مطالب مرتبط با کلیدواژه

جنگ جهانی اول

۱.

دیپلماسی در تبعید ، مناسبات دیپلماتیک دولت مهاجرت با دولت غثمانی در جنگ جهانی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا دهقانی

منبع: فصلنامه تاریخ روابط خارجی ۱۳۸۸ شماره ۳۸-۳۹

کلیدواژه‌ها: ایران جنگ جهانی اول عثمانی دولت مهاجرت روابط دیپلماتیک

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی روابط خارجی ایران روابط خارجی ایران دوره قاجاریه

تعداد بازدید : ۱۸۶۹

مهاجرت گروهی از نمایندگان مجلس سوم و دولتمردان ایرانی در حمایت از متحدان و تشکیل دولت موقت ملی و وقایع مربوط به آن از حوادث مهم ایران در جنگ جهانی اول است که تاکنون درباره آن کتاب ها و اسناد بسیاری منتشر شده است. اما به نظر می رسد هنوز جنبه هایی از این حادثه بزرگ از دید محققان پنهان مانده است یا تحلیل شایسته ای از آن به عمل نیامده است، به ویژه درباره مناسبات سیاسی دولت مهاجرت با دولت عثمانی، چندان تحقیق و بررسی نشده است که البته بخشی از این کمبود ناشی از دسترسی نداشتن محققان به اسناد عثمانی است. این نوشتار بر آن است تا با بهره گرفتن از اسناد و منابع ایرانی و عثمانی به ارزیابی و تحلیل مناسبات دیپلماتیک عثمانی با دولت مهاجرت از هنگام ورود مهاجران به بغداد در رجب 1334 تا بازگشت به کرمانشاه و فروپاشی دولت مهاجرت در جمادی الثانی 1335 بپردازد. در این دوره، سیاست عثمانی در مسائل مربوط به ایران بر آلمان پیشی گرفت و عثمانی ها یکه تاز صحنه غرب ایران شدند و با دولت مهاجرت معاهده سری امضا کردند.

۲.

نهضت اومانیسم در اروپا

نویسنده: عبدالحسین فرزاد مریم عالی داعی

منبع: رشد آموزش زبان و ادب فارسی ۱۳۸۲ شماره ۶۶

کلیدواژه‌ها: اومانیسم رئالیسم جنگ جهانی دوم کلیسا جنگ جهانی اول انقلاب صنعتی اروپا قرن چهاردهم م

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای فلسفه

تعداد بازدید : ۲۶۲۳ تعداد دانلود : ۱۵۲۶

۳.

تلاش‌های سیدضیاءالدین طباطبایی در ایجاد کنفدراسیون میان ایران و آذربایجان (روسیه) 24 دی 1298(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فرشته سادات اتفاق فر

منبع: فصلنامه سیاست ۱۳۸۶ دوره ۳۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: قاجاریه قفقاز دیپلماسی جنگ جهانی اول ناسیونالیزم، روسیه، انقلاب اکتب ایران، سید ضیاء الدین طباطبایی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران

تعداد بازدید : ۱۴۰۱ تعداد دانلود : ۶۹۲

این مقاله پیرامون تلاش های دیپلماتیک سیدضیاءالدین طباطبایی می باشد که در رأس یک هیأت رسمی از سوی دولت ایران در سال 1298 (هجری شمسی) به منطقه قفقاز اعزام شده است. این هیأت بلندپایه دیپلماتیک زمانی به قفقاز اعزام شده است که منطقه در تب و تاب تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی به سر می برد. امپراتوری بزرگ روسیه همسایه شمالی ایران و یکی از نیرومندترین قدرت‌های جهانی به سرعت در حال فروپاشی است. جنگ جهانی اول (1293-1297 هجری شمسی) به همراه جنگ‌های دیگری که با سایر قدرت‌های اروپایی از نیمه دوم قرن نوزدهم در امپراتوری روسیه اتفاق افتاده، زمینه‌های اضمحلال آن قدرت را به همراه آورده است. انقلاب اکتبر (1296) روند این فروپاشی را تسریع می نمود. این انقلاب روسیه را در ورط? یک جنگ داخلی تمام عیار میان نیروهای موافق و مخالف انقلاب گرفتار ساخته. در اثناء این تحولات حکومت ایران هیأتی را به ریاست سیدضیاءالدین طباطبایی به منطقه قفقاز اعزام می دارد. هدف هیأت رسیدگی به وضعیت ایرانیانی است که در نتیجه انقلاب روسیه در منطقه قفقاز گرفتار شده‌اند. اما جدای از این هدف، سیدضیاء تلاش می نماید تا شاید مجدداً پیوندهایی میان ایران و مناطق قفقاز بالاخص آذربایجان به وجود آورد. تضعیف چشمگیر قدرت روسیه این انگیزه را در برخی مقامات ایرانی به وجود می آورد که شاید بتوان پیوند با ایران را در قالب یک فدراسیون جایگزین پیوند این مناطق با روسیه نمود.

۴.

جنگ قدرت ها برای تسلط بر ماوراء قفقاز 1920-1918(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حبیب الله کمالی

منبع: فصلنامه سیاست ۱۳۸۷ دوره ۳۸ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: جنگ جهانی اول نبرد برای تصرف باکو جنگ جهانی اول و ماوراء قفقاز ماوراء قفقاز و قدرت های بزرگ، ماوراء قفقاز

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز (اوراسیا)

تعداد بازدید : ۱۸۴۳ تعداد دانلود : ۷۸۸

با انقلاب اکتبر 1917 و تشکیل حکومت شوروی در روسیه، ملل ماوراء قفقاز (گرجی‌ها، آذری‌ها، ارامنه) جمهوری‌های مستقل تشکیل دادند. اما به علت رقابت قدرت های بزرگ در ماوراء قفقاز، به رسمیت شناخته نشدن این جمهوری‌ها در کنفرانس صلح پاریس (1919)، و ستیز و دشمنی میان خود این جمهوری‌ها، حکومت بالشو یکی روسیه جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان و گرجستان را یکی پس از دیگری درهم شکست و آنها را دوباره به قلمرو روسیه ضمیمه کرد. ولی اکنون با فروپاشی اتحاد شوروی و توجهی که دول بزرگ غربی به ماوراء قفقاز و آسیای مرکزی دارند، چنین انتظار می‌رود که جمهوری‌های تازه تأسیس آذربایجان، ارمنستان و گرجستان- با درسی که از سال های 1920-1918 آموخته‌اند و درکی که از پیوندهای اقتصادی و ژئوپولتیک خود یافته‌اند- به اختلافات دیرینه پایان دهند و از رقابت روسیه غرب برای حفظ استقلال خود استفاده کنند.

۵.

آسیب شناسی ظهور و کارکرد نخستین جراید تشکیلاتی ایران در دهه اول مشروطیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا باقری ده آبادی صادق زیباکلام

منبع: فصلنامه سیاست ۱۳۸۸ دوره ۳۹ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: جنگ جهانی اول احزاب سیاسی استبداد صغیر ، انقلاب مشروطه رادیکالیسم سیاسی انجمن های سیاسی مطبوعات ارگان انجمن های مخفی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران دوره مشروطه

تعداد بازدید : ۱۸۷۸ تعداد دانلود : ۱۰۱۴

ظهور و کارکرد جراید تشکیلاتی در ایران از مباحث مهم است که به دلیل ارتباط وثیق آن با احزاب سیاسی تاکنون به صورت شایسته به آن پرداخته نشده است. این مطبوعات اگرچه پس از انقلاب مشروطیت از نمودی آشکارتر برخوردار شدند، اما با شواهد موجود، مشخص می‌شود که این مطبوعات پیش از انقلاب مشروطه و قبل از آنکه احزاب سیاسی به صورت رسمی فعالیت نمایند، در ایران منتشر می‌شدند و حتی نام برخی از آنها برخاسته از گروه های سیاسی بود. در عین حال به دلیل نقش این مطبوعات و تاثیر آنها بر فضای ملتهب سال های آغازین مشروطیت، مطالعه عملکرد آنها در سه حوزه انتقادی، سیاسی و اجتماعی و کارکرد حزبی می‌تواند به درک بهتر تحولات دهه اول مشروطیت از زاویه عملکرد مطبوعات تشکیلاتی کمک شایان نماید.

۶.

تبعید اقبالا لسلطنه ماکوئی در جنگ جهانی اول:نمونهای از مداخلات روس ها در امور داخلی ایران

نویسنده: جعفر آقازاده مسعود بیات

منبع: گنجینه اسناد زمستان ۱۳۸۸ شماره ۷۶

کلیدواژه‌ها: ایران روسیه جنگ جهانی اول اقبالا لسلطنه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۴۰ تعداد دانلود : ۹۱۹

132 ش.)، به سبب - مرتضی قلی خان اقبالا لسلطنه ماکوئی، در طول حکمرانی خویش ( 1277 موقعیت خاص ماکو در مجاورت با روسیه و عثمانی، روابط نزدیکی با آن دو قدرت سیاسی بویژه روس ها برقرار کرد تا قدرت خویش را در این ناحیه از ایران تحکیم بخشد. او در این سیاست، ادامه دهنده راه اجداد خویش بود. موقعیت سردار ماکو در آغاز جنگ جهانی اول، به علت ورود عثمانی و روسیه به جنگ، بسیار حساس شد. این امر، به دلیل مجاورت ماکو در مرز آن دو قدرت و نقش این شهر به عنوان پل ارتباطی میان آن دو کشور بود. اقبالا لسلطنه با توجه به مسافرتی که قبل از جنگ به برلین داشت و با تبلیغات اتحاد اسلام از یک سو و از طرفی دیگر، با تحریکات شدید عثمانی ها در میان کردهای منطقه - که قدرت نظامی سردار را شکل می دادند - و حملات آن ها به منافع روسیه، برای حفظ منافع خود، در آغاز جنگ جهانی به عثمانی ها گرایش یافت و این رفتار خود را در اشکال مختلف بویژه در جلوگیری از امتداد خطآ هن تبریز - جلفا تا ماکو نشان داد. این سیاست سردار، سبب سوءظن روس ها و تبعید وی به تفلیس گردید. با تبعید حاکم ماکو، تلاش دولت ایران برای بازگرداندن وی به نتیجه نرسید، تا این که روس ها، وی را بعد از دو سال و نیم تبعید، به ایران بازگرداندند. او بعد از بازگشت به کشور و به دنبال عقبن شینی روس ها از خاک ایران به علت انقلاب 1917 م. روسیه، سیاست گرایش به عثمانی را به شکل ملموست ری ادامه داد. این اقدامات وی، تاییدی بر گرایش او به عثمانی در آغاز جنگ جهانی بود؛ گرایشی که همانند گرایش اغلب ایرانیان به متحدین در طول جنگ به اشکال مختلف سرکوب شد و به نتیجه مشخص نرسید.

۷.

بررسی پیامدهای فرمان جهاد شیخ الاسلام عثمانی بر کردهای ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: محمد کلهر

منبع: تاریخ واحد محلات تابستان ۱۳۸۷ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: جنگ جهانی اول پیامدها کردهای ایران کردهای عثمانی فرمان جهاد

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار روابط خارجی

تعداد بازدید : ۱۴۶۸ تعداد دانلود : ۸۱۶

با به چالش کشیده شدن مولفه ها و عوامل تشکیل دهنده دوران صلح مسلح (1914-1871 م) جنگ جهانی اول (1918-1914 م) چهره مهیب خود را آشکار نمود و بسیاری از دولت ها و ملت ها را به ورطه جنگ ناخواسته کشانید. دولت و مردم ایران نیز از این قاعده مستثنی نبودند، زیرا علیرغم اعلان بی طرفی دولت ایران، این سرزمین مورد هجوم دولت های متخاصم قرار گرفت و مناطق کردنشین ایران یکی از کانون های اصلی این کشمکش ها گردید. البته فرمان جهاد شیخ الاسلام عثمانی سبب توجه برخی از کردهای اهل سنت ایران بدان شد. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن بررسی دیدگاه کردهای ایران نسبت به فرمان جهاد، پیامدهای عکس العمل ایشان را در قبال فرمان مزبور نیز مورد بررسی و مداقه قرار دهد.

۸.

بررسی جایگاه سیاسی و اجتماعی زنان ایالت کردستان (در آغاز سده 14 ق/20م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس زارعی مهرورز

منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: زنان ایران مشروطه کردستان جنگ جهانی اول جایگاه سیاسی و اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده زنان

تعداد بازدید : ۱۵۶۰ تعداد دانلود : ۷۹۳

آغاز سدهٔ 14ق/20م دورانی سخت برای ایران و به ویژه کردستان محسوب می شود. بحران شورش های عشایری پس از انقلاب مشروطه، عوامل بازدارندة محلی و پیامدهای وخیم جنگ جهانی اول در کردستان، سبب شد که در آنجا شرایط ویژه ای ایجاد شود که متفاوت از سایر نقاط ایران بود. عوامل یاد شده مانع از مشارکت فعال زنان در عرصه های سیاسی و اجتماعیِ کردستان شد. البته به دلیل کمبود تجربه های سیاسی و اجتماعی، مشارکت زنان در این عرصه ها کمتر از مردان بود؛ گر چه مشارکت مردان نیز به منشأ روستایی، عشیره ای یا شهری بودن آنها بستگیِ تام داشت. هدف این پژوهش بررسیِ جایگاه سیاسی و اجتماعی زنان کردستان و میزان تأثیرگذاریِ آنان در روزگار سخت آغاز سدة 14ق/20م است. زندگی روزمرة زنان و نقش آنان در سیاست و اقتصاد با توجه به منابع، مطالبی است که نگارنده در این پژوهش بدان ها پرداخته است.

۹.

کنفرانس صلح ورسای و ادعاهای ارضی ایران دربارهٔ مناطق ایرانی شمال رود ارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: لقمان دهقان نیری مرتضی نورائی فرهاد پوریا نژاد

منبع: جستارهای تاریخی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: ایران انگلستان جنگ جهانی اول کنفرانس صلح ورسای رود ارس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۵۹۹

با پایان یافتن جنگ جهانی اول و زمزمهٔ تشکیل کنفرانس صلح ورسای، کشورهای ضعیفی مانند ایران که با وجود بی طرفی عرصهٔ تاخت و تاز نیروهای متفق و متحد قرار گرفته بودند، امیدوار شدند درخواست های خود را در این کنفرانس مطرح سازند. شاهزاده نصرت الدوله فیروز، وزیر خارجهٔ ایران در یادداشت مفصلی، ادعاها و خواست های ایران دربارهٔ بازگرداندن سرزمین های از دست رفته در ابتدای قرن نوزدهم میلادی و تعیین و اصلاح مرزها به ویژه اراضی ایرانی شمال رود ارس را ارائه داد اما وزارت خارجهٔ انگلستان زیر بار تقاضاهای فیروز نرفت. این پژوهش سر آن دارد که چگونگی تلاش ایران را دراین باره بررسی کند.

۱۰.

انقلاب و رقابت در سواحل جنوبی دریای مازندران: جنبش اتحاد اسلام گیلان (جنگل) و اتحاد ملی طبرستان (1336 ق/ 1918)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد علی کاظم بیکی

منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلیدواژه‌ها: جنگ جهانی اول حزب دموکرات جنبش های اجتماعی ـ سیاسی در ایران جنبش اتحاد ملی طبرستان جنبش اتحاد اسلام (جنگل) گیلان

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ

تعداد بازدید : ۱۳۷۳ تعداد دانلود : ۷۸۳

در خلال جنگ جهانی اول (1332 - 1337 ق/ 1914 – 1918 م)، ولایت گیلان، در سواحل جنوبی دریای مازندران، پس از فروپاشی روسیة تزاری، شاهد برآمدن و استیلای جنبش مردمی و مسلحانة «اتحاد اسلام»، معروف به جنگل، شد که بر مبنای عقاید اسلامی (پان اسلامیزم) و نیز مواضع ملی گرایانه خواهان استقلال کشور بود. جنگلی ها به رغم موفقیت در گیلان، در نفوذ به سایر مناطق جنوب دریای مازندران شکست خوردند. پژوهش حاضر موانع گسترش جنبش اتحاد اسلام در ولایت ساحلی مازندران (طبرستان سابق)، در همسایگی گیلان، را در سال 1336 ق/ 1918 م بررسی می کند. در آن زمان، این جنبش در اوج خلوص، محبوبیت، و موفقیت بود. یافته های این تحقیق نشان می دهد که در مازندران، با وجود استعداد برای تحرکات انقلابی، جنگلی ها با مخالفت تشکیلاتی تازه برآمده و غیر مردمی موسوم به اتحاد ملی طبرستان مواجه شدند که مدعی خودمختاری سیاسی برای توسعة مازندران بود. اتحاد ملی طبرستان، که در اصل پاسخ فرماندهان نظامی زمین دار به جنبش اتحاد اسلام بود، در عمر کوتاه خود موفق شد از نفوذ جنگلی ها نه تنها در مازندران، بلکه در ولایت استرآباد نیز ممانعت کند. این یافته ها همچنین نشان می دهد که عمل گرایی جنگلی ها موجب کناره گرفتن نیروهای مترقی و فعالان مازندرانی از ایشان شد.

۱۱.

جستاری پیرامون زندگی سیاسی سعدالله درویش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد کلهر

منبع: تاریخ ایران زمستان ۱۳۹۰ و بهار ۱۳۹۱ شماره ۱۱ (پیاپی ۶۹/۵)

کلیدواژه‌ها: جنگ جهانی اول نهضت جنگل سعدالله درویش زومر روتشتاین

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها

تعداد بازدید : ۲۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۰۴۳

سعدالله درویش یکی از کنشگران نهضت جنگل، نامی آشنا برای پژوهشگران این وادی است. اگرچه مناصب خاص و درخور توجه وی در دوران نهضت جنگل در گیلان (1300 ـ 1299ش) از جمله ریاست شهربانی و دژبانی رشت، صدر قشون سرخ مازندران و سفارت از سوی میرزا کوچک خان به منظور مذاکره با دولت مرکزی و تئودور روتشتاین، وی را به یکی از بزرگان نهضت جنگل در این دوران بدل کرده است، اما کم توجهی پژوهشگران به نقش و عملکرد سعدالله درویش، سبب رانده شدن وی از متن حوادث و وقایع نهضت جنگل به حاشیه شده است. از طرف دیگر، غیربومی بودن و فقدان آگاهی از پیشینه و فرجام سیاسی سعدالله بر ناکارآمدی ارائه تحلیلی علمی همراه با عینیت تاریخی در خصوص او افزوده است. مقاله حاضر بر آن است تا با رویکردی انتقادی به خاطرات سعدالله درویش و انطباق آن با سایر اسناد و مدارک موجود، علل و عوامل گرایش وی به فعالیت سیاسی، از جمله اقدامات ژرمنوفیلی در جنگ جهانی اول و حضور مؤثر وی در نهضت جنگل را مورد بررسی قرار دهد.

۱۲.

بررسی آثار فتوای جهاد در عثمانی بر قاینات و سیستان در جنگ جهانی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی نجف زاده مجتبی خلیفه

منبع: گنجینه اسناد سال بیستم و سوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۹۱)

کلیدواژه‌ها: سیستان فتوا جنگ جهانی اول قاینات عثمانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۲۹ تعداد دانلود : ۹۸۹

با شروع جنگ جهانی اول، علمای اهل تسنن و تشیع در قلمرو عثمانی، با صدور فتواهای جهاد، مسلمانان را به جنگ با روس و انگلیس تشویق کردند. مسلمانان، به این مسئله، واکنش های متفاوتی نشان دادند. نسخه هایی از فتواهای علمای عراق به سیستان و قاینات رسید. علما و حکومت، با توجه به شرایط شرق ایران و حضور و نفوذ گسترده انگلیسی ها، نسبت به این فتواها شیوه ای متفاوت در پیش گرفتند. انتشار فتواها در افغانستان، به خاطر همجواری با سیستان و قاینات، شرق ایران را نیز تحت تأثیر قرار داد. مأموریت هیئت نیدرمایر آلمانی در رسیدن به افغانستان نیز شرایط را بر حکومت شوکت الملک دوم سخت کرد و روش محتاطانه و بی طرفانه وی، خشم انگلیسی ها را برانگیخت. در همین زمان، شوکت الملک دوم، سفیری به هرات فرستاد که در تثبیت روابط ایران و افغانستان مؤثر بود. تلاش ها و تحرکاتی که بیش از یک سال طول کشید، باعث تغییراتی در حکومت قاینات شد. در این پژوهش، با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اسناد و کتاب های دست اول، علل صدور فتواها در عراق، بررسی واکنش علمای قاینات و سیستان به فتواهای جهاد، واکنش شوکت الملک دوم و کنسولگری انگلیس در سیستان و قاینات به فتواها، موضع گیری شوکت الملک دوم نسبت به عبور هیئت آلمانی نیدرمایر از قاینات و نتیجه آن مورد بررسی قرار گرفته است.

۱۳.

نسل کشی یا تراژدی بزرگ ارامنه در سال1333ق/1915م: استدلال های مخالفان

نویسنده: علی امیدی فاطمه رضایی

منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال پنجم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: مهاجرت جنگ جهانی اول امپراتوری عثمانی پان ترکیسم نسل کشی ارامنه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ عثمانی

تعداد بازدید : ۲۳۵۱ تعداد دانلود : ۱۱۵۲

بررسی حوادث دردناک مربوط به ارامنه، در سال 1333ق/ 1915م که ترک ها آن را «تراژدی بزرگ» می نامند و ارامنه از آن، به عنوان «نسل کشی» یاد می کنند همچنان توجه برخی از محققان را جلب کرده است. این موضوع به عللی، مانند حساسیت های سیاسی و دسترسی محدود محققان به آرشیوهای اسناد دولت عثمانی و ارمنستان و روسیه، با ابهاماتی روبه رو بوده است. در هر دوره ای، محققان با دستیابی به اطلاعات تاریخی و اسنادی در این رابطه، به تحقیق و ارزیابی این مسئله پرداخته اند. در مقاله حاضر، ابتدا به تعریف فنی مفهوم نسل کشی پرداخته ایم و نیز تلاش کرده ایم تا با بررسی غیرمستقیم اسناد موجود، در آرشیو امپراتوری عثمانی و همچنین تحقیقات صورت گرفته توسط مخالفان نظریه نسل کشی، به بررسی علمی این مسئله تاریخی بپردازیم. این مقاله قصد تطهیر عاملان این واقعه دردناک را ندارد و صرفاً هدفش روشنگری، با استناد به استدلال مخالفان فرضیه نسل کشی ارامنه است. در این مقاله به صورت توصیفی تحلیلی، مسائل و تحولات رخ داده طی سال های 1333ق/1915 و1334ق/ 1916م، در سرزمین عثمانی را که در رابطه با مهاجرت اجباری و کشتار و مرگ ومیر ارامنه است بررسی می کنیم. در تدوین اطلاعات مربوط به تحقیق، علاوه بر منابع مکتوب از منابع معتبر و جدید اینترنتی نیز استفاده شده است.

۱۴.

برابرسنجی دلایل نقض بی طرفی ایران در جنگ های جهانی اول و دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فرزانه برناه محسن خلیلی

منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۹ (پیاپی ۱۰۹)

کلیدواژه‌ها: ایران حقوق بین الملل روابط بین الملل جنگ جهانی دوم جنگ جهانی اول راهبرد بی طرفی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۵۳ تعداد دانلود : ۴۷۷۵

دولت ها در سیاست بین الملل، مطابق نیازهای داخلی، موقعیت جغرافیایی، ژئوپولیتیک، ساختار و عملکرد نظام بین الملل، استراتژی هایی را برای تأمین منافع ملی برمی گزینند. ایران از بازیگرانی بود که در جنگ جهانی اول و دوم، استراتژی بی طرفی را در پیش گرفت؛ اما در هر دو مورد بی طرفی اش نادیده انگاشته شد. در این مقاله می کوشیم با بهره گیری مقایسه ای از مقوله ی بی طرفی در دو دانش حقوق بین الملل و روابط بین الملل، دلایل نقض بی طرفی ایران را بررسی کنیم.

۱۵.

بررسی تأثیرات سیاسی و اجتماعیِ طریقت های کردستان در آغاز سدة بیستم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس زارعی مهرورز

منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلیدواژه‌ها: ایران مشروطه کردستان عثمانی طریقت ها جنگ جهانی اول

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۲۸ تعداد دانلود : ۸۲۸

در آغاز قرن بیستم، رهبران طریقت های کردستان، به ویژه نقشبندیه، برای افزایش نفوذ و اعتبارِ سیاسی و اجتماعی خود، در عرصه های گوناگون، اقدامات بسیاری انجام دادند. در دورة مشروطه و پس از آن، نفوذ رهبران طریقت نقشبندیه افزایش یافت و این رهبران در ماجرای شورش های سه گانة سالارالدوله در کردستان از وی حمایت کردند، با وقوع جنگ جهانی اول به جانب عثمانی گراییدند و به هم راه ارتش آن کشور وارد کردستان ایران شدند و مریدان شان را به جهاد در برابر کفارِ روسیه و انگلستان فراخواندند؛ اما در عین حال، گاه با قدرت های درگیرِ جنگ نیز وارد معامله های سیاسی می شدند. به طور کلی، طریقت های کردستان در این دوره به بیش ترین میزانِ فعالیت سیاسی و اجتماعی دست یازیدند تا بر قدرت سیاسی و اجتماعی خود بیفزایند؛ امری که در نهایت، با روی کار آمدن رضا خان، به شکست آنان در این عرصه ها منتهی شد.

۱۶.

روایت اسنادی نقش روسیه و شوروی در بحران قحطی جنگ جهانی اول در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: الهام ملک زاده

منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۵ (پیاپی ۱۱۵)

کلیدواژه‌ها: ایران جنگ جهانی اول قحطی روایت اسنادی روسیه و شوروی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۸۹ تعداد دانلود : ۱۲۰۴

در حالی که سیاست های انگلستان در قسمت های مرکزی و جنوبی، به تشدید وضعیت بحرانی ایران را درگیر جنگ ناخواسته ای کرده بود، همسایه شمالی یعنی دولت روسیه نیز با رویکردی مشابه و البته غیر انسانی، در شرق و شمال و شمال غرب ایران به اعمال سیاست های استعماری مداخله جویانه و تشدید شرایط سخت معیشتی و تاًمین ارزاق روزمره مردم که با بروز قحطی همراه شد اقدام نمود. این روند تا هنگام خروج نیروهای روسیه به دنبال وقوع انقلاب بلشویکی و تشکیل دولت جماهیر شوروی که به کناره گیری آنها از میادین جنگ انجامید باقی ماند. در این پژوهش هدف آن است تا به بررسی عملکرد روسیه شوروی در خصوص قحطی در ایران در نواحی شمالی در دوران جنگ اول جهانی از دید و زاویه اسناد منتشر نشده بپردازد. بر همین اساس مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که روسیه چه تاثیری بر بروز و ادامه قحطی در ایران دوران جنگ داشته است. بدون تردید گذشته از مصایب طبیعی، حملات، هجوم های مکرر، بیرحمی و کشتار مردم نواحی شمالی توسط نیروهای روسی در ایجاد و عمق بخشی به بحران قحطی تاثیر گذار بوده است.

۱۷.

زندگی سیاسی صولت الدوله قشقایی(2) از جنگ جهانی اول تا واپسین روزگار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: منصور نصیری طیبی

منبع: اسناد بهارستان دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: فارس جنگ جهانی اول مجلس شورای ملی ایل قشقایی انگلیسی ها صولت الدوله شورش عشایر ژاندارمری فارس

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها

تعداد بازدید : ۱۴۳۰ تعداد دانلود : ۱۷۳۲

در این مقاله جهت گیری های سیاسی صولت الدوله در قبال تحولات سیاسی فارس در طی جنگ جهانی اول، ازجمله روابط وی با نیروهای ژاندارمری فارس، انگلیسی ها و نبرد با آنان، دوران حکومت مصدق السلطنه در فارس، روابط وی با رضاخان، نمایندگی وی در مجلس پنجم، زندانی شدن او در شورش های عشایری فارس، نمایندگی دوره هشتم و سلب مصونیت وی و سرانجام قتل او در زندان مورد بررسی قرار گرفته است.

۱۸.

جنگ جهانی اول و چگونگی بازنمایی آن در سینمای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید علی روحانی

منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: جنگ جهانی اول سینمای ایران و فیلم تاریخی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : ۱۰۸۳ تعداد دانلود : ۶۶۹

رویدادهای مربوط به جنگ جهانی اول در ایران و نتایج اجتماعی و سیاسی آن همواره مورد توجه هنرمندان ایرانی معاصر بوده است که در این میان سینمای داستانی ایران تنها چند دهه است که ساخت فیلم های تاریخی با موضوع ایران در جنگ جهانی اول را تجربه می کند. این تحقیق می کوشد نخست با تحلیل رابطه سینما و تاریخ از منظر رابرت ای رُوزِنستون، ویژگی های پژوهشی این نوع آثار سینمایی و چگونگی دست یابی به نوعی تحلیل تاریخی به کمک سینما را تشریح کند. سپس به بررسی محتوایی فیلم های تاریخی ایرانی مربوط به جنگ جهانی اول پرداخته و ویژگی های مفهومی آن ها را بررسی کند. این پژوهش نشان می دهد که موضوع ایران در جنگ جهانی اول در سینمای قبل از انقلاب موضوعی فراموش شده بود که پس از انقلاب اسلامی به ابزار بیانی مهم برای تبیین مقاومت تاریخی و بیگانه ستیزی ایرانی تبدیل می شود. این نوع رویکرد به دلایل ایدئولوژیک با تاکید بر برخی از موضوعات پس از سه دهه از ظهور سینمای تاریخی و آسیب شناسی آن، به طرح موضوعات جدیدی در این نوع از فیلم های تاریخی می پردازد.

۱۹.

سیاستهای انگلیس و آلمان در فارس در طی جنگ جهانی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالله عطایی داوود نوری

منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: آلمان انگلستان فارس جنگ جهانی اول

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۶۱۹ تعداد دانلود : ۱۰۳۶

در هنگام جنگ جهانی اول، ایران مورد هجوم کشورهای انگلیس و آلمان قرار گرفت و هردو کشور در راستای حفظ منافع خود وارد جنوب ایران و فارس شدند و استان فارس به بازی شطرنج این دو قدرت تبدیل شد که هردو کشور با اقداماتی سعی در مات کردن حریف داشتند . عوامل متعددی از نظر سیاسی در ایران عصر قاجار وجود داشت که زمینههای دخالت دو دولت انگلیس و آلمان را در ایران فراهم کرد که این عوامل عبارتند از: ناتوانی نظامی حکومت قاجار در حفظ تمامیت ارضی کشور، موقعیت جغرافیایی ایران، مختل شدن مسیر تجاری جنوب و اهمیت هند برای دولت انگلستان . پژوهش حاضر، با روش استقرایی و کتابخانهای، سعی در بررسی سیاستهای این دو کشور، در طی جنگ جهانی اول، در فارس دارد.

۲۰.

تعاملات و تقابلات صولت الذوله قشقایی و ژانذارمزی فارس در آستانه و نخستین سال های جنگ جهانی اول ( 9334 9221 ق/ 9196 9199 م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدمهدی مرادی خلج مصطفی نامداری منفرد

منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: فارس جنگ جهانی اول ژاندارمری ایل قشقایی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۱۲۸

نیروی ژاندارمری که با کمک مؤثر دولت انگلیس برای تأمین امنیت مسیر جاده شاهی تأسیس شده بود، در نخستین سال ورود به فارس، با نیروی مرکزگریز قشقایی دچار تضاد منافع شد و به درگیری شدید میان آنان انجامید. با شروع جنگ جهانی اول، اگرچه سیاست دولت مرکزی بر اعلان بی طرفی بود؛ قشقایی ها به طرفداری از دولت آلمان پرداختند. در این میان به تدریج در ژاندارمری نیز گرایش به سیاست دولت آلمان پیدا شد و در مخالفت با سلطه انگلیس، یاورعلیقلی خان از افراد ژاندارمری اقدام به ایجاد کمیته حافظین استقلال فارس کرد. این سازمان دارای روابط تنگاتنگی با حزب دموکرات فارس بود که آن نیز گرایشات ژرمانوفیلی داشت. سرانجام ژاندارمری در مخالفت با سلطه انگلیس و با گرایش به دولت آلمان در شیراز به کودتای روز چهارشنبه دوم محرم 1334دست زد. در این برهه زمانی ژاندارمری روابط حسنه ای با صولت الدوله قشقایی برقرار کرد و قرارداد اتحادی بین صولت الدوله و سلطان احمد اخگر فرمانده ژاندارمری منعقد شد. با این حال، تحولاتی چون ضعف فزاینده و فروپاشی درونی ژاندارمری و افزایش فشار دولت جدید برای سرکوبی آنها، تلاش صولت الدوله برای حفظ منافع و قدرت، همراهی قشقایی ها را نیم بند و سرانجام به رویگردانی مبدل ساخت. این مقاله به بررسی چگونگی و چرایی تعاملات و تقابلات قشقایی ها با ژاندارمری در طول نخستین سالهای جنگ جهانی اول با تکیه بر اسناد و متون تاریخی و با بهره گیری از شیوه توصیفی تحلیلی است.