محسن طاهری دمنه

محسن طاهری دمنه

مدرک تحصیلی: استادیار آینده پژوهی، دانشکده علوم و فناوری های نوین، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۳ مورد.
۱.

بررسی سیر تکامل مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمان و تدوین سناریوهای استقرایی پیش روی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت دولتی ایران دوره ۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 93 - 128

کلیدواژه‌ها: مسئولیت اجتماعی سازمان سازمان های آینده سناریوهای استقرایی مرور نظام مند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۹۶
نگاهی به گذشته نشان می دهد که مسئولیت اجتماعی از یک مفهوم جنینی شروع شده و در طول زمان رشد کرده و هویت سازمان ها را تحت تأثیر قرار داده است، اما همچنان پیرامون برهم کنش بین سازمان و جامعه نظرات متناقضی در حوزه نظری و راهبردی سازمانی وجود دارد. در این مقاله برای درک بهتر تاریخچه مسئولیت اجتماعی، ابتدا یک مرور ادبیات نیمه سامان مند انجام شده است تا یک تصویر کلی از سیر تکامل این مفهوم در طول زمان داشته باشیم. سپس با توجه به تواتر مفاهیم در مقالات کلیدی، سه پیشران اصلی حوزه مسئولیت اجتماعی سازمان که می توانند سازمان هایِ آینده را دست خوش تغییر کنند شناسایی شدند که شامل «نابرابری»، «تغییرات اقلیمی» و «شکاف جنسیتی» هستند. در گام بعدی سعی کردیم با ترسیم نمودارهای علّی بین این پیشران ها و متغیرهای سازمانی و اجتماعی دیگر تصویری از برهم کنش بین سازمان و اجتماع در ادبیات این حوزه ارائه دهیم. در گام آخر با توجه به این سه پیشران، سناریوهایی استقرایی- هنجاری از آینده مسئولیت اجتماعی سازمان ارائه شد. این سناریوها شامل «سازمان های برابری جو»، «هم حسان با طبیعت» و «سازمان های بدون تبعیض جنسیتی» هستند.
۲.

تحلیل ادراک کودکانِ «نسل آلفا» از مشاغل آینده و دلالت های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال ۱۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۲) 39 - 66

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی نسل اینترنت فرهنگ متاورس روش WDST فرهنگ سازمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۲۱۳
کودکان نسل آلفا به دلیل تجارب زیسته متفاوت و روندهای نوپدید جامعه، باورها و انتظارات کاملاً متفاوتی دارند. این نسل که متولدین بین سال های 2010 تا 2024 میلادی هستند، به عنوان جوان ترین نسل حال حاضر شناخته می شوند. آن ها در آینده ای نزدیک به محیط های کاری ورود پیدا خواهند کرد و جهانی متفاوت را رقم خواهند زد و به همین جهت شناخت ویژگی ها و ادراکات آن ها از مشاغل و محیط های کاری آینده ضرورت دارد. در این راستا، هدف این مقاله بررسی مفهوم شغل از دیدگاه نسل آلفا به عنوان مهم ترین نسل تأمین کننده نیروی کار آینده است که می تواند منبعی سودمند برای تصمیم گیری های مدیریتی در زمینه های مختلف، از جمله در نهادهای آموزشی و همچنین مدیریت منابع انسانی و فرهنگ سازمانی، در سازمان های آینده باشد. اطلاعات لازم در این مقاله با استفاده از روش های بنویس، نقاشی کن، نمایش بده و بگو جمع آوری و در نهایت با استفاده از تحلیل مضمون، تحلیل شدند. نتایج نشان داد که نسل آلفا دارای ویژگی های شخصیتی و رفتاری نظیر خلاقیت، پایبندی به ارزش های انسانی و اخلاقی، نگاه فراجنسیتی، ماجراجویی، رهبری و پیوند قوی با فناوری است. این نسل تمایل اندکی به مشاغل با حقوق ثابت دارند و بیشتر به سمت کارآفرینی، رهبری تیم های کاری و حرفه های مرتبط با فناوری مانند متاورس، رباتیک و هوش مصنوعی سوق خواهند یافت. در ادامه، دلالت های این نتایج برای نهادهای آموزشی و محیط های کاری آینده مورد بحث و بررسی قرار گرفته و راهبردهای پیشنهادی ارائه شده است.
۳.

سناریوهای بدیل برنامه درسی دوره ابتدایی در افق 1415: رویکردی آینده نگارانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال هجدهم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۷۱ 1 - 28

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی آینده آینده های بدیل آموزش ابتدایی آینده نگاری سناریونگاری نظریه داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۹۹
در جهان مملوء از پیچیدگی و عدم قطعیت آینده، کاوش درباره آینده های بدیل تعلیم و تربیت و برنامه های درسی در راستای تحقق مأموریت نظام های آموزشی ضرورت می یابد. از این رو، هدف مقاله حاضر، آینده نگاری برنامه درسی دوره ابتدایی در افق 1415 بود که با استفاده از رویکرد آینده نگاری و ابزار سناریونگاری انجام شد. در نهایت، چهار سناریوی بدیل برنامه درسی ابتدایی تدوین گردید. سناریوی اول با عنوان «اتوبوس جادویی مدرسه» بیانگر «برنامه درسی به منزله نقشه راه شخصی» است. سناریوی دوم با عنوان «در جستجوی خوشبختی» موقعیت «احیای برنامه درسی» را توصیف می کند. سناریوی سوم با عنوان «عصر یخبندان» بیانگر «فروپاشی برنامه درسی» است و سناریوی چهارم با عنوان «انجمن شاعران مرده» موقعیت «برزخ برنامه درسی» را روایت می کند. نتایج نشان داد نوآوری بیش از آنکه وابسته به ساختارها باشد، از عاملیت ها ناشی می شود و مستلزم تحول دیدگاه ها درباره اهداف تعلیم و تربیت در عصر دیجیتال و نیز افزایش اختیارات و توانمندسازی مدارس است.
۴.

فراتحلیل موضوعی و بررسی انتقادی پژوهش های میان رشته ای در زمینه آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره چهاردهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۵) 86 - 49
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۱۶۷
حرکت از فضای رشتگی به سمت گفتمان های میان رشته ای با تمرکز بر حل مسائل واقعی، به یک روند مهم در آموزش عالی تبدیل شده و نسل های آتی دانشگاه ها به سمت میان رشته ای شدن پیش خواهند رفت. در این میان مطالعات نظام مند آینده ها یا آینده پژوهی نیز مورد توجه دانشگاهیان در رشته های مختلف قرار گرفته است. در این مقاله به منظور بررسی جایگاه مطالعات آینده پژوهانه در حوزه های دانشی گوناگون و با استفاده از روش فراتحلیل کیفی، به بررسی اندازه و پراکندگی ورود حوزه های دانشگاهی مختلف به بحث آینده پژوهی پرداخته شده است. بدین جهت در مجموع 737 مقاله علمی، که توسط دانشگاهیان رشته های مختلف و با محوریت آینده پژوهی در ایران به چاپ رسیده اند، جمع آوری و در 19 حوزه کلی و 350 حوزه فرعی دسته بندی شدند. این دسته بندی ملاک فراتحلیل موضوعی مقالات در زمینه آینده پژوهی است که نشان می دهد در حوزه های برنامه ریزی جغرافیایی، «امنیت» و «آینده نگاری سازمانی» به ترتیب بیشترین میزان فعالیت و در حوزه های ورزش، «مطالعات زنان» و «آینده حرفه»، کمترین میزان فعالیت در زمینه آینده پژوهی را داشته اند. نتایج این مقاله تراز خوبی برای مشخص کردن خلأ های پژوهشی در زمینه آینده پژوهی است و همچنین نقاط ضعف فعالیت های میان رشته ای در این حوزه را آشکار می سازد.
۵.

تحلیلی آینده پژوهانه از نقش محوری رسانه در شکل گیری سبک زندگی نسل آلفا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای ارتباطات و رسانه دوره پنجم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 140 - 103

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی سبک زندگی رسانه نسل آلفا متاورس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۶ تعداد دانلود : ۳۶۱
تغییر در سبک زندگی به معنای تحول در ابعاد مختلف زندگی از جمله ابعاد فرهنگی، آموزشی، تربیتی و... است و از موارد حائز اهمیت در طبقه بندی نسل ها به حساب می آید. از این رو، سبک زندگی، ذهنیت و طرز تفکر نسل های مختلف، همواره از موضوعات موردتوجه پژوهشگران حوزه های گوناگون بوده است. هدف این پژوهش، ارائه تحلیلی آینده پژوهانه از سبک زندگی نسل آلفا و بررسی نقش رسانه در ساخت این سبک زندگی است. در این راستا، با استفاده از روش تحلیل محتوای عرفی و استقرایی و با مرور نظام مند محتواهای علمی پیرامون نسل ها و به خصوص نسل آلفا، تغییرات در سبک زندگی این نسل، مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان داد که پنج مفهوم محوری: 1. فناوری، 2. بازی و سرگرمی، 3. خانواده، 4. آموزش و 5. اشتغال، عمده ترین سرفصل های مطالعه و تحلیل نسل آلفا هستند و رسانه به صورت کاملاً آشکار در تمام این ابعاد، نقشی پررنگ دارد. نسل آلفا نسل سبک زندگی متاورسی است و زندگی این نسل نه تنها با رسانه، بلکه در رسانه جاری خواهد بود. این نوع سبک زندگی، افرادی که با این نسل در ارتباط هستند را با چالش هایی مواجه خواهد کرد که لازم است جامعه به منظور جلوگیری از ایجاد تعارض، خود را با این تغییرات درگیر کند تا بتواند تعاملی سازنده ای با آنها داشته باشد.
۶.

آینده نگاری مسئله ی آب در شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره ۵ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 53 - 71

کلیدواژه‌ها: بحران آب آینده نگاری نیروهای پیشران سناریونگاری شهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۱۶
هدف این پژوهش شناسایی متغیرهای کلیدی و پیشران های اثرگذار بر آینده مسئله آب در شهر اصفهان و تدوین سناریوهای پیش روی شهر اصفهان در مسئله آب می باشد. روش تحقیق حاضر به مثابه پژوهشی کاربردی و با بهره گیری از رویکرد عدم قطعیت های بحرانی به ارائه سناریوهای آینده آب در اصفهان پرداخته است. برای جمع آوری داده ها از روش مطالعات کتابخانه ای و پانل خبرگان استفاده شده است. با استفاده از نظر خبرگان 20 عامل کلیدی در قالب پنج پیشران یعنی ۱. قیمت آب، ۲. سرمایه گذاری در فناوری های نوین، ۳. سیاست های آب، ۴. جمعیت شهرنشین و ۵. زیرساخت های آب، دسته بندی شدند. در مرحله بعد، دو پیشرانِ سیاست های آب و سرمایه گذاری در فناوری های نوین به عنوان عدم قطعیت های بحرانی مبنای تدوین سناریوهای شهر اصفهان در حوزه آب قرار گرفتند و درنهایت چهار سناریو تدوین شد. سناریوی اول نبرد برای آخرین جرعه روایتگر وضعیتی است که اصفهان با خشک سالی شدید روبرو خواهد بود؛ سناریوی دوم آب هست ولی کم، وضعیتی را نشان می دهد که سیاست های آب آینده گرا هستند و چالش های بلندمدت را نادیده نمی گیرند، اما فناوری به مثابه راهکاری برای حل مشکلات این حوزه کنار گذاشته شده است؛ سناریوی سوم آب هست ولی برای ثروتمندان روایتگر یک دوقطبی بر سر دسترسی به آب است؛ و سناریوی چهارم اصفهانِ سبز وضعیتی را توصیف می کند که مدیران و مسئولین شهری با در نظر گرفتن پتانسیل فناوری های نوین در مدیریت بهینه مصرف آب و با اتخاذ سیاست های آینده نگاری، به شهری سبز که مطلوب اقشار مختلف جامعه باشد، تحقق می بخشند. نتایج نشان می دهد که پیشران ها و سناریوها نشان می دهند که مهم ترین عوامل تعیین کننده وضعیت آینده آب در شهر اصفهان نه عوامل محیطی، بلکه عوامل مربوط به تصمیمات انسانی هستند.
۷.

دلالت های آینده پژوهانه نظریه تاب آوری بر کتابخانه های عمومی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۲۸ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۰) 315-292
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۳۵
هدف: در راستای استفاده از رویکردهای نوین برای بازتعریف مأموریت کتابخانه ها، این پژوهش قصد دارد با استفاده از دلالت های نظریه تاب آوری، چشم اندازی برای کتابخانه های عمومی ایران ارائه دهد. روش: این مطالعه در قالب فرایندی سه مرحله ای طراحی و اجرا شده است: 1. دلالت پژوهی ویژگی های یک سیستم تاب آور ، 2. پو یش محیطی از طریق مرور ادبیات با جست وجوی مقالات پژوهشی و مروری، کتاب ها و گزارش های انگلیسی زبان مرتبط با موضوع نمایه شده در پایگاه های اسکوپوس و گوگل اسکولار بدون اعمال محدودیت زمانی، و 3. چشم اندازنویسی. یافته ها: یک کتابخانه تاب آور دارای ویژگی های تنوع، تغییرپذیری، پیمانه ای بودن، پذیرش متغیرهای آرام، بازخوردهای فشرده، سرمایه اجتماعی، ابتکار، خدمات اکوسیستم، افزونگی و عمومی ها است . کتابخانه آینده بستری دیجیتال و یک «فضای ساختی» برای هم آفرینی اشتراکی است. کتابخانه تاب آور به عنوان یک تجربه سرا نقطه دسترسی شهروندان به فناوری های نوظهور و بستری برای مردمی سازی علم و تمرین معرفت شناسی مدنی است. کتابخانه آینده ساختار مدیریت پیمانه ای دارد و مکانی برای یادگیری، بازآموزی و مهم تر از آن عبور از آموخته های قبلی است. اصالت/ارزش: نظریه تاب آوری برای توصیف و پرداختن به عدم قطعیت و ناامنی ذاتی تغییرات عمده سیستم ها توسعه یافته است و تصدیق می کند که ما در یک وضعیت تغییر دائمی زندگی می کنیم و هیچ نقطه ای در آینده وجود ندارد که در آن بتوان انتظار داشت همه چیز در حالت ایستا و بهینه قرار گیرد. بنابراین، کتابخانه ها نباید انرژی خود را بر ایجاد راه هایی برای ادامه خدمات معمول و سنتی در آینده متمرکز کنند بلکه باید به دنبال جست وجوی راه هایی برای سازگاری و انطباق هوشمندانه با تغییرات باشند. پژوهش حاضر می تواند راهنمایی مناسب در این زمینه برای کتابخانه های عمومی باشد.
۸.

پس نگری برای تحقق شهر هوشمند در افق؛ 1420 مطالعه موردی: شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: چشم انداز شهر های آینده دوره دوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۸) ۲۳-۱

کلیدواژه‌ها: شهرهای هوشمند پس نگری آینده نگاری نقشه راه آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۲۶۱
در دهه اخیر در شهرها چالش های متعددی در حوزه های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی به وجود آمده اند که با رشد روزافزون شهرها و جمعیت شهری این چالش ها بیشتر شده اند. اما امروزه در سراسر جهان، با توجه به نقش های اجتماعی و اقتصادی شهرها بر جوامع، باید با کمک مسئولین توسعه شهری و راه حل های پایدار بر این چالش های شهرنشینی غلبه کرد. در ادبیات حوزه شهر، مفاهیم و رویکردهای زیادی برای ارائه تصویری از آینده شهرها وجود دارد که یکی از مهم ترین این مفاهیم، مفهوم شهر هوشمند است. پژوهش حاضر که در حوزه ی آینده نگاری شهری است به دنبال ارائه راهکارهایی برای آینده نگری مؤثرتر پیرامون شهر هوشمند اصفهان در افق 1420 با توجه به این مفهوم است. رویکرد این پژوهش کیفی، از نظر هدف کاربردی است و به منظور انجام این پژوهش و در مرحله پیش آینده نگاری، ابتدا با کمک پویش محیطی و مطالعات کتابخانه ای به جمع آوری تعاریف گوناگون شهر هوشمند از مقالات متعدد پرداخته شد. به عنوان مرحله آینده نگاری نیز در غالب یافته های پژوهش با انجام پس نگری برای شهر هوشمند، راهکارهایی برای تبدیل اصفهان به یک شهر هوشمند در قالب یک نقشه راه ارائه شد. بسترسازی لازم برای تولیصرف کنندگی انرژی های تجدیدپذیر، افزایش تاب آوری اکولوژیک اصفهان و زمینه سازی برای اقتصاد استارت آپی از مهم ترین مؤلفه های نقشه راه هوشمندسازی شهر اصفهان هستند.
۹.

شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر آینده بازیابی اطلاعات متنی به روش تحلیل تأثیر متقابل روندها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۶ بهار ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۵) ۸۶۱-۸۹۲

کلیدواژه‌ها: نظام های بازیابی اطلاعات متخصصان علم اطلاعات آینده پژوهی عوامل کلیدی آینده بازیابی اطلاعات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۳۸۴
در جهان کنونی که اطلاعات از هر طرف انسان ها را در برگرفته آنچه بیش از همه اهمیت پیدا می کند، بازیابی صحیح اطلاعات است. بازیابی اطلاعات همواره از دغدغه های بشر بوده به همین دلیل به طور مداوم دستخوش تغییرات بسیاری شده است. یکی از مسائلی که متخصصان حوزه بازیابی اطلاعات همواره به آن اندیشه اند، طراحی یک نظام بازیابی اطلاعات کارا است. از این رو با شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر آینده بازیابی اطلاعات می توان در طراحی این چنین نظامی موفق تر عمل کرد و سهم بیشتری در آینده بازیابی اطلاعات داشت. پژوهش حاضر کاربردی و با استفاده از روش های مرور منابع و تحلیل تأثیرات متقابل انجام شد و برای تحلیل تأثیرات متقابل و شناسایی عوامل کلیدی از نرم افزار میک مک بهره گرفته شد. پژوهش حاضر منجر به شناسایی 13 عامل کلیدی: 1. تبدیل کتابخانه های سنتی به دیجیتال، 2. توسعه و ارتقاء موتورهای جستجو، 3. قالب های جدید محتوا، 4. هوشمند شدن روش های جمع آوری اطلاعات، 5. همگرایی رسانه ها، 6. افزایش تولید محتوا، 7. نسل جدید وب، 8. خودکار شدن فرآیندهای بازیابی اطلاعات، 9. ظهور منابع ترکیبی، 10. داده های عظیم، 11. پردازش ابری، 12. افزایش منابع اینترنتی و 13. استفاده از هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی در بازیابی اطلاعات مؤثر؛ بر آینده بازیابی اطلاعات شد. که حاکی از سهم زیاد فناوری در آینده نظام های بازیابی اطلاعات متنی است. از این رو ضروری می نماید در عصر انقلاب صنعتی پنجم متخصصان علم اطلاعات بیش از گذشته به ابزار فناوری مجهز شوند
۱۰.

شکاف نسلی و راهبردهای یاددهی و یادگیری در دوره ابتدایی: رویکردی آینده پژوهانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال بیستم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۸۰ 155-178

کلیدواژه‌ها: راهبردهای یاددهی و یادگیری عصر دیجیتال شکاف نسلی نسل آلفا آموزش ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۳ تعداد دانلود : ۳۴۵
جهان آینده مقارن با تحولاتی شگرف و بی سابقه در عرصه های علم و فناوری و انتقال اطلاعات خواهد بود. زیستن در چنین جهانی موجب می شود تا شکاف عمیقی میان نسل نوظهور یادگیرندگان با عنوان «نسل آلفا» با نسل های پیشین پدید آید و شیوه های مرسوم یادگیری را ناکارامد سازد. از این رو، هدف این پژوهش شناسایی خصوصیات نسل نوظهور یادگیرندگان و طراحی راهبردهای یاددهی و یادگیری مناسب بر مبنای آنها در دوره ابتدایی بود. به این منظور از روش فراتحلیل کیفی و ابزار تحلیل محتوا با نرم افزار Atlas.ti8 استفاده گردید. در بخش نتایج در گام اول، خصوصیات نسل آلفا در قالب نُه مقوله شناسایی و توضیح داده شدند. در گام دوم، مفاهیم و گزاره های مرتبط با یاددهی و یادگیری در قالب هفت مقوله استنباط شد. سپس مقوله های مذکور برای تدوین راهبردهای یاددهی و یادگیری مناسب برای نسل آلفا مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها نشان داد نسل آلفا تمایل دارند هدایت یادگیری خود را به عهده گیرند، مرزهای میان یادگیری رسمی و غیررسمی را از میان بردارند و روش های تعاملی را جایگزین روش های یکسویه و سنتی انتقال اطلاعات سازند. در پایان سه رویکرد عمده برای تلفیق و به کارگیری این راهبردها پیشنهاد گردید.
۱۱.

آینده نگاری سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران با رویکرد سناریونگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت سازمان های دولتی سال نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 123 - 144

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری تحلیل اثرات متقابل سناریونگاری سازمان گمرک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۴۵۵
یکی از چالش های عمده پیشروی سازمان ها، گستردگی عوامل مؤثر در طراحی چشم اندازی مطلوب است. کاوش در روندهای محیطی برای درک روند آینده نیازمند رویکردی فراتر از روش های معمول پیش بینی و برنامه ریزی است . آینده نگاری این امکان را فراهم می نماید تا از بینش های حاصل، روایت ها و تصاویر باورپذیر از چشم انداز در حال ظهور داشته باشیم. هدف این پژوهش ارائه تصویری از آینده سازمان گمرک در قالب سناریوهای محتمل و سازگار است. در این پژوهش آمیخته به منظور دست یابی به اهداف، گردآوری داده از طریق مطالعه کلان روندها با روش پویش محیطی و بر مبنای تجزیه و تحلیل PESTEL صورت گرفت. اولویت بندی متغیرهای اولیه، برای یافتن مؤثرترین عوامل بر سازمان گمرک با نظرخواهی تلفنی و رایانامه ای از خبرگان صورت گرفت که منجر به طراحی پرسشنامه ای با 30 عامل گردید. ضمن تعیین میزان اثرگذاری و اثرپذیری ماتریس در یک پنل خبرگان، تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار میک مک منجر به شناسایی چهار پیشران اصلی گردید. پیشران ها در پرسشنامه تحلیل اثرات متقابل با 9 حالت در طیفی از شرایط مطلوب تا نامطلوب و برحسب درجه اهمیت و احتمال وقوع، توسط خبرگان نظرسنجی شده و با نرم افزار سناریو ویزارد تجزیه وتحلیل گردید. یافته ها نشان می دهد دو سناریوی وضعیت موجود و تغییر انطباقی، محتمل ترین سناریوهای آینده گمرک خواهند بود. آشنایی با روایت هر سناریو و مقایسه مطلوبیت آن ها، می تواند مبنایی برای طراحی اقدامات آینده باشد تا گمرک ایران بتواند در جهت صیانت از جامعه، سلامت ورود کالا و تأمین رضایت ذی نفعان، یک سازمان انعطاف پذیر، شفاف و پاسخگو باشد.
۱۲.

آینده سامانه های بازیابی اطلاعات متنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۱ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۲۳) 12 - 26

کلیدواژه‌ها: سامانه های بازیابی اطلاعات متنی سامانه های بازیابی اطلاعات بازیابی اطلاعات آینده نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۴۳۰
هدف: شناسایی عوامل مؤثر بر آینده سامانه های بازیابی اطلاعات متنی هدف این پژوهش است. روش شناسی: داده ها از متون و پیمایش نظرات متخصصان بازیابی اطلاعات به روش نمونه گیری هدفمند گردآوری شده است. یافته ها: بُعد فناوری بیشترین تأثیر را بر آینده سامانه های بازیابی اطلاعات خواهد داشت. بُعد هوش مصنوعی با ضریب 93 مؤثرترین شناخته شد. حق مؤلف در بُعد سیاسی با ضریب86 و وابسته شدن مشاغل به اطلاعات در بُعد اجتماعی-فرهنگی با ضریب 87 و برنامه های همراه با ضریب 86 در شاخص اقتصادی مهمترین عوامل موثر بر آینده سامانه های متنی خواهد بود.
۱۳.

مطالعه کیفی در ذهنیت جوانان از آینده با استفاده از روش تحلیل لایه ای علّی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ورزش و جوانان دوره ۱۹ بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۷ 31 - 52
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۳
آینده قابل پیش بینی نیست، اما مطالعه ذهنیت افراد نسبت به آینده امکان پذیر است. ذهنیت فرد نسبت به آینده خودش و آینده جامعه، مبنای تصمیم گیری اوست و از این جهت بررسی نظام مند تصاویر ذهنی از آینده به خصوص در میان جوانان که مالکان اصلی آینده هستند، موضوع مهمی است. در این راستا، پژوهش حاضر به عنوان یک پژوهش بنیادی که در سنت پژوهش های کیفی انجام شده است، به بررسی تصاویر آینده جامعهِ ایرانی در ذهن جوانان تحصیلکرده کشور پرداخته است. داده های تحقیق با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری و با استفاده از روش های تحلیل مضمون و تحلیل لایه ای علّی تحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که تصاویر آینده در بین مشارکت کنندگان، از هفت مضمون اصلی ساخته شده اند که به ترتیب عبارت اند از:  ۱. وزن زمان حال؛ ۲. حسرت ها، عجزها و نداشته ها؛ ۳. فهم آینده؛ ۴. سایه جامعه؛ ۵. در راهی که دیگران قدم گذاشته اند؛ ۶. آثار تاریخی به جای مانده از گذشته؛ ۷. حدس هایی درباره آینده. برای فهم عمیق تر ذهنیت مشارکت کنندگان با استفاده از روش تحلیل لایه ای علی، در هر لایه بنابر ماهیت همان لایه، مضامین اصلی و فرعی بازخوانی شدند و گزاره های اصلی آنها به دست آمد. نتایج پایانی نشان داد که ذهنیت جوانان از آینده، مقوله ای پیچیده و چند بعدی است و برای اثرگذاری بر روی آن نیاز به برنامه ریزی منسجم و کار فرهنگی عمیق است. 
۱۴.

نقش عناصر نمادین در ساخت آینده تأملی آینده پژوهانه بر نقش رسانه در بازآفرینی اساطیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال بیست و یکم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۱ 39 - 62

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی آینده مطلوب اسطوره رسانه کهن الگو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۶۱
یکی از بارزترین وجوه آینده پژوهی به مثابه یک فناوری اجتماعی، تصویرپردازی از آینده مطلوب و طراحی اقداماتی برای تحقق این آینده است. شکل بخشیدن به واقعیت اجتماعی آینده در فضای بین الاذهانی جمعی نیاز به رویکردها و ابزارهایی دارد که عمدتاً از جنس عناصر فرهنگی هستند و ریشه در تاریخ و عناصر نمادین مشترک و ارزش های یک اجتماع دارند. یکی از مهم ترین این عناصر، اسطوره است. در این مقاله ابتدا در چارچوب سنت پژوهش کیفی با تکیه بر روش تأملی و نظرورزی به تشریح نقش اسطوره در ساخت تصاویر ذهنی آینده پرداخته شده است و سپس دو مجموعه تلویزیونی «آب پریا» و «محله گل وبلبل» با استفاده از روش نقد اسطوره ای، تحلیل شده اند تا ظرفیت های رسانه برای بازآفرینی اسطوره ها به دقت بررسی شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که رسانه های جمعی به مثابه یکی از آبشخورهای فرهنگی، ظرفیت بالایی برای استفاده از اسطوره ها به منظور تصویرپردازی از آینده مطلوب جمعی دارند؛ اما نکته مهم، فهم کهن الگوها و تلاش برای بازآفرینی مداوم اسطوره ها در قالب داستان هایی است که نسل های امروز و فردا، بتوانند با آن ها ارتباط برقرار کنند.
۱۵.

سه داستان باورپذیر از آینده شهر اصفهان آینده نگاری شهری با رویکرد سناریونگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۸) 1 - 22

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی آینده نگاری سناریو تحلیل آثار متقابل شهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۶ تعداد دانلود : ۷۲۹
طرح مسئله: شهر، سامانه ای پیچیده از تعاملات اجتماعی و اقتصادی میان انبوهی از عوامل انسانی و غیرانسانی است که برنامه ریزی و مدیریت آن به رویکردهای جدید نیاز دارد. آینده پژوهی و آینده نگاری ازجمله گفتمان های جدید با ماهیتی فرارشته ای و میان رشته ای و ازجمله رویکردهای مشارکتی هستند که در تلفیق با برنامه ریزی مرسوم شهری دیدگاه های نوینی را در حوزه مدیریت شهر ایجاد می کنند. هدف: هدف پژوهش حاضر، ارائه تصاویر بدیل از آینده شهر اصفهان در چهارچوب روش سناریونگاری است. روش پژوهش: پژوهش حاضر به مثابه پژوهشی کاربردی با بهره گیری از رویکرد تحلیل آثار متقابل، آینده شهر اصفهان را سناریوپردازی کرده است. مشارکت کنندگان در این پژوهش، ۲۱ نفر از خبرگان برنامه ریزی شهری و آینده نگاری بوده اند. نتایج: با استفاده از روش مطالعات کتابخانه ای و رجوع به اسناد بالادستی شهر اصفهان، 22 عامل اولیه اثرگذار بر آینده شهر اصفهان شناسایی شد. از میان این 22 عامل و با استفاده از نرم افزار میک مک، 7 عامل به مثابه عوامل کلیدی انتخاب شدند و در قالب سه پیش ران تغییر یعنی فناوری، اقتصاد شهری و محیط زیست مبنای تدوین سناریوهای پیش روی شهرداری اصفهان قرار گرفتند. این سناریوها، «باغ با وای فای»، «اصفهان ۱۳ تا B13» و «حال همه ما خوب است، اما تو باور نکن»، نام گرفتند. سناریوی اول حالتی خوش بینانه و آرمان شهری، سناریوی دوم حالتی بدبینانه و ویران شهری و سناریوی سوم ادامه وضع موجود را به تصویر می کشد. نوآوری: کاربرد سناریوپردازی و رویکرد مشارکتی به مثابه روشی نوپدید در حوزه مدیریت شهری اصفهان، نوآوری پژوهش حاضر است.
۱۶.

خوانشی آینده پژوهانه از پروبلماتیک امید اجتماعی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران سال نهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۰) 49 - 80

کلیدواژه‌ها: امید اجتماعی آینده پژوهی پروبلماتیک تحلیل محتوای عرفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۹ تعداد دانلود : ۴۳۷
امید اجتماعی، مفهومی مهجور در علوم اجتماعی است که به نظر می رسد به تازگی و به علت واقعیت های اجتماعی امروز ایران، برخی اندیشمندان و دغدغه مندان به آن توجه کرده اند؛ بنابراین، پروبلماتیک شدن امید اجتماعی در ایران، معلول شرایط امروز جامعه ایرانی است. به غیر از این شرایط، مقاله حاضر به مثابه پژوهشی توسعه ای، که در سنّت پژوهش های کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوای عرفی انجام شده است، به دنبال کشف مضامین بنیادینِ مسئله مندشدن مقوله امید اجتماعی در گفتار و نوشتار اندیشمندان ایرانی معاصر است و قصد دارد خوانشی آینده پژوهانه از این مضامین ارائه دهد. بدین منظور، بیشتر از ۱۲۰۰ صفحه، متن نوشتارها و گفتگوهای صاحب نظران ایرانی پیرامون مسئله امید اجتماعی به عنوان منبع داده، تحلیل شد و درنهایت، ۲۱ محتوای کلیدی استخراج و بعد از تجزیه وتحلیل، ادغام و هم پوشانی مضامین اولیه، درنهایت، ۵ مضمون یا موضوع اصلی شناسایی شد. این مضامین، که به ترتیب، ۱. امید اجتماعی به مثابه امر مشترک، ۲. افسون و افسانه زدایی از امید اجتماعی، ۳. آینده ها، ۴. عاملیت و ۵. دوگانه خیر و شرِ حاکمیت نام گذاری شد، عمده ترین مؤلفه های امید اجتماعی است. درنهایت نیز تحلیلی آینده پژوهانه از این مضامین ارائه شد.
۱۷.

مطالعه ای آینده پژوهانه در ابعاد مختلف آموزش؛ ارائه چشم اندازی از مدرسه میان رشته ای آینده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رویکردهای نوین آموزشی سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 133 - 156

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی تعلیم وتربیت میان رشتگی تجربه های میان رشته ای مدرسه آینده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۱ تعداد دانلود : ۳۱۵
مدارس چگونه می توانند نسل آینده را برای دنیایِ پس از انقلاب صنعتی چهارم آماده کنند؛ که بارزترین مشخصه های آن بی ثباتی، عدم قطعیت، پیچیدگی و ابهام است. ماهیت «تعلیم وتربیت» در اثر تغییرات چگونه دستخوش تغییر می شود؟ باوجودِ اعمال تغییرات زیاد در مدارس طی سالیان گذشته، انگاره های کانونی درباره مفاهیمی چون مدرسه، آموزش، مهارت های کلیدی و نقش معلم دچار دگردیسی خاصی نشده اند و تغییر پارادایم لازم در حوزه آموزش شکل نگرفته است. در این مقاله با رویکرد آینده پژوهانه و استفاده از روش بریکلاژ و بررسی روندهای کیفی و نشانک های ضعیف، تغییر ابعاد اصلی آموزش و دگردیسی آنها بررسی کرده و سپس با شالوده شکنی در پیش فرض های سنتی یادگیری همچون انباشت دانش، محوریت آموزگار، آزمون های استاندارد، ساعات حضور انعطاف ناپذیر و تلقی کارخانه ای از مدارس، تصویری بدیل از مدرسه به مثابه «کارگاهی مشارکتی» ترسیم شده است. تجربه های میان رشته ای، بازآموزی و عبور از آموخته هایِ پسین، مفاهیم نظری کلیدی چنین مدرسه ای هستند و کودکان را برای آینده هایی بدیل مهیا می کنند که ممکن است هیچ شباهتی با گذشته نداشته باشند. از نتایج این مقاله که از ترکیب میان رشته ای مباحث حوزه آموزش، روان شناسی و جامعه شناسی با آینده پژوهی به دست آمده است، می توان در راستای پیش نگری و خط مشی گذاری کلان در حوزه آموزش وپرورش بهره برد.
۱۸.

ضرورت و امکان پذیری میان رشتگی در آموزش های پیش از دانشگاه؛ کولاژی از آیندهٔ مدرسه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 69 - 99
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۳۸۷
به رغم آن که ساحت میان رشته ای چه از نظر مفهوم پردازی و چه از نظر کاربرد هنوز در میانهٔ راه است، بیشتر مطالعات در این زمینه بر سوژهٔ دانشگاه متمرکز بوده و بر لزوم ایجاد جریان میان رشته ای در دانشگاه توجه نشان داده اند. با وجود این، تجربهٔ زیست دانشگاهی نشان می دهد انسان دانشگاهی که مهارت میان رشته ای را پیش از دانشگاه نیاموخته است، در فهم و کاربری میان رشتگی در دانشگاه نیز ضعیف عمل می کند. از این منظر فارغ از مفهوم «رشته» که یادآور فعالیت تخصصی در دانشگاه است، واژهٔ «میان رشته ای» بیان کننده مجموعه ای از مهارت های زیست در آینده است که باید از نخستین مراحل آموزش پذیری انسان در سبد آموزش او قرار گیرد. این مقاله، کوششی نظرورزانه و تحلیلی استنباطی برای بسط جایگاه میان رشته ای در آموزش های پیشادانشگاهی است که در آن ابتدا امکان پذیری و ضرورت این جایگاه بررسی می شود و سپس برخی از راه کارهای عملی برای نیل به این مقصود تشریح می شود تا تصویری از آیندهٔ مدرسه شکل گیرد. این تکه چسبانی تصویری از مدارس آینده است که در آن انسان میان رشت ه ای برای زیست در محیطی پیچیده، مهارت هایی چون سازگاری، کار گروهی، خلاقیت، تفکر انتقادی و حل مسئله را به دست می آورد.
۱۹.

زنان و دگرگونی های آینده؛ تحلیلی بر تصاویر ذهنیِ دخترانِ متولد دهه 1370 از آینده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۷ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 539 - 555

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی تحلیل کیفی تصاویر آینده تغییرات نسلی زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۱۷
در دنیایی که تغییرْ وجه مشخص و ثابت آن است، تغییرات نسلی سرعت بیشتری گرفته اند و نسل به مفهومی با عمر کوتاه تر از یک دهه تبدیل شده است. متولدانِ هر دهه سبک زندگی متفاوتی دارند، نیازهایشان متفاوت است و خواسته ها و آرزوهای دیگری دارند. از این منظر، مطالعه در ویژگی ها و نگرش های یک نسل و مطالعات میان نسلی برای فهم بهتر رفتارهای اجتماعی و نحوه ساخت واقعیت اجتماعی آینده ضروری است. پژوهش حاضر مطالعه ای آینده پژوهانه است که به کشف کلان روایت های شکل دهنده به تصاویر آینده در ذهن دختران دانشجویِ متولد دهه 1370 پرداخته است. داده های این پژوهش از مصاحبه های نیمه ساختاریافته به دست آمده و با روش های کیفیِ تحلیل مضمون و تحلیل روایت، تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج تحقیق نشان دهنده 8 کلان روایت از آینده در ذهن مصاحبه شوندگان است. این کلان روایت ها به ترتیب: ۱. گام های کوچک و تغییرات تدریجی، ۲. گذر از زندگی سنتی به زندگی مدرن، ۳. اجتماعِ بی آینده، ۴. رنگِ من، ۵. بهشت وطن، ۶. سهم خواهی زنانه، ۷. آینده بی جنسیت و ۸. همیشه مادر نام گرفتند. در نهایت، یافته های این مقاله نشان می دهد که هر چند مصاحبه شوندگان مانند اکثر جوانان دنیا با دو مقوله ناامیدی اجتماعی و فردگرایی به عنوان تصاویر منفی از آینده مواجه اند، سه روایتِ آینده بی جنسیت، پذیرش نقش مادری و تصویر مثبت از آینده ایران نشان دهنده نقش سازنده زنان متولد دهه هفتاد در آینده کشور است.
۲۰.

آینده نگاری شرکتی در سازمان های دولتی با رویکرد سناریونگاری (مورد مطالعه: شرکت گاز استان اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت سازمان های دولتی سال هفتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۸) 85 - 102

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی آینده نگاری شرکتی سناریونگاری نیروهای پیشران شرکت گاز استان اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۴۳۷
پژوهش حاضر به مثابه یک پژوهش کاربردی و با هدف آینده نگاری شرکتی در شرکت گاز استان اصفهان انجام شده است. در این پژوهش سبدی از روش های آینده نگاری شامل شش ستون آینده ، تحلیل روند، پنل خبرگان، پویش محیطی و سناریونگاری مورد استفاده قرار گرفته است. مشارکت کنندگان در این پژوهش ۱۵ نفر از مدیران ارشد شرکت گاز استان اصفهان بوده اند که در قالب کارگروه آینده پژوهی در بیش از بیست پنل و نشست تخصصی شرکت داشتند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که چهار پیشرانِ عمده یعنی ۱. وضعیت ارتباطی کشور با دهکده جهانی، ۲. تنش های سیاسی داخلی و عدم امنیت ناشی از آن، ۳.خصوصی سازی شرکت گاز و ۴. صادرات گاز، فضای آینده ی شرکت گاز را متاثر خواهند کرد. بر مبنای ترکیب های مختلف از این چهار پیشران در نرم افزار سناریوویزارد و استفاده از رویکرد سناریونگاری براساس عدم قطعیت های بحرانی، در نهایت داستانِ سه سناریو با عناوین: ۱. تلاش مضاعف در وضعیت سبز، ۲. یکی به نعل یکی به میخ در وضعیت زرد و ۳. تلاش برای بقاء در وضعیت قرمز تدوین گردید.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان