واقع گرایی

شیوع ویروس کووید 19 در دسامبر 2019 از کشور چین به زودی تمام جوانب زندگی بشر در تمام کشورهای جهان را تحت تأثیر قرار داد. از جمله پیامدهای همه گیری کرونا تغییر در الگوی رفتاری مبتنی بر همکاری و همبستگی بین المللی است که طی چند دهه گذشته در نتیجه جهانی شدن لیبرال گسترش پیدا کرده است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر شیوع ویروس کووید 19 بر الگوی تعاملی-رفتاری بازیگران نظام بین الملل بر مبنای نظریه واقع گرایی است. بر این مبنا این پرسش مطرح می شود که شیوع ویروس کووید 19 چه تأثیری بر الگوی رفتاری بازیگران نظام بین الملل داشته است؟ فرضیه این است که علی رغم سیاست های اعلانی دولت ها مبنی بر همبستگی جهانی و اتخاذ سیاست همکاری جویانه در مقابل بحران جهانی کرونا، بازیگران قدرتمند در عرصه نظام بین الملل در عمل از الگوی رفتاری رقابتی- تعارضی پیروی کرده و منافع ملی خود را بر مصالح جهانی مقدم دانسته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که بعد از گسترش ویروس کرونا، مطابق با مبانی و اصول نظریه واقع گرایی، دولتها به منظور مقابله با همه گیری کووید 19 به خودیاری، ملی گرایی، رقابت و ستیزش برای دستیابی به منابع و بی توجهی به نهادهای بین المللی روی آوردند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به انجام رسیده است.

علم اصول باید متکی به نوعی نظام معرفتی باشد که درصدد گویاکردن متن کتاب خدا، احادیث و میزان دلالت آن هاست؛ علمی که ابزار اجتهاد قرار گیرد و خروجی اش فتوا باشد. بخش عمده ی این امر نیازمند ایجاد نگرش معرفتیِ صحیح در تعریف علم و یقین، حجت معرفت شناسی است. مسائل مطرح شده در علم اصول برای کشف و استنباط احکام الهی است؛ در هر دو صورت، خبردادن از جعل این احکامِ واقعی یا اعتباری (خبر از نفس الامر احکام)، خود امری واقعی است و متصف به صدق و کذب می شود. یکی از مسائل دشوار در معرفت شناسیِ گزاره های دینی، چگونگی صدق یا توجیه این نوع گزاره هاست. در صورت کفایت یقین روان شناختی (قطع) برای حجت خواندنِ باوری در علم اصول، چگونه می توان صدق این گزاره ها را با امکان اینکه مصداق جهل مرکب باشند، جمع کرد؟ در این نوشتار با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال و ارائه ی راه حل هایی برای حل معضل صدق و توجیه در گزاره های اصولی هستیم.

ازجمله تقسیمات مشهور در سنت فلسفه مشاء که در متون ارسطو ریشه دارد، دسته بندی حکمت به دو بخش عملی و نظری است که ابن سینا نیز همسو با چنین سنتی، این تقسیم بندی را در آثار خود مطرح کرده است. پرسش درباره ماهیت گزاره های هنجاری (اخلاقی/عملی)، موضوعی مناقشه برانگیز است؛ به گونه ای که برخی مفسران، حکمت عملی را ازنظر شیخ الرئیس، متعلَق عقل عملی و فاقد حیث شناختی (غیر قابل اتصاف به صدق و کذب) دانسته و برخی دیگر با پذیرش این تعلق، آن را دارای حیثیت شناختی قلمداد کرده اند. درمیان این دسته دوم نیز وحدت نظر وجود ندارد: برخی از آنان گزاره های حکمت عملی را شناختنی، ولی حاصل بنای عقلا و منتَج از صناعت جدل (متکی بر مشهورات) محسوب کرده اند؛ درحالی که برخی دیگر این گزاره های شناختنی را حاصل صناعت برهان و مستقل از بنای عقلا و درنتیجه، واقع گرا شمرده اند. در این جستار، پس از نقد دو دریافت اول، امکان شکل گیری دو گونه تفسیر واقع گرایانه از سرشت حکمت عملی ازمنظر بوعلی از یکدیگر تفکیک خواهد شد: مطابق تفسیر اول، حکمت عملی، حوزه ای مستقل از حکمت نظری و دارای مبادی خاص خود است؛ سپس با نقد این دریافت، از امکان صورت گرفتن تفسیر واقع گرایانه دوم دفاع می شود که مطابق آن، گزاره های عقل عملی اولاً دارای حیث شناختی هستند؛ ثانیاً حاصل صناعت برهان اند و نفس الأمر آن ها مستقل از ذهن است؛ ثالثاً متعلق عقل نظری و مندرج ذیل حکمت نظری هستند؛ به گونه ای که حکمت عملی در مبادی خویش وابسته به حکمت نظری است و مبادی بدیهی خاص خود را ندارد.

مقاله حاضر با هدف بررسی ضرورت تدوین الگوی بومی آموزش تفکر به کودکان با توجه به تباین پیش فرض های هستی شناختی و معرفت شناختی در الگوی مطلوب با الگوهای جاری نگاشته شده است. این «تباین» با تبیین «واقع گرا» بودن این پیش فرض ها در نگرش صدرایی و غیرواقع گرا بودن آنها در پیش فرض های کلی فبک جاری به اثبات رسیده است. این پیش فرض ها با مشخص کردن «آرمان» یا «هدف نهایی» کلاس آموزش تفکر به کودکان، اصول پیشبرد کلاس و در نتیجه الگوی مورد نظر را تعیین می کنند. این الگو در پژوهش حاضر اهداف، اصول، محتوا و روش ها را در بر خواهد داشت و همه آنها از این آرمان متأثر می شوند. بنابر نتایج پژوهش حاضر در الگوی مطلوب با رویکرد صدرایی، آرمان نهایی در این کلاس «حقیقت آن گونه که در واقع خود هست» و «باور به بودن آن»، و معرفت بدان «ساختنی، کامل شونده و مرحله مند» خواهد بود که با معناشناسی در دستگاه اندیشه صدرایی معنایی متفاوت با برداشت های فبک جاری از آن خواهد داشت. پژوهشگر در این تحقیق از روش تحلیلی−استنباطی برای رسیدن به اهداف بنیادی پژوهش کیفی خود استفاده نموده است.

منافع ملی قدرت های کوچک و منطقه ای همواره تحت تأثیر رقابت قدرت های بزرگ بوده اند. رقابت استراتژیک قدرت های بزرگ در سطح بین المللی از جمله در منطقه دریای خزر، منافع ملی جمهوری اسلامی نیز را تحت الشعاع خود قرار داده است. حضور قدرت های فرامنطقه ای در حوزه دریای خزر باعث شده که رقابت آشکار و پنهان آنها، منافع ملی کشورهای موجود در این منطقه را یا به چالش کشانده یا وابسته به خود سازد. بدیهی است که روسیه به عنوان میراث دار اتحاد جماهیر شوروی سابق از حضور قدرت های فرامنطقه ای ناخشنود باشد و برای حفظ منافع خود عمل کند. روسیه با استفاده از امکانات و ظرفیت های داخلی، منطقه ای و جهانی خود به دنبال احیای موقعیت از دست رفته اش است؛ ازاین رو تلاش دارد با حفظ و تقویت شرایط خود در زمینه انرژی، موقعیت امنیتی و استراتژیک خود را ارتقا دهد و از قدرت و نفوذ ایالات متحده در منطقه بکاهد. این مقاله در چهارچوب نظریه نوواقع گرایی بر این باور است که روسیه توان بازمعنایابی و درنتیجه احیای قدرت ازدست رفته خود را دارد و در رقابت استراتژیک با امریکا از سایر کشورها از جمله ایران به عنوان متحد مقطعی و منقطه ای بهره می برد. در این چهارچوب، روسیه نه تنها از ظرفیت های ایران به نفع خود بهره می برد، بلکه مانع برآورده شدن و ارتقای منافع ملی ایران نیز شده است.

مفهوم صلح در پرتو تحولات نظری در روابط بین الملل دچار تحول اساسی شده است. این مفهوم یا سازه اجتماعی، از جریان غیراصلی روابط بین الملل هم چون جریان انتقادی قابلیت مطالعه در مطالعات ایرانی- اسلامی را دارد. صلح از قدیمی ترین آرمان های بشری است و از هر ارزش دیگری بیش تر در معرض تهدید و مخاطره بوده است. بنابراین، اولین و مهم ترین هدف در روابط بین الملل حفظ و برقراری صلح است. به علاوه، این مفهوم در عناصر نظری بومی دارای جایگاه مهمی است. یکی از رویکردهای بومی می تواند خط سیر ایرانی-اسلامی باشد. هدف اصلی این پژوهش، ارائه چارچوبی نظری برای بررسی مفهوم صلح بوده است. استدلال این نوشتار نیز، بررسی تحول این مفهوم در نظریه های روابط بین الملل غربی به سوی مطالعات صلح ایرانی- اسلامی است. لذا، واکاوی تحول مفهومی صلح برساخت اجتماعی، در رویکردهای سازه انگاری و جریان انتقادی روابط بین الملل، و در نهایت مطالعه ایرانی- اسلامی صلح از اهم مباحث نوشتار حاضر است

هرچند که تمامی گفتمان های انتقادی روابط بین الملل به گونه ای تلاش کرده اند با اشاره به نقاط ضعف نگاه واقع گرایانه به روابط بین الملل، رویکردهای دیگری را جایگزین آن سازند، با این وجود، این نظریه پردازی ها هیچ گاه قادر به تضعیف جایگاه این نظریه در تحلیل و تبیین مسائل بین المللی نگشته و حتی می توان ادعاکرد که به عکس موجب تقویت مبانی نظری و جایگاه واقع گرایی در عرصه آکادمیک روابط بین الملل شده اند. با این حال، مهم ترین دستاورد منتقدین واقع گرایی، نشان دادن این واقعیت است که خودِ نظریه واقع گرایی و مفروضات آن نیز برساخته ای اجتماعی هستند و مفروضات واقع گرایانه در فرهنگ ها و جوامع مختلف، معانی متفاوتی دارند. به عبارت دیگر، واقع گرایی یک نظریه یک پارچه و جهان شمول نیست که در تمام جوامع برداشتی یکسان از آن وجود داشته باشد. مقاله حاضر با استفاده از این رویکرد، کوشیده است تا نشان دهد که واقع گرایی در فرهنگ ایرانی دارای ساخت متفاوتی است و لذا این تحقیق درصدد پاسخ به این پرسش برآمده است که چگونه در سنت ایرانی، برداشت متفاوتی از واقع گرایی وجود دارد؟  برای این منظور، از دو مرجع ملی گفتمان ایرانی شامل شاهنامه فردوسی وگلستان سعدی برای فهم این برداشت استفاده شده است. یافته های حاصل نشان می دهد که اهمیت دادن به قدرت در نزد ایرانیان ناشی از هنجارها و ارزش های فرهنگی و اجتماعی آنان است و خود عامل قدرت نیز نوعی هنجار اجتماعی به شمار می رود. نمود بارز آن را می توان در تفاوت مبنایی میان مفاهیمی نظیر پهلوان و قهرمان بازیابی کرد که نوعی تمایزآشکار میان قدرت مورد تأکید در واقع گرایی  با قدرت ممدوح در سنت ایرانی را برجسته می سازد.

جنبش های موسوم به بهار عربی تاثیرات قابل توجهی بر روابط کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای داشته و سیال تر شدن ائتلاف ها و الگوهای دوستی و دشمنی در منطقه را موجب شده است. روابط ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت تاثیرگذار و پراهمیت در منطقه خاورمیانه نیز از تحولات اخیر متاثر بوده است. این دو کشور علاوه بر داشتن منابع سخت افزاری قدرت، دارای قدرت نرم قابل توجهی بوده و داعیه دار رهبری و داشتن جایگاه الگویی در منطقه هستند. الگوی روابط ایران و ترکیه پس از خیزش های عربی موضوعی پیچیده، چندلایه و سیال است که از عوامل مختلفی متاثر بوده و در دوره های مختلف نمودهای متفاوتی داشته است. این پژوهش به دنبال آن است تا با مطالعه عوامل مختلف موثر بر روابط دو کشور پس از خیزش های عربی به این پرسش پاسخ دهد که خیزش های عربی چه تاثیری بر الگوی روابط ایران و ترکیه داشته است؟ برای پاسخ به پرسش فوق از روش تحلیلی توصیفی استفاده شده و روش گردآوری داده ها نیز کتابخانه ای است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در ابتدا خیزش های عربی زمینه گسترش رقابت ایران و ترکیه برای الهام بخشی در منطقه و نفوذ ژئوپلیتیکی در عراق و سوریه را ایجاد نمود و با تقویت گفتمان فرقه گرایی مذهبی بر روابط دو کشور تاثیرات سویی نهاد، با این حال روندهای سیال تحولات و ائتلاف ها در منطقه به ویژه شکاف ترکیه و آمریکا در بحران سوریه و نقش آفرینی فعال روسیه که موازنه قوا در منطقه را تغییر داد، در کنار منافع مشترک امنیتی و اقتصادی میان ایران و ترکیه، زمینه بازیابی روابط دو کشور را فراهم آورده است.

طی چند دهه اخیر، مناقشه هسته ای ایران با کشورهای غربی و ابعاد گوناگون آن به اصلی ترین موضوع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است. در این میان نوع مواجهه آمریکا به عنوان هژمون سیستم بین المللی با این موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش تلاش دارد الگوی راهبردی ترامپ را در قبال پرونده هسته ای ایران در یک چارچوب منطقی و علمی مورد ارزیابی قرار دهد. روش پژوهش از نوع کیفی و رویکرد توصیفی- تحلیلی می باشد، همچنین گردآوری منابع به صورت کتابخانه ای صورت گرفته است. بر این اساس پرسش پژوهش اینگونه مطرح می شود که الگوی راهبردی ترامپ در قبال پرونده هسته ای ایران چگونه بوده است؟ بنظر می رسد ترامپ از همان ابتدا الگوی متفاوتی را نسبت به گذشتگان در مناقشات بین المللی و منطقه خاورمیانه در پیش گرفته است. بسیاری از تحلیل گران سیاست خارجی ترامپ را مبهم با آینده ای نامشخص دانسته و بر رفتار غیر معمول شخصیتی وی تاکید می کنند اما در ادامه این فرضیه به اثبات می رسد که رویکرد ترامپ به پرونده هسته ای برگرفته از رویکرد تلفیقی از شبه انزواگرایی - واقع گرایی با تاکید بر دکترین خروج بوده است. در کانون مرکزی این نگرش، الگوی راهبردی ترامپ، در راستای شعار "نخست آمریکا" و "احیای عظمت دوباره آمریکا" با اولویت دادن به منافع و اهداف آمریکا مورد توجه قرار گرفته است

هدف  مقاله حاضربررسی جایگاه  عقلانیت و مدرنیت در نگاه محمدعلی فروغی "ذکاءالملک" به سیاست خارجی ایران است. فروغی به یمن آشنایی عمیق با اندیشه های فلسفی وسیاسی جدید غرب که تا زمان وی در بین نخبگان سیاسی ایران بی سابقه بود درک عمیقی از سیاست در دوران جدید داشت؛ همچنین وی به یُمن شرکت در کنفرانسهای بین المللی و حضور مؤثر در جامعه ملل  تلاش نمود؛ تا با اقدام سیاسی و قلم خود منافع ایران را در عرصه جهانی تامین کند و بیش از هر زمان، ایران را در مجامع بین المللی مطرح و دارای اعتبار و شهرت نماید. وی با بینشی واقع گرایانه و متمرکز نمودن توان خود بر اصلاحات از بالا و ترجمه، تألیف متون کلاسیک فرهنگ غربی، سخنرانی و شرکت در کنفرانسهای بین المللی و حضور مؤثر در جامعه ملل؛ دغدغه تامین منافع  ملی ایران را داشت. سوال اصلی پژوهش این  است که مولفه اصلی وویژگی بارز  رویکرد فروغی به سیاست خارجی چه بوده است؟ فرضیه مقاله حاضر این می باشد که در بین نخبگان سیاسی ایران، فروغی درک بهتری از مفهوم قدرت و بازیگر سوم درسیاست خارجی ایران داشته و تلاش وی این بوده؛ که  هم از حصار مفهوم موازنه مثبت که رویه نخبگان سیاسی چون قوام می باشد، خارج و هم از حصار رویکرد موازنه منفی نخبگانی چون مرحوم مصدق و مدرس بگریزد و ایستاری متفاوت درسیاست خارجی ایران ایجاد کند؛ که اگر چه بر اساس مفهوم بازیگر سوم بوده ولی مبتنی برعقلانیت و قدرت می باشد. یافته های پژوهش حاکی ازآن هست که نگاه فروغی به نظام بین الملل وسیاست خارجی نگاه معقول تر وعلمی تری بوده است.

آنچه مطمح نظر ماکیاولی، متفکر بزرگ سیاسی سده های پانزدهم و شانزدهم ایتالیا بوده است، این مهم بود که چگونه می توان روش های اجرایی و درست به دست داد، تا بدان دست آویز، ایتالیا و فلورانس را از هجوم ویرانی و تباهی نجات داد. بدین ترتیب، ماکیاولی به واقع گرایی و مصلحت اندیشی در نظریات خویش به عنوان دو رکن اساسی در امور سیاسی، توجه عمده نمود. باید گفت که خواجه نظام الملک نیز با عنایت به واقعیت و مصلحت به موضوع سیاست می پرداخته و از این طریق سعی در یکپارچه نمودن قلمرو سلجوقی داشته است. توجه به تشکیلات سیاسی و سیستمی کردن آن ، نشان از نگاه متجددانه خواجه به موضوع سیاست دارد. با این حال ، آنچه از نظریه ماکیاولی محقق شد ، شکل گیری وحدت ملی و مصلحت عمومی بود ، ولی از نظریه خواجه گرایش به استبداد و مصلحت شخصی به دست آمد که تا دیر زمانی تفکر سیاسی مسلط در ایران بوده است. در این نوشتار علاوه بر موارد تشابه در نظام اندیشه ماکیاولی و خواجه، به تفاوت ها نیز اشاره خواهیم نمود. درواقع باید توجه داشت که به رغم تفاوت بین تفکر شهودگرای ایرانی و عقل گرای غربی، شباهت های زیادی بین اندیشه های خواجه و ماکیاولی وجود دارد.

دریای جنوب چین بخشی از اقیانوس آرام است که چین مدعی مالکیت مطلق بر 80 درصد آب های آن می باشد و در این باره با دیگر مدعیان مانند؛ فیلیپین، ویتنام، مالزی، برونئی، اندونزی و تایوان اختلاف دارد. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که چین در دریای جنوبی چه سیاست ها و اهدافی را دنبال می کند و این اهداف و سیاست ها چه تاثیری بر روابط منطقه ای چین داشته است؟ بعلاوه منازعات چین با کشورهای همجوار در حوزه دریای جنوب چین نیز مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که چین به دلیل رشد اقتصادی و همچنین نیاز به منابع، در پی گسترش قدرت و نفوذ خود در دریای جنوبی است و این سیاست به تشدید منازعه در روابط چین با کشورهای حوزه پیرامونی این دریا و قدرت های ذی نفوذ منجر شده است. در این پژوهش از چشم انداز نظری واقع گرایانه به تجزیه و تحلیل سیاست چین در حوزه دریایی دریای جنوب پرداخته شده است، هم چنین سعی شده است از شواهد و داده های کمی تجربی در بررسی مساله مورد تمرکز مقاله اسفاده شود. روش پژوهش بکارگرفته شده روش تبیینی است و شواهد و داده نیز از منابع کتابخانه ای استخراج شده و بکارگرفته شده است.

منطقه گرایی به عنوان پدیده ای نسبتاً جدید بعد از جنگ جهانی دوم پا گرفت و به تدریج در بخش های مختلف جهان گسترش یافت. این پدیده اکنون در مرحله اوج خود به سر می برد و کشورهای مناطق مختلف را با اهداف گوناگون به هم نزدیک کرده است. دلایل مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی را می توان برای اتخاذ آن به عنوان سیاست آگاهانه کشورها ذکر کرد. دو مورد از روندهای منطقه گرایی در جهان، منطقه گرایی کشورهای آسیای جنوب شرقی و تأسیس آسه آن و منطقه گرایی کشورهای حوزه خلیج فارس و تأسیس شورای همکاری خلیج فارس است. مقاله حاضر در پی پاسخگویی به این سؤال است که اهداف شکل گیری و روند توسعه همگرایی منطقه ای در دو سازمان آسه آن و شورای همکاری خلیج فارس چگونه بوده و چه مشابهت ها و تفاوت های بین آن ها وجود دارد؟ فرضیه مقاله بر این استدلال تکیه دارد که دو سازمان آسه آن و شورای همکاری خلیج فارس ازنظر مبانی و اهداف شکل گیری مشترک و تحت تأثیر تهدید خارجی یعنی با نگاهی از بیرون به درون شکل گرفتند، اما مسیر همگرایی متفاوتی را پیمودند، به نحوی که آسه آن در حال حاضر نهادی با در اولویت قرار دادن اقتصاد و شورای همکاری خلیج فارس سازمانی با اولویت قرار دادن مسائل سیاسی-امنیتی است. بر این اساس یافته های مقاله نشان می دهد که می توان آسه آن را نمونه گذار از منطقه گرایی محدود و واقع-گرایانه به منطقه گرایی جدید با جنبه های لیبرالیسم ذکر کرد و شورای همکاری خلیج فارس نیز جنبه های لیبرالیسم و اقتصاد بازاری را پذیرفته است، اما برای این سازمان به دلیل هراس از بقاء خود همچنان مسائل سیاسی-امنیتی در اولویت هستند.

روابط شورای همکاری خلیج فارس با اسراییل به طور تاریخی متاثر از فرآیند صلح فلسطین و اسراییل بوده و عدم شکل گیری توافق بین فلسطین و اسراییل، نقش مهمی در عدم عادی سازی روابط این بازیگران داشته است. با این حال با گذشت زمان از اهمیت این موضوع کاسته شده و مناسبات سیاسی، اقتصادی و امنیتی بین اعضای شورای همکاری خلیج فارس و اسراییل به طور روزافزونی توسعه یافته است. امارات و بحرین به برقراری روابط دیپلماتیک رسمی با اسراییل اقدام نموده اند که نمادی از تغییر جهت گیری ها در سیاستهای خاورمیانه است و می تواند زمینه ائتلافهای جدیدی را در منطقه ایجاد کند. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که چرا اعضای شورای همکاری خلیج فارس و اسراییل به طور روزافزونی به تعمیق همکاری-های سیاسی، اقتصادی و امنیتی روی آورده اند به گونه ای که برقراری روابط دیپلماتیک رسمی و حتی چشم انداز نوعی اتحاد منطقه ای بین برخی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس با اسراییل بیش از هر زمان دیگری مطرح است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که نوع روابط اعضای شورای همکاری خلیج فارس با اسراییل و دلایل آن با توجه به دغدغه های کشورهای عضو متفاوت است. با این حال عمده اعضای شورای همکاری برای کسب حمایت استراتژیک آمریکا، ارتقای جایگاه منطقه ای خود و مقابله با تهدیدات پیش رو به گسترش روابط با اسراییل روی آورده اند. اسراییل نیز برای ارتقای جایگاه منطقه ای، خروج از انزوای دیپلماتیک و شکل دهی جبهه ای در مقابل ایران به تعمیق روابط با این کشورها پرداخته است. روش این پژوهش تبیینی است و بر دوره ریاست جمهوری ترامپ تمرکز دارد.

روابط ایران و عربستان به عنوان دو قدرت منطقه ای تاثیرگذار بر معادلات منطقه ای و حتی جهانی، پس از پیروزی انقلاب در ایران دچار فراز و نشیب های زیادی بوده است. این دو کشور همواره تعارضات متعددی را تجربه کرده اند. به طور کلی رقابت های ژئوپلتیک، ژئواکونومیک، ایدئولوژیک و رویکرد سیستمیک نظام بین المللی مبنای تشدید تنش ها طی سال های اخیر بوده است. با توجه به جایگاه ویژه دو کشور در عرصه منطقه ای، تحلیل آینده مناسبات دو کشور ضرورتی انکارناپذیر است. در این پژوهش آینده روابط دو کشور ایران و عربستان سعودی به کمک روش دلفی مورد مطالعه قرار گرفته است. در اینجا پرسش نامه به شیوه لیکرت با طرح گزینه های مختلف طراحی شده و در اختیار اساتید و کارشناسان امر، قرار گرفت و در نهایت در دو مرحله جمع بندی پژوهش به دست آمد. سوال اصلی طراحی شده برای پژوهش حاضر به این شرح بوده که سناریوهای محتمل و ممکن در روابط ایران و عربستان طی یک دهه آینده کدامند و راهکارهای مدیریت تنش ها در روابط دو کشور در چارچوبی راهبردی و سیاستگذارانه به شکل خواهد بود؟ این نتیجه حاصل گردید که عوامل معنایی، هویتی و ایدئولوژیکی در مقایسه با دیگر عوامل، همواره در صدر مولفه های تنش زا میان ایران و عربستان ایفای نقش می کند و بر حوزه های دیگر سایه می افکند. در نهایت پژوهش حاضر راهکارهای کوتاه مدت، بلندمدت و میان مدت برون رفت از چالش های احتمالی در مناسبات منطقه ای دو کشور را بررسی کرده است. مطالب این پژوهش در اتخاذ راهبردهای سیاست خارجی منطقه ای جمهوری اسلامی ایران کاربرد خواهد داشت.

جلوه های ناتورالیسم و فابل یکی از مختصات آثار ادبی و هنری معاصر است. منصور یاقوتی از نویسندگان واقع گرای معاصر است که توجه به واقعیت های تلخ و دردناک جامعه، بن مایه اصلی آثار او را تشکیل می دهد. انسان های داستان یاقوتی از میان فقرا، معتادان، بزهکاران، کارگران و افراد فرودست جامعه هستند و اسیر زندگی نکبت باری که راه گریزی برایشان نیست. این تحقیق، مطالعه ای نظری است که به شیوه کتابخانه ای–تحلیلی انجام شده است. محدوده و جامعه مورد مطالعه، آثار منصور یاقوتی شامل مجموعه داستان های کوتاه تنهاتر از ماه، داستان های آهودره و توشای پرنده غریب زاگرس، داستان بلند پاجوش و رمان بن بست هست. یافته های پژوهش حاکی از این است ویژگی های ناتورالیستی در داستان های کوتاه کلاغ ها، گوژ، قرنطینه و داستان بلند پاجوش و رمان بن بست دیده می شود. داستان های یاقوتی عمدتاً پایان تلخی دارند. یاقوتی همچنین به صورت گسترده از حضور حیوانات در داستانهایش بهره گرفته است. حیوانات یا قهرمان داستانی سمبلیک هستند و یا به عنوان بخشی از طبیعت در کنار انسان و یا در تقابل با او حضور دارند و مانند انسان های داستان اسیر جبر محیط و تقدیر تغییرناپذیرشان هستند. ناتورالیسم در نقاشی معاصر نیز حضور پررنگی دارد و نمونه های برجسته آن را می توان در آثار عباس کاتوزیان مشاهده کرد. اهداف پژوهش: بررسی جلوه های ناتورالیسم و فابل در آثار منصور یاقوتی و عباس کاتوزیان. بررسی جلوه های غالب ناتورالیستی در آثار یاقوتی و کاتوزیان. سؤالات پژوهش : جلوه های ناتورالیستی و فابل در آثار منصور یاقوتی و عباس کاتوزیان کدام است؟ رویکرد اندیشه های ناتورالیستی یاقوتی و کاتوزیان بر کدام وجوه ناتورالیستی بیشتر متمرکز است؟

بیانیه ی گام دوم انقلاب ازجمله اسنادی است که زمینه های لازم را برای نظریه پردازی در خصوص مسائل امروز و آینده انقلاب اسلامی فراهم کرده است. مسائل متعددی با رویکرد بینش تمدنی در بطن گفتمانی بیانیه ی گام دوم از سوی رهبری معظم انقلاب مطرح شده که ازجمله ی آن ها مسئله ی سیاست خارجی و نحوه مواجهه ی ایران با مسائل منطقه ای و بین المللی است. پژوهش پیش رو در نظر دارد تا مسئله ی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بر اساس نظریه ی آرمان گرایی واقع بینانه منطبق با متن بیانیه ی گام دوم انقلاب تحلیل و تبیین نماید و نتایج و برون داده های کاربست این نظریه را نیز بررسی کند. در این راستا ابتدا مبانی نظری آرمان گرایی و واقع گرایی موردبررسی قرارگرفته و سپس مدل آرمان گرایی واقع بینانه ترسیم شده است. سپس با استفاده از روش تحلیل محتوای بیانیه ی گام دوم و کدگذاری مسائل مربوط به سیاست خارجی، شاخص های آرمان گرایی و واقع گرایی احصاء شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که گرچه مبانی گفتمانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران منطبق با منطق آرمان گرایی است اما عملکرد، نتایج و خروجی های سیاست خارجی ایران در چارچوب نظریه ی واقع گرایی قابل تحلیل و تفسیر است و بین آرمان گرایی در مقام نظر و واقع گرایی در مقام عمل منافاتی وجود ندارد. تحلیل بیانیه ی گام دوم انقلاب به عنوان یکی از اسناد راهبردی متأخر در خصوص سیاست خارجی، تأییدکننده این ادعاست و می توان منظومه ی سیاست خارجی ایران را «آرمان گرایی واقع بینانه» دانست.

برای واقعیت همواره در فیزیک کلاسیک مفهومی واقع گرایانه وجود داشته است. از این منظر، گزاره واقعیت فیزیکی وجود خواهد داشت حتی اگر هیچ ناظری وجود نداشته باشد؛ گزاره ای صحیح و با معنی بوده است. یکی از انقلاب های مکانیک کوانتومی به چالش کشیدن مفهوم «واقعیت» است. به گونه ای که در تعبیر مرسومِ مکانیک کوانتومی توسط مکتب کپنهاگ «خواص اجسام میکروسکوپی» وابسته به ناظر است و وجود «واقعیت» مستقل از ادراکات حسی انسان رد می شود. ازاین رو، این نوع دیدگاه ها، دیدگاه هایی انسان محور هستند و واقعیت در آنها امری بیناذهنی است. از طرف دیگر، طبق نظر سرل واقعیت اعتباری امری بیناذهنی است و بدون فکت های فیزیکی محض نمی توان فکت های نهادی داشت. ازاین رو، در این مقاله پس از مطالعه و نقد دیدگاه های مکتب کپنهاگ و همچنین پوزیتیویسم علمی، نشان داده می شود که واقعیت اعتباری متأثر از واقعیت در فیزیک است. به عبارت دیگر، در این مقاله تأثیر فیزیک مدرن (مکانیک کوانتومی) بر ذهن عامه نشان داده می شود که یکی از تأثیرات آن به وجود آمدن «فراواقعیت» است.

تاریخ ادب و فرهنگ و هنر ایران پیوسته شاهد حضور کسانی بوده است که پر نمود حضور یافته و گاه و بیگاه روحی جدید در کالبد افسرده هنر دمیده اند و از برکت این حلول مبارک، زبان فارسی و به تعبیر رساتر در ادبیات فارسی، مجال تاخت و تاز این نوابغ گردیده است. این رهروان مسیر پر پیچ و خم ادبیات گاهی بزرگترین تحوّلات درونی جامعه را سبب شده اند. اینکه می بینیم نام و یادشان همواره بر تارک فرهنگ این مرز و بوم می درخشد، نه از ظرافت قلم که از طراوت و صلابت فکرشان است. اینان قلم را وسیله نان خوری نکرده اند: از قلم به معراج اندیشه ها عروج کرده اند. اینان رسالت راستین خود راکه همانا «بیداری» و «بیدارگری» است هیچگاه از یاد نیرده اند. در این مقاله، نام یکی از رادمردان، جلال آل احمد عنوان بحث قرار گرفته و سعی می شود زوایایی از زندگی پر تلاطم او به تصویر کشیده شود. «رئالیسم» موضوعی سفسطه ستیز است و جلال آل احمد به عنوان نویسنده ای که بنیان فکر او رئالیسم است و در عین واقع گرایی، برخوردش با وقایع عقلانی و منطقی است شاخصیت دارد. او خود می گوید: «من دست کم، خود می دانم که با این قلم جوری تا نکرده ام که دل کسی به دست بیاورم، چه رسد به وجاهت ملّی. من زده ام و خورده ام و با این زد و خورد، دست کم خودم را نیز نگه داشته ام. بی هیچ منّتی برای احدی». امروز، ما پژواک کلام او را می شنویم و برخورد عقلایی و واقع گرایانه او را در گستره آثارش شاهد هستیم و با تمام وجود، آن را درک می کنیم. رئالیسم جلال، پویا و فعال است، بی هیچ نقطه مقابل. اصطلاح «رئالیسم فعّال» یا «پویا» در مقابل رئالیسم «منفعل» و «ایستا» به کار برده شده است؛ زیرا هنرمندان و ادبا، بخصوص در کشور ما ایران، برون تاب های هنری خود را به نحو ویژه ای بروز می دهند. بعضی در برابر حوادث، فعّال هستند، یعنی موجودیت وقایع را می پذیرند و ضمن همبرنشینی با وقایع و با معیارهای انسانی که از آن میان عقل است، خود را بازیگری از نمایش واقعیت می دانند و با پیروی از نظام طرّاحی شده و الگوپذیرفته حوادث به گونه ای فعّال، حوادث را هدفمندانه پی می گیرند و نسبت وقایع را با خود تنظیم می کنند و گروهی دیگر به جای تماشی و حفظ طمأنینه رفتاری، منفعلانه تسلیم پیش آمدها می شوند و نهایتاً منکوب و سرخورده، پی سپر حوادث می گردند و باعث فرسایش توانایی ها ونهاده های ارزشی خود می گردند.

فرمالیسم حقوقی به شیوه ای از قوانین و مقررات گفته می شود که با اهمیت قائل شدن به پذیرش بی چون وچرای قانون در حوزه جرایم و تعیین مجازات برای مجرمین، رویکردی غیرقابل انعطاف در حوزه جرایم کیفری در پیش می گیرد. در مقابل این رویکرد، گونه دیگری از قوانین کیفری مطرح شده است که با دفاع از نقش عوامل مختلف در بروز جرایم از جمله صفات و خصوصیات فردی، عوامل محیطی و اجتماعی و همچنین اهمیت قائل شدن به نقش تفسیر قوانین، اختیارات قاضی و صدور رأی بر مبنای وضعیت مجرمین، تحت عنوان واقع گرایی وارد عرصه شدند. بنابراین می توان رویکرد واقع گرایی را نقدی علیه فرمالیسم تلقی نمود. یافته ها نشان می دهند که در پاسخ به ناکارآمدی های این رویکرد در تعیین مجازات در امور کیفری، واقع گرایی حقوقی مطرح شده است. واقع گرایی روشی برای غلبه بر کاستی های قانون، غیرانعطاف پذیر بودن آن، جایگزینی شیوه های اجتماع محور به جای زندان و قصاص، توجه به خلاقیت قاضی در مواردی که قانون راهگشا نیست و همچنین تطبیق دقیق تر جرم و مجازات است. در قوانین کیفری داخلی، مجازات جایگزین، در نظر داشتن عدل و احسان در تعیین مجازات و جرایم و نیز نقش قائل شدن به خلاقیت قاضی، راهکارهایی برای استفاده از واقع گرایی در حوزه نظام کیفری است. روش پژوهش حاضر نیز توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از منابع اسنادی و کتابخانه ای است.