مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی

غیراثربخش بودن آموزش ها یکی از عمده ترین نقدهایی است که توجه بسیاری از منتقدان آموزش عالی را به خود جلب کرده است. یادگیری زائد مفهومی است که می تواند فصل جدیدی در پژوهش های تعلیم و تربیت باز نماید. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل این مفهوم و راهکارهای کاهش آن در نظام آموزش عالی ایران است. در پژوهش حاضر با هدف دست یابی به اجماع نظر متخصصان، از روش دلفی در سه مرحله استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را متخصصان و صاحب نظران برنامه درسی و آموزش عالی تشکیل می دهند. نمونه آماری این پژوهش مشتمل بر چهل نفر متخصص بود که به روش گلوله برفی شناسایی شدند و در نهایت سی نفر به همکاری پاسخ مثبت دادند. تحلیل نهایی در بررسی این مفهوم با استفاده از نرم افزارهای (SPSS) و (NVivo) نشان داد که یادگیری زائد عبارت است از غیرکاربردی بودن درس ها، نامتناسب بودن محتوا و برنامه درسی ناکارآمد. همچنین توانمندسازی اعضای هیأت علمی، تأکید بر یادگیری مادام العمر، آزادی آکادمیک، بازنگری و ارزیابی مستمر برنامه های درسی نیز به عنوان مهم ترین راهکارهای کاهش یادگیری زائد ارائه شده است. 

این مطالعه با هدف بررسی تغییرناپذیری اندازه گیری و ساختاری شش سازه عملکرد ریاضی، نگرش به ریاضی، توانایی های اولیه ریاضی، مشارکت والدین، منابع آموزشی درون خانه و وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده مطالعه تیمز 2011 در قالب یک مدل نظری انجام گرفت. شرکت کنندگان این مطالعه 5760 نفر از دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی بودند که در سال 2011 در مطالعه بین المللی تیمز شرکت کرده بودند. نتایج نشان داد در گروه پسران، ارتباط بین متغیرهای مشاهده شده با متغیرهای نهفته برازش بهتری دارد. در قدرت روابط علت و معلولی نیز گروه پسران در اکثر موارد برازش بهتری را نسبت به گروه دختران از خود نشان دادند. در گروه پسران، نشانگر ها پایایی بیشتری نسبت به گروه دختران داشتند. در ضرایب رگرسیون نیز به جز پیش بینی توانایی اولیه ریاضی توسط منابع آموزشی درون خانه و پیش بینی نگرش به ریاضی توسط مشارکت والدین، در سایر موارد دقت روابط در گروه پسران بیشتر از گروه دختران بود. در پاسخ گویی به همه سؤال ها، دختران با سوگیری سیستماتیک بیشتری نسبت به پسران عمل کرده اند. در نتیجه می توان گفت عملکرد ریاضی و متغیرهای تأثیرگذار بر آن، در دو گروه پسران و دختران معانی مختلفی داشته و با دقت های متفاوتی اندازه گیری شده است. 

کیفیت نظام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، از مهم ترین ویژگی هایی است که در تعالی یا تباهی فرد و جامعه تأثیرگذار است. نگرش مثبت یا منفی عوامل انسانی تأثیرگذار بر فرایند یاددهی - یادگیری، می تواند نقش تعیین کننده ای در کیفیت اجرای آن داشته باشد. پژوهش حاضر، با هدف بازنمایی ادراکات معلمان در خصوص آسیب های اجرای طرح ارزشیابی توصیفی به انجام رسید. سعی گردید تا با استفاده از رویکرد تفسیرگرایانه به بازسازی معنایی ادراک معلمان از آسیب های احتمالی برنامه ارزشیابی توصیفی پرداخته و نشان داده شود که این مشارکت کنندگان، چه درک و ارزیابی، نسبت به آسیب های احتمالی دارند. به منظور گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد. با استفاده از نمونه گیری هدفمند و راهبرد زنجیره ای، پس از 23 مصاحبه، اشباع داده ها حاصل شد. برای بررسی ویژگی های فنی پژوهش، مبتنی بر دیدگاه تلفیقی، از ملاک های چندگانه بهره گرفته شد. تحلیل عمیق تجربه زیسته معلمان، موجب شناسایی و دسته بندی شش آسیب احتمالی برای دانش آموزان نظیر «پرورش نامطلوب دانش آموزان با سطح سواد ناکافی»؛ «پرورش نامطلوب دانش آموزان بی انگیزه نسبت به پیشرفت تحصیلی» و شش آسیب احتمالی برای معلمان نظیر «کاهش شوق معلمان به فعالیت های آموزشی»؛ «افت جایگاه معلمان در مدرسه»، گردید. یافته ها نشان داد که معلمان مورد مطالعه، آسیب های متعدد و متفاوتی را از اثرات اجرای ارزشیابی توصیفی، تجربه کرده اند و در مجموع با چالش های مضاعفی در فرایند یاددهی یادگیری روبرو هستند.

ارزشیابی برای سلامت تعلیم و تربیت و برنامه های آن، امری مهم و حیاتی است. هدف این پژوهش بررسی میزان اشاعه استانداردهای ارزشیابی در پژوهش های ارزشیابی آموزشی در پایان نامه های کارشناسی ارشد بود. پژوهش حاضر از نظر روش، پژوهش ارزشیابی است و با توجه به اینکه گزارش های پایانی مدنظر قرار گرفت فراارزشیابی از نوع پایانی بود. جامعه آماری آن شامل همه پایان نامه های کارشناسی ارشد با موضوع ارزشیابی طی سال های 1382-1392 در چهار دانشگاه علامه طباطبایی، شهید بهشتی، تهران و فردوسی مشهد است که به شیوه سرشماری مورد بررسی قرار گرفت. صرفاً پژوهش هایی که با روش کمّی انجام شده بودند، برای بررسی انتخاب شد. در این پژوهش از فهرست یادآور (چک لیست) فرا-ارزشیابی استافل بیم (2012) استفاده شد. برای مشخص کردن پایایی کدگذار از ضریب همبستگی کاپا استفاده شد که مقدار آن 93/0 به دست آمد. یافته ها نشان داد که همه پایان نامه ها در اشاعه معیارهای سودمندی، قابلیت کاربرد و درستی در سطح ضعیف و در اشاعه معیارهای دقت و مسئولیت پذیری ارزشیابی در سطح متوسط ارزشیابی شدند. 

هدف از این مقاله شناسایی عوامل تأثیرگذار بر میزان روایی نتایج ارزشیابی دانشجو از استاد است. روش تحقیق آمیخته مورد استفاده قرار گرفت. شرکت کنندگان در بخش کیفی اساتید رشته علوم تربیتی و در بخش کمّی دانشجویان ورودی سال های تحصیلی 89 و 90 کارشناسی رشته های علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه های دولتی شهر تهران بودند. در بخش کیفی از نمونه گیری گلوله برفی و در بخش کمّی تعداد 273 دانشجو از دو گرایش مدیریت آموزشی و مشاوره به روش تصادفی انتخاب گردید. از دو ابزار مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. همچنین برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی بهره گیری شد. داده های بخش کیفی به روش تحلیل محتوا و فرآیند کدگذاری تحلیل و عامل های ویژگی های دانشجویان، اساتید و سامانه ارزشیابی شناسایی شدند. در حوزه استاد ایجاد انگیزه و شوق علمی در دانشجویان، در حوزه دانشجو میزان علاقه دانشجو نسبت به درس، رشته تحصیلی و امید به آینده و در حوزه سامانه ارزشیابی نبودن ملاک های دقیق در فرم ارزشیابی بیشترین اولویت را داشتند. 

با گسترش رویکردهای نوین در تعلیم و تربیت و با وجود پیشرفت در حوزه یادگیری الکترونیکی، ارزشیابی در این حوزه به چالشی بزرگ تبدیل شده است. هدف از این پژوهش استخراج مهم ترین مؤلفه ها، ابزارها و روش ها برای ارزشیابی یادگیری الکترونیکی به منظور دست یابی به نقاط مشترک در این تحقیقات و ارائه چهارچوبی جامع از نحوه ارزشیابی سیستم های یادگیری الکترونیکی است. در این پژوهش از روش سنتز پژوهی استفاده شده است. که در آن محققان از میان جامعه آماری که شامل 78 تحقیق در حوزه ارزشیابی یادگیری الکترونیکی بود، تعداد 25 نمونه را به صورت هدف مند انتخاب نمودند و به استخراج ابزارها، مؤلفه ها و روش های ارزشیابی به کار برده شده در این تحقیقات پرداخته و با تحلیل این موارد چهارچوبی برای ارزشیابی یادگیری الکترونیکی ارائه دادند.یافته های این پژوهش شامل مؤلفه ها، ابزارها و روش های به کار رفته در ارزشیابی یادگیری الکترونیکی در تحقیقات مختلف و ارائه چهارچوبی جامع در این باب است. نتایج پژوهش نشان داد که مهم ترین مؤلفه های ارزشیابی شامل قابلیت استفاده، کیفیت محتوا و اطلاعات، دسترس پذیری، ارتباط، تعامل و رابط کاربرها، مدیریت و قابلیت کنترل، سیستم فنی و خدمات و پشتیبانی و مهم ترین ابزارهای ارزشیابی شامل پرسشنامه، چک لیست و مصاحبه و مهم ترین روش های ارزشیابی شامل مطالعه موردی، زمینه یابی و تحلیل اسنادی می باشد. 

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان کارآیی بیرونی آموزشکده های فنی و حرفه ای استان یزد طی سال های 1388 تا 1390 انجام شده است. کارآیی بیرونی در واقع میزان پاسخگویی فارغ التحصیلان را به نظام اجتماعی در ابعاد فردی، اجتماعی و اقتصادی مشخص می نماید. روش پژوهش توصیفی و از نوع کاربردی است. جامعه پژوهش همه فارغ التحصیلان آموزشکده های فنی و حرفه ای استان یزد به تعداد 3736 نفر بودند، که از این میان 350 فارغ التحصیل با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم طبقات، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بوده و روایی ابزار قبل از اجرا مورد تأیید متخصصان قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر آن بود که، کارآیی بیرونی در بُعد فردی 0/65، در بُعد اجتماعی 4/63 و در بُعد اقتصادی 0/60 درصد است. در مجموع با توجه به عدم تحقق 2/37 درصد از کارآیی بیرونی، می توان بیان نمود که درصد کارآیی بیرونی مطلوب نبوده و چاره جویی در این زمینه توسط مسئولان ستاد و مدرسان ضروری به نظر می رسد.