درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۲۸۱ تا ۱٬۳۰۰ مورد از کل ۲۸٬۲۶۹ مورد.
۱۲۸۱.

تجزیه پذیری بیع اقساطی با رویکرد تحلیل اقتصادی در حقوق ایران و فقه امامیه با نگاهی به اندیشه امام خمینی (س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال ۲۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۹۸ 81 - 108

کلیدواژه‌ها: بیع اقساطی تجزیه پذیری تحلیل اقتصادی ضمانت اجرای قرارداد کارآیی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۲۸۰
تجزیه پذیری یا فسخ جزئی قرارداد یکی از ضمانت اجراهای پذیرفته شده در بسیاری از نهادهای حقوقی کشورهای توسعه یافته و نیز نظام های بین المللی است که امکان اجرای جزئی قرارداد را به جای بر هم زدن کامل و یا اجبار به اجرای کامل آن فراهم می آورد؛ دراین میان، عقد بیع اقساطی به دلیل ویژگی های خاصی که دارد بیشتر ازنظر تجزیه پذیری موردتوجه قرارگرفته است تا جایی که در کنوانسیون بیع بین المللی کالا مواد خاصی برای آن وضع گردیده و تجزیه پذیری بیع اقساطی را با رویکرد کارآیی مورد تأکید قرار داده است. در این نوشتار با توجه به اینکه در حقوق ایران چنین راه حلی به ویژه درخصوص بیع اقساطی مورد تأکید واقع نشده است؛ سعی نمودیم از یک سو با ارائه تعریف دقیقی از بیع اقساطی راهکارهایی را از فقه امامیه و ازجمله نظرات امام خمینی برای تجزیه عقد بیع اقساطی ارائه دهیم و از سوی دیگر با بررسی برخی از معیارهای رویکرد تحلیل اقتصادی نیز اثبات نماییم پذیرفتن تجزیه پذیری برای عقد بیع اقساطی کارآیی آن را افزایش خواهد داد.
۱۲۸۲.

بازخوانی اخبار تاریخی احمد بن حسن قطان استاد ناشناخته شیخ صدوق (ره) در ری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال ۱۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۴ 41 - 62

کلیدواژه‌ها: شیخ صدوق (ره) احمد بن حسن قطان امامیه قم ری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۳
احمد بن حسن قطان از اساتید ناشناخته شیخ صدوق(ره) در مدرسه ری است که تنها اخباری از وی در آثار صدوق آمده است. این پژوهش تلاش دارد با بازخوانی اخبار برجای مانده از او در آثار این محدث- مورخ امامیه و مقایسه آن با منابع دیگر، به این پرسش پاسخ دهد که چرا یک محدث امامیه سراغ گزارش های یک راوی از اصحاب حدیث در این شهر رفته است و چه نوع گزارش هایی را دریافت کرده است؟ یافته ها نشان می دهد شیخ صدوق از وی گزارش هایی را دریافت کرده است که با رویکرد تاریخی کلامی وی سازگار بوده و در کنار اخبار امامیه می توانست یاریگر باورهای این محدث امامیه باشد. اخبار وی شامل روایاتی مرتبط با کلام، اخلاق، برخی ذکرها و گزارش های تاریخی مثل روایات «اثنی عشر خلیفه» می شود که صدوق برای اثبات جانشینی دوازده امام به ویژه در اثبات امامت حضرت حجت(ع) بهره گرفت.
۱۲۸۳.

جایگاه مدارس نظام در تحول آموزش نظامی دوره قاجار و پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 1 - 17

کلیدواژه‌ها: مدارس نظام آموزش نظامی ارتش قاجار پهلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۹ تعداد دانلود : ۴۷۱
«مدارس نظام» از انواع مدارس نظامی بود که از اواسط دوره قاجار با هدف توسعه آموزش های نظامی ایجاد شدند و در دوره پهلوی اول با عنوان مدارس کل نظام توسعه پیدا کردند. این مدارس در کنار سایر آموزشگاه های نظامی در راستای اصلاحات دولت مردان برای تحول ساختاری- محتوایی در آموزش نظامی و تشکیل یک ارتش مدرن ایجاد شد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی این پرسش است که مدارس نظام چه نقشی در توسعه و تحول آموزش نظامی دوره قاجاریه و پهلوی اول داشته است. بدین منظور با روش تحلیل تاریخی به زمینه ها و ضرورت های شکل گیری مدارس نظام پرداخته شده و سپس با بررسی ساختار و عملکرد این مدارس در دوره قاجار و پهلوی اول، نقش آنها در روند مدرن سازی و تحول آموزش نظامی ایران تحلیل شده است؛ و به این نتیجه رسیده که مدارس نظام دوره قاجاریه در اصل در رقابت با مدرسه دارالفنون و غالباً با اهداف سیاسی و شخصی تأسیس شده است. با اینکه این مدارس به سبب محدود بودن و عدم تنوع و ساختار بسته آموزشی، منشأ تحول خاصی در آموزش نظامی دوره قاجار نشدند، در دوره پهلوی به دلیل تشکیلات منسجم خود و کیفیت آموزشی مورد قبول و تربیت دانش آموزان، در روند نوسازی آموزش نظامی و غیرنظامی سهم قابل ملاحظه ای ایفا کردند.
۱۲۸۴.

تأثیر سپاه اتابکان زنگی بر قوای صلاح الدین ایوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 43 - 54

کلیدواژه‌ها: صلاح الدین صلیبیان اتابکان زنگی شام جزیره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۲۶۱
پس از آنکه صلاح الدین توانست خلافت فاطمی را منقرض کند، بخش عمده ای از توان نظامی ایوبیان صرف سرکوب قوای نظامی مصر شد که هنوز به خلافت فاطمیان وفادار بودند. تلاش صلاح الدین برای سرکوب و تبعید نیروهای فاطمی سبب شد که حکومت تازه تأسیس ایوبی در برابر صلیبیان و باقی مانده حکومت های متشتت زنگیان در شام و جزیره با خلأ نیروی نظامی مواجه باشد. تلاش های صلاح الدین در ابتدای حکومت خود برای منظم کردن جزیره از آن جهت بود که بتواند نیروی اقطاعی لازم را برای مقابله با صلیبیان به دست آورد. اما این نیروی اقطاعی با توجه به عدم اقتدار صلاح الدین در میان سپاهیان خود و عدم دستیابی به پیروزی قاطع در کوتاه مدت، غالباً نیرویی موقت به شمار می رفتند. در این مقاله تعداد نبردهای صلاح الدین ایوبی، تعداد سپاهیان او، میزان موفقیت های او در نبردها و نقش گروه های مؤثر در پیروزی های او بررسی شده و بر همین اساس ناکامی های او نیز تحلیل می شود. بر اساس یافته های این پژوهش از بین بردن نیروهای خلافت فاطمی سبب شد تا صلاح الدین به تنها نیروی نظامی مسلمان منطقه در جزیره متکی شود. حضور موقت این نیروها در بهار و تابستان سبب شد تا وی نتواند بعد از حطین به طور کامل صلیبیان را از شام رانده و همین امر سبب تصرف مجدد سواحل شام به دست صلیبیان شد.
۱۲۸۵.

صدای صلح در شعر جنگ: تطبیق متن محور گزیده اشعار قیصر امین پور و ویلفرد اوون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 73 - 85

کلیدواژه‌ها: قیصر امین پور ویلفرد اوون شعرجنگ صدای صلح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۴۹
 "شعر جنگ"قرن بیستم میلادی در بسیاری موارد صدای صلح را در بطن خویش دارد. اشعار قیصر امین پور (1386-1338)و ویلفرد اوون(1918-1898)شاعران جنگ شناخته شده این قرن برای مطالعه تطبیقی انتخاب شدند.مسئله این پژوهش توصیفی-تحلیلی بررسی وجودیاعدم وجود صدای صلح طلبی در اشعار جنگ در چارچوب ادبیات تطبیقی(مکتب آمریکایی)است.نخست نود و پنج سروده با مضمون جنگ از دو شاعربررسی، سپس سیزده شعر از هرکدام از آنها  برگزیده شد.انتخاب نهایی متمرکز بر مرتبط ترین اشعار با موضوع "صدای صلح"  گردید. چهارشعرتطبیق شده پژوهش نشان میدهند شاعران مذکور هردو در اشعار جنگی مورد بحث ندای صلح طلبی سر داده اند اما تفاوت در نوع بیان آنها مشهود است. به عبارت دیگر تحلیل اشعار ذکر شده نشان میدهد گویندگان در شعر  امین پور به صراحت و بی واسطه صدای  صلح طلبی خویش را درگوش مخاطبین طنین انداز می کنند.درحالیکه سخن گویان شعر اوون با به تصویر کشیدن وحشت جنگ وطرح آلام ناشی از آن صدای صلح طلب خودرا به شکل غیرمستقیم به ضمیر ناخودآگاه مخاطب انتقال می دهند. یافته های این جستار میتواند در بررسی ادبیات جنگ با تمرکز بر رویکرد تطبیقی  بخشهای ناگفته یا نهفته ای را آشکار سازد که در آثار منظوم یا منثور جنگ مستور مانده و نیاز به رونمایی دارند. 
۱۲۸۶.

بازخوانی ظهور امپراتوری عثمانی در خوانش خلدونی سید فرید العطاس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال ۱۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۱ 7 - 26

کلیدواژه‌ها: امپراتوری عثمانی شیوه تولید فرید العطاس نظریه تشکیل دولت ابن خلدون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۲۳۵
بنابر دیدگاه فرید العطاس نظریه تشکیل دولت ابن خلدون، ابزار فهم ظهور و سقوط بسیاری از دولت های پیشامدرن را فراهم کرده است؛ به گونه ای که می توان دیدگاه او را در موارد خاص تاریخی به کار برد. ابن خلدون تشکیل و زوال دولت ها را براساس نبرد دوری میان دو نوع جامعه بدوی و حضری تبیین کرده است. نظریه ابن خلدون نظام اقتصادی ندارد. ازاین رو فرید العطاس کوشیده تا شیوه های تولید را از کارل مارکس گرفته و در نظریه ابن خلدون وارد کند. هدف این پژوهش تبیین ظهور امپراتوری عثمانی در خوانش خلدونی سید فرید العطاس است. روش این پژوهش اسنادی_کتابخانه ای است. بنابر یافته های پژوهش، که به شیوه توصیفی_تحلیلی به دست آمده، امپراتوری عثمانی در نتیجه تعامل میان جوامع بدوی و حضری تأسیس شده و در این حوزه بحث از امپراتوری عثمانی مرتبط با مقدمه ابن خلدون است. بدین روی فرید العطاس با بهره گیری از چارچوب نظری ابن خلدون درباره روابط میان شیوه تولید عشایری شبانی از یک سو و شیوه های تولید آسیایی و فئودال پره بندال از سویی دیگر بحث کرده است.
۱۲۸۷.

آیا تشکیل حکومت صفویه مبداء تاریخ جدید یا معاصر ایران است؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۴) 207 - 227

کلیدواژه‌ها: حکومت صفویه تاریخ معاصر تشیع حکومت ملی قلمرو ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۳۰۵
صفویان با ایجاد حکومتی متمرکز قلمرو تاریخی ایران را احیا نمودند و به تشیع رسمیت دادند. برخی مدعی اند صفویان دولت ملی ایجاد کردند و به ایرانیان وحدت و هویت ملی تازه ای دادند. دو دهه پس از انقلاب اسلامی این ایده رواج یافت که تأسیس حکومت صفویه مبدأ تاریخ معاصر/ جدید ایران است. با توجه به اهمیت این ادعا و پیامدهای آن، مقاله حاضر به ارزیابی این مسئله می پردازد که آیا واقعاً برآمدن صفویان مبدأ تاریخ معاصر ایران است و آیا می توان از دولت ملی و شکل گیری هویت واحد ملی در دوره صفویه سخن گفت؟ نگارنده مهم ترین ایده های مطرح شده در این باره را در قالب سه گفتمان شرق شناسانه، ایران گرایانه و شیعه گرایانه دسته بندی و بررسی می کند. نتایج پژوهش نشان می دهد تشکیل حکومت صفویه سرآغاز یک دوره تاریخی تازه در چارچوب دوران میانه ایران و در استمرار آن است نه مبدأ تاریخ جدید یا معاصر ایران. با حکمرانی صفویان نه تمدن نوینی تأسیس شد که ایران را وارد دوره تجدد کند و نه ایران در تمدن جدید اروپایی سهیم شد تا از امکانات و فرصت های آن بهره مند شود و نه تعریف تازه ای از موقعیت ایران در نسبت با مدرنیته به دست آمد. در نتیجه، صفویان دوره پیشامدرن ایران را تنها با تغییر مذهب و تغییر رابطه دین و دولت ادامه دادند.
۱۲۸۸.

نقش یهودیان در تجارت برده در ایران قرون نخستین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۹) 43 - 58

کلیدواژه‌ها: یهودیان تجارت برده راذانی ایران قرون نخستین اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۲۳۲
تاجران یهودی در ایرانِ قرون نخستین اسلامی، بیشتر به تجارت برده شهرت داشتند. همچنین جغرافیانویسان قرون نخستین، از گروهی تجار یهودی به نام راذانی ها نام می برند که به نقاط مختلف سفر می کردند و به تجارت برده مشغول بودند. آنها بردگان را از اروپا به سمت بیزانس و از آن طریق، به جهان اسلام حمل کردند و باعث رشد و ترقی این تجارت، در این دوره تاریخی شدند. به نظر می رسد جنگ های مختلف در اروپا و آسیا که به اسارت مردم از دو طرف در طی این جنگ ها منجر می شد، بر مسئله تجارت برده، تأثیرگذار بوده است و تاجران یهود با خرید و فروش این اسرا، سهم زیادی در گسترش این تجارت داشته اند. در هر حال، به رغم رونق تجارت برده در دوره بحث شده، این موضوع بازتاب زیادی در منابع تاریخی این دوره نداشته و حتی در پژوهش های جدید نیز، کمتر بررسی شده است؛ بنابراین پژوهش حاضر درصدد است تا با استفاده از منابع قدیم و مرتبط و به شیوه توصیفی تحلیلی، نقش تاجران یهودی را در تجارت برده در ایران قرون نخستین اسلامی تا پایان سده چهارم هجری مطالعه کند. برای این منظور، تلاش خواهد شد تا با استفاده از شیوه مطالعات تاریخی، داده های تاریخی از منابع کتابخانه ای گردآوری و دسته بندی و درنهایت یافته های پژوهش، بیان شود.
۱۲۸۹.

ورود مدارس نوین به بنادر خلیج فارس و نقش دول خارجی در آن (مطالعۀ پژوهی بندرلنگه، از دورۀ ناصری تا آغاز پهلوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۵) 67 - 90

کلیدواژه‌ها: مدارس نوین قاجاریه پهلوی بندر بوشهر بندرلنگه خلیج فارس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۸۸
یکی از مهم ترین تحولات سیاسی فرهنگی تاریخ اجتماعی ایران، شکل گیری مدارس نوین در دوره قاجار است، روندی سیال که در دوره ناصری آغاز شد و با ابداع الفبای صوتی، در دوره رویارویی سنت و مدرنیته، با گذر از موانع بسیار از غرب ایران به دیگر مناطق کشور گسترش یافت. این تحول بزرگ در ساختار آموزشی کشور با تأسیس مدرسه سعادت در بندر بوشهر به سایر بنادر جنوبی از جمله بندر لنگه نیز راه یافت. این بندر به دلیل هم جواری با خلیج فارس و با توجه به اینکه دروازه و معبر تمدنی جنوب ایران بود، توجه تجار و دیپلمات های خارجی را به خود جلب کرد. ساخت مدارس از همان ابتدا و مقارن با مشروطه با واکنش مخالفین مواجه گردید، اما با عبور از موانع و کسب تأییدیه وزارت معارف در دوره پهلوی نیز تداوم یافت. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و منابع اصلی مانند اسناد و روزنامه های وقت در پی آن است که روند راهیابی تعلیمات آموزشی نوین به مکاتب و مدارس بندر لنگه را بررسی نماید. یافته های پژوهش نشان می دهد شرایط اجتماعی و عملکرد افراد و نهادهای مختلف و نیز حمایت نیروهای خارجی در شکل گیری و حیات مدارس نوین نقش اساسی داشت. مضاف بر آنکه حمایت نیروهای خارجی با حضور مکرر در مدارس، به بهانه کمک مالی و حمایت از تحصیل، به یکی از راه های بسط نفوذ آنان بدل شد.
۱۲۹۰.

نقش تدابیر نظامی در تثبیت قدرت سیاسی موحدون در اندلس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۲۵) 17 - 32

کلیدواژه‌ها: موحدون اندلس تدابیر نظامی مسیحیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۶۵
مسئله اندلس برای دولت هایی که در مغرب اسلامی روی کار می آمدند، همواره اهمیت داشته و برای استقرار و استمرار قدرت سیاسی خود در آنجا تدابیر و برنامه هایی در نظر می گرفتند. از جمله دولت هایی که در مغرب اسلامی قدرت یافت و حاکمیتی مقتدر ایجاد کرد، موحدون بود که در قرن ششم هجری/ دوازدهم میلادی مطرح گشت و موفق شد قدرت سیاسی خود را در اندلس استقرار بخشد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخ به این پرسش ها است که چه رویکردی در ساختار قدرت موحدون با توجه به شرایط قرن ششم هجری در خصوص اندلس اتخاذ شد؛ و موحدون چگونه موفق شدند حاکمیت خود را در اندلس حفظ کنند. یافته های پژوهش نشان می دهد که موحدون، با اتخاذ تصمیمات و تدابیر نظامی مناسب ضمن اینکه موفق شدند حاکمیت خویش را در اندلس تثبیت کنند، توانستند در جهت تداوم قدرت با مدعیان سیاسی و مسیحیان روبه رو شوند؛ مسئله ای که با استفاده از برنامه های نظامی عملیاتی شد و در راستای استقرار قدرت سیاسی موحدون نقش آفرینی کرد. این امر در نحوه ی مواجهه موحدون با مدعیان سیاسی و مسیحیان در آن منطقه به خوبی قابل تحلیل است. 
۱۲۹۱.

بررسی خانقاه های شهر کرج ابودلف براساس اسناد تاریخی و شواهد باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۵ ۲۱۷-۱۹۳

کلیدواژه‌ها: خانقاه زاویه کرج ابودلف آستانه شازند تصوف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۴ تعداد دانلود : ۳۳۵
شهر کرج ابودلف یکی از مهم ترین شهرهای دوران اسلامی است که در سده های اولیه این دوره شکل گرفت و در قرون میانی به شکوفایی رسید. شناخت از این شهر تا سه دهه گذشته صرفاً به اشارات متون تاریخی مربوط می شد. حال با انجام بررسی های میدانی باستان شناسی و مطالعه اسناد تاریخی می توان به شناخت بیشتری از موقعیت مکانی شهر یادشده و آثار و بقایای به جای مانده از آن دست یافت. یکی از مهم ترین آثار قابل مطالعه کرج ابودلف، خانقاه ها است. خانقاه ها به عنوان مراکزی برای آموزش مبانی دین و اصول طریقت، از قرن چهارم هجری قمری در بلاد اسلام شکل گرفته و به بسط تصوف پرداختند. در این میان، شهر کرج ابودلف دارای چند خانقاه بوده که هدف این نوشتار بررسی آن ها با بهره گیری از بررسی باستان شناسی و مداقه در اسناد و متون تاریخی است. پرسش های تحقیق عبارتنداز: 1. اسناد مکتوب و شواهد تاریخی، چه زمانی را برای شکل گیری و توسعه خانقاه ها در شهر کرج ابودلف پیشنهاد می کنند؟ 2. نقش اسناد و شواهد باستان شناسی مرتبط با خانقاه ها در انطباق مکان کرج با شهر آستانه چیست؟ 3. خانقاه های شهر کرج چه جایگاهی در ساختار فضایی شهر کرج داشته اند؟ روش پژوهش در این جستار، تاریخی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی است و شیوه گردآوری اطلاعات، میدانی و کتابخانه ای است. تاکنون پژوهشی مستقل درباب خانقاه های شهر کرج صورت نگرفته است و براساس مطالعه اسناد موجود و بررسی های باستان شناسی، سوای از انطباق موقعیت شهر فعلی آستانه با شهر کرج ابودلف می توان بیان داشت که خانقاه های شهر کرج در سده های میانی دوران اسلامی به عنوان بخشی از ساختار فضایی شهر مذکور شکل گرفته و پیوند های کارکردی خود را پس از زوال کرج با بقایا یا دیگر آثار معماری شهر حفظ کرده اند.
۱۲۹۲.

بررسی و تحلیل گونه شناسی سفال های محوطۀ قُرُق دشت همدان-بهار از قرن پنجم تا هشتم هجری قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۳ ۲۴۱-۲۰۹

کلیدواژه‌ها: محوطه قُرُق همدان گونه شناسی سفال سفالگری قرن پنجم تا هشتم هجری قمری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۳۱۴
یکی از جنبه های اصلی در شناخت فرهنگ های گذشته، مطالعه و تحلیل آثار سفالی محوطه های باستانی است؛ از این رو بررسی دقیق این دسته از آثار نقش مهمی در روشن شدن وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مراکز استقراری داشته است. عبور مسیرهای ارتباطی، هم چون شاهراه خراسان و راه فرعی شاهی از همدان درطول تاریخ -به خصوص در دوران اسلامی- باعث پیدایش فرهنگ های متعدد سفالگری در این بخش از کشور شده است. با توجه به تأثیرپذیری فرهنگ های سفالگری همدان و به تبع آن محوطه قُرُق (با حجم وسیعی از آثار سفالی) از مناطق بزرگ سفالگری دوران اسلامی، در این پژوهش سعی شده است به پرسش هایی هم چون: تأثیر کدام مناطق به لحاظ سبک ساخت و تزئین در سفال های محوطه قُرُق دیده می شود؟ مهم ترین گونه های سفالگری این محوطه از قرن پنجم تا هشتم هجری قمری کدام اند؟ و کدام گونه سفالی از ویژگی های بومی برخوردار است؟ پاسخ داده شود. هدف اصلی این نگارش، شناسایی انواع گونه های شاخص سفالی محوطه مورد مطالعه است که این فرآیند ازطریق مطالعه داده های باستان شناختی حاصل از بررسی های نوین صورت گرفته است. در انجام پژوهش حاضر، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و تطبیق میدانی یافته های این حوزه با سایر مناطق صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهند در هنر سفالگری این محوطه به لحاظ شیوه ساخت و پرداخت، جلوه هایی از هنر مراکز فرهنگی همجواری هم چون: ذلف آباد، آوه، سلطانیه، کنگاور، تخت سلیمان و بروجرد مشاهده می شود؛ هم چنین بیش از 10 گونه سفالی شاخص قرن پنجم تا هشتم هجری قمری از آن شناسایی شده که شامل انواع سفال های بدون لعاب و لعاب دار است که هریک به زیرمجموعه های ساده و منقوش و چندرنگ زیر و رولعابی تقسیم می شوند. در این بین، نمونه هایی هم چون ظروف با تزئین چندرنگ بر روی گلابه سفید احتمالاً از ویژگی های محلی برخوردارند.
۱۲۹۳.

A Golden Bowl from the Caspian Sea Region(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایران باستان دوره ۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۸ 85 - 88
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۰۷
The study tries to discuss a Golden Bowl which is kept at the Mostazafan Foundation’s Cultural Institution of Museum. Such bowls and vessels were primarily produced along the southern shores of the Caspian Sea, particularly in the Rudbar region, and later in Azerbaijan. In this article, the author studies this bowl based on iconography and argues that this was related to the first millennium BC.
۱۲۹۴.

کارکرد حمام و استحمام در بازتاب تمایزات اجتماعی جامعه ایران در عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ (پیاپی ۱۴۷) 91 - 112

کلیدواژه‌ها: حمام استحمام تمایز خودآرایی پاکیزگی قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۲۴۸
ایرانیان از دیرباز به امر حمام و استحمام کردن توجه ویژه ای داشته اند. اگرچه آنان در دوره قاجار نیز همچون ادوار قبل توجه زیادی به استحمام و رعایت بهداشت و پاکیزگی داشته اند، این پژوهش در پی آن است تا تمایزات اجتماعی را که در میان طبقات فرادست و فرودست جامعه ایران عصر قاجار نسبت به احداث حمام و امر استحمام وجود داشته است، نشان دهد. در این پژوهش با استفاده از منابع تاریخی و به روش توصیفی- تحلیلی کوشش شد تا با کاربست نظریه تمایز اجتماعی بوردیو به این سؤالات پاسخ داده شود: نگاه طبقات فرادست جامعه ایران عصر قاجار به ساخت حمام و امر استحمام چگونه بوده است؛ آیا آنان از پرداختن به امر حمام و استحمام، به جز حفظ بهداشت و سلامت و پاکیزگی بدن اهداف دیگری نیز داشته اند؛ نگاه طبقات فرودست جامعه به حمام و استحمام چگونه بوده است؟ فرض پژوهش بر این مبنا قرار دارد که اگرچه هدف اقشار پایین جامعه از رفتن به حمام و انجام عمل استحمام، مبتنی بر ضرورت مندی هایی همچون پاکیزه نمودن بدن برای انجام طهارت و حفظ نظافت، بهداشت و سلامتی بوده است، هدف طبقات اعیان و اشراف از احداث حمام و امر استحمام، علاوه بر رفع ضرورت هایی چون حفظ پاکیزگی، بهداشت و سلامتی جسم، این بود که از طریق به کار بردن تزیینات و آرایه ها در ساخت حمام یا به واسطه تفریح، زیباسازی و خودآرایی به هنگام استحمام، وجوه تشخّص آمیز و تمایزطلبانه خود را نیز به دیگر اقشار و طبقات منعکس کنند.
۱۲۹۵.

پارادایم های تبیین در مطالعات تاریخی جنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 55 - 72

کلیدواژه‌ها: مدل تفهمی مدل روایی مدل قیاسی قانون شناختی کل گرایی اتمیسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۲۴۲
نقش برسازنده ی جنگ در حیات جوامع انسانی، مطالعات تاریخی را به ارائه تبیین های متکثری از این پدیده اجتماعی سوق داده است. اگر بپذیریم که این آشفتگی و کثرت تبیین ها برآیند چشم اندازهای معرفتی متفاوت مورخان است، در آن صورت بازشناسی مبانی پارادایمیِ مدل های تبیین، راه غلبه بر این آشفتگی خواهد بود. با عطف نظر بدین مهم پژوهش حاضر در صدد پاسخ بدین پرسش برآمد که کاربست صحیح مدل های تبیینی در مطالعات تاریخ جنگ بر اساس چه معیاری تعیین می شود.  اگر بپذیریم که هستی شناسی اجتماعی مورخان واجد الزامات روش شناسانه ای است که با یک مدل تبیینی سازگاری بیشتری دارد، در آن صورت می توان مسأله مقاله را با صورت بندی سه پارادایم تبیینی در مطالعات تاریخی جنگ پاسخ داد: بر اساس پارادایم تفهمی، کاربست مدل تفهمیِ تبیین مستلزمِ پذیرش پاسخ اتمیستی به مسأله عاملیت و ساختار و انکار نقش تعیّن بخش کل های اجتماعی در وقوع جنگ است. در پارادایم قیاسی قانون شناختی، کاربست مدل قانون فراگیر تبیین تنها در شرایطی صحیح خواهد بود که تأکید هستی شناسی کل گرایانه بر نقش تعیّن بخش ساختارهای اجتماعی و فرهنگ مسلم انگاشته شود. در پارادایم روایی نیز تبیین پدیده اجتماعی جنگ مستلزم آن است که با استناد به ساختمندگرایی، عاملیت و ساختار را  ثنویتی متداخل تلقی نموده و روایت را با لحاظ کردن تأثیر دوسویه موقعیت های اجتماعی و پاسخ عاملان تاریخی به موقعیت طرح اندازی نماییم.
۱۲۹۶.

Palm branch in the Parthian coins of Iran, case study: coins of Phraates II(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۲, Issue ۲ - Serial Number ۶, August ۲۰۲۳ 19 - 27

کلیدواژه‌ها: Coins palm Parthian Mesopotamia Phraates II

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۲۸۹
Coins are engraved metals like books full of historical, cultural, religious, and mythological information. They are also like written documents that can be analyzed through their motifs through symbolism, and they are the most important guide for researchers in recognizing and familiarizing themselves with religious beliefs in different historical periods. Therefore, studying the images and symbols on them opens a window to ancient periods for researchers. Due to its long reign, the Parthian is one of ancient Iran's most important critical periods. They minted many coins with various motifs. One of the symbols used is the pattern of a palm branch, which from the time of Phraates II can be seen as the reverse of the drama and tetradrachm coins of the Seleucid Mint. This study has investigated the symbol of palm branch in coins of Phraates II in the Seleucid Mint to realize political goals. These coins are kept in Reza Abbasi Museum in Tehran (Iran) and were purchased through private collectors. In this study, 250 Parthian coins were examined, among which 60 coins had palm motifs. The palm branch is considered a mythological plant common between Mesopotamia, and Greek. Parthian king, the branch palms were used as symbols for victory, under the cultural influence of the Seleucid and Mesopotamia.
۱۲۹۷.

جبهه گیری فرهنگی مشرکان مکه در برابر رسول اکرم(ص) با تاکید بر گروه مقتسمین(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۰

کلیدواژه‌ها: گفتمان دینی اشراف قریش مقتسمین فرهنگ اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۲۲۲
با آغاز بعثت و طرح گفتمان دینی، دولهالملاء یا حاکمیت اشراف قریش،گفتمان نوین را در تعارض با منافع خویش دیدند و از سال چهارم تا چهاردهم بعثت اقدامات گوناگونی برای متوقف ساختن آن انجام دادند. یکی از مهمترین کنش ها در برابر دعوتگری پیامبر(ص)، اقدام گروه مقتسمین است. براین اساس، جستارحاضر در پی پاسخ به چیستی و پیدایی مقتسمین در دوران آغازین اسلام و شیوه کنشگری آنان دربرابر نو دینی و نودینان است که با رویکردی توصیفی- تحلیلی و شیوه کتابخانه ای با بهره مندی از قرآن مجید و روایت های تاریخی به آن نگریسته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که گروه مقتسمین با سران قریش در برخورد با پیامبر(ص) همگرا بودند و با اقدامات فرهنگی خود ، موانعی برای کاروان های تجاری و زیارتی در گفتمان دینی ایجاد کردند. اما شیوه رفتاری پیامبر(ص) و نودینان، در تقابل با تحرکات فرهنگی آنان و مجموعه عوامل مناسبات قبیله ای باعث ناکامی و بی اثری کنش های گروه مقتسمین شد.
۱۲۹۸.

اعتبارسنجی گزارش کشتی گرفتن پیامبر (ص) با رکانه بن عبد یزید و معجزه حرکت درخت در منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 51 - 68

کلیدواژه‌ها: پیامبر (ص) معجزات پیامبر (ص) کشتی پیامبر (ص) حرکت درخت رکانه بن عبدیزید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۲۲۰
بر پایه گزارش ابن اسحاق (150-151ق)، پیامبر(ص) به هدف دعوت فردی به نام رکانه بن عبد یزید به اسلام، با او کشتی گرفته و امر کرده اند تا درختی به سوی آنان بیاید و به جای خویش برگردد. دو واقعه متوالی کشتی گرفتن و حرکت درخت در گزارش ابن اسحاق (150-151ق)، در منابع تاریخی و حدیثی در قالب دو روایت مستقل کشتی گرفتن و معجزه حرکت درخت نقل شده است. افزون بر اختلاف منابع در نحوه نقل دو واقعه، صحت و اعتبار این گزارش ها نیز نیازمند تأمل و بررسی است. مقاله حاضر ضمن اعتبارسنجی سندی و بررسی تبار گزارش ها، بر رصد تغییرات متنی و تحلیل آنها و مقایسه متون با یکدیگر تمرکز کرده است تا علاوه بر شناسایی مصدر اصلی گزارش ها، اصالت و اعتبار آنها را نیز روشن کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد گزارش های موجود از واقعه کشتی گرفتن و حرکت درخت، دچار اضطراب متنی اند و ازنظر زمان، اهداف و اشخاص مؤثر در گزارش، در تعارض با یکدیگر قرار دارند. نتایج تاریخ گذاری گزارش ها نیز حاکی از آن است که گزارش ابن اسحاق (150-151ق) به عنوان قدیمی ترین نسخه در دسترس از این واقعه، که دو موضوع کشتی گرفتن و معجزه حرکت درخت را در خود جای داده است، مصدر دیگر گزارش های بعدی بوده است. نظر به اینکه که گزارش ابن اسحاق (150-151ق) ازنظر انتساب، مخدوش و ازنظر ساختار متنی نیز فاقد ملاک های معتبر است، گزارش های مبتنی بر آن نیز فاقد اعتبار محسوب می شوند.
۱۲۹۹.

کاربست نظریه روانکاوی کارن هورنای در تحلیل شخصیت احمد کسروی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 189-214

کلیدواژه‌ها: احمد کسروی کارن هورنای مشروطه پهلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۲۶۸
احمد کسروی از بحث برانگیزترین شخصیت های تاریخ معاصر ایران بود. بسیاری از کنش های او مغایر با عرف جامعه بود و پژوهش های وی جنبه ی ساختارشکن داشت. از این روی بررسی روانشناسی شخصیت وی می تواند به تببین کنش های او در عرصه های مختلف مدد رساند. بنابراین مقاله ی حاضر با تأکید بر بازشناسی تأثیر شرایط اجتماعی و خانوادگی احمد کسروی در دوران کودکی، به بررسی کنش های او در عرصه های سیاسی، دینی، اجتماعی و تاریخ نگاری در بزرگسالی می پردازد. تحقیق حاضر با روش تاریخی و بر پایه نشریات پیمان و پرچم به بررسی سوانح احوال و افکار کسروی پرداخته است. همچنین از چارچوب مفهومی نظریات کارن هورنای در تحلیل شخصیت کسروی بهره گرفته است که طبق نظریات وی مهمترین عوامل در رشد شخصیت، شرایط خانوادگی و اجتماعی در دوره کودکی است. بر اساس تحقیق حاضر محبت و التفاط بیش از حد خانواده و انزوا از همسالان و شرایط اجتماعی و فرهنگی وقت جامعه، سبب شکل گیری نوعی اضطراب بنیادی در شخصیت کسروی شد و بخش مهمی از تبلور آن را در پرخاش و انزوا نسبت به دیگران و تکوین خودانگاره ی آرمانی در وی می توان مشاهده نمود.
۱۳۰۰.

تبعات شیوع امراض حیوانی: بررسی مرگ و میر احشام در ایرانِ دهه1300ش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران سال ۱۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 53 - 78

کلیدواژه‌ها: ایران دهه1300 امراضِ حیوانی گاومیری تبعات مرگ و میراحشام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۶۶
بیماری های مهلک و مسری را می توان از چالش های مهم جامعه ایرانِ پیشامدرن بشمار آورد؛ فقدان زیرساخت های بهداشتی - درمانیِ مناسب و ناکارآمدی طب سنّتی، زمینه را برای شیوع بیماری های کُشنده هموار نموده و خسارات مالی و جانی هولناکی به توده مردم ایران وارد می کرد. این بیماری ها فقط مختص انسان ها نبود، بلکه بعضاً امراض حیوانی و دامی را نیز شامل می شد؛ یکی از این موارد، بروز و شیوع گسترده بیماری های طاعون و سیاه زخم در بین چارپایان اهلی بویژه گاوها طی سال های نخستین قرن14ش بود. در این مقاله، بر مبنای روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، و با تاکید بر واکاوی داده های مجلات و اسناد مراکز آرشیوی، درصدد پاسخ به این سوال هستیم که شیوع این بیماری های مرگبار در میان گاوها از ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی با چه تبعاتی همراه بود؟ یافته ها بیانگر آن است که تبعات مرگ و میر احشام در دوره مورد نظر ابعادگوناگون جامعه را دربرگرفته است؛ بروز تنگناهای معیشتی برای اقشار روستایی، تهدید بهداشت عمومی و سلامت افراد جامعه، آسیب جدّی به اقتصاد زراعی کشور، نقصان در درآمد مالیاتی دولت، صدمه به اقتصاد دامپروری، لطمه به اقتصاد تجاری و حوزه صادرات دامی، تکاپوهای نمایندگان مناطق آسیب دیده در مجلس شورای ملی، اعطای بسته های حمایتی به مردم آسیب دیده و تکاپوهای دولت برای ایجاد و گسترش زیرساخت های درمانی و بهداشتی مدرن از عواقب مرگ و میر احشام در ایرانِ آن زمان بود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان