تولید علم

علوم یعنی گزاره ها ی دانشی و معرفتیِ به هم پیوسته که دارای روابطِ مفهومی اند و نظامی علمی- معرفتی را شکل می دهند و دادوستدهای فراوانی با یکدیگر دارند. نه تنها در داخل حوزه ها ی علوم اجتماعی، طبیعی و انسانی و مانند آن، بلکه میان آموزه ها ی هر یک از این حوزه هاتعامل است. حتی بین آموزه ها ی دین و دستاوردهای علوم دیگر، از زوایای مختلف ارتباط زیادی دیده می شود؛ مانند، مباحث هنر، پزشکی، مباحث فقهی، ریاضیات، فلسفه، نجوم، علوم طبیعی، علوم تربیتی و.... این تعامل از وجود ارتباطاتِ بین مقوله ا ی و نظامی فرا بخشی میان علوم خبر می دهد؛ و حاکی از ارتباطاتی فراتر از آن است که در تک تکِ علوم به صورت خُرد دیده می شود. تحلیل، بازخوانی و کشفِ این ارتباطات و ترسیمِ شبکه معناییِ علومِ هم سنخ، و هندسه جامعِ دانش ها ی موجود، دستاوردهایی را به همراه دارد؛ضمن آنکه برای تسلط نسبی بر حقایق معرفتی و آگاهی از عرصه ها ی متنوعِ دانش ها، کارآمد است، صورتی از نقشه راهِ علم و پژوهش را به دست می دهد و ذهنِ خلاقِ اندیشه وران را متوجه خود می کند؛ واقعیت هایی را به عرصه اندیشه بازمی گرداند که دیگر شاخه ها ی معرفتی را برای تفکر و اندیشه در اختیار دانش می گذارند؛ تحقیق را همه جانبه تر و دقیق تر و آموزش را روان تر، جامع تر و کاربردی تر می سازد؛ در علم سنجی، بازشناختِ نیازهای میان رشته ای، مدیریت ساخت یافته دانش ها و اندیشه های انسانی اسلامی تأثیرگذار است و منجر به تولید علم و ارزش افزوده آن می شود. این مباحث، عناصری است که این اثر به بررسی و تحلیلِ آن ها، از نگاهی علم شناسانه پرداخته است.

هدف : هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل محتوای تولیدات کتابداری ایران در پایگاه Web of Science و مشخص نمودن گرایشهای موضوعی تولیدات علمی کتابداری ایران و زیرشاخه های فعال آن است. روش/رویکرد پژوهش : این تحقیق یک مطالعه کاربردی و از نوع پژوهشهای توصیفی است. جامعه آماری پژوهش را تمامی مقاله های علمی جهان در حوزه کتابداری که بین سالهای 2000 تا پایان 2011 در نمایه نامه های استنادی آی.اس.آی نمایه شده اند، تشکیل داده است. یافته ها : نتایج مربوط به تحلیل محتوای مقاله ها نشان داد در قسمت موضوعات اخص، موضوعات مرتبط با «اینترنت (موتورهای جستجو...)» و «کتابسنجی (علم سنجی، وب سنجی، تحلیل استنادی، ...)» به طور مشترک در رتبه نخست قرار دارند. از نظر رده های کلان نیز نتایج نشان داد رده موضوعی «فناوری» دارای بیشترین تعداد مقاله است. یافته های مربوط به نقشه علمی مقاله های کتابداری ایران نیز از وجود سه خوشه خبر داد که جز بزرگترین خوشه، عامل «خود استنادی» تأثیر شگرفی در شکل گیری خوشه های دیگر داشته است. نتیجه گیری : تمرکز پژوهشگران کتابداری ایران بر این موضوعات سبب شده به برخی از موضوعات دیگر نظیر «خدمات مرجع»، «مجموعه سازی»، «محیط کتابخانه»، «خودکارسازی کتابخانه ها»، «خدمات رسانی به معلولان»، «آرشیو و حفاظت» کمتر توجه کنند.

میزان تولید دانش و نوآوری های علمی رابطه مستقیمی با توسعه یافتگی جوامع دارد. دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی که بتوانند محصولات دانشی و یافته های علمی خود را دریک فرآیند منطقی به ثروت تبدیل کنند و منابع مورد نیاز خود را تامین نمایند می توانند در رشد و توسعه جامعه سهم داشته باشند. این موضوع در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی به عنوان یک الگوی بومی توسعه، دارای جایگاه ویژه ای می باشد. از جمله شاخصه های اقتصاد مقاومتی تقویت تعامل بین پنج حلقه تحقیق، آموزش، ترویج، اجرا و بهره برداران و تقویت بنیان تولید علم و فناوری می باشد. سوال اصلی پژوهش این است که در راستای دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی چگونه می توان دستاوردهای دانشگاهی را به ثروت تبدیل نمود؟ برای جمع آوری داده ها در پژوهش حاضر از مطالعات کتابخانه ای و تکنیک گروه توافق استفاده شده است. نمونه گیری به صورت غیراحتمالی هدفمند با تکنیک گلوله برفی انجام شده است. در راستای پاسخ به سوال اصلی پژوهش، پس از بررسی کارکردهای اصلی نهادهای میانجی در رابطه ی صنعت و دانشگاه، مشخص شد این کارکردها توسط سه نهاد میانجی یعنی پارک های علم و فناوری، مراکز رشد و کانون های هماهنگی دانش، صنعت و بازار به طور فراگیر و کامل انجام نمی شود. به طور مشخص کارکرد واسطه گری و تسهیل ارتباطات طرفین عرضه و تقاضا و همچنین تأمین منابع مالی لازم در صنعت، تا حدودی دچار اختلال است. برای رفع این کاستی و اختلال پیشنهاد شده است، نقش بازار در تحلیل روابط صنعت و دانشگاه به عنوان یک نهاد میانجی مورد توجه قرار گیرد

مطالعه حاضر با هدف بررسی تولید علم پژوهشگران در حوزه منطقه ساحلی با استفاده از رویکردهای علم سنجی صورت گرفته است. این مطالعه از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی-توصیفی و با رویکرد علم سنجی و تحلیل شبکه های اجتماعی صورت گرفته است. جامعه آماری در این مطالعه، 1753 مدرک از پژوهشگران در حوزه منطقه ساحلی در پایگاه استنادی وب آو ساینس بین سال های 2000 تا 2019 می باشد. داده ها با استفاده از نرم افزار اکسل و VOSviewer مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد تولیدات این حوزه در جهان بیشتر با موضوعات sea, bay, dynamics صورت گرفته و واژگان sea, management, bay, model پرتکرارترین واژگان در تولیدات حوزه ی منطقه ساحلی شناخته شدند. تجزیه و تحلیل داده های مربوط به شبکه هم تالیفی کشورها با یکدیگر نشان داد ایالات متحده آمریکا، روسیه، چین سه کشور برتر از نظر تولید علم و همچنین آلمان، فرانسه و ایالات متحده آمریکا دارای بیشترین زوج علمی می باشند. مطالعه سازمان های فعال در حوزه مناطق ساحلی نیز حاکی از آن است که russian acad sci, chinese acad sci, univ Gdansk برترین دانشگاه ها و موسساتی می باشند که در حوزه منطقه ساحلی فعالیت دارند. با توجه به افزایش کیفیت مقالاتی که با همفکری و مشارکت چند نویسنده صورت می گیرد و افزایش حوزه های میان رشته ای، پژوهشگران در حوزه مناطق ساحلی باید با مدنظر قرار دادن حوزه هایی که نیاز به پژوهش دارند، به مطالعات مشترک با سایر نویسندگان علی الخصوص نویسندگان خارجی بپردازند.

اهمیت دستاوردهای علم و فناوری در دنیای امروز چنان است که بخش اعظمی از توسعه کشورها براساس آن ها ارزیابی می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت جمهوری اسلامی ایران از منظر بروندادهای علم و فناوری در بازه زمانی بیست ساله و مقایسه آن با کشورهای اسلامی عضو گروه D8 انجام شد. این پژوهش کاربردی بوده و به روش تحلیلی - توصیفی با رویکرد علم سنجی ارائه شد. جامعه پژوهش شامل بروندادهای علمی و فناورانه کشورهای اسلامی گروه D8، نمایه شده در پایگاه اسکوپوس و پایگاه های بین المللی پروانه های ثبت اختراعات در بازه زمانی 1997 تا 2017 بود. یافته های پژوهش نشان داد که ایران در شاخص های تعداد بروندادهای علمی و استنادات، پس از ترکیه جایگاه دوم را در بین کشورهای گروه D8 به خود اختصاص داده است. در حوزه بروندادهای فناورانه در سه پایگاه بین المللی USPTO EPO  و WIPO ایران به ترتیب در جایگاه دوم پس از مصر، جایگاه سوم پس از ترکیه و مالزی و جایگاه چهارم پس از ترکیه، مالزی و مصر قرار داشت. با توجه به نسبت بروندادهای فناورانه به برونداد های علمی، ایران در بین هشت کشور جایگاه چندان مناسبی نداشت و از این حیث حتی از پاکستان، بنگلادش یا نیجریه عقب تر بود. در بیشتر کشورهای بررسی شده بین تعداد بروندادهای علمی با تعداد استنادات و همچنین بروندادهای فناورانه رابطه مثبت و معنی داری برقرار بود. با وجود این، نتایج نشان دادند که افزایش تعداد بروندادهای علمی ایران الزاماً به افزایش متناسب و شایسته بروندادهای فناورانه منجر نشده است. این موضوع نشان دهنده شکاف بین علم و فناوری در کشور است.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل و تبیین مؤلفه های فرهنگی (مدیریتی، ساختاری و نگرشی) مؤثر بر تولید علوم انسانی در دانشگاه اسلامی است. از آنجا که حیات نظام های دانشگاهی در گرو خلق، تکامل و تحول علمی است و ارتباط ناگسستنی علوم انسانی با عوامل فرهنگی، تولید این علوم را با پیچیدگی و دشواری همراه ساخته، ازاین رو در پژوهش حاضر با روش آمیخته تأییدی به تحلیل و تبیین مؤلفه های فرهنگی (مدیریتی، ساختاری و نگرشی) مؤثر بر تولید علوم انسانی در دانشگاه اسلامی پرداخته شده است. در بخش کیفی از نظریه داده بنیاد و در بخش کمی از روش پیمایشی استفاده شده است. داده ها در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه عمیق با 20 نفر از خبرگان مطالعات کلان علوم انسانی در دانشگاه خوارزمی تهران و دانشگاه اصفهان و در بخش کمی به منظور بررسی وضع موجود در دانشگاه پیام نور به کمک 190 نفر از اعضای هیئت علمی رشته های علوم انسانی دانشگاه پیام نور استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری جمع آوری شده است. روایی محتوایی سؤالات مصاحبه و پرسش نامه توسط صاحب نظران و روایی همزمان پرسش نامه با ضرایب همبستگی در آزمون هم تراز مورد تأیید واقع شده است. همچنین پایایی سؤالات مصاحبه به کمک ضریب توافق (06/90) و پایایی پرسش نامه با آلفای کرونباخ (89/.) تأیید شده است. یافته های حاصل از مطالعات اسنادی و کیفی با روش داده بنیاد حاکی از تأثیر سه مؤلفه اصلی ساختاری، نگرشی و مدیریتی و 55 زیرمؤلفه فرهنگی بر تولید علوم انسانی در آموزش عالی است که به منظور بررسی وضعیت موجود در دانشگاه پیام نور مورد آزمون واقع شده است. نتایج ماتریس همبستگی، ضریب تعیین و میزانF، نشانگر همپوشی و قدرت تبیین بالای این سه زیرمؤلفه فرهنگی با متغیر ملاک هستند. در این بین مؤلفه نگرش فرهنگی بیشترین سهم و مؤلفه مدیریت فرهنگی کمترین سهم را در تبیین متغیر تولید علوم انسانی در دانشگاه پیام نور دارا هستند.

در سنت غربی، عموماً از سه پارادایم اثباتی، تفسیری و انتقادی نام برده می شود که دارای تفاوت و تضادهای جدی نظری و عملی هستند. پارادایم، که متشکل از بنیان های هستی شناسانه، معرفت شناسانه و روش شناسانه است، بسان عینک محقق، جهت گیری علم را نسبت به واقع و معرفت معین می کند و زیربنای روش شناسی ویژه ای در تولید علم را تعین می بخشد؛ چراکه چهارچوب های فکری متفاوت، ساخت، فرایند و جهت تحقیقات را متأثر می کند؛ ازاین رو، هریک از پارادایم های سه گانه مرسوم در سنت غربی، علم انسانی و طبیعی متناسب با خود را تولید می کنند و نتیجه می دهند. انقلاب اسلامی نیز، که پرچم اقامه دین در تمامی عرصه های حیات بشری را برافراشته است، برای رسیدن به این هدف خود و دستیابی به الگوی پیشرفت اسلامی و تأسیس تمدن نوین اسلامی، نیازمند بازتولید، پالایش و کشف علم و دانش مبتنی بر چهارچوب نظری (پارادایم) خود است؛ ازاین رو، کشف و بازطراحی پارادایم علم اسلامی برای دستیابی به اهداف انقلاب اسلامی ضروری و اجتناب ناپذیر است. حکمت اسلامی، برخلاف افت و خیزهای تقابلی سنت غربی، مسیر مستقیمی را طی کرده و در عین آنکه ادوار و مکاتب مختلفی در آن به وجود آمده، روزبه روز بر قوت جوهره آن افزوده شده است. هسته هویت واحد حکمت اسلامی، به مثابه یک پارادایم، در سرتاسر دامنه دانشی سنت اسلامی کشیده شده است. این پارادایم، همچون سایر پارادایم ها، از اصولی هستی شناسانه، معرفت شناسانه و روش شناسانه تشکیل شده و در مقام توصیه روشی نیز فرایند خاصی را مطرح می کند. این مقاله، با اعتقاد بر اینکه جوهره حکمت اسلامی ظرفیت آن را دارد که براساس عناصر اصلی چهارچوب های پارادایم های معروف غربی بازطراحی شود، با رویکرد توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه ای، مبانی معرفت شناسانه پارادایم علم اسلامی مورد نیاز تولید علم انقلاب اسلامی را براساس بنیان های دستگاه حکمت اسلامی با تأکید بر مبانی استاد شهید مطهری معرفی کرده و آن را در قالب یک هرم معرفتی پنج لایه طراحی می کند.

گام برداشتن در جهت تولید علم، از مواردضروری وغیر قابل انکار جامعه بشری است.از آنجا که تولید علم از وظایف بخش علمی و دانشگاهی یک جامعه محسوب می شود، باید بر نقش دانشگاه و دانشجویان در تولید علم در جامعه تاکید داشت.هدف تحقیق حاضر تحلیل میزان مشارکت وجایگاه کشورهای عرب زبان(شامل22کشور،10کشور آفریقایی و ۱۲ کشور آسیایی)در تولید علم می باشد.روش تحقیق در مقاله حاضر،توصیفی- تحلیلی می باشد..پس از رتبه بندی های لازم،مقایسه ای بین میزان جمعیت و میزان تولید مقاله در بین دانشجویان این کشورها انجام شدودر نهایت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(بااستفاده ازنرم افزار Arc gis)داده های کسب شده تجزیه وتحلیل شد.نتایج تحقیق نشان داد که اولاً جمعیت زیادی ازکشورهای عرب زبان هنوز بی سواد و کم سواد میباشند که این موضوع در بین زنان بسیار بیشتر مشهود می باشد و از سوی دیگر با توجه به جمعیت در حدود 2 میلیون دانشجویان عرب زبان میزان تولید مقالات در بین این کشورهای فقط 43887 به عبارتی حدود 2 درصد می باشد که نشان دهنده تولید بسیار ناچیز این کشورها در تولیدات علمی در مجلات معتبر دنیا می باشد و تفاوتهای معنا داری بین میزان سرمایه گذاری در تولید علم و وضعیت آموزشی در کشورهای مذکور وجود دارد . کشورهای عرب زبان باید برای مقابله با چالش های موجود در تولید علم،دیر یا زود شروع به انجام برنامه های اصلاحی برای افزایش کیفیت و کارایی نهادهای آموزشی خود اقدام کنند.

امروزه میدان های دانشگاهی به ابزاری قدرتمند برای شکل دادن به جامعه تبدیل شده و نقش مهمی در تولید علم و ایجاد اجتماعات علمی ایفا می کنند. از طرفی ماهیت علم و تولید آن در محیط های دانشگاهی دچار تغییرات و تحولات شده و با چالش هایی مواجه است. در این مطالعه سعی شده است با تکیه بر نظریه جامعه شناختی پیر بوردیو عوامل و چالش هایی که محیط های دانشگاهی برای تولید علم خود با آن روبرو هستند، مورد بررسی قرار گیرد و به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که عوامل و چالش های تولید علم در میدان دانشگاهی کدامند؟ بدین منظور، با به کارگیری روش فراترکیب، تعداد 62 مقاله موردبررسی قرار گرفت که مقوله ها و کدهای مرتبط آن ها با استفاده از تحلیل محتوا استخراج و شناسایی شدند. بر اساس یافته ها مشخص شد که عوامل مؤثر بر تولید علم در میدان دانشگاهی شامل مقولات «سرمایه اجتماعی»، «عوامل ساختاری-مدیریتی»، «زیرساخت ها، امکانات و تجهیزات لازم در تولید علم»، «سرمایه نمادین» و «سرمایه علمی» و همچنین چالش های تولید علم در میدان دانشگاهی در چهار مقوله «مسائل اجتماعی و ارتباطی»، «مسائل ساختاری و مدیریتی»، «مسائل مربوط به زیرساخت ها، امکانات و تجهیزات لازم در تولید علم» و «مسائل فرهنگی»، تقسیم بندی شدند.

مقدمه: چاپ مقالات در مجلات علمی - پژوهشی که حاصل کارهای تحقیقاتی و داوری آنها قبل از چاپ می باشد، یکی از مهم ترین تولیدات علمی است. انتشار شاخص های علم سنجی که توصیف کننده پژوهش در اجتماعات مختلف علمی است می تواند عنصر مفید و کارآمدی برای مدیریت تحقیق و سیاست گذاری و چگونگی تخصیص بودجه و امکانات در علوم باشد. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت انتشار علم در حوزه سلامت در حج و زیارت است. روش ها: این پژوهش در حوزه مطالعات علم سنجی به روش پیمایشی انجام شد. جامعه مورد پژوهش را تمامی مقالات مربوط به حوزه سلامت در حج و زیارت در پایگاهpubmed تشکیل می دهد. تمامی مقالات بر اساس تعداد تولیدات علمی نویسندگان، سازمان ها، کشورها، نشریّات و بر اساس سهم کشورها در تولید علم استخراج گردید. یافته ها : 391 مقاله در این حوزه منتشر شده است که 28 مقاله مروری و فقط 3 کارآزمایی بالینی وجود داشت و بقیه مقالات اصیل پژوهشی بود. سهم ایران فقط 8 مقاله اصیل بود. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان دهنده فعالیت کم پژوهشگران داخلی و حتی خارجی در حوزه سلامت در حج و زیارت است. با توجه به اینکه مشکلات و چالش های سلامت در حج و زیارت مختص جهان اسلام و بیشتر در منطقه خاورمیانه است، فرصت مناسبی برای تولید علم و پیشرو شدن کشورمان در تولید علم و فنّاوری در این حوزه خاص است.

در پژوهش حاضر سعی شد با بهره گیری از روش تحلیل محتوی کیفی و با نمونه گیری هدفمند و به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته با 14 نفر از خبرگان و صاحب نظران علمی و اجرایی و درکی نظام مند از مسائل موجود در سیاستگذاری تولید علم نافع در نظام آموزش عالی کشور ارائه گردد. در گام بعدی، مسئله بندی و لایه بندی مسائل از طریق اجرای گروه کانونی و با مشارکت 6 نفر از افراد شرکت کننده در مصاحبه های نیمه ساختار یافته انجام یافت. مصاحبه های انجام شده در هر دو مرحله (نیمه ساختاریافته و گروه کانونی) ضبط شدند و به شیوه مبتنی بر الگوی گرانهایم و لاندمن (2004) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد که مسائل سیاستگذاری تولید علم نافع را می توان در هشت مضمون (مسئله)؛ «ضعیف بودن پیوند بین دانشگاه و جامعه»، «نبود نظام نظارت و اعتبارسنجی مناسب برای رتبه بندی و تضمین کیفیت نهاد های علمی»، «ناکارآمدی نظام ارتقاء مرتبه اعضای هیئت علمی در جهت دهی فعالیت های اعضای هیئت علمی به سمت نیاز ها و مسائل کشور»، «نبود نظام مدیریت ملی و یکپارچه پژوهش در کشور»، «ناکارآمدی شیوه تأمین و تخصیص منابع مالی پژوهش»، «پایین بودن منابع مالی و اقتصادی اختصاص یافته به پژوهش و تولید علم»، «مبتنی نبودن سیاستگذاری های علم بر آمایش آموزش عالی» و «ضعف در آموزش های کاربردی و آموزش پژوهش محور» ارائه نمود. همچنین لایه بندی مسائل فوق بر مبنای سه معیار گلوگاهی بودن مسئله، رابطه علت و معلولی بین مسائل و ویژگی برتری و نازسازگاری نشان داد که مسئله «مبتنی نبودن سیاستگذاری های علم بر آمایش آموزش عالی» لایه اصلی در نظام مسائل سیاستگذاری تولید علم نافع محسوب می گردد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین تفاوت گرایش های رشته کتابداری و اطلاع رسانی در کشورهای انگلیس، آمریکا، و کانادا [1] با ایران و تاثیر آن بر میزان تولید علم تخصصی در عرصه بین المللی در این کشورها انجام شد؛ روش/رویکرد پژوهش: رویکرد مورد استفاده برای انجام پژوهش، رویکرد تحلیلی مقایسه ای بود، و گردآوری داده ها بر اساس روش اسنادی (کتابخانه ای)صروت گرفت؛ یافته ها: یافته های پژوهش در مورد تعداد گرایش های رشته کتابداری در کشورهای مورد مقایسه با ایران نشان داد، آمریکا دارای 46 گرایش، کانادا 24 گرایش، و انگلستان 20 گرایش تخصصی است. این درحالی است که ایران فقط دارای 10 گرایش آن هم به صورت پراکنده و غیر هدفمند در چندین نوع دانشگاه و نظام آموزشی است. از سوی دیگر، میزان تولیدات علمی در این رشته در کشورهای مورد مقایسه با ایران در مجموع بیش از 43 درصد از کل تولیدات علمی دنیا (نمایه شده درپایگاهوب علم (WOS)،موسسه اطلاعات علمی تامسون (آی.اس.آی)) را در بین سال های 2000 تا 2009 در مقابل سهم 0.255 درصدی ایران بود.نتیجه گیری: تفسیر یافته ها حاکی از آن است که تعدد گرایش های تخصصی که بر اساس نیازهای جامعه بومی، همگامی با تحولات همه جانبه و فناوری های نوین اطلاعاتی، و به طور کلی بلوغ رشته کتابداری و اطلاع رسانی است، بر میزان تولید علم کشورها در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی تاثیر مستقیم دارد.3 در آغاز پژوهش قرار بود کشور استرالیا نیز در کنار کشورهای مورد مقایسه با ایران قرار بگیرد تا مقایسه بین کشورها انگلو-ساکسون با ایران باشد. اما به دلیل عدم وجود اطلاعات دقیق و روزآمد از گرایش های رشته کتابداری و اطلاع رسانی در استرالیا (علیرغم بررسی گسترده پژوهشگر)، نام این کشور از جامعه پژوهش حذف گردید.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل وضعیت تولیدات علمی پژوهشگران حوزه شیمی کشور در پایگاه وب علوم است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی، و با استفاده از روش علم سنجی است. این پژوهش در صدد است تا به مطالعه عملکرد کمی و کیفی پژوهشگران حوزه شیمی کشور در پایگاه وب علوم، طی سال های 2002 تا 2011 میلادی پرداخته، و مشارکت علمی آن ها در تولید علم، و هم چنین استنادکنندگان به تولیدات علمی شیمی ایران را مورد بررسی قرار داده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که تولیدات علمی حوزه شیمی کشور از رشد متوسط سالانه 76/18 درصد برخوردار بوده و بیشترین میزان تولیدات علمی به سال 2011 میلادی با 3310 تولید علمی تعلق داشته است. بررسی تولیدات علمی حوزه شیمی از نظر شاخص استناد نیز نشان می دهد که هر مدرک به طور میانگین 418/6 استناد دریافت کرده، و میانگین خود استنادی نیز 15/0 خود استنادی به ازای هر مدرک بوده است. هم چنین مطالعه استنادکنندگان به مقالات پژوهشگران کشور نشان می دهد که در مجموع 183760 پژوهشگر در قالب 88266 مقاله، 124882 بار به تولیدات پژوهشگران ایران استناد کرده اند. بیشترین استنادهای دریافتی از سوی پژوهشگران کشورهای چین، هندوستان، آمریکا، اسپانیا و ترکیه بوده است. مطالعه نقش دانشگاه های کشور در تولیدات علمی حوزه شیمی نشان می دهد که دانشگاه آزاد اسلامی بیشترین تعداد تولیدات این حوزه را به خود اختصاص داده و دانشگاه رازی کرمانشاه نیز از بیشترین اثرگذاری برخوردار بوده است. از میان شاخه های گوناگون شیمی، شاخه شیمی چند رشته ای با تعداد 6462 مدرک (866/29 درصد) بیشترین سهم و شاخه شیمی کاربردی با 1533 مدرک (085/7 درصد) کمترین سهم را در تولیدات علمی پایگاه وب علوم داشته اند. نتیجه گیری: نتایج مربوط به همکاری های علمی پژوهشگران کشور نشان می دهد که پژوهشگران حوزه شیمی با پژوهشگرانی از 81 کشور دنیا مشارکت علمی داشته اند که بیشترین میزان مشارکت با پژوهشگران کشورهای کشورهای ایالات متحده، آلمان، انگلستان بوده است. هم چنین پژوهشگران حوزه شیمی کشور تولیدات علمی خود را در 452 نشریه مختلف نمایه شده در پایگاه های مختلف مؤسسه تامسون رویترز منتشر کرده اند.

هدف: تعیین عوامل موثر بر ارتقای کیفی تولید علم و پژوهش در دانشگاه های آزاد کرمانشاه و سنندج بود. روش پژوهش : این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده ها پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق 298 نفرشامل کلیه اعضای هیات علمی، پژوهشگران و مدیران پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی  واحد سنندج و کرمانشاه بودند. که 222نفر نمونه به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته در مقیاس ده درجه ای لیکرت استفاده شده است. پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 0.878 برآورد شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از آزمون های آمار توصیفی و برای تحلیل فرضیه های پژوهش از آمار استنباطی همانند آزمون تی  و فریدمن استفاده شده است. یافته ها: از دیدگاه پژوهشگران و اعضای هیئت علمی  به ترتیب مولفه های منابع مالی با میانگین87/8 ، آموزش با میانگین64/8 ، فرهنگ سازمانی دانشگاه با میانگین 39/8 ، منابع انسانی متخصص با میانگین10/8 و مدیریت با میانگین20/8 بر ارتقای کیفی پژوهش در دانشگاه تاثیر دارند. نتیجه گیری : در این میان عواملی همچون ارزیابی کیفیت دانش آموختگان از طریق اخذ نظر سازمان های ذی نفع، کارفرمایان و سایر سازمان ها و شرکت ها،  انتخاب پژوهشگران علاقمند و با استعداد جهت تشویق دانشجویان،  ایجاد زیر ساخت فناوری اطلاعات در جهت سهولت در دستیابی به اطلاعات علمی و فنی در سطح جهان،  برنامه مشخصی به منظور خودگردان کردن بخش هایی از دانشگاه با هدف استقلال مالی و   افزایش درآمدها و تمرکز زدایی مدیریت مالی در صدر گویه های مربوط به عوامل مذکور قرار گرفتند.

در این مقاله به منظور ارزیابی توان نوآوری و جذابیت بازار فناوری نانو در کشورهای مختلف، اختراعات ثبت شده در حوزه فناوری نانو با استفاده از پایگاه داده QPAT در بازه زمانی 2001- 2007 مورد بررسی می شوند. در مرحله اول، تعداد اختراعات ثبت شده کشورهای مختلف در دفاتر ثبتی امریکا، اتحادیه اروپا و سازمان جهانی مالکیت فکری (WPO)تجزیه و تحلیل می شوند و سهم و جایگاه هریک از کشورها در این زمینه تعیین می شود. همچنین، رابطه بین تولید علم و فناوری و موقعیت کشورهای مختلف در این دو شاخص مطالعه می شود. مطابق این بررسی، تنها توانمندی علمی برای رشد و توسعه فناوری کافی نیست و توسعه زیرساخت های مالکیت فکری در این زمینه ضروری است. در مرحله دوم، شمار اختراعات ثبت شده در هریک از کشورهای موجود در پایگاهQPAT ،به عنوان معیاری از قدرت فناوری و جذابیت بازار داخلی تجزیه و تحلیل آماری می شود و بر اساس آن، کشورهای مورد نظر رده بندی می شوند. همچنین، رابطه بین شاخص توانمندی نوآوری و توان تجاری سازی و جذابیت بازار نیز  بررسی خواهد شد.  

امروزه از رویکرد نظام ملی نوآوری (NIS)، جایگاه علم و دانش به طور عام و نقش علوم مهندسی و فناوری به طور خاص در توسعه و سرآمدی ملی، حیاتی و بارز است. برای ارتقای فعالیت های پژوهشی و تولید علم از یک سو باید راهبردهای اثربخش براساس شرایط و عوامل درونی و بیرونی، طراحی و پیاده سازی شود. از سوی دیگر، تحقق و توسعه راهبردها و کارامدی آن ها در صحنه عمل، بدون ارزیابی مستمر و بدون مداخله نظام مند و آگاهانه، امکان پذیر نمی باشد. اجرا و ارزیابی بخش هایی از فرایند برنامه ریزی هستند که هر چه اجرا و پیامدهای آن با دقت ارزیابی گردد به همان نسبت، یادگیری برای تصمیم سازی، توسعه اقدامات اصلاحی و حرکت آگاهانه، افزایش می یابد. در این مقاله، راهبردهای اصلی پژوهش و تولید علم در علوم مهندسی و فناوری بر مبنای الگوی عمومی مدیریت راهبردی با تکیه بر پیمایش از طریق مبانی راهبردها و سنجش معیارهای اصلی، تحلیل شده است. بر پایه نتایج این پژوهش، وضعیت راهبردهای تولید علم در علوم مهندسی و فناوری در حد متوسط ارزیابی شده است. از این رو، ارتقای وضعیت راهبردهای پژوهش و تولید علم نیازمند حرکت نظام مند و متعهدانه برای مدیریت، ایجاد ساختارها و شرایط عملیاتی مؤثر، ترویج راهبردها و اختصاص منابع، امکانات و اعتبارات مناسب و مکفی است.

مقدمه: بررسی پایگاه استنادی اسکوپوس نشان می دهد که میزان بروندادهای پژوهشی علوم پزشکی کشور در سال های اخیر از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است. از سوی دیگر مقاله های پراستناد پژوهشگران، موسسات و کشورها می تواند جهت مطالعه اثرگذاری و کیفیت فعالیت های پژوهشی مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین پژوهش حاضر در راستای بررسی کیفیت تولیدات علمی حوزه علوم پزشکی کشور، به مطالعه مقاله های پراستناد پژوهشگران ایرانی در مقایسه با سایر کشورهای برتر جهان می پردازد. روش کار: این پژوهش با استفاده از شاخص های علم سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش از تعداد 45065 مقاله علوم پزشکی کشور نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس طی سال های 2010 تا 2014 تشکیل شده است. سهم پژوهشگران و دانشگاه های ایرانی در صدک، دهک و چارک اول پراستنادترین مقاله های جهانی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که در بازه زمانی پنج ساله مورد بررسی، 35/0 درصد از کل تولیدات کشور جزء صدک اول، 9/4 درصد جزء دهک اول و 39/17 درصد نیز جزء چارک اول پراستنادترین مقاله های علوم پزشکی جهان قرار داشته اند. این تعداد مقاله، ایران را در رتبه 25 در صدک اول و رتبه 24 در دهک و چارک اول پراستنادترین مقاله های علوم پزشکی در میان 25 کشور پرتولید جهان قرار می دهد. اگرچه درصد مقاله های پراستناد به کل تولیدات علمی ایران در مقایسه با سایر کشورهای برتر جهانی در جایگاه پایین تری قرار دارد، اما بیشترین میزان رشد در صدک، دهک و چارک اول مقاله های پراستناد در میان 25 کشور برتر جهان در سال 2014 نسبت به سال 2010 به جمهوری اسلامی ایران تعلق داشته است. نتیجه گیری: در کنار افزایش تعداد مقاله های بین المللی علوم پزشکی کشور در بازه زمانی مورد بررسی، کیفیت این تولیدات از نظر تعداد مقاله های پراستناد نیز با افزایش همراه بوده است.

توانمندی کشورها براساس میزان تولید علم و تکنولوژی مدرن در آنها، مورد سنجش قرار می گیرد. به منظور تامین رفاه و امنیت برای کشور و مردم، ما نیز باید مبادرت به تولید علم و تکنولوژی پیشرفته ایرانی نموده و تولید ملی خود را براساس تکنولوژی بومی انجام دهیم. لازمه این کار، داشتن یک برنامه توسعه بلندمدت با اهداف روشن و معین و زیربرنامه های کوچک برای بررسی و کنترل آن می باشد. اعتقاد و باور همه مسئولین به برنامه و اجرای آن و ثبات در کشور، شروط لازم برای تحقق برنامه می باشد. تا تحقق اجماع عمومی برای تدوین برنامه توسعه ای موردنظر و مهیا شدن شرایط برای اجرای آن، لازم است برای از دست ندادن فرصت، از توجه به تولید ملی به عنوان انگیزه ای قوی برای تولید علم و تکنولوژی ملی استفاده شود. در این نوشتار جند روش تجربه شده در سایر کشورهای در حال توسعه مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است.

شناخت آسیب ها و چالش های تولید علم یکی از مهم ترین ابزار ها در تدوین استراژی ها و سیاست گذرای علم و فنّاوری کشور است. توجه به این موضوع در دانشگاه ها به دلیل نقشی که در پاسخ به تغییرات و نیاز های جامعه، بهبود کیفیت آموزش، ارتقاء جایگاه دانشگاه، افزایش درآمد و توسعه ارتباطات علمی دارند، اهمیت بالایی دارد. بررسی پیشینه آسیب های تولید علم در دانشگاه های کشور بیانگر آن است که تاکنون مطالعات زیادی در این عرصه انجام گرفته لیکن در ارتباط با عوامل بازدارنده آسیب ها، مطالعه مستقلی صورت نگرفته است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و نشانگر های بازدارنده آسیب های تولید علم در دانشگاه آزاد اسلامی با روش آمیخته «کمی و کیفی» انجام شده است. در بخش کیفی، داده ها با استفاده از مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته جمع آوری شده و با روش تحلیل محتوای استقرایی با استفاده از کدگذاری در سه سطح باز، محوری و انتخابی تحلیل شده اند. در بخش کمی تحقیق نیز داده ها با استفاده از نرم افزار Smart PLS و در قالب روش مدل سازی معادلات ساختاری (تحلیل عاملی) تحلیل گردیده اند. بر اساس نتایج به دست آمده مؤلفه های آمایش علم و فنّاوری، توانمندسازی پژوهشگران، حاکمیت تفکر سیستمی، ارتقاء فرهنگ تولید علم و نظارت و ارزیابی نظام مند از ابعاد و نشانگر های بازدارنده آسیب های تولید علم دانشگاه آزاد اسلامی می باشند. 

هدف این تحقیق تحلیل عوامل بازدارنده جنبش نرم افزاری در نظام آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران بود که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 124 نفر تعیین و از طریق نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان داد که از مجموع سازه های بازدارنده، به ترتیب «مصرف نامناسب بودجه تحقیقاتی در دانشگاه»، «تأکید نشدن بر موضوع آموزش مطالب به صورت عملی و تجربی» و «نبود ساماندهی و جهت دهی تلاشهای پژوهشی محققان دانشگاهی در راستای حل مسائل کشور» در بالاترین اولویتها قرار دارند. همچنین، بر اساس نتایج تحلیل عاملی، شش عامل محدودیتهای زیرساختی نهاده ای، مشکلات ارتباطی و اطلاعاتی، ضعف در فناوری اطلاعات و ارتباطات، تنگناهای فرصتهای مبادله علمی، تنگناهای نهادی مدیریتی و مسائل انگیزشی در مجموع حدود 971/63 درصد از واریانس کل سازه های بازدارنده را تبیین کردند.