صنعا

بررسی رابطه میان فضاهای شهری و حرکت های اجتماعی همواره یکی از دل مشغولی های اصلی نظریه پردازان حوزة مطالعات شهری و جامعه شناسی شهری بوده است. هدف اصلی این مقاله فهم جنبه های کالبدی فرم شهری و تبیین ارتباط آن با حرکت های اجتماعی سال های اخیر در شهرهای قاهره، صنعا و منامه در خاورمیانه است. این مقاله با بازخوانی نظرات متأخر اندیشمندان جامعه شناسی در گرایش تئوری اجتماعی، به صورت اجمالی به تبیین رابطه میان فضاهای شهری و حرکت های اجتماعی از این دیدگاه می پردازد. این پژوهش در قالب سه مقولة موقعیت جغرافیایی، گونه شناسی فضاهای مستعد و آرایش اقشار اجتماعی، به معرفی فضاهای مستعد میزبانی حرکت های اجتماعی پرداخته است و با استفاده از دو رویکرد کمی و کیفی، سعی در تبیین ویژگی های مشترک فضاهای میزبان حرکت های اجتماعی دارد. در این مطالعه سه شهر قاهره، صنعا و منامه به عنوان نمونه های موردی انتخاب، و سعی شده است با بررسی و تحلیل پیکربندی فضایی آن ها و بررسی موقعیت فضاهای میزبان و نیروهای اجتماعی محرک حرکت های اجتماعی در این شهرها، ویژگی های مشترک این حرکت ها شناسایی شود. گفتنی است پیکربندی فضایی نمونه های موردی مطالعه، از طریق تهیة نقشة خطی و تحلیل آن از طریق فن چیدمان فضا صورت می گیرد. یافته های پژوهش در فضاهای موردی مورد مطالعه حاکی از وجود رابطة مستقیم میان خاستگاه حرکت های اجتماعی با موقعیت استقرار و فعالیت گروه های مشارکت کننده است. بررسی های نمونه های موردی نشان می دهد درصورتی که حرکت اجتماعی از بطن اکثریت جامعه برگرفته باشد، فضاهای مرکزی گونه میدان در مقایسه با سایر گونه های فضاهای شهری، اولویت بیشتری در جذب جمعیت میزبان دارد.

شهدت بلاد الیمن خلال عصر الدَولهُ الصُلیّحیه (439-532 ه /1047-1137م) نهضه حضاریه عظیمه، إذ إهتم الصُلیحیّونَ إهتماماً عظیماً بالاعمار و البناء و ظهر ذلک على صنعاء عاصمه الدوله الصُلیحیّه وسایر المدن الیمنیه الهامه کذی جبله وتعکروإیب. لقد اهتم الصُلیحیّون بتعمیر و ترمیم و اصلاح و انشاء المدن و تشیید العمائر الدینیه و الحربیه على الاساس سیاستهم الراقیه الى اصلاح الیمن عامه. لهذا السبب یتمیز هذا العصر بکثره المساجد و الاماکن الدینیه الجمیله و المعالم العظمیه و ما ینسب للبناء الصُلیحی من فضل فی عماره المساجد فی الیمن هو إدخاله العناصر المتعدده و التقالید الجدیده فی بناء المساجد المتمثله فی عنصر المحراب کقطعه فنیه جمیله او البلاطه الوسطى و المآذن المزخرفه البدیعه.

ابوالفتح الناصر الدیلمی از نوادگان امام حسن(ع) به عنوان امام زیدیه، در دیلم قیام کرد، اما به دلایلی به یمن هجرت نمود و در سال ۴۳۰ قمری موفق شد مردم یمن را به قیام دعوت کند. او بر شهرهای صعده و صنعا چیره شد و مذهب زیدیه را در آنجا گسترد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال است که:  موانع و چالش های پیش روی ابوالفتح الناصر الدیلمی ، جهت تشکیل حکومتی پایدار بر اساس مذهب شیعه ی زیدی در یمن چه بوده است؟ هدف این مقاله ارزیابی چگونگی فعالیت و اقدامات ابوالفتح دیلمی میان قبایل یمنی و واکاوی و یافت  موانع و مشکلات تشکیل حکومت زیدیه توسط او است. در این پژوهش با رویکرد توصیفی و تحلیلی، با استفاده از منابع کتابخانه ای، تاریخ سیاسی زیدیه در یمن بررسی می شود  در خلال آن علل شکست قیام ابوالفتح تحلیل خواهد شد. بررسی ها نشان داد که ابوالفتح به عنوان امام زیدی توانست دعوت خود را باحمایت قبایل یمنی آغاز نماید و به سرعت صعده و صنعا را تصرف کند، اما موانعی هم چون: اختلافات درون زیدیه میان امیران و حاکمان، نبردهای متعدد و فرسایش نیروی نظامی، عدم انسجام قبایل و ظهور صُلیحیان اسماعیلی مذهب، موجب شکست قیام ابوالفتح شد.