور به انجام کاری کردن نیست، بلکه به همکاری خواندن است. هدف این تحقیق تبیین شاخص های قدرت نرم در فرهنگ سیاسی ایران از دیدگاه نخبگان می باشد. روش تحقیق بصورت آمیخته انجام شده است. جامعه آماری بصورت هدفمند در بخش کیفی 30 نفر، و در بخش کمی 140 نفر از اساتید علوم سیاسی دانشگاه های استان تهران انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخت در بخش کمی و مصاحبه نیمه ساختاریافته در بخش کیفی بوده است. روایی و پایایی بصورت صوری و محتوایی و آلفای کرونباخ تائید شده است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق رتبه بندی فریدمن انجام پذیرفته است. یافته های این تحقیق نشان داد که؛ شاخص های قدرت نرم فرهنگ سیاسی ایران از دیدگاه نخبگان را می توان در سه بعد، شش مؤلفه، و 43 شاخص مجزا مطرح و ارائه نمود. هم چنین نتایج نشان داد که، شاخص های ارتباطات سیاسی، مشارکت در انتخابات، اسطوره سازی، تأکید بر ارزش های بومی، غرب ستیزی، انتظار ظهور منجی، بسیج سیاسی، مطالبات سیاسی، تنوع طلبی، تقدیر گرایی، عاملیت سیاسی نخبگان، جناح بندی و تشکل سازی، از دیدگاه نخبگان بیشتر تأثیر را به عنوان شاخص قدرت نرم در فرهنگ سیاسی ایران داشته است.

این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و چارچوب نظری قدرت نرم به دنبال تبیین نسبت جنگ نرم و امنیت فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران به طرح این سوال پرداخت که جنگ نرم چگونه درتضعیف امنیت فرهنگی نقش آفرینی می کند. در پاسخ این فرضیه مطرح شد که جنگ نرم، باسازوکارهای فرقه سازی، جریان سازی فرهنگی، اشاعه و تحمیل سبک زندگی، ازخود بیگانگی و دامن زدن به شکاف نسل ها با استفاده از ابزارهای رسانه ای به استحاله شدن امنیت فرهنگی کمک می کند. یافته ها نشان می دهد که امنیت فرهنگی محصول سازگاری میان سه سطح نخبگان، مردم و دولت است و ناسازگاری و عدم برنامه ریزی میان این سه سطح منشا ناامنی فرهنگی و بی ثباتی معرفتی می شود. تقویت نخبگان اعم از نخبگان مذهبى، سیاسى و فرهنگى در تعمیق بخشی اشکال ارزش ها و باورها و تبدیل آنها به سمبل های رفتاری، شکل دادن به ذهنیت و رفتار مردم جامعه در تامین امنیت فرهنگی نقش بسزایی دارند.

این مقاله که بر اساس اجرای مرحله ی اول یک طرح سه مرحله ای نوشته شده است، قصد دارد نحوه ی ارتباط نخبگان با مدیریت تلویزیون ایران را تبیین کند. پژوهش های متعددی درباره ی تلویزیون در ایران انجام شده است اما در این تحقیقات ارتباط بین نخبگان و مدیریت تلویزیون ایران و ساختار ویژه سازمان های ارتباطی و رسانه ای که مدیریت خاص خود را می طلبد اغلب مغفول مانده است. همچنین یکی دیگر از اهداف این مقاله، ارائه راهکارهایی برای ایجاد و تقویت ارتباط نخبگان با مدیریت تلویزیون جهت ارتقاء برنامه های مختلف فرهنگی، اجتماعی و تربیتی است. در این راستا، نظر مدیران تلویزیون ایران و همینطور تعدادی از چهره های ماندگار که به عنوان نخبگان در نظر گرفته شده اند درباره ی رابطه ی بین تلویزیون و نخبگان سنجیده شده است. تلویزیون ایران یک تلویزیون عمومی محسوب می شود و با توجه به اینکه تلویزیون خصوصی در ایران وجود ندارند، نقش تلویزیون عمومی ایران در فرهنگ جامعه بسیار موثر است که این امر تعامل هر چه بیشتر میان نخبگان و مدیریت تلویزیون را می طلبد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که نخبگان در برنامه های مستند و آموزشی و نیز عرصه پژوهش آمادگی بیشتری برای همکاری با تلویزیون دارند. همچنین، چالش اصلی سیستم مدیریت امروز، عبارت از حفظ نیروهای نخبه و جذب نخبگان جدید به منظور اخذ مشروعیت و تداوم بقای سازمان های اجرایی است. نتایج همچنین نشان میدهند که در خصوص شکوفایی ایده های جدید و نحوه ارائه آن به مدیریت تلویزیون، نخبگان گزینه ارتباط مستمر با مدیران شبکه ها را بیش از همه مورد توجه قرار داده اند. در عین حال، تشکیل شوراهای نخبگان با تهیه کنندگان و کارگردانان و مدیران برای این نخبگان اهمیتی ندارد.

تمدن، ابر نظام مناسبت اجتماعی و پیچیده ترین واحد کلان اجتماعی میان انسان ها بر اساس قوانین الهی یا انسانی است. در تمدن، اجتماع انسانی هدفی بزرگ را دنبال میکند. اهداف انسان ها در تمدن، در هم تنیده و در ارتباط با یکدیگر میباشد و دارای کارکرد های بزرگ اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، علمی واخلاقی است. اهتمام به تمدن شناسی و تمدن سازی در ایران پس از انقلاب همواره مورد توجه تمدن پژوهان بوده است تا آنجا که رهبر معظم انقلاب گام دوم انقلاب اسلامی را گام تمدن ساز نامیدند. باید توجه داشت که تمدن ها دارای پیشرانی هستند که بدونه آن تمدن شکل نمیگیرد. پرداختن به این امر از این جهت اهمیت مىیابد که پذیرش هر مقوله ای به این عنوان، سبب تمایز تمدن ها و پیامدهای خاص خود در فرایند شکل ده ى و ساخت تم دن خواه د شد. این تحقیق درصدد کشف منطق پویایی تمدن نوین اسلامی از منظر نخبگان حوزوی و دانشگاهی تمدن پژوه است تا تصویر روشنی از این تمدن و پیامد های آن، در مقایسه با تمدن های دیگر بیان کند تا مسیر ناهموار تمدن نوین اسلامی را هموار سازد. باید توجه داشت عامل پیشران یا منطق پویایی تمدن نوین اسلامی بر اساس اندیشه جامعه نخبگان دارای تنوعی گسترده است. لذا برای یافتن پاسخ به دغدغه تحقیق، از روش تحلیل تماتیک مصاحبه محور ،استفاده شده است. مقولات بدست آمده پژوهش عبارت اند از: ۱.مقبولیت ارزش ها هسته اصلی تمدن ۲.اخذ مبنا،خمیر مایه تمدن ۳.نیاز های اجتماعی، زیر ساخت تمدن ۴. نظام اندیشه ای، قلب تمدن