برنامه ریزی و توسعه گردشگری

هدف از پژوهش حاضر، برآورد تمایل به پرداخت گردشگران ساحلی و بررسی عوامل مؤثّر بر آن است. سؤالات این تحقیق، عبارتند از :الف- آیا گردشگران ساحلی تمایل به پرداخت دارند؟ ب- عوامل مؤثّر بر تمایل به پرداخت گردشگران ساحلی کدامند؟برای پاسخ به سؤال اول، تعداد 1100 پرسشنامه در سال 1389 میان گردشگران ساحلی نوار ساحلی استان مازندران توزیع شد و با به کار گیری روش ارزش گذاری مشروط، تمایل به پرداخت گردشگران ساحلی برآورد گردید. برای پاسخ به سؤال دوم، با استفاده از نتایج برآورد، میزان تمایل به پرداخت و با به کار گیری مدل لجیت، عوامل مؤثّر بر تمایل به پرداخت برای گردشگری ساحلی برآورد و بررسی شد. بر اساس محاسبات انجام شده، میانگین تمایل به پرداخت گردشگران به منظور استفاده ی تفریحی از ساحل، در سال 1389، 3188 ریال برای هر گردشگر برای هر بازدید و ارزش تفریحی سالانه ی ساحل در این سال، با فرض ده میلیون گردشگر، حدود ۲/3 میلیارد تومان است. همچنین نتایج مقاله ی حاضر نشان می دهد درآمد، سابقه ی پرداخت و سطح تحصیلات، بر تمایل به پرداخت گردشگران ساحلی اثر معناداری دارد.

هدف این مقاله، طرح این سؤال است که چرا علی رغم سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های گردشگری در ایران، نتوانسته ایم در این عرصه توسعه یابیم. به نظر می رسد فارغ از کمبودها و موانع فیزیکی موجود، عوامل و موانع بسیار مهم تری وجود دارند که مقابل گسترش این صنعت قرار گرفته اند. برای فهم این موانع و تبیین آن، سعی گردید تا نظرات تعدادی از نخبگان کشور در مورد این عرصه اخذ شود و مورد تحلیل قرار گیرد. روش مطالعه ی کیفی برای جمع آوری و تحلیل روایت های نخبگان، مورد توجّه این مقاله بوده است. تحلیل روایت ها به سؤالات مصاحبه که در چارچوب سه نظریه ی اساسی فرهنگی بوده است، نشان می دهد که برخی نخبگان، علت اصلی عدم توسعه ی گردشگری را در موانعی همچون نبود زیر ساخت های فیزیکی و عدم سرمایه گذاری لازم می دانند؛ در حالی که برخی دیگر، موانع فرهنگی و فکری را نام می برند که ما را از رسیدن به اهداف در نظر گرفته شده باز می دارند..

      در این تحقیق سعی گردیده تا با استفاده از روش رینارد، داده های حاصل از بازدید میدانی و اطلاعات پرسش نامه ای، ارزش ژئومورفوسایت گیان در دشت نهاوند ارزیابی شود. در روش رینارد سه ارزش علمی، افزوده و ترکیبی وجود دارد. نتایج پژوهش نشان می دهد که ارزش ترکیبی بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داد. نمره بالای زیر معیارهای اهمیت جهانی و آموزشی، که امتیاز زیر معیار آموزشی 0.91 بوده، باعث شد که ارزش ترکیبی بیشترین امتیاز را کسب نماید. ارزش افزوده نیز در مرتبه بعدی قرار گرفت. وجود چشمه های متعدد و جنگل گیان با ذخیرگاه ژنتیک، کشف آثار باستانی از دلایلی بودن که باعث امتیاز بالاتری ارزش ترکیبی شد. همچنین ارزش علمی به دلیل کم بودن امتیاز زیر معیارهای درهم تنیدگی پایین ترین سهم را به خود اختصاص داد. در مجموع میانگین ارزش های محاسبه شده 0.68 می باشد که بیانگر توانمندی قابل توجه و خوب ژئومورفوسایت مورد مطالعه برای جذب و توسعه گردشگری در منطقه است.

برای تعیین نقش عناصر اقلیمی در جذب گردشگر، شاخص های متعددی وجود دارد که جدیدترین آن ها بهره گیری از نظر مردم بومی و ساکنان محلی درباره ی ارتباط عناصر جوّی و گردشگری است. شاخص CIT در سال 2008، به عنوان یک شاخص اقلیم گردشگری برای محیط های با ویژگی «آفتابی، ساحلی و شنی» ارائه شد که بر نظر گردشگران تأکید داشت. متغیّرهایی که در این شاخص مورد سنجش قرار گرفته می شوند، شامل جنبه های 1. گرمایی، 2. زیباشناختی و 3. فیزیکی است. شاخص اقلیمی گردشگری برای مطالعه ی بندر انزلی با طرح پرسشنامه و ماتریس گونه شناسی شاخص و با توجّه به نظر گردشگران ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که ماه ژوئیه و می به دلیل وضعیت مناسب گرمایی، ابر پراکنده، بارش کمتر نسبت به ماه های دیگر و سرعت بادی در حد یک نسیم فرح بخش، مناسب ترین ماه ها برای حضور گردشگران در این شهر است.

موفقیت صنعت گردشگری علاوه بر توسعه ی زیرساخت های این صنعت، مستلزم تقویت عوامل ترغیب کننده و کاهش عوامل بازدارنده ی قصد سفر گردشگران به یک مقصد گردشگری است. ریسک های استنباط شده ی مرتبط با سفر به یک مقصد گردشگری، یکی از مهم ترین عوامل بازدارنده ی سفر گردشگران به آن مقصد گردشگری است. از سوی دیگر، ممکن است گردشگران زن و مرد، استنباط متفاوتی از ریسک های مشابه داشته باشند. از این رو، هدف مقاله ی حاضر، دسته بندی ریسک های استنباط شده ی گردشگران خارجی، جهت سفر به شهر اصفهان و بررسی نقش تفاوت های جنسیتی در استنباط از این ریسک هاست. جامعه ی آماری این پژوهش، شامل گردشگران خارجی است که در ماه های فروردین و اردیبهشت سال 1391 به شهر اصفهان سفر کرده اند. از این جامعه، نمونه ای به حجم 300 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ریسک های استنباط شده ی گردشگران خارجی سفر کرده به شهر اصفهان، در چهار دسته یعنی ریسک های سلامتی، فرهنگی و اجتماعی، سیاسی و اقتصادی قابل دسته بندی است. همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد گردشگران زن، ریسک های سلامتی، فرهنگی و اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بیشتری نسبت به گردشگران مرد از سفر به شهر اصفهان استنباط کرده بودند. 

    شدّت رقابت، بسیاری از صنایع و به ویژه صنعت گردشگری را ناگزیر به پذیرش پارادایم جدید بازاریابی، یعنی بازاریابی رابطه مند نموده است. در این محیط متلاطم، صنایع گردشگری مجبورند شیوه ی واکنش خود به بازار را تغییر دهند؛ لذا دور از انتظار نخواهد بود که هنگام اجرای برنامه های بازاریابی رابطه مند، موانع متعددی بر سر راه اجرای آن قرار گیرد. بنابراین تحقیق حاضر، به بررسی و شناسایی موانع اجرای بازاریابی رابطه مند در صنعت گردشگری می پردازد و میزان اهمیت هر یک از این موانع را مشخص می نماید. این پژوهش از حیث هدف، کاربردی است و برای جمع آوری اطّلاعات از مصاحبه با خبرگان و پرسشنامه استفاده نموده است. نتایج حاصل از بررسی مبانی نظری، پنج عامل فردی، سازمانی، مدیریتی، انگیزشی و ساختاری را به عنوان موانع اصلی بازاریابی رابطه مند معرفی کرده است. پس از شناسایی عوامل، با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی و بر اساس نظرات اخذ شده از خبرگان صنعت گردشگری استان یزد، موانع مذکور رتبه بندی گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد موانع انگیزشی دارای بیشترین اهمیت محسوب می شود و موانع سازمانی، فردی، ساختاری و مدیریتی در رتبه های بعدی قرار دارند. در نهایت مؤلفه های مربوط به هر یک از موانع مذکور نیز رتبه بندی گردیدند.

      اثرات گردشگری خانه های دوم، به سه دسته ی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تقسیم شده است. در مقاله ی حاضر، مسأله ی اصلی اثرات اجتماعی گردشگری خانه های دوم است. هدف این مطالعه، سنجش تأثیر وجود گردشگری خانه های دوم به عنوان یک پدیده ی معاصر در سکونتگاه های روستایی، بر تغییرات میزان سرمایه ی اجتماعی و ابعاد آن در میان ساکنان این مناطق است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه ی آماری، روستاهای واجد و فاقد خانه ی دوم در سطح شهرستان تنکابن بوده است. حجم نمونه ی آماری، 228 نفر است که از ساکنان 15 سال به بالای روستاهای سیاوَرَز (واجد خانه های دوم) و لیره سر (فاقد خانه ی دوم) به شیوه ی تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه ی محقق ساخته جمع آوری شد. اعتبار سؤالات با استفاده از اعتبار محتوایی (از نوع صوری) و پایایی ابزار سنجش با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (78/0) مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها نشان داد که تفاوت سرمایه ی اجتماعی در هر دو روستا از لحاظ آماری معنی دار نیست؛ لکن جزئیات نتایج نشان داد که مؤلفه های مشارکت اجتماعی رسمی، اعتماد اجتماعی و اعتماد نهادی در روستای سیاوَرَز (دارای خانه های دوم)، به طرز معنی داری از روستای لیره سر (فاقد خانه ی دوم) کمتر است. همچنین نتایج نشان داد که سطح تحصیلات و میزان درآمد ساکنان روستای سیاوَرَز (دارای خانه های دوم)، به طرز معنی داری بیشتر از روستای لیره سر (فاقد خانه ی دوم) است. گسترش خانه های دوم با اثرات اقتصادی مثبت (افزایش سطح تحصیلات و میزان درآمد) و پیامدهای اجتماعی منفی (کاهش در مؤلفه های سرمایه ی اجتماعی)، معماگونه و متناقض نما به نظر می رسند و در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز است.