مطالب مرتبط با کلیدواژه

واگرایی


۲۱.

عوامل سبب ساز واگرایی در روابط ایران و عربستان با تأکید بر فاجعه منا

کلیدواژه‌ها: ایران واگرایی عربستان فاجعه منا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی سیاست خارجی ایران مسایل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مسایل منطقه ای
تعداد بازدید : ۱۳۵۱ تعداد دانلود : ۸۸۳
پژوهش حاضر تحت عنوان« عوامل سبب ساز واگرایی در روابط ایران و عربستان با تأکید بر فاجعه منا» میباشد که به صورت توصیفی – تحلیلی پس از بررسی عوامل واگرایی در روابط ایران و عربستان به تبیین فاجعه مصیبت بار منا می پردازد. چرا که ایران با توجه به موقعیت حساس ژئوپلیتیکی خود و داعیه های ایدئولوژیکی برآمده از انقلاب و رهبری جهان شیعه و ام القری سیاسی بودن، و عربستان به دلیل وجود اماکن مقدسه در سرزمین خود و ام القری معنوی بودن جهان اسلام، از جمله کشورهایی هستند که می توانند در کانون رهبری این منطقه قرار گیرند. اما وجود اختلاف ها و دیدگاههای متعارض میان این دو کشور می تواند سبب ساز واگرایی در روابط ایران و عربستان گردد. فرض این پژوهش بر این پایه استوار است که وجود پاره ای شکاف های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ... درون کشورهای ایران و عربستان سبب واگرایی میان این دو کشور میباشد. اما یافته ها حاکی از آن است که وجود عواملی همچون: تعارضات ایدئولوژیک – فرهنگی، رقابت بر سر رهبری جهان اسلام، برداشت های متفاوت از حاکمیت دین، قدرت و عدالت و ... سبب ساز واگرایی میان دو کشور ایران و عربستان شد و در نتیجه منجر به فاجعه مصیبت بار منا گردیده است.
۲۲.

طرح سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی

کلیدواژه‌ها: همگرایی واگرایی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران منطقه آسیای مرکزی نظریه کارکردگرایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی سیاست خارجی ایران مسایل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز (اوراسیا)
تعداد بازدید : ۲۵۷۶ تعداد دانلود : ۱۹۰۳
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پیدایش جمهوری های تازه استقلال یافته، عمدتاَ بی ثبات و کانون بحران در منطقه آسیای مرکزی فرصت ها و چالش هایی برای جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان کشوری هم مرز با این منطقه و هم چنین کشوری که خود را شاید نقطه کانونی منطقه می دانست و قائل به ایران فرهنگی بزرگ بود (هم جورای جغرافیایی و اشتراکات فرهنگی و تاریخی) به وجود آورد. رویکرد دولت-های جمهوری اسلامی ایران در هر دوره ای نسبت به این منطقه تا حدودی متفاوت بوده است که شناخت آن ها برای تجزیه و تحلیل و طرح یک سیاست خارجی مناسب و واقع گرایانه و عملیاتی در قبال این منطقه ضروری می نماید. در این مقاله، نخست به پیشینه و تاریخ روابط ایران و کشورهای این منطقه و سپس به بررسی و ارائه یک تقسیم بندی از روابط و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال این منطقه خواهیم پرداخت تا دریچه ای برای شناخت فرصت ها و چالش های حضور در این منطقه باز گردد و بر آن اساس طرحی برای سیاست خارجی مناسب، عملگرایانه و عقلانیت محور مبتنی بر نظریه کارکردگرایی ارائه می شود. سؤال اصلی مقاله این است که مناسب ترین راهکار برای تأمین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با منطقه آسیای مرکزی کدام است؛ فرضیه اصلی این است که چنان چه جمهوری اسلامی ایران در وهله ی اول بتواند مناسبات فرهنگی و اقتصادی خود را با این منطقه گسترش دهد می تواند به لحاظ سیاسی و امنیتی نیز از این منطقه بهره ببرد.
۲۳.

سامانه منطقه ای اکو: متحدان تاکتیکی و مصلحت گرا یا رقبای استراتژیک و منفعت گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن منطقه گرایی واگرایی همگرایی منطقه ای اکو

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اصول روابط بین الملل مفاهیم پایه ای روابط بین الملل همگرایی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اصول روابط بین الملل مفاهیم پایه ای روابط بین الملل رژیمهای بین المللی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی سازمان های بین المللی
تعداد بازدید : ۲۲۲۳ تعداد دانلود : ۲۶۰۸
سازمان همکاری اقتصادی (اکو) به عنوان یک سازمان منطقه ایِ برآمده از کالبد نظام نوین دانایی، با گذشت نزدیک به سه دهه از زمان تأسیس، در معرض موانع و چالش هایی در روند همگرایی بوده است. بر این اساس، پرسش اصلی مقاله این است که دلایل عدم همگرایی بین کشور های عضو اکو چیست؟ چالش های ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی، هنجاری- ادراکی و جغرافیایی به عنوان مهم ترین موانع در روند همگرایی سازمان اکو تلقی می شود. همچنین، نبود منطق تناسب کارکردی، هنجاری و رویه ای، حاکمیت رویکرد رقابت محور و انتزاع گرا و نگاه تاکتیکی و ابزاری به این سازمان از سوی کشور های عضو، فرضیه های پژوهش را تشکیل می دهند. این پژوهش با کاربست نظریه منطقه گرایی نوین و همگرایی و روش شناسی مقایسه ای، به آزمون فرضیه می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که به دلیل درک متمایز دولت های عضو از امنیت و تهدید، تفاوت سطوح توسعه، تحولات جاری سیاست در سطح منطقه و بین الملل، اعضای سازمان اکو بیش از پیوند های درون سازمانی، به تعقیب اتحادهای برون سازمانی می پردازند که متعاقب آن، همگرایی در سطح سازمان را با چالش های بسیاری مواجه کرده است.
۲۴.

معضل ناامنی و واگرایی در منطقه خلیج فارس: راه کارهای نظری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: همگرایی امنیت خلیج فارس واگرایی سلسه مراتب نیازهای مازلو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۲ تعداد دانلود : ۵۱۴
خلیج فارس از جمله مناطق مهم و استراتژیک جهان به شمار می آید. این منطقه به دلیل شرایط استراتژیک و ژئواکونومیکی خاص خود از اهمیت ویژه ای در مسائل منطقه و جهان برخوردار است. این موقعیت استراتژیکی ممتاز موجب شده است که خلیج فارس از دیرباز شاهد چالش قدرت و رقابت مداوم قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای باشد. در این میان از عوامل مهم و تاثیرگذار مسئله امنیت، ثبات و آرامش منطقه است. بر این اساس، هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی عوامل واگرایی و ناامنی در خلیج فارس و تعیین سطح نیازهای منطقه با توجه به سلسله مراتب نیازهای مازلو و متناسب با آن تعیین الگوی امنیتی مناسب منطقه است. در این راستا عوامل ناامنی در خلیج فارس و الگوی امنیتی متناسب با آن به عنوان سئوال اصلی مطرح می شوند و لذا این فرض را مطرح می نماید که عوامل واگرایی ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی، ژئوکالچری و سیستمی، در قالب حاکم بودن پاردایم واقع گرایی بر منطقه خلیج فارس موجب شده اند که سیستم خلیج فارس در سطح نیازهای زیستی – امنیتی قرارگیرد و در نتیجه برای تامین امنیت ابتدا باید در جهت حاکم کردن پارادیم نئولیبرال، همگرایی را در سطح منطقه ایجاد نموده و در نهایت الگوی امنیت خودساخته، امنیت را در خلیج فارس برقرار نماید. بنابراین پژوهش حاضر ضمن تبیین مفهوم امنیت، سلسله مراتب نیازهای مازلو و تطبیق آن با الگوی امنیتی واحدها، عوامل واگرایی و ناامنی خلیج فارس و راهکارهای مناسب جهت طراحی الگوی امنیتی مناسب منطقه ترسیم می شود
۲۵.

تحلیل رویکرد دولت نهم و دهم نسبت به جهانی شدن فرهنگ با استفاده از نظریه آشوب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عدالت نظریه آشوب واگرایی جهانی شدن فرهنگ روزنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۸ تعداد دانلود : ۴۵۲
جهانی شدن فرهنگ که ازسوی اندیشمندان و تحلیل گران علوم اجتماعی به عنوان پارادایم اصلی انتهای قرن بیستم و ابتدای قرن بیست ویکم مطرح است، از جنبه های گوناگون موردبررسی قرارگرفته است. دریکسوعده ای با خوش بینی محض به آن نگاهی پروسه محورانه دارند که از ابتدای زندگی بشریت مطرح بوده و امروزه به واسطه ی مطرح شدن انقلاب انفورماتیک بیش ازپیش مطرح شده است؛ ازاین رو سرانجام آن را گسترش رفاه، پیشرفت، صلح، دموکراسی برای همگان می دانند. اما عده ای دیگر با تاکید بر گسترش روزافزون فقر، درگیری ها، انواع تبعیض ها و رشد جریان های افراطی در دوران حاکم شدن عقل گرایی و دموکراسی محوری، نگرشی پروژه محور و بدبینی به این جریان دارند. سوال اصلی که در اینجا مطرح می گردد این است که رویکرد دولت احمدی نژاد نسبت به جهانی شدن فرهنگ چه بود و چه عواملی در بروز این رویکرد موثر بودند؟ برای این منظور از چارچوب نظری آشوب و روش توصیفی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد تفسیر دولت احمدی نژاد از نظام بین الملل، حرکت آن به سوی آشوب و بی نظمی است و این مساله بیش از هر چیز به جهانی شدن فرهنگ بازمی گردد. لذا باید این روند را متوقف ساخت.
۲۶.

روابط ایران و روسیه، همگرایی یا واگرایی؟(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: همگرایی ایران روسیه واگرایی نظام بین المللی و منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۷ تعداد دانلود : ۸۰۸
روسیه و ایران یکی از تباری اروپایی و نژادی اسلاو و دیگری از تباری آسیایی و نژادی غیراسلاو هستند. متناسب با نوع برداشت از ظرفیت ها و توانایی های خود، به ایفای نقش در نظم سازی های منطقه ای و بین المللی می پردازند. تغییرهای ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک و تفاوت رویکردهای اعلامی و اعمالی، تغییرهای تاریخ سازی را در عرصه های تقابل یا تعامل میان دو کشور ایجاد کرده، به گونه ای که چگونگی و چرایی ناپایداری این رابطه را، در مقام پرسش این پژوهش نشانده است. در بیان چگونگی شکنندگی رابطه بین ایران و روسیه، باید به تفاوت سطح و تقابل ادراک دو کشور اشاره کرد؛ بدین معنا که نگاه روسیه به ایران، تاکتیکی و ابزاری و در سطح مسایل منطقه ای و دوجانبه است، درحالی که نگاه ایران به روسیه، آرمانی و مبتنی بر عقلانیت ایدئولوژیک و در سطح مسایل کلان است. اما در پاسخ به چرایی موضوع، باید به برتری نگاه ژئوپلیتیک بر ژئواکونومیک اشاره کرد. بدین ترتیب که، ماهیت سیاسی روابط ایران و روسیه، بر ماهیت اقتصادی آن سایه افکنده است.
۲۷.

روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، بسترهای همگرایی و زمینه های واگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: همگرایی امنیت سیاست خارجی واگرایی قفقاز جنوبی همکاری های اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱۱ تعداد دانلود : ۶۰۷
از زمان فروپاشی اتحاد شوروی و اعلام استقلال جمهوری آذربایجان، روابط تهران– باکو به طور معمول در سطح مطلوبی قرار نداشته، و با فراز و نشیب هایی در دو دهه اخیر همراه بوده است. عواملی مانند برخورداری از پیوند های تاریخی و فرهنگی و وجود ظرفیت های موجود برای همکاری های اقتصادی به عنوان محرکی برای گسترش روابط دو طرف به حساب می آید. اما در عین حال این روابط با موانع و عوامل بازدارنده ای مانند ادامه اختلاف ها در مورد رژیم حقوقی دریای خزر، روابط با رژیم اسراییل و آمریکا و پیوستن به ناتو از طرف جمهوری آذربایجان رو به رو است. بنابراین با وجود برخی فرصت ها برای ارتقای سطح روابط دو کشور، درعمل عوامل چالش زا محدودیت فراروی روابط تهران و باکو را افزایش داده است. این نوشتار با اشاره ای کوتاه به پیشینه روابط ایران و جمهوری آذربایجان، بسترهای همگرایی و زمینه های واگرایی روابط بین دو کشور را مورد بررسی قرار می دهد.
۲۸.

بررسی عوامل منازعه و همکاری در منطقه ژئوپلیتیکی خزر (پتانسیل های همگرایی و واگرایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: همگرایی رقابت ژئوپلیتیک واگرایی منطقه خزر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۳ تعداد دانلود : ۵۲۸
تغییر جغرافیای سیاسی منطقه خزر به سبب استقلال کشورهای اتحاد شوروی در سال 1991، تغییراتی را در وضعیت ژئوپلیتیکی آن ایجاد کرده است. سیاست های ایران و روسیه با هدف حفظ و گسترش جایگاه برترشان در منطقه و عملکرد کشورهای آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان در راستای پیشرفت در عرصه های اقتصادی و گسترش توان سیاسی، با هدف کاهش وابستگی ها، فضای رقابتی و تقابلی را در خزر به وجود آورده است. نگاهی به روند گفت وگوها و روابط کشورهای ساحلی خزر این مطلب را تأیید می کند که این روابط، تاکنون نتوانسته است سطح مطلوبی از همگرایی را در منطقه به وجودآورد. سؤال های این نوشتار این است که عوامل موجد منازعه و همکاری در منطقه خزر کدام اند؟ و فضای حاکم بر روابط در منطقه خزر به چه سمتی در حرکت است؟ این نوشتار با استفاده از روش کتابخانه ای و میدانی و رویکرد توصیفی – تحلیلی، به دنبال دستیابی به پاسخ این سؤال ها است. نتایج، نمایانگر تأثیر دو گروه از عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی در شکل گیری منازعه و همکاری در منطقه خزر است که از میان تمامی آنها برتری با عوامل موجد منازعه است. عواملی که روابط کشورهای ساحلی خزر را هرچه بیشتر به سوی واگرایی سوق می دهد.
۲۹.

بررسی تأثیر رقابت روسیه و آمریکا بر روند همگرایی و واگرایی منطقه ای آسیای مرکزی (سال های 2001 تا 2008)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: همگرایی آمریکا رقابت روسیه آسیای مرکزی واگرایی نظریه کانتوری و اشپیگل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۴ تعداد دانلود : ۶۱۵
فروپاشی اتحاد شوروی تأثیرهای پیش بینی نشده ای را بر اوضاع سیاسی جهان برجای گذاشت؛ به ویژه بر آسیای مرکزی از جمله فعال شدن قدرت های منطقه ای و جهانی که تا آن زمان به دلیل حضور مؤثر اتحاد شوروی نمی توانستند نقش اساسی دراین منطقه بازی کنند. با این شرایط زمینه برای حضور قدرت هایی چون آمریکا و روسیه (قدرت های مداخله گر نظام بین الملل) برای نفوذ هرچه بیشتر در آسیای مرکزی فراهم شد. پس از 11 سپتامبر 2001، ایالات متحده آمریکا با پیروی از راهبرد اقدام پیشگیرانه بر محور مبارزه علیه تروریسم و تحدید تسلیحات کشتار جمعی، زمینه را برای نفوذ مستقیم در منطقه آسیای مرکزی فراهم کرد؛ از سوی دیگر روسیه که نگران به خطر افتادن موقعیت نسبی خود در منطقه بود؛ پس از دوره ای کوتاه به همکاری با آمریکا در قالب مبارزه با تروریسم، به مقابله با یک جانبه گرایی آن در حوزه نفوذ سنتی خود پرداخت. بنابراین، نگارندگان به دنبال آنند که آثار رقابت روسیه و آمریکا را بعد از 11 سپتامبر 2001 بر روند همگرایی و واگرایی منطقه ای آسیای مرکزی با بهره گیری از نظریه کانتوری و اشپیگل بررسی کنند. بر این اساس فرضیه نوشتار آن است که رقابت دوقدرت در منطقه، گرایش کشورهای منطقه به یکی از دوقدرت را با هدف برطرف کردن مشکلات سبب شده و زمینه همگرایی منطقه ای در قالب «نومنطقه گرایی» را فراهم کرده است.
۳۰.

نقش برجام در تشدید واگرایی بین ایران و عربستان

تعداد بازدید : ۱۵۲۲ تعداد دانلود : ۸۲۵
آنچه به عنوان توافق هسته ای بین ایران و کشورهای غربی بعد از سال ها مذاکره و تلاش دیپلماتیک، منعقد شد تأثیری مستقیم بر روابط ایران و عربستان گذاشته است. هرچند این دو کشور در برهه قبل از انقلاب و متأثر از سیاست دوستونی آمریکا، یک رابطه مساعد و همگرا داشتند اما بعد از انقلاب اسلامی با اقدامات عربستان نظیر حمایت عربستان از عراق در جنگ تحمیلی و کشتار حجاج ایرانی در سال 1366 روابط دو طرف به سمت واگرایی پیش رفت؛ بنابراین آنچه به عنوان واگرایی بعد از انقلاب شکل گرفته بود با به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته ای وارد مرحله نوینی شد. در این پژوهش و در چارچوب نظریه رئالیسم تهاجمی که هدف مطلوب کشورها در نظام آنارشیک را رسیدن به هژمون می داند که به تبع این امر دولت ها به دنبال افزایش قدرت نسبی خود و کاهش قدرت رقبایشان خواهند بود، به این پرسش می پردازیم که برجام چگونه باعث واگرایی بین ایران و عربستان شده است؟ پاسخ به این پرسش به عنوان فرضیه عبارت است از: از آنجایی که برجام باعث افزایش نفوذ و تقویت جایگاه منطقه ای ایران شده، لذا باعث تشدید رقابت و تنش و در نتیجه واگرایی بین این کشور و عربستان به عنوان داعیه دار برتری در منطقه و جهان اسلام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که واگرایی بین ایران و عربستان به تقویت اقتصاد و مواضع سیاسی ایران به عنوان بازیگر محوری در معادلات منطقه به شکل بی سابقه ای تشدید شده است.
۳۱.

تأثیر اختلافات کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر جایگاه این اتحادیه در نظام جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: منطقه گرایی واگرایی اتحادیه اروپا نظام جهانی معاهده لیسبون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۳ تعداد دانلود : ۳۸۱
اتحادیه اروپا یکی از مهمترین و منسجم ترین اتحادهای متشکل از دولت ها در ابعاد سیاسی اقتصادی است که پس از جنگ جهانی دوم گام های زیادی در جهت همگرایی و هماهنگی بیشتر و همچنین گسترش قلمرو خود برداشته است. اگرچه این اتحادیه مفهوم و برداشت جدیدی از همکاری و همگرایی میان دولت ها را وارد ادبیات روابط بین الملل نمود، ولی به واقع برای فهم جایگاه آن در نظام جهانی باید با تامل بیشتری نگریست. دو هدف عمده در این پژوهش دنبال شده است: نخست اختلاف نظرهای صورت گرفته میان اعضای اتحادیه اروپا چه تأثیری بر وضعیت فعلی این اتحادیه در نظام جهانی داشته است؟ و دوم، بررسی تداوم اختلاف نظر و تعارض دیدگاه ها میان اعضاء چه اثری بر آینده راهبردی و جایگاه اتحادیه اروپا که در نظام چندقطبی برای آن متصور شده اند خواهد داشت؟ پاسخ موقت به پرسش فوق بدین گونه خواهد بود که وجود اختلاف و تعارض دیدگاه ها میان اعضای اتحادیه اروپا در مسائل مختلف داخلی و بین الملی، این اتحادیه را با عدم هویت کارکردی مواجه و به سبب آن نقش و جایگاه استراتژیک آن در آینده جهانی را با تردیدهایی روبرو ساخته و آن را در سطح یک قدرت اقتصادی باقی خواهد گذارد.
۳۲.

آینده روابط ایران و ترکیه در پرتو تحولات خاورمیانه: ادامه همکاری اقتصادی در سایه رقاب تهای سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: همگرایی ایران ترکیه خاورمیانه واگرایی روابط سیاسی - اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۹ تعداد دانلود : ۵۷۹
روابط سیاسی و اقتصادی ایران و ترکیه در یک دهه گذشته شکوفایی گسترد های یافته است. مقامات رسمی دو کشور پی شبینی کرده اند روابط اقتصادی آ نها در سال 2015 به 30 میلیارد دلار افزایش یابد. دو کشور دارای منافع سیاسی و امنیتی مشترکی هستند که در اکثر حوزه ها باعث هم گرایی آ نها شده است. البته در برخی حوزه ها رقاب تهایی وجود دارد که باعث نوعی واگرایی و حتی رقابت دو کشور گشته است. یکی از عواملی که باعث رقابت و ایجاد واگرایی در روابط دو کشور گشته، تأثیراتی است که تحولات خاورمیانه بر منافع دو کشور گذاشته و منافع دو کشور را در برخی حوز هها در مقابل هم قرار داده است. یکی از این حوز هها بحران سوریه است. در بحران سوریه ایران از دولت بشار اسد حمایت و دفاع می کند ، اما ترکیه خواهان سقوط بشار اسد است و از اپوزیسیون دولت سوریه حمایت می نماید. لذا سؤال این است که تحولات خاورمیانه چه تأثیری بر روابط ایران و ترکیه دارد؟ در این مقاله سعی می شود با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود. بررس یها حاکی از آن است که اختلاف نظر و تضاد منافع ایران و ترکیه در تحولات خاورمیانه باعث واگرایی آ نها م یشود اما پیوندها و منافع اقتصادی مشترک، مانع وارد آمدن آسیبهای جدی بر روابط دو کشور م یگردد.
۳۳.

تأملاتی در همگرایی و واگرایی با اهل کتاب در قرآن و سیره رسول خدا(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مسیحیت همگرایی یهود زرتشت اهل کتاب واگرایی صابئین رسول خدا (ص)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۱۸۳۵ تعداد دانلود : ۱۰۸۰
منطقه حجاز از دیرباز مهد حضور ادیان الهی بود و با ظهوراسلام، این دین می بایست دعوت خود را به طور همه جانبه گسترش می داد. براین اساس بدیهی بود که دعوت جدید با دشواری هایی روبه رو شود. یکی از این دشواری ها وجود پیروان سایر ادیان در شبه جزیره بود. از این رو با نزول آیاتی در خصوص اهل کتاب، رفتار پیامبر(ص) در برابر اهل کتاب روشن شد. در این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی در پی پاسخگویی به این مسئله ایم که برخورد اسلام در قالب قرآن و سنت نبوی با اهل کتاب چگونه بوده است؟ و اینکه آیا این برخوردها با همه اهل کتاب همگرا بوده است یا واگرا؛ و تحت چه شرایطی همگرایی به واگرایی تغییر جهت می داده است؟ فرض مقاله آن است که در سایه آموزه های الهی و برخورد کریمانه پیامبر(ص)، مادامی که اهل کتاب رفتارهای واگرایانه از خود نشان نمی دادند، همچون شهروندان مسلمان آزادانه می زیستند. در این میان تفاوت روشنی بین رفتارهای متقابل مسیحیان و یهودیان وجود داشته و رفتار یهودیان عمدتاً واگرایانه بوده است.
۳۴.

نقش بحران آب در سیاست خارجی کشورهای آسیای مرکزی - همگرایی یا واگرایی

نویسنده:
تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۲۸۳۷
آسیای مرکزی به عنوان منطقه ای که بحران آب در آن همواره رو به فزونی می باشد نگرانی بسیاری از صاحبنظران منطقه و جهان را به خود جلب نموده است. دلیل بغرنج بودن بحران آب در این منطقه آن است که علاوه بر پیوند آن با مسائل زیست محیطی همچون خشک شدن دریاچه آرال و اثرات مخرب آن و همچنین صدمات به بخش های مختلف مانند کشاورزی، صنعت و ... هنوز آینده این بحران و نحوه برخورد کشورهای منطقه جهت حل کردن این مشکل مشخص نیست و در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. این مقاله به دنبال آن است تا با تجزیه و تحلیل مهمترین مولفه ها و زمینه های همگرایی و واگرایی در منطقه آسیای مرکزی به این نکته برسد که در آینده، بحران آب در آسیای میانه کشورهای درگیر با آنرا را به سمت همگرایی سوق می دهد یا واگرایی. بر این اساس پرسش اصلی مقاله چنین است که نقش بحران آب در همگرایی یا واگرایی های آینده کشورهای آسیای میانه چگونه خواهد بود؟ یافته های مقاله حاکی از آن است که در آینده این تحولات کشور های منطقه با توجه به یکسری عوامل زمینه ای و زیر ساختی که غالبا ویژه آسیای مرکزی می باشند به سمت در گیری و تخاصم میل می کنند، این احتمال درگیری زمانی در منطقه برای ما آشکارتر می شود که روند همگرایی و واگرایی این منطقه را در بستر و زیر ساخت های همکاری و عدم همکاری منطقه ای بررسی کنیم. اهمیت این زیرساخت ها به گونه ای است که ممکن است در مورد مساله ای مانند بحران آب در مناطق و شرایط مختلف به راهکار های متفاوتی از تقابل تا همکاری مبدل گردد.
۳۵.

مدل سازی همگرایی قومی براساس نیازسنجی مدیران سیاسی و مطالبات شناسی اقوام (مطالعه موردی: استان کردستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قومیت مطالبات شناسی نیازسنجی واگرایی همگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۶۴۰
نیروهای همگرا و واگرا که در تعیین چگونگی و کیفیت انسجام ملی نقش عمده ای دارند، مفاهیم جدا از هم نیستند، بلکه متغیرهایی هستند که دارای پیوندی معکوس و تأثیرپذیر از هم هستند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مدل ابداعی سه منظوره، وضعیت همگرایی و واگرایی در استان کردستان را تحلیل و تجزیه می کند. ابزار پژوهش پرسشنامه است و پرسشنامه ها برای دو دسته از پاسخگویان (مدیران سیاسی و شهروندان استان کردستان) در چهار شاخص، تقسیمات کشوری، مشارکت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی طراحی شده است. براساس روش نمونه گیری هدفمند در اختیار 54 نفر از مدیران سیاسی و به روش خوشه ای در اختیار 189 نفر از شهروندان استان کردستان قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که براساس نیازسنجی مدیران سیاسی، مردم کردستان در مدل سه منظوره در مسیر همگرایی هستند. از طرفی براساس مطالبات شناسی و با توجه به مطالبات مردم کردستان در صورت پوشش و پاسخ مثبت به مطالبات، مدل سه منظوره هرچه بیشتر به سمت تعمیق همگرایی پیش خواهد رفت. از دیدگاه مدیران سیاسی، شاخص های مشارکت سیاسی در رتبه اول، اقتصادی در رتبه دوم، اجتماعی-فرهنگی در رتبه سوم و تقسیمات کشوری در رتبه چهارم قرار دارند. از دیدگاه شهروندان و مطالبات شناسی آن ها، شاخص های اقتصادی در اولویت اول، اجتماعی-فرهنگی اولویت دوم، مشارکت سیاسی اولویت سوم و تقسیمات کشوری در اولویت چهارم هستند.
۳۶.

دستوری شدگی در ترکی آذربایجانی: مطالعه ی موردی مقوله پس اضافه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پس اضافه دستوری شدگی واگرایی مقوله زدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۸ تعداد دانلود : ۳۷۱
در فرایند دستوری شدگی، گاه ممکن است یک مقوله واژگانی علاوه بر نقش دستوری جدیدی که به دست می آورد، کاربرد و نقش اولیه خود را به عنوان یک مقوله واژگانی به طور هم زمان حفظ کند. تعدادی از پس اضافه ها  در ترکی آذربایجانی وجود دارند که علاوه بر نقش دستوری پس اضافه به عنوان مقوله های واژگانی مانند اسم و صفت نیز کاربرد دارند. بر این مبنا، فرض پژوهش حاضر بر این است که ساخت این گروه از پس اضافه ها در ترکی آذربایجانی، نتیجه فرایند دستوری شدگی مقولات واژگانی است. در مقاله حاضر، این گروه از پس اضافه ها که از پیکره زبان ترکی آذربایجانی استخراج شده اند، در قالب اصول پنج گانه هاپر مورد بررسی قرار گرفته اند. با ارائه سیر تحول تدریجی برخی  از واژها و همچنین اصول دستوری شدگی، نشان داده شده است که این گروه از پس اضافه ها در نتیجه دستوری شدگی از سایر مقولات زبانی مانند اسم و صفت به وجود آمده اند. هر چند در برخی موارد، این پس اضافه ها نقش اولیه واژگانی  خود را به طور کامل از دست داده اند، اما برخی دیگر علاوه بر کسب نقش جدید به عنوان پس اضافه ها، کاربرد واژگانی اصلی خود را همچنان حفظ کرده اند. بنابراین، در بررسی این پس اضافه ها اصول واگرایی و مقوله زدایی قابلِ شناسایی است.
۳۷.

همگرایی و واگرایی فراآتلانتیکی در امنیتی سازی جمهوری اسلامی ایران؛ روندها و الگوها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آمریکا اتحادیه اروپا امنیتی سازی همگرایی واگرایی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۴۴۷
نویسندگان این مقاله با طرح این سوال که دوری و نزدیکی مواضع آمریکا و اروپا به یکدیگر در برابر جمهوری اسلامی ایران ریشه در چه مسائلی دارد، ضمن بررسی روندها و تجارب موجود، این فرضیه را مطرح کرده اند که میزان همگرایی و واگرایی آمریکا و اروپا در مورد جمهوری اسلامی ایران به موفقیت آمریکا در امنیتی سازی ایران برای اروپا بستگی دارد. به میزانی که آمریکا در این زمینه موفق شده، اروپا را بیشتر با خود همراه کرده و همگرایی آن ها در رابطه با ایران افزایش یافته است. تناسب راهبردها و سیاست های اروپا و آمریکا و همراهی رهبران آنها، میزان پذیرش مرجعیت آمریکا و مقبولیت آن نزد اروپایی ها در دوره های مختلف و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مواردی هستند که در پذیرش یا نپذیرفتن این کنش امنیتی سازی توسط اروپا و در نتیجه همگرایی یا واگرایی فراآتلانتیکی در رابطه با ایران نقش داشته اند.<br />  
۳۸.

تجزیه و تحلیل واگرایی اعتقادی و اندیشه ای در جهان اسلام در پرتو نقش آفرینی جریان تکفیری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جریان تکفیری سلفی گری وهابیت هم گرایی واگرایی جهان اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۳ تعداد دانلود : ۵۶۴
مسئله تکفیر از دیرباز یکی از محورهای اساسی تعارض و خشونت در ادیان و ملل مختلف بوده است. این موضوع در دوره حساس کنونی به یکی از مسائل مبتلابه جهان اسلام تبدیل شده و توجه به آن بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. مقاله حاضر درصدد پاسخ گویی به این پرسش اساسی است که جریان تکفیری در ایجاد واگرایی اعتقادی و اندیشه ای در جهان اسلام چه نقشی می تواند داشته باشد؟فرضیه عبارت است از اینکه جریان تکفیری با نگاه منفی به مذاهب اسلامی و به وجود آوردن مرزبندی های افراطی فرقه ای، به ایجاد و گسترش واگرایی در سطوح فکری و اعتقادی در جهان اسلام دامن می زند. آگاهی از این موضوع، امکان تبدیل این تهدید را به فرصتی برای شکل دهی به هم گرایی در جهان اسلام فراهم می آورد. بدین منظور، مقاله حاضر ضمن معرفی و تبیین جریان تکفیری (متغیر مستقل) و مسئله هم گرایی و واگرایی در جهان اسلام (متغیر وابسته) در سطح باورها و افکار، به تعارض مؤلفه ها و شاخص های جریان تکفیری با مؤلفه های هم گرایی در جهان اسلام که منجر به تأثیرگذاری و نقش آفرینی منفی این جریان در ایجاد هم گرایی جهان اسلام می شود، اشاره می نماید.یافته ها نشان داد در سطح باورها و افکار، مؤلفه های جریان تکفیری نظیر اجتهاد بی ضابطه، دوری از اندیشه ورزی نوآورانه و پویا، تکفیر مذاهب و دگراندیشان مذهبی، سطحی اندیشی و اصالت ظواهر، تعصبات کور و دگماتیسم، پیروی محض از گذشتگان و برداشت و تلقی افتراق انگیز از مفاهیم و اعتقادات دینی در تعارض با مؤلفه های فکری و اعتقادی هم گرایی در جهان اسلام نظیر اجتهاد ضابطه مند، خردگرایی، باور به تقریب مذاهب و تشکیل امت اسلامی، عمیق اندیشی و نگاه جامع به دین، انعطاف پذیری و مدارا، آینده نگری و تأکید بر اشتراکات اعتقادی و مذهبی قرار گرفته است و منجر به ایجاد واگرایی می شود.
۳۹.

نظریه گریز (تبیین واگرایی در نظامهای سیاسی – اجتماعی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گریز واگرایی نظام منطقه ای نظام سیاسی- اجتماعی مرکز - پیرامون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۴۳۸
هدف پژوهش حاضر، وضع نظریه گریز است. این نظریه، قابلیت تبیین رفتارهای نظام های منطقه ای و هرگونه نظام/سیستم/تشکل/ائتلاف اجتماعی-سیاسی و نیز پیش بینی سرانجام آنها را دارد. در خصوص نظام های منطقه ای به عنوان ائتلاف های جغرافیایی، هدف نظریه گریز تبیین فرایند شکل گیری چالش های واگرایی در این نوع نظام ها است. این نظریه با معرفی مفروضات منطقی، الزامات و مقتضیات گریز یک عضو از ائتلاف های منطقه ای را شناسایی کرده است و با معرفی اصول، مفروضات بنیادی، شاخص ها و عوامل، مقیاس تحلیل و حوزه ها، چارچوبی نظری برای مطالعه، فهم و پیش بینی کنش ها و وضعیت آینده نظام های منطقه ای ارائه داده است. به دیگر سخن، نظریه گریز به این پرسش های بنیادی پاسخ داده است؛ چرا و چگونه در یک نظام منطقه ای، گسست به وجود می آید؟ با مطالعه رفتار نظام های منطقه ای، چگونه می توان به پیش بینی نوع و نحوه رفتار آن ها در آینده دست یافت؟ برخورداری از چه شاخص ها، وضعیت و عرصه هایی می تواند بسترهای گسست و جدایی یک یا چند عضو از یک نظام منطقه ای را محقق سازد؟ چه نمونه های تاریخی را در راستای نظریه گریز می توان به عنوان شاهد ذکر کرد؟ در نظام های منطقه ای موجود، چه پیش بینی هایی را می توان درباره آینده این نظام ها به​دست داد؟ نظریه گریز با مقیاس تحلیلی میان فردی تا جهانی، می تواند نوع و نحوه گسست در تشکل ها، نهادها و سیستم های اجتماعی-سیاسی را تبیین و رفتارهای احتمالی آن در آینده را پیش بینی کند.
۴۰.

پیامدهای امنیتی ناموزونی توسعه منطقه ای در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ناموزونی توسعه منطقه ای مهاجرت حاشیه نشینی واگرایی امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۴۲۲
بر اساس یافته های این مقاله، تداوم ناموزونی توسعه مناطق مختلف کشور به مسائلی مانند ادامه مهاجرت از مناطق کمترتوسعه یافته به مناطق برخوردار، بی تعادلی در استقرار جمعیت، شکل گیری پدیده ابَرتراکم جمعیتی در مناطق برخوردار، گسترش حاشیه نشینی در کنار شهرهای بزرگ، افزایش خطر پذیری مراکز زیست، تنش در بهره برداری از منابع زیست محیطی منجر می شود؛ که این موارد در میان مدت و درازمدت باعث تهدید یکپارچگی و انسجام اجتماعی، شکنندگی اقتصاد ملی واگرایی هایی سیاسی می شوند و امنیت ملی را به مخاطره می اندازند.