مطالب مرتبط با کلیدواژه

پیامبر(ص)


۱.

معجزات پیامبر اسلام (ص ) در مثنوی معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مولانا مرید شیخ معجزات پیامبر(ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱۶ تعداد دانلود : ۱۴۸۵
نگاه مولوی به مقام رسول گرامی (ص ) ‘ نگاه مریدی است گم گشته به ولی کامل الهی . مولانا از سر صدق و سوز دل درباره پیامبر (ص ) سخن گفته و او را غایت آفرینش و مظهر انسان کاملی دانسته که خلیفه خداست و در وجودش گمشده خود را یافته و نهایت عشق و علاقه خود را به احوال و گفتارش نثار کرده است . هدایت و عشق در مکتب مولانا چون قاف ناپیدا و دست نایافتنی است که باید با همای رحمت پیامبر (ص) آنرا پیمود . در مثنوی ‘ رمز رسیدن به حقیقت با شریعت رسول (ص ) که مشروعیت بخش طریقت است ممکن خواهد بود . در نظر مولانا ‘ معجزات پیامبر ( ص ) نفس شیخ و پیر است که دلهای مرده را زنده میگرداند . قرآن که معجزه جاوید خاتم رسولان است اساس و ادیها و مقامات عرفا و اولیا است که بی آن نمی توان لحظه ای زیست و قدم در مسیر خود شناسی گذاشت . با معجزات ظاهری مردم عامی و خام ‘ آگاه و پخته می شوند ولی در حقیقت عرفا و صاحب دلان راهنمایی می گردند .
۲.

خصایص النبی؛ رویکردها، ضرورت و بایستگی ها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پیامبر(ص) سیره نبوی تاریخ نگاری اسلامی خصایص النبی سیره پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵۹ تعداد دانلود : ۶۵۹
خداوند متعال، پیامبر اسلام را با صفاتی برجسته، ویژگی ها و امتیازاتی خاص بر دیگر پیامبران و سایر مخلوقات، برتری داده است. ویژگی های پیامبر به خصایص النبی معروف شده است. خصایص النبی یکی از مباحث قدیم و در عین حال کمتر کاویده شده سیره پیامبر اعظم است که برخی از این خصایص به سبب حساسیت و عدم شناخت دقیق آنها، دست مایه مغرضان و شبهه افکنان قرار گرفته است. درباره ضرورت پرداختن به این موضوع دو رویکرد در میان عالمان شیعه و اهل سنت وجود دارد؛ برخی بر این باورند که این خصایص، مخصوص پیامبر است و با وفات آن حضرت، آنها نیز منقضی می شوند و نیازی به بررسی آنها نیست و برخی دیگر معتقدند که بررسی این خصایص به دلیل لزوم شناخت کامل پیامبر و دفاع از ایشان ضروری و واجب است. در این پژوهش، رویکرد عالمان متقدم و متاخر شیعه و اهل سنت به این موضوع و ویژگی های هر کدام بررسی می شود و در نهایت، ضرورت پرداختن به موضوع خصایص النبی تبیین می گردد.
۳.

بازتاب اخبار مسیحیان ذمی در منابع اسلامی (از آغاز اسلام تا پایان دوره اموی)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: پیامبر(ص) مسیحیان منابع اسلامی خلفای اموی مسیحیان ذمی خلفای نخستین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷۰ تعداد دانلود : ۹۹۳
مسیحیان بعد از ظهور اسلام، طبق آیه 29 سوره توبه میتوانستند بر دین خود باقی مانده و با پرداخت جزیه به عنوان اهل ذمه در کنار مسلمانان به زندگی خود ادامه دهند. دستیابی به سیره نظری و عملی پیامبر(ص) و خلفای بعد از ایشان بدون بررسی و نقد دیدگاه های مورخان که در ارتباط با اهل ذمه، بخصوص مسیحیان ذمی، مطلب نگاشته اند، خالی از آثار مطلوب خواهد بود. از سوی دیگر، به نظر میرسد بعد از گسترش فتوحات در مناطق مسیحینشین و درپی آن افزایش تعداد ذمیان در جامعه اسلامی، مباحث حقوقی مربوط به ذمیان به شکل جدیتر مطرح شد. در این مقاله، بازتاب حیات مسیحیان ذمی در منابع اسلامی، همچون تاریخ های عمومی، محلی، سیره و مغازی، منابع فقهی، کتاب های فتوح و خراج، ادبی و آداب الملوکها و سرانجام منابع جغرافیایی به طور جداگانه بررسی و مطالعه میشود. بر اساس مطالعات انجام شده در این مقاله، گزارش های متفاوت و متناقضی از حیات دینی ـ اجتماعی و اقتصادی مسیحیان ذمی در منابع تاریخی و فقهی ثبت شده است.
۴.

لزوم بازنگری در تاریخ تصوف و عرفان اسلامی قرن اول هجری

کلیدواژه‌ها: عرفان پیامبر(ص) اصحاب قرن اول هجری ائمه تعالیم اسلامی تاریخ تصوف و عرفان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۸ تعداد دانلود : ۱۴۱۷
در فرهنگ اسلامی، هر تعریفی که از اصطلاحات «عرفان» و «تصوف» ارائه یا پذیرفته شود، بطور قطع برخی از مهمترین اجزاء مشترک آن ـ از جمله بخشی از معارف و برخی از احوال و اعمال آن ـ را نمیتوان نادیده گرفت. بسیاری از این معارف و برخی از احوال و اعمال عرفانی، نشئت گرفته از تعالیم قرآنی و سنت نبوی و نیز احوال و سیرة ائمه اطهار(ع) و اهل بیت (ع) و برخی از اصحاب خاصّ آنان است که بعنوان آبشخورهای اساسی و مهم و تأثیر گذار در عرفان اسلامی محسوب میشوند. از طرفی در اغلب کتب تاریخ تصوف و عرفان اسلامی، معمولاً در مورد قرن اول هجری با سطحینگری و شتاب فراوان از آن عبور شده و عمدتاً آن را «قرن زهدگرایی» توصیف کرده اند و بهمین جهت ظرفیت عظیم و شگرف و تأثیرگذار در بینش و روش عرفان اسلامی این قرن نادیده گرفته شده یا عمداً مورد تغافل واقع شده است. این مقاله، تلاش دارد با توضیح صورت مسئله فوق و با ذکر دلایل و شواهد، معرفی تاریخ عرفان و تصوف قرن اول هجری بعنوان قرن زهدگرایی را نه تنها ناکافی، بلکه اشتباه و خطا نشان دهد و در نتیجه اذهان را به لزوم بازنگری در انداختن طرحی نو در تاریخ عرفان اسلامی قرن اول هجری تشحیذ و ترغیب نماید.
۵.

تفسیر قرآن به سنّت در کلام امیرالمومنین علی(ع)

کلیدواژه‌ها: سنت تفسیر قرآن تأویل تمثیل پیامبر(ص) علی(ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷۱ تعداد دانلود : ۶۳۰
تفسیر قرآن به سنّت در مرحلة بعد از تفسیر قرآن به قرآن و در طول آن است و معیّت آن دو با هم، لازم و ملزوم است. یعنی حجّیّت قرآن به جهت اینکه کلام خداست، ذاتی است ولی حجّیّت سنّت را خداوند در قرآن تجویز فرموده است. بدان جهت که نمی توان همه آیات قرآن را با خود قرآن تفسیر کرد که لازمه اش کفایت قرآن و عدم نیاز به سنّت و اهل بیت(ع) است، چاره ای جز رجوع به سنّت معصومین برای تفسیر قرآن نیست که آن، یکی از بهترین و ضروری ترین راه های شناخت قرآن و یکی از منابع تفسیر قرآن است. ولی از آنجا که بحث ما، بررسی روایت تفسیری علی (ع) است، لذا مقصود ما در این مقاله، احادیث تفسیری است که علی(ع) از پیامبر(ص) نقل می کند و آن اقسامی دارد که عبارتند از: الف ـ تفسیر قرآن با تکیه بر فضیلت آیات. ب ـ بیان مقصود و معانی کلمات و اصطلاحات. ج ـ بیان مصداق (مصداق انحصاری، مصداق اکمل، یکی از مصادیق). د ـ تفصیل مطالب و تبیین داستان های قرآنی. هـ ـ بیان تأویل آیه. و ـ بیان شأن نزول آیه. ز ـ بیان امور تاریخی و پیشگوئی آینده. ح ـ تطبیق ط ـ تمثیل و ... .
۶.

رسول خدا (ص) و مدیریت نزاع های مدینه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدیریت تعارض تنش پیامبر(ص) نزاع رسول خدا(ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵۷ تعداد دانلود : ۷۹۹
نزاع و درگیری جزو لاینفک جوامع بشری است. گاه عدم مدیریت اختلاف ها، جامعه را به سمت بحران سوق می دهد و چه بسا بنیان های آن را با تزلزل مواجه گرداند. اهمیت مسئله، اندیشمندان علم مدیریت را بر آن داشته است تا آثارشان از این بحث تهی نباشد و در جستجوی ارائه راهکاری برای چگونگی مواجهه با تعارض برآیند. در این جستار برآنیم با استقرا در اقدامات پیامبر(ص) در رویارویی با تنش ها و نزاع های روی داده در مدینةالنبی، به واکاوی این فعالیت ها بپردازیم تا از این رهگذر، چگونگی مدیریت رسول خدا(ص) در این امر به تصویر کشیده شود.
۷.

بررسی تطبیقی زمینه ها و مراحل دستیابی امویان به قدرت پس از اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) پیامبر(ص) معاویه سقیفه بنی امیه خلفای راشدین امام حسن(ع)

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی خلفای مسلمان اموی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ بنی امیه
تعداد بازدید : ۴۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۸۹۲
فرایند و چگونگی قدرت گیری بنی امیه از مباحث مهم و اساسی در تاریخ اسلام است. آنان از همان آغاز پذیرش اسلام که پس از حدود دو دهه مخالفت و ستیز با اسلام و بنی هاشم صورت گرفت، در پی آن بودند تا به هر طریق ممکن، سروری پیشین خود را بازیابند؛ اما ورود معیارهای جدید به عرصه اندیشه عرب مسلمان و پیدایی ارزش ها، برای مدتی برآمدن چنین آرزویی را محقق نمی ساخت. شکل گیری جریان سقیفه در پی رحلت پیامبر(ص) که منجر به حضور عناصری از امویان در بدنه حکومت شد، به تدریج زمینه ساز قدرت یابی ایشان گردید. خلیفه دوم با دمیدن روح بلندپروازی در معاویه که حکومت شامات را در اختیار او گذاشته بود، امویان را در کسب قدرت، جدی تر کرد. با روی کار آمدن عثمان که خود از بنی امیه بود، آنان هم کلید بیت المال را و هم شمشیر سلطان را در دست گرفته و از هرحیث خود را تقویت کردند. آنان به ستیز با خلافت امام علی(ع) پرداخته و انواع مشکلات را برای آن حضرت به وجود آوردند و سرانجام با وادار کردن امام حسن(ع) به صلح، به آرزوی دیرینه خود رسیده و حکومت جهان اسلام را از آن خود کردند و بدین گونه خلافت از خاندان نبوت به خاندان بنی امیه انتقال یافت. این مقاله در پی بررسی این زمینه ها است. فرضیه اصلی پژوهش برای علت یابی دست یابی امویان به قدرت، جریان سقیفه، حضور طولانی مدت معاویه در شام و سست عنصری عراقیان است.
۸.

نقد دیدگاه مفسران معاصر درباره تعامل پیامبر با اهل کتاب در مکه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی اهل کتاب پیامبر(ص) مفسران معاصر رسالت در مکه

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص)
تعداد بازدید : ۱۰۳۶ تعداد دانلود : ۵۶۸
طبق قاعده ای نانوشته برخی مفسران معاصر بر این باورند که پیامبر(ص) در دوران مکه ارتباطی با اهل کتاب نداشته است و بنابر این، آیات دال بر این ارتباط یا مدنی اند اگرچه در سور ه های مکی واقع شده اند یا مخاطبی غیر از اهل کتاب داشته اند. تتبع در آرای مفسران متقدم، ریشه های این باور را نشان داده است و تأمل در تحقیقات مستشرقان و دیدگاه آنان مبنی بر علم آموزی پیامبر(ص) از اهل کتاب در محیط مکه، زمینه های پذیرش این پیش فرض را در تفاسیر معاصر آشکار می کند. اما این دیدگاه مورد پذیرش همه مفسران نیست. وجود آیات متعدد مکی که از فعالیت مجدّانه اهل کتاب در مکه خبر می دهد، روایات شأن نزول که بر ملاقات یهودیان با پیامبر(ص) دلالت دارد و گزارش های متنوع و معتبر تاریخی از حضور یهودیان و مسیحیان مقیم و مسافر در کنار خانه خدا، مؤید تعامل پیامبر(ص) با اهل کتاب در مکه است.
۹.

تحلیل و بررسی تطبیقی معراج پیامبر(ص) از دیدگاه «مایکل سلز» و «آنه ماری شیمل» با نگاه درون مذهبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پیامبر(ص) مایکل سلز آنه ماری شیمل معراج جسمانی- روحانی معراج روحانی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام پیامبرشناسی
تعداد بازدید : ۱۴۵۹ تعداد دانلود : ۱۴۴۳
«مایکل سلز»، قرآن پژوه آمریکایی درباره معراج پیامبر(ص) بر سه موضوع تأکید می کند؛ این که واژه معراج در قرآن به کار نرفته و درباره آن توضیح کافی داده نشده است. دیگر این که قرآن بیان می کند که محمد(ص) هیچ معجزه ای متفاوت از معجزه خدایی خود؛ یعنی قرآن نیاورده است. و معراج پیامبر (ص) در خواب و رؤیا صورت پذیرفته است. به عقیده او، بحث پیرامون لایه های این موضوع عمدتا برشواهد غیر قرآنی مبتنی است و دراین باره تنها اطلاعات اندکی در سوره اسراء یافت می شود. افزون بر این وی تلاش کرده است تا واقعه معراج را برگرفته از آیین های یهود و بودایسم جلوه دهد. هدف این مستشرق در واقع اثبات عدم وقوع معراج رسول اکرم(ص) است؛ در مقابل «آنه ماری شیمل»، معراج پیامبر(ص) را برگرفته از آیه نخست سوره اسراء می داند و بر این باور است که دو سیر( افقی و عمودی) برای پیامبر اکرم(ص) اتفاق افتاده است. و معراج را برخلاف «سلز»، از معجزات الهی می داند. «آنه ماری»، به دلیل این که به منابع اهل سنت بسنده کرده است در برخی از آراء خود همچون؛ رؤیت یا عدم رؤیت خداوند در معراج توسط پیامبر(ص)، جسمانی یا روحانی بودن معراج دچار تشکیک عقیده شده است. به رغم نقدهای اساسی که بر برخی از ارکان نظریه های این دو خاورشناس وارد است، نکات مثبتی نیز در آراء ایشان مشاهده می شود. در این مقاله سعی شده است که ابتدا دیدگاه خاورشناسان مذکور بیان گردد، سپس به بررسی و نقد آراء ایشان پرداخته شود
۱۰.

چالش های معادل یابی واژه ی «مجنون» در ترجمه ی آیات قرآن کریم بر اساس نظریّه ی معنی در ترجمه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن کریم پیامبر(ص) مجنون نظریة معنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶۱ تعداد دانلود : ۵۳۷
معادل یابی واژگان قرآنی مستلزم ریشه یابی دقیق، بررسی سیر تطوّر آنها و سیاق آیات می باشد. واژة «مجنون» در قرآن کریم، 7 بار خطاب به پیامبر اکرم(ص)، 2 بار خطاب به حضرت موسی(ع)، 1 بار خطاب به حضرت نوح(ع) و 1 بار به صورت عام نازل شده است.بر اساس نظریّة معنی در ترجمه، هر کلمه ای که در بافت کلام قرار می گیرد، معنی خود را بر کلمات قبل و بعد از خود بنا می کند و خود نیز به نوعی تعیین کنندة معنای کلمات نزدیک به خود است. واژة «مجنون» در قرآن با واژه هایی چون «کاهن»، «ساحر»، «معلَّم» و «شاعر» آمده است. با یک نگاه اجمالی به این کلمات و جایگاه رفیع آنها نزد عرب جاهلی، روشن می شود که واژة «مجنون» نیز از جایگاه مشابهی برخوردار بوده است. در این پژوهش، با مراجعه به آیات مورد نظر و نیز تفسیر و ترجمة آنها و تحلیل عناصر تعیین کنندة مفاهیم آیات، در پی تبیین زوایای مغفول از دید اغلب مترجمان قرآن به زبان فارسی هستیم که به صورت یکنواخت، تمام این واژه ها را «دیوانه» ترجمه کرده اند. در نتیجة این بحث مشخّص شد واژة «مجنون» که خطاب به پیامبر(ص) نازل شده، با توجّه به مقبولیّت ایشان در جامعة قبل از بعثت و اعتقادات آنان در مورد شاعر، نمی تواند به معنای «دیوانه» باشد و «جن زده» یا خود لفظ «مجنون» که هر دو کلمه نوعی ارتباط با جن را به ذهن مخاطب متبادر می کنند، همراه با شرح و توضیح، مناسب ترین معادل برای واژة «مجنون» در این آیات است.
۱۱.

رسول خدا (ص) و مدیریت چالش جانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پیامبر(ص) علی (ع) قریش قبیله جانشینی پیامبر (ص) مدیریت چالش جانشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۳ تعداد دانلود : ۶۱۸۴
سخن از جانشینی رسول خدا(ص) و پرداختن به حوادث مرتبط با آن امر جدیدی نیست. در طول تاریخ، این امر همواره مسئله ای چالش بر انگیز بوده است. با توجه به اهمیت مطلب اندیشمندانی با دیدگاه های خود سعی در واکاوی آن نموده اند. اما به نظر می رسد هنوز جنبه های مختلف این قضیه به تمامی کاویده نشده است. در این جستار برآنیم با بازخوانی بخشی از تاریخ صدر اسلام به ویژه جریان هایی که در اواخر عمر پیامبر(ص) در پی دست یازیدن به قدرت بودند، چگونگی مواجهة رسول الله(ص) با این جریان ها را برسی نماییم. در راه رسیدن به این مقصود از استقراء اقدامات پیامبر(ص) و تحلیل داده های تاریخی سود خواهیم جست. امید است در پرتو بررسی و تحلیل فعالیت های پیامبر(ص) در مسئلة جانشینی ایشان، توجه پیامبر(ص) به موانع فراروی جانشینی علی(ع) و مدیریت حضرتش در این امر به تصویر کشیده شود.
۱۲.

راهبردهای مدیریتی نبی اکرم(ص) در راستای تحکیم وحدت بین اقوام در صدر اسلام

کلیدواژه‌ها: قومیت پیامبر(ص) مدیریت عدالتمند

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی حکومت وسیاست در روایات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
تعداد بازدید : ۱۳۷۷ تعداد دانلود : ۱۰۶۰
در بررسی تاریخ اسلام، سیره پیامبر(ص) و تحلیل رویدادها و حوادث دوران رسالت آن حضرت و نیز بازشناسی کیفیت موضع گیری های پیامبر اکرم(ص) در برابر رخدادهای گوناگون زمان، همواره موضوع مطالعه تحلیل گران بوده است. در این بین، مسأله «قومیت ها و اقوام» و بررسی نحوه رفتار رسول اکرم (ص) در مواجهه با آنان از جمله موارد مهم است. امروزه هنوز جوامع و حکومت هایِ متشکل از اقوام گوناگون، به صورت شایسته و همراه با عدالت مدیریت نمی شوند و پیرامون این جوامع را هاله ای از مسائل و مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... دربرگرفته است. این مقاله ، توصیف و تحلیلی با هدف زیر ذره بین بردن مهم ترین تفکرات، نگرش ها، فعالیت ها و اقدامات نبی اکرم(ص) در مواجهه با اقوام است و ضمن بهره گیری از سیره ی آن حضرت در صدر اسلام، سعی در ارائه الگویی به روز شده از توجه به اقوام در مکتب مدیریتی و پیامبراکرم(ص) در عصر حاضر دارد. در نتیجه، انتظار می رود که با وام گرفتن از مهم ترین راهکارها و فعالیت هایی که اسوه عدالت اجتماعی، پیامبر(ص)، در صدر اسلام جهت مدیریت اقوام به کار بردند، به بهترین نحو بتوان زمینه های برون رفت از معضلات و مسائل جوامع امروزی در زمینه مدیریت اقوام را به وجود آورد.
۱۳.

سنخ شناسی و تبیین رفتاری صحابه پیامبر(ص) در غزوه تبوک بر اساس سوره توبه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تبیین رفتاری پیامبر(ص) سنخ شناسی سوره توبه صحابه غزوه تبوک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۸۳۲
در غزوه تبوک بر خلاف دیگر غزوات میزان مشارکت فعال مسلمانان کاهش یافته بود و سستی آنان در جهاد، باعث تاخیر در تدارک سپاه و حرکت به سوی میدان نبرد شده بود. عده ای از صحابه با کارشکنی، عذر خواهی و بهانه آوردن درصدد بودند حضور نیافتن در جنگ را توجیه کنند. خداوند در سوره توبه در واکنش به این وضع، با افشای نیت های این گروه ها، دلایل حقیقی مشارکت نکردن آنان را بیان کرد. بر اساس آیات سوره توبه، گروه هایی از سپاهیان حتی آنانی که تظاهر به همراهی نمودند در عمل به کارشکنی و ایجاد رعب در میان مسلمانان پرداختند. یکدست نبودن رفتار صحابه در غزوه تبوک موجب پیدایش گونه های رفتاری شد که در سوره توبه این گونه ها به دقت شناسایی شده اند. در این سوره، هشت گونه رفتاری در جهت همراهی با پیامبر(ص) معرفی شده است. یکسان نبودن میزان همراهی آنان باعث شده که این گونه ها در پنج سنخ از همراه کامل تا غیرهمراه قرار داده شوند. در این مقاله با روش توصیفی تبیینی ابتدا گونه های رفتاری صحابه در غزوه تبوک شناسایی شده و سپس به علت تنوع رفتاری آنان بررسی می شود. به نظر می رسد تنوع رفتاری اصحاب پیامبر(ص) در غزوه تبوک ریشه در نوع نگرش آنان و تعارض سنت های اجتماعی با ارزش های دینی داشته است.
۱۴.

تحلیل گفتمان شیوه های گفتاری سران قریش با پیامبر(ص) در دوره مکی با تکیه بر نظریه تحلیل گفتمان ارنستو لکلوئو و شنتال موفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تقابل گفتمان شیوه های گفتاری سران قریش پیامبر(ص) لکلوئووموفه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۸ تعداد دانلود : ۴۳۶
بعثت رسول اکرم(ص) به ارائه گفتمان توحیدی انجامید که در اساس و بنیان با گفتمان بت پرستی رایج و هژمونی شده در جامعه عرب قبل از اسلام متفاوت بود. عدم سنخیت و همگرایی گفتمان های مذکور در جامعه مکّی، زمینه های تقابل گفتمانی آنان را در ابعاد گفتاری و عملی بالا برد. مقاله پیش رو قصد دارد تقابل گفتمانی سران قریش با پیامبر(ص) را در شیوه های گفتاری مورد تحلیل قرار داده و به این پرسش ها پاسخ دهد که تقابل گفتمان توحیدی و بت پرستی در شیوه های گفتاری سران قریش با پیامبر(ص) چگونه بود؟ و چه تأثیری بر اشاعه و هژمونی گفتمان توحیدی گذاشت؟ تبیین پرسش های مذکور با استفاده از نظریه تحلیل گفتمان «ارنستو لکلوئو و شنتال موفه» که گفتمان را فراتر از ابعاد زبانشناسی در عرصه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مطرح کرده اند، امکان پذیر است. یافته های پژوهش نشان می دهد که گفتمان توحیدی برای اشاعه و تثبیت معنا و گفتمان شرک برای بقاء و تداوم، به تقابل پرداختند که در نتیجه آن گفتمان توحیدی با بهره گیری از فضای رقابت گفتمانی و شکستن ساختار گفتمان شرک به بستر سازی مناسب جهت هژمونیک کردن گفتمان خود مبادرت ورزید.     
۱۵.

سیره مدیریتی پیامبر اکرم (ص) در حوزه انتظام اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیره امنیت تحلیل مدیریت انتظامی اجتماعی پیامبر(ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۶ تعداد دانلود : ۶۹۳
زمینه و هدف:   مدیریت در اسلام به معنای واقع آن است که مستند به وحی الهی و منابع اسلامی است؛ از استثمار و استعمار و بهره کشی انسان از انسان در آن خبری نبوده و بر ارزش های متعالی و ثابتی استوار است. اسلام تنها مکتبی است که مدل و الگو معرفی می کند. بخشی از رحمت خداوند نسبت به بندگانش این بود که حامل رسالت، مؤظف شد دین را عملاً بر واقعیت زندگی خویش حاکم کند تا زندگی مبارک او در همه حالت و شرایط الگویی باشد که طالبان حقیقت و سالکان طریقت از آن پیرون کرده و از چشمه های فوارش رفع تشنگی کنند.<br />   روش شناسی: روش انجام پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی با بهره گیری از تحلیل محتوای کیفی، از طریق شیوه های پژوهش کتابخانه ای، سیره گفتاری و رفتاری پیامبر(ص) پیرامون اقدامات اساسی در حوزه نظم و امنیت، از مدارک مکتوب حدیث و کتب مرتبط استخراج شده است و به واکاوی، بازنمایی و تحلیل و استنتاج سوابق موجود پرداخته است.<br />   یافته ها و نتایج: از آنجایی که هسته اصلی و اساسی در تشکیل حکومت و دوام و قوام آن، استقرار نظم و امنیت است، انتظام فردی و اجتماعی عامل بسیار مهمی برای به اهداف و تعالی معنوی است؛ بنابراین رسول اکرم (ص) پایه حکومت خود را بر نظم بنا نهادند و در واقع راه دست یابی به آن را در معنویات ارائه کردند؛ به همین منظور مسجد را به عنوان اولین پایگاه نظم و امنیت به مردم معرفی کردند و از آن طریق مسائل و مشکلات مردم و پدیده های بر هم زننده امنیت و آسایش عمومی را شناسایی و با آنها مقابله می کردند.<br /> بر اساس یافته های پژوهش گزاره های مطرح سیره مدیریتی پیامبر(ص) در حوزه انتظام اجتماعی پنج موضوع کلی قابل دسته بندی است. انتخاب مسجد به عنوان نخستین پایگاه انتظامی، تدوین نخستین منشور انتظامی، تأمین نظم و انتظام شهر مدینه، اقدامات اطلاعاتی-انتظامی و  اقدامات امنیتی-انتظامی. نتایج پژوهش در بردارنده دستاوردهای نظری و کاربردی برای پلیس جمهوری اسلامی ایران است.
۱۶.

نقش تغافل در تربیت اسلامی با محوریت سیره نبوی و علوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی پیامبر(ص) اهل بیت(ع) تغافل تربیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹۳ تعداد دانلود : ۸۴۸
از جمله بحث هایی که در تربیت دیگران مطرح است بحث تغافل است یعنی انسان با نادیده انگاشتن برخی از اشتباهات دیگران به او فرصت بازگشت دهد تا خود را اصلاح نماید. حال سوال این است که تغافل در تربیت دیگران چه نقشی دارد؟ و سبک زندگی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در این زمینه چه می باشد؟ از این رو در این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه ای و در جمع آوری مطالب از روش فیش برداری استفاده شده است به این نتیجه رسیده که روش تغافل در تربیت دیگران موثر می باشد و به انسان کمک می کند تا از گردنه های خطرناک نجات پیدا کند و روش پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) نیز در استفاده از تغافل بوده است چه اینکه علی رغم اینکه به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) توهین می کردند ولی از نزدیک اظهار ارادت می کردند آن بزرگواران بی ادبی آنان را نادیده می گرفتند و این روش خود در اصلاح و تربیت آنان موثر واقع می شد. یعنی روش تغافل به انسان ها کمک می کند تا فرصت توبه و بازگشت، سبب کرامت دادن به انسان ها، جلوگیری از سرکشی، جذب خاندان اهل بیت(ع) و... پیدا کنند. از این رو والدین و اولیای مدرسه و... باید تلاش کنند از این روش برای تربیت فرزندان، دانش آموزان و... استفاده نمایند.
۱۷.

بازشناسی و نقد روایات پیامبر(ص) به نقل از امام هادی(ع) براساس کتاب «موسوعه امام هادی(ع)»، آیت الله خزعلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پیامبر(ص) امام هادی (ع) آمار روایات فقهی جایگاه پیامبر(ص) اختصاصات النبی سیره پیامبر(ص) تاریخ اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۲۸۷
بخشی از میراث حدیثی و سنّت پیامبر(ص)، توسط ائمه(ع) در روایات آنان حفظ شد و امامان معصوم(ع) در شرایط مختلف روایات پیامبر(ص) نقل می کردند. از امام هادی(ع)، که در دوران امامت بیشتر در بغداد توسط حکومت محصور بود؛ حدود 400 روایت نقل شده است که 33 روایت، اختصاص به روایات پیامبر(ص) و ویژگی های او دارد. هدف از مقاله حاضر، فهم آمار، نوع، موضوع و بررسی سند روایات پیامبر(ص) به نقل از امام هادی(ع) است. برای این منظور، ابتدا روایات بر اساس شاخصه های محتوایی و سندی، در جدولی تنظیم شده و بعد هر ستون، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در مقاله حاضر، از منابع روایی، رجالی، تاریخی و دلایل نگاری استفاده شده است. با بررسی انجام شده به دست می آید که امام هادی(ع)، 33 روایت از پیامبر(ص) و در مورد ویژگی های او نقل کرده اند؛ از مجموع 33 روایت، 27 عدد از نظر محتوا با سیره و تاریخ پیامبر(ص) همخوانی دارد و چنین روایاتی می تواند از معصوم(ع) صادر شده باشد. همچنین، موضوعاتِ مطرح شده با شرایط زمانی تطبیق دارد.
۱۸.

بررسی و نقد گزارش های حادثه اِفک

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پیامبر(ص) منافقان افک عایشه ماریه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۶ تعداد دانلود : ۴۳۵
ورود پیامبر به مدینه با پدیده ای به نام نفاق و گروهی به نام منافقان در جامعه اسلامی همراه بود. این گروه برای ایجاد مانع در راه گسترش اسلام دست به توطئه می زدند. جریان افک توطئه ای خطرناک از سوی منافقان بود. موفقیت منافقان در این ماجرا، انزوای سیاسی- اجتماعی پیامبر را به دنبال داشت. در این ماجرا یکی از همسران پیامبر متهم به زنا شد. اهل سنت ماجرای افک را مربوط به عایشه و نزول آیات را فضیلتی برای او می دانند. از سوی دیگر، شیعه این ماجرا را در ارتباط با ماریه می دانند. نگارنده بر آن است تا چگونگی ارتباط یا عدم ارتباط این ماجرا با عایشه و ماریه را نشان دهد. نتیجه پژوهش حاضر مبین آن است که هر چند بزرگان شیعه احتمال وقوع چنین ماجرایی را درباره ماریه رد نمی کنند؛ اما شان نزول آیات افک را در مورد ماریه نمی دانند. هم چنین به دلیل محور بودن عایشه در روایت مشهور افک، برخی ارتباط این ماجرا را با عایشه ردّ می کنند. هر چند می توان فرضیه شخص سومی را نیز در این ماجرا مطرح کرد. با این حال، ارتباط این ماجرا با عایشه، علی رغم اشکالات و ابهامات در متن گزارش بیشتر مورد توجه است. در مجوع حادثه افک، صرف نظر از جزئیات آن و فراتر از نزاع های خانوادگی، اساسی ترین توطئه داخلی منافقان بر ضدّ پیامبر بود که با نزول آیات افک، توطئه های منافقان خنثی شد.
۱۹.

مواضع سیاسی نظامی پیامبر در مواجهه با مسیحیان جزیره العرب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جزیره العرب پیامبر(ص) مسیحیت یمن نجران اهل کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۵۰۱
جاذبه های بازرگانی جزیر ه العرب باعث جذب شماری از پیروان ادیان الهی در نواحی یمن، نجران، شمال شبه جزیره و به صورت پراکنده، عمان شده بود. در بحرین نیز، برخی از قبایل عرب به مسیحیت گرویده بودند. ظهور اسلام روابط جدیدی را با جماعات مسیحی ایجاب کرد و تعاملات تازه ای را با ایشان تحت نظمی متفاوت تر از قبل در شبه جزیره پدید آورد. بنا به رویکردهای متفاوتی که جماعات مسیحی در برابر حکومت اسلامی اتخاذ می کردند، مواضع سیاسی و نظامی پیامبر 6 نیز آشکارا متفاوت می شد. در این پژوهش، مواضع و راهبردهای سیاسی و نظامی دوره پیامبر نسبت به جوامع مسیحی شبه جزیره بررسی خواهد شد تا به این پرسش پاسخ داده شود که چرا در برخی مواضع این دوره، نسبت به مسیحیان تنوع دیده می شود. برای پژوهش این موضوع با روش مطالعات تاریخی، منابع مربوط مطالعه و داده های مربوط، به منظور سنجش فرضیه ها و آزمون متغیرهای دخیل در موضوع، جمع آوری شد. یافته های پژوهش بیانگر این است که در دوره پیامبر، سیاست های تعامل یا تقابل با مسیحیان بر اساس احکام قرآن و نیز نوع رفتار مسیحیان شکل می گرفت. بر این اساس، مسیحیان جنوب و غرب شبه جزیره، که به برتری پیامبر گردن نهادند، با پرداخت جزیه از آزادی های دینی و مذهبی برخوردار شدند و نقش خود را در اقتصاد نجران حفظ کردند. ولی مسیحیان شمال شبه جزیره، بنا به علل مختلف، مواضع خصمانه ای برابر پیامبر اتخاذ کردند و با تقابلات نظامی روبه رو، و درنهایت، وادار به عقد قرارداد های صلح و پرداخت جزیه شدند.
۲۰.

زن از نگاه پیامبر (ص)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پیامبر(ص) اخلاق زن دین، مذهب و فقه مرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۶ تعداد دانلود : ۳۱۱
ظهور شخصیت حقیقی زن و انجام رسالت های سنگین و مسئولیت های الهی و انسانی و راهیابی به کمال واقعی اش اقتضا می کند تا از دیدگاههای افراطی و تفریطی پرهیز نموده و نظر صحیح و منطبق بر فطرت که مبتنی بر آموزه های دینی می باشد را تببین نمود.ازآنجا که خداوند،پیامبر(ص) را به عنوان الگو معرفی نموده است تا مؤمنان از سخنان و اعمال و رفتار آن حضرت درس بگیرند.یکی از موضوعاتی که در سخنان پیامبر(ص) مورد تأکید قرارگرفته، معرفی شخصیت زن و نوع نگاهی است که به زن دارد. پیامبر اکرم (ص) الگوی کامل انسانیت، زن را از زوایای مختلف مورد بحث و بررسی قرار داده که مهم ترین آنها عبارت از :عظمت و هویت دینی زن،نقش مادر و وظایف پروروشی ایشان،همکاری و پاداش خدمت به شوهر،توجه به فرزند دختر،وظیفه ی مرد نسبت به همسر،منفور بودن طلاق می باشد.درصورتیکه فرمایشات پیامبر(ص)مورد توجه قرار گیرد،آرامش در خانواده ها،افزایش و زمینه رشد و تعالی افراد خانواده فراهم می گردد.