مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی

با توجه به سیر تحول ارزشیابی آموزشی، در این مقاله مفهوم بازگشت انتظارات در حوزه ارزشیابی آموزش کارکنان بر اساس رویکرد کیفی و روش اسنادی بررسی می شود. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون استفاده شد. طی جستجو در پایگاه های علمی ایران داک، مگ ایران، سیویلیکا، Elsevier، Emerald، Google Scholar، Amazon، Sciencedirect، IEEE، Springer، SAGE و Wiley تعداد 92 سند و منبع گردآوری شد که در فرایند بررسی و انتخاب اسناد و منابع، تعداد 19 مورد از آنها  انتخاب و بررسی شدند. از روش سه سویه سازی برای افزایش روایی استفاده شد. ضریب پایایی با روش هولستی 85.9 بود. فرایند کدگذاری و تحلیل مضامین با نرم افزار MAXQDA انجام گرفت. در این فرایند تعداد 632 کد به دست آمد که در قالب 55 مضمون پایه، 11 مضمون سازمان دهنده و 1 مضمون فراگیر طبقه بندی شدند. در پایان، ضمن ارائه شبکه مضامین بازگشت انتظارات، بر مبنای ارتباط بین مضامین سازمان دهنده موجود در ادبیات و پیشینه پژوهش و با مصاحبه نیمه ساختاریافته با 5 نفر از استادان و صاحب نظران ارزشیابی آموزشی، مدل ارزشیابی آموزشی بازگشت انتظارات طراحی شد. اجزای این مدل فرایندی عبارت اند از: ویژگی ها، الزامات، شناسایی ذی نفعان، تعیین انتظارات، شاخص گذاری، طراحی آموزشی، ارائه آموزش، ارزشیابی اثربخشی، اقدامات حمایتی، پایش، بازخورد و پیامدها. این مدل می تواند میزان اثربخشی برنامه های آموزشی را مبتنی بر شاخص های برآمده از انتظارات ذی نفعان، نشان داده و افزایش دهد. 

پژوهش حاضر به منظور بررسی حضور یا عدم حضور در کلاس های کنکور مدرسه ها بر میزان نگرش تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش آموزان شهرستان ماکو اجرا شد. روش پژوهش از نوع علی- مقایسه ای و جامعه آماری پژوهش شامل همه دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم در سال تحصیلی 97-1396، به تعداد 1000 نفر بود. حجم نمونه آماری شامل 200 دانش آموز بود که با توجه به شرکت کردن یا شرکت نکردن در کلاس های کنکور با دو روش نمونه گیری تصادفی ساده و خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد سنجش نگرش به مدرسه (SAAS-R) مک کوچ و سیگل (2003) و پرسشنامه استاندارد پیشرفت (T.M.A) هرمنس (1970) استفاده شد. تحلیل داده ها با روش های آمار توصیفی، تحلیل واریانس چندمتغیری یک راهه و آزمون t مستقل با استفاده از نرم افزار 24SPSS انجام گرفت. نتایج نشان داد میزان نگرش تحصیلی دانش آموزانی که در کلاس های کنکور شرکت داشتند به صورت معنی داری بیشتر از دانش آموزانی بود که سابقه حضور در این کلاس ها را نداشتند. همچنین انگیزش پیشرفت این دانش آموزان به صورت معنی داری بیشتر از دانش آموزانی بود که در کلاس های کنکور مدرسه ها شرکت نداشتند.

سنجش مهارت زبان انگلیسی در ارزیابی های خطیر به تعداد زیادی پرسش برای آزمون هایی به شیوه مداد-کاغذی (P&P) نیاز دارد؛ زیرا هر سال افراد بسیاری در این نوع آزمون های سرنوشت ساز شرکت می کنند. هدف از اجرای این پژوهش، طراحی و کاربرد سنجش انطباقی کامپیوتری (CAT) به عنوان گزینه ای برای سنجش مهارت زبان انگلیسی در سازمان سنجش آموزش کشور بود. CAT برخلاف آزمون های سنتی P&P که توالی گزینش پرسش ها در آن ثابت و یکنواخت است، از یک شیوه گزینش سؤال بهینه و انطباقی استفاده می کند. CAT، برآورد توانایی موقت را به طور بهینه مورد هدف قرار می دهد و به یک ملاک همگرایی مناسب برای برآورد توانایی می رسد و در نتیجه، به یک فرایند سنجش کوتاه تر، قابل اطمینان تر و کارآمدتر می رسد. مورد مطالعه مهارت زبان انگلیسی در مطالعه حاضر، آزمون تولیمو است. این پژوهش در دو مرحله اجرا شده است: در مرحله اول، نمونه ای از اجراهای مداد-کاغذی آزمون تولیمو (دوره 114 تا 123)، انتخاب و سپس، سؤال ها و توانایی آزمودنی ها مدرج سازی شد. در مرحله دوم، CATهای بهینه شبیه سازی شده به عنوان مبنایی برای ارزیابی صحت و کارایی CAT عملیاتی طراحی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که برآورد پارامتر توانایی به روش بیشینه درست نمایی و ملاک توقف طول ثابت، بیشترین دقت در برآورد پارامتر توانایی آزمودنی ها را ایجاد می کنند. همچنین، آزمون CAT تولیمو که بر اساس خزانه سؤال بهینه شبیه سازی شدند، نسبت به CAT عملیاتی که بر اساس خزانه سؤال موجود طراحی شده است، به سؤال های کمتری نیاز دارد، درحالی که به نتایج دقیق تری نسبت به CAT عملیاتی در برآورد پارامتر توانایی منجر می شود. بنابراین، باوجود مناسب بودن سؤال های موجود در خزانه سؤال مدرج سازی شده آزمون تولیمو، طراحی سؤال هایی برای هدف اجرای آزمون به شیوه CAT، هم به صرفه تر است و هم دقیق تر پارامتر توانایی را برآورد می کند. همچنین، نتایج این مطالعه نشان داد که آزمون تولیمو هم به شیوه CAT شبیه سازی شده و CAT عملیاتی طراحی شده به شکلی کارآتر و دقیق تر نسبت به تولیمو مداد-کاغذی عمل می کند. یافته های این پژوهش، نشان می دهد که آزمون CAT تولیمو دارای پتانسیل بالایی در کارایی و دقت اندازه گیری توانایی زبان انگلیسی است.

   پژوهش حاضر با هدف ارزیابی آثار اجتماعی- فرهنگی و سیاسی تداوم اجرای بومی گزینی از منظر مدیران و صاحب نظران آموزش عالی شامل کارشناسان حوزه های ستادی آموزش عالی، معاونان آموزشی و دانشجویی- فرهنگی دانشگاه ها اعم از دانشگاه های تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اجرا شده است . این پژوهش از نوع تحقیقات پیمایشی بوده و جامعه آماری آن شامل خبرگان صاحب نظر در امور آموزشی بود که 79 تن از آنها به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گرفته اند. روایی پرسشنامه به روش محتوایی (CVR) و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ ارزیابی شد. داده ها به وسیله نرم افزار تحلیل داده های کمی (spss) و آزمون های تحلیل واریانس و تفاوت میانگین دوگروهه تحلیل شده است. بدین لحاظ، یافته های این پژوهش در بعد توصیفی نشان دادند که از میان کل پاسخگویان (79 نفر)، حدود 34 درصد با سیاست بومی گزینی، موافق و 66 درصد با این سیاست یا روش مخالف هستند. پاسخگویانی که در سازمان های وزارت علوم، سمت مسئول یا کارشناس داشتند، هیچ یک موافق با سیاست بومی گزینی نبودند. همچنین 43 درصد از پاسخگویان در دانشگاه های وزارت علوم، مخالف طرح بومی گزینی دانشجو و 59 درصد از اعضای هیئت علمی دانشگاه های علوم پزشکی موافق شیوه بومی گزینی بودند. برای اطمینان از واقعی بودن نسبت های مذکور، آزمون خی دو میان دو متغیر نگرش به بومی گزینی وابستگی سازمانی انجام گرفت که مقدار این آزمون (43/13) در سطح 95 درصد اطمینان نتایج به دست آمده را تأیید کرد. از مهم ترین پیشنهادهای این پژوهش، تأسیس قطب های دانشگاهی در شهرهای بزرگ و تمرکزبخشی به رشته های دانشگاهی به منظور ایجاد برخی شهرهای دانشگاهی است.

هدف از اجرای این پژوهش، شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی با تأکید بر نقش گروه های آموزشی بود. روش پژوهش آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی مقاله های مرتبط با توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی بود که از بین آنها 42 مقاله به عنوان نمونه انتخاب شد؛ ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی چک لیست بود. در بخش کمی، جامعه آماری مدیران گروه های آموزشی و اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان (667=N) و نمونه با روش انتساب متناسب به حجم 244 نفر بود. در بخش کیفی، 14 مؤلفه مؤثر بر توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی شناسایی شد که اهمیت آنها از نظر اعضای گروه نمونه در بخش کمی مورد تأیید قرار گرفت. این مؤلفه ها در دو طبقه عوامل مدیریتی حمایتی و فرایندی دسته بندی شدند. رتبه بندی مؤلفه ها با آزمون فریدمن (آماره فریدمن = 58/115 و 05/0p ) نشان داد که مشارکت اعضای هیئت علمی در تصمیم گیری، حمایت مدیریت و مهارت های پژوهشی بالاترین رتبه ها را به خود اختصاص داده اند؛ با توجه به نتایج پژوهش به نظر می رسد توجه به مؤلفه های شناسایی شده به عنوان پیش نیاز برنامه های توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی به صورت یک مجموعه در هم تنیده، زمینه لازم برای توسعه آنان در گروه های آموزشی را فراهم آورد؛ که این سرآغازی برای تغییر و تحول نظام آموزش عالی خواهد بود.

سنجش تشخیصی شناختی، نوعی از سنجش آموزشی است که با به کارگیری مدل های روان سنجی به تعیین و تشخیص نارسایی های یادگیری کمک می کند. با توجه به اینکه مدل های زیادی در این زمینه وجود دارد؛ انتخاب یک مدل تشخیصی شناختی مناسب برای تحلیل داده ها اهمیت زیادی خواهد داشت. هدف از اجرای پژوهش حاضر، تعیین مدل مناسب برای آزمون های خواندن و درک مطلب است. داده های مورد بررسی در این پژوهش شامل پاسخنامه 3000 نفر از شرکت کنندگان در آزمون سراسری کارشناسی ارشد رشته زبان انگلیسی بوده است که از بین 16044 شرکت کننده به صورت تصادفی انتخاب شده اند. روش کار به این صورت بود که پس از تشکیل ماتریس Q مدل کلی (G-DINA و LCDM)، دو مدل جبرانی (ACDM و DINO) و دو مدل غیر جبرانی (RRUM و DINA) برای مقایسه در نظر گرفته شدند. ازنظر شاخص برازش ماکزیمم خی-دو هیچ یک از مدل ها برازش نداشتند؛ ولی در مقابل نتایج شاخص SRMSR نشان داد که همه مدل ها برازش قابل قبولی با داده ها دارند. در مقایسه بین شاخص های برازش نسبی مشخص شد که مدل های G-DINA و ACDM برازش بهتر و مدل های DINO و DINA برازش ضعیف تری نسبت به سایر مدل ها دارند. در بررسی شاخص برازش سؤال نیز فقط مدل های G-DINA و LCDM با همه سؤال ها برازش مطلوبی نشان دادند.

هدف از اجرای پژوهش حاضر، شناسایی موانع مشارکت والدین در ارزشیابی توصیفی بود و مطالعه با اتخاذ رویکرد کیفی از نوع پدیدارشناسانه انجام گرفت. برای این منظور با استفاده از شیوه های نمونه گیری کرانه ای (مخالفان) و مطلوب (موافقان) 35 تن از والدین که فرزندان آنها در مدرسه های هیئت امنایی در پایه ششم تحصیل می کردند، برای مشارکت در مصاحبه نیمه ساختار یافته انتخاب شدند. با تحلیل داده ها، 89 مضمون پایه، 15 مضمون سازمان دهنده و شش مضمون اصلی شکل گرفت که این مضامین به ناآگاهی والدین از مبانی و ویژگی های ارزشیابی توصیفی، فهم نادرست معلمان از مشارکت والدین، تعهد نداشتن و مسئولیت پذیر نبودن والدین، شیوه ها و ساختار ارزشیابی حاکم بر سایر دوره های آموزشی، تجربه های تحصیلی والدین و عوامل اجتماعی- فرهنگی مربوط می شد. این موانع به دو دسته موانع اختصاصی و موانع عمومی دسته بندی شدند که عوامل فرهنگی و اجتماعی به عنوان مبنا و ریشه بر هر دو دسته تأثیرگذار هستند.