۱.
کلیدواژه‌ها:
تنییر چامسکی دستور زایشی دستور وابستگی ظرفیت آزاد
ظرفیتِ فعل موضوع محوری در «دستور زبان وابستگی» است؛ لیکن جایگاه آن در «دستور زبان زایشی» مبهم می نماید . دیدگاه تنییر به فعل مرکزیت ویژه می دهد و دسته هایی از ارتباطِ میان اجزاء جمله را تعیین می کند، و ظرفیت هایی آزاد حول عناصر کلیدی جمله، به خصوص فعل، در نظر می گیرد که بحث برانگیزند. دیدگاه چامسکی از ابتدا بر پایه ساختارهای ظاهری و ارتباطات ارسطویی، نهاد و گزاره، بنا شده است و به زایش لایه های دستوری نظر می کند. هدف ما در این تحقیق این است که با مقایسه کلی این دو دستور دریابیم که آیا گشتارهای دستوریِ جمله، که چامسکی بیان کرده است، تحت فرمان همان مفهوم ظرفیت ، که تنیِیر از آن یاد می کند، هستند؟ چگونه ظرفیت فعل بر تحولات ساختار پایه جمله تأثیر می گذارد و گونه خاصی از ساختار در سطح را فرمان می دهد؟ برای پاسخ، ابتدا نگاه های جدید به نظریه تنییر را با مثال هایی تفهیمی آورده ایم. سپس با روش تحلیلی آن ها را مقایسه کرده ایم و نهایتاً در بخش نتایج نشان داده ایم که جمله به سان سیستم زنده، خودبه خود ظرفیت های آزادی را حول عناصر محوری و یا در کنار گروه های سازه ای اش می آفریند که امکان برخی گشتارهای دستوری را به روشنی فراهم می آورد. این نگاه جدید به مفهوم ظرفیت، قرابت های بنیادی را میان دیدگاه های تنییر و چامسکی در موضوع تحولات ساختاری جمله آشکار می سازد.
۲.
کلیدواژه‌ها:
دستور نقش گرای نظام مند رده شناسی زبان رده شناسی نقش گرای نظام مند بندهای مادی زبان فارسی
رده شناسی نقش گرای نظام مند یا به اختصار رده شناسی نظام مند به بررسی تفاوت ها و شباهت های موجود در نظام های زبان ها می پردازد. هدف بنیادی رده شناسی نظام مند دست یابی به تعمیم های تجربیِ قابل اعمال به تمام زبان های جهان است. در راستای این هدف ، متیسن ( 2004 ) به مجموعه ای از تعمیم های رده شناختی دست یافته و در ارتباط با آن تعمیم ها، مدعی شده است که آن ها را می توان در توصیف هر زبان و نیز در تلاش در جهت گسترش تبیین های رده شناختی در چارچوب دستور نقش گرای نظام مند به کار بست. هدف از انجام این پژوهش، توصیف رفتارهای رده شناختی بندهای مادی در زبان فارسی با توجه به تعمیم های رده شناختی متیسن ( 2004 ) درخصوص آن بندهاست. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، در بندهای مادی زبان فارسی، 1) در کنار دو مشارک ذاتی کنشگر و مقصد، مشارک های دیگری، یعنی دریافت کننده/ گیرنده، وادارنده، دامنه، و شاخص، نیز در نمود فرایند دخیل هستند، 2) گستره مشارک ذاتی کنشگر بسیار وسیع است ، 3) هر یک از مشارک های غیرذاتی یادشده در بالا به طریقی به بند مادی اضافه می شوند. برای مثال، مشارک وادارنده از طریق فرایند سببی سازی به یک بند مادی افزوده می شود، 4) حالت نمایی مشارک ها به نظر نسبتاً صریح است، و 5) انتقال مالکیت به صورتی متفاوت از سلب مالکیت بازنمایی می یابد.
۳.
کلیدواژه‌ها:
گفتمان جغرافیایی فضا-زمان فضای متنی میشل بوتور دگرگونی
در دوران پس از جنگ جهانی دوم، اهمیت فضا دوچندان می شود. در عصر برتری فضا بر زمان، استقلال فضا و زمان، جای خود را به پیوستار «فضا زمان» می دهد. فضا زمان، زمان را از مفهوم خطی خارج و آن را به صورت لایه لایه معرفی می کند. در این پژوهش، فضا زمان در گفتمان متن دگرگونی اثر میشل بوتور، نویسنده رمان نو فرانسه، با رویکرد نوین گفتمان جغرافیایی از دیدگاه برتراند وستفال مورد بررسی قرار گرفت. نویسنده با بهره گیری از فضای متن، تأثیر زمان بر تحول فضا را برای خواننده به تصویر کشیده است. پرسش های این پژوهش عبارت اند از: نقش زمان در تحول فضا چیست؟ فضای متنی چگونه تحول فضا زمان را در خلال نوشتار به مخاطب معرفی می کند؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که فضا در کنار زمان، پیوستار فضا زمان را به وجود آورده است و برای تحلیل فضا نمی توان عنصر زمان را به عنوان عنصر قاطع و جدایی ناپذیر فضا در نظر گرفت. اگر زمان متحرک و متغیر است پس فضا نیز متغییر و پویاست. بنابراین، این گفتمان متن است که امکان بازنمایی فضای متحول شده و چندلایه در طول زمان را فراهم می کند. هدف درک فضای بازنمایی شده در اثر ادبی و تغییرات آن در بستر زمان است تا خواننده بتواند این فضا را درک کند و آن را در ذهن خود بازنمایی کند.
۴.
کلیدواژه‌ها:
صرف ساختی چندمعنایی اشتقاق پسوند «-گر» تقریب
چندمعنایی موجود در پسوند «-گر»، چگونگی شکل گیری آن و نیز توجیه برخی جنبه های معنایی در اسامی مشتق از این وند که نمی توان آنها را حاصل تجمیع معانی اجزا دانست، مسائلی هستند که در مقاله حاضر بدانها پرداخته می شود. پژوهش حاضر در چارچوب صرف ساختی و بر اساس بررسی 124 واژه مشتق از پسوند «-گر» صورت گرفته است. ابتدا واژه های جمع آوری شده در مقوله های معنایی مختلف قرار گرفتند. سپس با بررسی واژه های مستخرج مفهوم «عامل انسانی انجام مداوم و متمایز عمل مرتبط با مفهوم پایه» به عنوان مفهوم آغازین ساخت [x-گر] تشخیص داده شد. سپس نحوه شکل گیری مفاهیم «عامل غیرانسانی (ابزار) انجام مداوم و متمایز عمل مرتبط با مفهوم پایه» و «عامل انسانی انجام شغل مرتبط با معنی پایه» از طریق به کارگیری ساز و کارهای مفهومی به دست داده شدند. داده های درزمانی پژوهش حاضر نشان می دهد که شکل گیری زیرطرح واره اسم ابزار تحت تاثیر وام واژه های انگلیسی مشتق از پسوند «-er» و از رهگذر عملکرد فرایند تقریب شکل گرفته است. از سوی دیگر بررسی داده های استخراج شده مشخص می سازد که واژه های دارای مفاهیم اسم عامل (غیرشغل) و اسم شغل از دو زیرطرحواره مستقل حاصل می شوند.
۵.
کلیدواژه‌ها:
نظام خودانگیزشی انگیزه فرانسوی آموزان ایرانی یادگیری زبان عوامل انگیزشی
پژوهشگران همواره به انگیزه و نقش آن در فعالیت های انسان به ویژه در آموزش و یادگیری زبان دوم/ خارجی توجه نشان داده اند. پس از آشکار شدن کاستی های مدل انگیزشی گاردنر، در سال های 1990 مشخص شده بود که تصورات ذهنی زبان آموزان تأثیر بسزایی در انگیزش آن ها دارد. نظریه نظام خودانگیزشی دورنیه، به عنوان تلفیقی از نظرات گاردنر، هیگینز، مارکوس و نوریوس با مفهوم خودهای ممکن در روان شناسی، یکی از جدیدترین نظریه ها برای بررسی انگیزش در یادگیری زبان دوم/ خارجی است. در این پژوهش، عوامل انگیزشی نظریه نظام خود انگیزشی را درمورد فرانسوی آموزان ایرانی بررسی می کنیم. بر اساس متغیرهای مطرح شده در این نظریه پرسش نامه ای تهیه شد و در میان 160 زبان آموزِ فرانسوی زبان خارجی/دومِ دانشگاهی و مؤسسه ای توزیع شد و با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس. آنالیز شدند. یافته های این پژوهش مؤید این است که از طریق شناخت و تقویت متغیرهای خودِ آرمانی، خودِ بایسته و تجربیات یادگیری می توان میزان تلاش فردی را پیش بینی کرد. با محاسبه ضریب هم بستگی پیرسون مشخص شد که متغیر خودِ آرمانی با متغیرهای پیشگیری محور، ترفیع محور و تلاش فردی ارتباط مستقیم دارد. همچنین بین متغیر اضطراب و متغیرهای خودِ آرمانی و تلاش فردی رابطه معنی داری وجود ندارد؛ اما با متغیر خود بایسته رابطه ای مستقیم وجود دارد.
۶.
کلیدواژه‌ها:
تحلیل گفتمان برجام ون دایک العربیه المنار
رسانه ها نمی توانند مخاطبان خود را وادار سازند که «چگونه» بیندیشند؛ اما می توانند با به کارگیری مهارت هایی، آن ها را ترغیب کنند که به «چه موضوعی» فکر کنند، به همین منظور با برجسته سازی پیام هایی که در راستای اهداف آن هاست، توجه مخاطبان را به آن موضوع جلب می کنند. برای برجسته سازی پیام در رسانه ها، تکنیک های مختلفی وجود دارد که از جمله آن ها، تکنیک های زبانی است. پژوهش حاضر به تحلیل زبان شناختی خروج امریکا از برجام در گفتمان های دو شبکه « العربیه » عربستان و« المنار » لبنان با استفاده از الگوی ون دایک می پردازد. «برجسته سازی» و «حاشیه رانی» تکنیک هایی هستند که این دو شبکه تلاش کردند با بهره گیری از آن، قوت گفتمان خود را برجسته کنند ودرمقابل قوت غیر (دشمن) را به حاشیه ببرند و ضعف وی را برجسته کنند. داشتن ایدئولوژی متفاوت نسبت به برجام، معیار اصلی انتخاب این دو شبکه خبری بوده است. این شبکه ها تلاش کردند با استفاده از ابزارهای زبانی چون تکرار، مبالغه، تضاد، قصر و... به دنبال تأثیرگذاری بر مخاطب و اقناع وی باشند و به همین منظور با انتخاب دقیق حروف و واژگان به کار رفته در متن اخبار، واقعیت ها را به گونه ای دیگر نشان دهند و پیام پنهان مورد نظر خود را زیرکانه و غیرمستقیم به مخاطبان منتقل کنند.
۷.
کلیدواژه‌ها:
نشانه - معنا شناسی فضای نشانه ای مرگ ناصری من و دیگری هویت
نشانه شناسی در چرخشی پارادایمی به رویکردی پساساختارگرا با دورنمایی پدیدارشناختی گرایش پیدا می کند. حاصل این تحول، قائل شدن به جایگاه سوژه تن دار در فرایند گفته پردازی و توجه به جریان ادراکی حسی و مناسبات فرهنگی و اجتماعی در مقوله زبان و نشانه است. نشانه شناسی در سطح فرهنگی و اجتماعی نیز برآیند همین نگرش است . در این نگرش، شیوه برخورد و تعامل منِ سوژه با دیگری تغییر می کند و معادلات جدیدی میان آن ها رقم می خورد. درنتیجه، فضاهای نشانه ای جدیدی شکل می گیرد که ارتباط آن ها با یکدیگر از نوع تعاملی، تقابلی، طردی و تطبیقی است. چگونگی این تعامل بر الگوی اریک لاندوفسکی مبتنی است و در قالب چهار استراتژی شبیه سازی، طرد، تفکیک و پذیرش هویتی قابل توصیف است. بر پایه این، پرسش اصلی مقاله حاضر این است که در فضای گفتمانی شعر «مرگ ناصری» احمد شاملو، عملکرد نشانه ای فرهنگ در مقام سپهر نشانه ای و نوع برخورد و تعامل خود با دیگری مبتنی بر چه سازوکار نشانه معناشناختی است. هدف از پژوهشِ حاضر نیز بررسی نوع برخورد خود و دیگری و روابط پیچیده آن ها در شعر مورد نظر از منظر نشانه شناسی فرهنگی اجتماعی برای تبیین جایگاه فضاهای فرهنگی حاکم بر آن است. با این بررسی می توان چگونگی تداخل فضاهای نشانه ای و درنهایت شکل گیری فضای نشانه ای مرکزی را در سطحی اجتماعی فرهنگی توصیف و تبیین کرد.
۸.
کلیدواژه‌ها:
روش تحقیق نظریه استدلال تولمین سبک استدلال ورزی تحلیل گفتمان حقوقی
ساختار درونی استدلال، به لحاظ سنتی، از یک یا چند مقدمه، یک یا چند برهان یا روش استقرایی و تنها یک نتیجه (ادعا) تشکیل می شود؛ مباحثه استدلالی، معمولاً با طرح داده هایی درست یا غلط آغاز می شود، و با ارائه دلیل و برهان اوج می گیرد و به نتیجه گیری یا ادعا، ختم می شود. در این فرایند دست کم دو نفر مخالف و موافق نتیجه گیری ها درگیرند که تلاش می کنند بر دیگری فائق آیند. تولمین با ملاحظه این فرایند استدلالی و مداقه در نظریه پردازی فلاسفه نسبی گرا و مطلق گرا در این خصوص، به ارائه مدلی شش مؤلفه ای دست یازید که از برخی جنبه ها مطلق گرا و از برخی دیگر نسبی گرایانه است. در مدل او، استدلال دارای اجزای ادعا، برهان، داده های حقیقی، شاخص های قطعیت، پشتوانه، و ردیه است که سه مورد اول، لازم، و سه مورد آخر، اختیاری هستند. با گذر زمان، زمزمه های ظرفیت کاربرد این مدل در مسائل زبان شناختی و تحلیل گفتمانی به گوش رسید. در همین راستا، با توجه به فقدان روش تحقیقی سامان یافته در این زمینه، در پژوهش حاضر با طراحی چند هدف و سؤال پژوهشی، روش تحقیقی پیشنهاد شد تا بتوان از توان تحلیلی مدل تولمین در حوزه های سبک شناسی، زبان شناسی حقوقی و تحلیل گفتمان بهره گرفت. هدف اصلیِ روش تحقیق پیشنهادی «شناخت سبک استدلال ورزی نویسنده منتخب در اثری گزیده از او» است که به تبع آن، دارای 5 پرسش پژوهشی است. کاربستِ این روش روی سه متن از ژانرهای مختلف نشان داده شد که عبارت اند از شعری از اعتصامی با عنوان «فرشته انس»، نمونه ای از لوایح دفاعی، و سخنرانی سیاسی ترامپ در باب سیاست خارجی امریکا پیش از انتخاب به ریاست جمهوری.
۹.
کلیدواژه‌ها:
معنی شناسی شناختی حروف ربط انگاره چندمعنایی اصول مند زبان فارسی
چند معنایی از موضوعات مهم و سنتی مطالعات معنی شناسی و روابط واژگانی است. واژه چند معنا واژه یا تک واژی است که دارای چند معنای مرتبط است. مطالعه چند معنایی حروف ربط در زبان فارسی می تواند گامی در جهت شناخت پیچیدگی های آن و کمک در جهت تبیین صحیح ساخت زبان فارسی باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی چند معنایی دو حرف ربط هم پایه «اما» و «ولی» در زبان فارسی بر اساس انگاره چند معنایی اصول مند (انگاره چما) (ایوانز و گرین، 2006) است. ماهیت روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی است. پیکره انتخاب شده از مصاحبه با سخنوران فارس زبان، استفاده از روزنامه ها ی کثیر الانتشار و کتب دستور زبان فارسی به دست آمده و با استفاده از رویکرد شناختی تحلیل شده است. نگارندگان برای معانی متمایز این دو حرف ربط، به دلیل محدودیت حجم مقاله، تنها به ذکر نمونه هایی از هر مفهوم بسنده و هر یک را جداگانه در یک شبکه معنایی ترسیم کرده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که مفهوم اولیه «اما» ، «ولی» است و در شبکه معنایی آن سیزده معنای متمایز و دو خوشه معنایی وجود دارد. همچنین مفهوم اولیه «ولی» ، نیز «اما» است و در شبکه معنایی آن هشت معنای مجزا و دو خوشه معنایی وجود دارد.
۱۰.
کلیدواژه‌ها:
رتوریک اقناع کلام فن خطابه مجلس شورای اسلامی ایران رتوریک پارلمانی
رتوریکِ سیاسی از اَشکال نوینِ علمِ رتوریک یا همان شیوه به کارگیری ابزارهای اقناع در کلام، به شمار می آید و به طبع آن رتوریک پارلمانی نیز که از مظاهر مهمِ گفتمانِ سیاسی کشورهاست نیاز به مطالعه و بررسی قابل توجهی دارد. پنج کانون اصلی خلق (اِتوس، لوگوس،پاتوس)، جاگذاری در متن، فصاحت، ارائه و به خاطرسپاری از فازهای مهم بررسی رتوریکِ سخنرانی ها از نگاه سنتی تا مدرن، هستند. در این تحقیق با هدف بررسی نقاط ضعف و قوت مذاکرات نطق عمومیِ نمایندگان مجلس شورای اسلامی، به خوانشی جدید از رتوریک پارلمانی در ایران خواهیم رسید و با بررسی الگوی نطق عمومی در نمایندگان دو فراکسیون امید و ولایت درمی یابیم که در بیشتر موارد فارغ از تفاوت در نوع پاتوس، ناطقین در بخش جاگذاری و ارائه دچار ضعف هستند. درنهایت، براساس نتایج به دست آمده هدف، ارائه الگویی جهت دستیابی به نطقی اصولی و منطبق با موازین رتوریکی ارائه است تا رتوریکی پویا و کارآمد را بر حسب نیازهای روز شاهد باشیم.
۱۱.
کلیدواژه‌ها:
چارچوب های ارجاع مکانی چارچوب ارجاع نسبی چارچوب ارجاع ذاتی پیکر زمینه زبان فارسی
چارچوب های ارجاع مکانی دستگاه هایی مختصاتی هستند که موقعیت یک شیء را در ظرف مکان، معین می کنند. مقاله حاضر در چارچوب زبان شناسی شناختی با اتکا به رویکرد لوینسون (2003) به بررسی چارچوب های ارجاع مکانی در زبان فارسی می پردازد. جهت اخذ داده های زبان از مجموعه دوم عکس های بازی «مرد و درخت»، طراحی شده توسط مؤسسه مکس پلانک، استفاده شده است. تحلیل داده های اخذشده نشان می دهد گویشوران زبان فارسی در چینش مرد و درخت، عموماً ابتدا موردِ قرارگرفته در سمت راست تصویر را توصیف می کنند که این مسئله می تواند ناشی از جهت نوشتن خط فارسی باشد. همچنین بین مرد و درخت تمایل دارند ابتدا درخت را توصیف کنند. به علاوه، برای توصیف رابطه مکانی مرد و درخت از چارچوب ارجاع نسبی استفاده می کنند که در آن مرد پیکر و درخت زمینه است؛ درحالی که برای توصیف جهت ایستادن مرد از چارچوب ارجاع ذاتی استفاده می کنند که در آن مرد زمینه است و در عمده موارد درخت پیکر بوده است.
۱۲.
کلیدواژه‌ها:
خطا زبان آموزان ایرانی حرف اضافه حروف اضافه مکانی و زمانی زبان فارسی زبان روسی
زبان آموزان ایرانی هنگام فراگیری دستور دشوار زبان روسی با مشکلات متعددی مواجه می شوند. یکی از این مشکلات، تعدد و پیچیدگی حروف اضافه به خصوص حروف اضافه مکانی و زمانی روسی در مقایسه با فارسی است. زبان آموزان هنگام کاربرد این حروف اضافه با مشکلات مختلفی روبه رو می شوند. از آنجا که وظیفه معلم، تسهیل شرایط یادگیری، بهبود روند آموزش و دسته بندی مطالب بر اساس روال منطقی است، می بایست در مرحله نخست خطا های زبان آموزان را استخراج و مشکلات مورد نظر را بررسی و دلایل بروز آن ها را کشف کرد تا بتوان در گام بعد راهی برای جلوگیری و یا کاهش آن ها اندیشید. مهم ترین هدف این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر تحقیق میدانی بر روی 150 زبان آموز ترم چهار یا «سطح متوسط» دانشگاه علامه طباطبائی (ره) طی دو سال و در فرایند «تدریس»، «آزمون» و «نظرسنجی» انجام گرفته است، این است که با تجزیه و تحلیل داده ها، خطا های پر بسامد زبان آموزان در کاربرد حروف اضافه مکانی و زمانی روسی طبقه بندی و دلیل بروز آن ها تعیین و راهکارهایی برای کاهش آن ها ارائه شود. از نتایج پژوهش بر می آید که پربسامد ترین خطا ها در کاربرد حروف اضافه مکانی و زمانی روسی مربوط به تداخل زبان مادری و چند معنایی حروف اضافه روسی و قابلیت کاربرد حروف اضافه ساده روسی با چند حالت دستوری است. راهکارهایی نیز برای کاهش خطاها ارائه شده که مهم ترین آن ها، قرار دادن درس حروف اضافه در سرفصل آموزشی دوره کارشناسی زبان روسی در ایران و آموزش اندیشیدن به زبان روسی به جای ترجمه اندیشه های فارسی است.
۱۳.
کلیدواژه‌ها:
گویش فردی شناسایی نویسنده تحلیل پیکره ای زبان شناسی حقوقی روش دلتا
شناسایی هویت نویسنده یکی از حوزه های تحقیقاتی مهم در حیطه زبان شناسی حقوقی است که موضوع پژوهش های زبان شناختی و رایانشیِ گسترده در زبان های مختلف بوده است. با این حال شواهد محدودی از پژوهش های صورت گرفته با موضوع شناسایی نویسنده در زبان فارسی وجود دارد. در این پژوهش امکان شناسایی نویسنده یک متن با تکیه بر مفهوم گویش فردی و با استفاده از واژه های دستوری زبان فارسی بررسی شده است. واژه های دستوری از آن جهت که به طور ناخودآگاه در تولید زبان به کار گرفته می شوند، مستقل از موضوع متن به کار می روند و بسامد بالایی در متون کوتاه دارند، می توانند نشانگرهای مؤثری برای کدگذاری گویش فردی و ممیز سبک نویسندگان باشند. در این پژوهش، ابتدا پیکر ه هایی متنی از نوشته های پنج محقق و نویسنده معاصر جمع آوری و سپس با استفاده از نرم افزار خطایاب وفا، استانداردسازی شدند. با استفاده از بسته سبک سنجی stylo نرم افزار آماری R ، واژه های پربسامد دستوری با توالی های یک تا سه نگاشتی از متون استخراج شدند و سپس قابلیت تفکیک متون بر اساس این واژه ها و با استفاده از تحلیل مؤلفه های اصلی و همچنین تحلیل خوشه ای بر اساس مقیاس فاصله ای دلتا بررسی شد. نتایج نشان داد که واژه های دستوری در زبان فارسی قابلیت تفکیک متون متعلق به یک نویسنده را دارند و عملکرد واژه های تک نگاشتی بهتر از دونگاشتی و سه نگاشتی ها در متون کم حجم است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که حجم کمینه متن برای شناسایی موفقیت آمیز نویسنده در متون فارسی حدود 4000 واژه بر اساس 20 واژه دستوری پربسامد است .
