درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۴۸۱ تا ۳٬۵۰۰ مورد از کل ۲۸٬۲۶۹ مورد.
۳۴۸۱.

تقدیس چنگیزخان در منظومه های تاریخی دوره ایلخانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۲ 27-50

کلیدواژه‌ها: چنگیزخان فره ایزدی تاریخ منظوم کاشانی ظفرنامه مستوفی شهنشاه نامه تبریزی جامع التواریخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۲ تعداد دانلود : ۵۱۲
دوره ایلخانی از دوره های مهم تاریخ نگاری فارسی است و آثار تاریخی ارزشمندی در این زمان آفریده شده است. از آنجا که مخاطب این آثار معمولاً نهاد قدرت بوده است، شاعران و نویسندگان می کوشیدند رضایت آن را جلب کرده و با استفاده از ابزارهای گوناگون زبانی و بلاغی و استناد به گفتمان های مقبول جامعه، به شاهان مغول مشروعیت بخشند. یکی از این شیوه ها نسبت دادن فرّه ایزدی به خانان مغول و همانندسازی آنان به شاهان آرمانی ایرانی بود. در این پژوهش چگونگی بهره گیری از گفتمان دینی در جهت تقدیس چنگیزخان، در سه منظومه تاریخی ظفرنامه مستوفی، تاریخ منظوم کاشانی و شهنشاه نامه تبریزی بررسی شده و برای تکمیل بحث، رویکرد شاعران این آثار با رویکرد خواجه رشیدالدین در این زمینه مقایسه شده است. بدین منظور، این مقاله از گوهر پاک اجداد چنگیز، چگونگی ارتباط خان مغول با عالم غیب و فرّه ایزدی او، اعتقاد به برقراری رابطه میان حمله مغولان به ایران و مأموریت الهی چنگیز سخن به میان آورده است. نتایج حاکی از آن است که دو رویکرد متفاوت در این آثار وجود دارد: کاشانی و مستوفی برای خلق تصویر شاهی آرمانی از خان مغول از روش های گوناگون بهره گرفته اند؛ اما تبریزی کمتر در جهت ایجاد مقبولیت مغولان گام برداشته و به اشاره ای کوتاه و گذرا بسنده کرده و خواجه رشیدالدین در جامع التواریخ نیز رویکردی میانه دارد؛ ایده تقدیس چنگیز که در اثر اخیر آشکارا مطرح شده ، در تاریخ منظوم کاشانی و ظفرنامه به نُضج و کمال رسیده است.
۳۴۸۲.

تأثیر اندیشه ایرانشهری در برپایی پادشاهی آل بویه با تکیه بر جغرافیای تاریخی تبرستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۶ ۴۵-۶۵

کلیدواژه‌ها: آل بویه اندیشه ایرانشهری ایران زمین تبرستان جغرافیای تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۴۸۰
خاندان بویه از شرایط سیاسی و اجتماعی دیلم و از پس زمینه فکری اهالی تبرستان، بهره جستند تا با تکیه بر روحیه جنگاوری و بیگانه ستیزی، پادشاهی تازه ای را پایه گذاری کنند. جغرافیای تاریخی تبرستان در چگونگی بهره گیری خاندان بویه از اندیشه «ایرانشهری» و «فره ایزدی»، مؤثر بوده است. پرسش اصلی مقاله این است که جغرافیای تبرستان چه تأثیری در تداوم اندیشه ایرانشهری و تأسیس پادشاهی خاندان بویه داشته است؟ این تحقیق برای بازشناسی جایگاه تبرستان در اندیشه ایرانشهری و تبیین تأثیرات آن در کامیابی بویهیان برای رسیدن به پادشاهی، از رویکرد تاریخی-تحلیلی و روش تحلیل محتوا و همسنجی منابع تاریخی بهره برده است. به نظر می رسد به سبب پیشینه تبرستان در نظام سیاسی و اجتماعی ایران باستان و شرایط جغرافیایی خاص آن، تفکر باشندگان این سامان که در سده های پس از سقوط ساسانیان همچنان با اندیشه ایرانشهری دوره باستان درهم تنیده شده بود، در پایه گذاری پادشاهی خاندان بویه تأثیر گذاشت. این بررسی نشان می دهد جغرافیای تبرستان آن را مکان امنی برای سکونت کرده بود و از این رو حاکمانش در دوران باستان استقلال نسبی داشته اند. همین روحیه استقلال طلبی و بهره گیری از پس زمینه اندیشه ایرانشهری، بعد از فروپاشی ساسانیان، موجب پایه گذاری پادشاهی بویهیان با رنگ وبوی ایرانی شده بود.
۳۴۸۳.

نقش سیاست های تأمین مسکن در نارضایتی کارگران شرکت نفت انگلیس و ایران در مناطق نفت خیز خوزستان مطالعه موردی: از آغاز کشف نفت تا ملی شدن صنعت نفت (1287-1330ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۳ (پیاپی ۱۳۳)

کلیدواژه‌ها: شرکت نفت انگلیس و ایران مسکن مناطق نفت خیز نارضایتی کارگران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۴۰۸
در میان عوامل درونی ایجاد نارضایتی های کارگران از شرکت نفت انگلیس و ایران، موضوع تأمین مسکن نقش مهمی داشته است؛ زیرا علاوه بر تأمین سرپناه، هویت کارکنان شرکت و خانواده آنها را نیز تشکیل می داد. با وجود این، نقش آن نسبت به سایر عوامل شغلی و معیشتی در طول زمان فعالیت شرکت نفت، مورد پژوهش مستقل قرار نگرفته است. بر همین اساس، در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از مطالعات کتابخانه ای و اسناد بایگانی ها تلاش شده است تا جایگاه سیاست های تأمین مسکن کارگران ایرانی شرکت، نسبت به سایر عوامل نارضایتی و اهمیت آن در زمان های مختلف تبیین شود. نتایج پژوهش نشان داد که از زمان اکتشاف نفت تا اصلاح قرارداد دارسی در سال 1312ش، موضوع مسکن نقش مهمی در ایجاد نارضایتی کارگران نداشته است، اما پس از سال 1312 و به ویژه با پایان یافتن سلطنت رضاشاه و همچنین افزایش کارگران طی جنگ جهانی دوم، تأمین مسکن اصلی ترین عامل نارضایتی کارگران بود که باعث اعتصاب های گسترده در سال 1325 و تغییر در سیاست های شرکت به سمت تولید انبوه مسکن و برآوردن خواسته آنها شد. البته با ادامه اعتصاب ها و همچنین ملی شدن صنعت نفت، فرصت کافی برای اجرای این برنامه ها باقی نماند.
۳۴۸۴.

معتمدالدوله گرجی و فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 1 - 16

کلیدواژه‌ها: شیراز ممسنی معتمدالدّوله گرجی فرمانفرما

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۴۴۳
منوچهرخان معتمدالدوله گرجی پس از فتح شیراز و ممسنی، حدود دو سال بین سال های 1250تا 1252ق/ 1834تا 1836م، بر این سامان و بر تمام ایالت فارس حکومت کرد. این دوران از دوره های مهم تاریخی فارس و ایران در دوره قاجار است. در تذکره خطی «مدایح المعتمدیه» که به نام معتمدالدوله و در شرح زندگانی سیاسی او نوشته شده است، به عمد یا به سهو، شرح وقایع این دو سال به اجمال و در عمل به گونه ای مخدوش روایت شده است. متأسفانه در منابع اصیل دیگر نیز، تنها اشاره های کوتاه و تکراری به این بازه زمانی شده است. گفتار حاضر بر مبنای منابع دست اول، تلاش می کند رویداد فتح شیراز و ممسنی به دست منوچهرخان معتمدالدوله و شیوه سیاست مداری او را در فارس تشریح کند؛ همچنین در مقاله این ﻣﺴﺌﻠه مهم بررسی می شود که چرا ایالت فارس در نگاه حکومت قاجار چنین اهمیت داشت و همواره کانون اختلاف و سیاست بازی بود.
۳۴۸۵.

بررسی، معرفی و تحلیل انواع طرح ها و نقشه های اطلسی در قالی جیریا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۱ ۱-۲۹

کلیدواژه‌ها: جیریا قالی طرح اطلسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۷ تعداد دانلود : ۶۲۴
تحقیق پیشِ رو پژوهشی کاملاً میدانی و بدیع است و اندکی جنبه ی نظری دارد. سعی نویسنده بر آن بوده تا طرح ها و نقشه های اطلسی را به عنوان برجسته ترین و رایج ترین طرح ها در روستای جیریا، شناسایی و معرفی کند. از این رهگذر، تحقیق حاضر نخستین پژوهش در این زمینه است. روستای جیریا با برخورداری از پیشنه ای کهن در تاریخ و فرهنگ، یکی از روستاهای فعال استان مرکزی و شهر اراک در تولید قالی است. سابقه ی قالی بافی در جیریا هم پای این هنر در ساروق، دیگر روستای استان مرکزی، است که در تولید قالی های نفیس شهره بوده و نسبتاً هم جوار با جیریاست. آوازه ی قالی های جیریا در اراک، استان مرکزی و ایران، به کیفیت و نفاست این هنر در طرح و نقشه و بافت آن است. پرسش پژوهش حاضر این است که بیشترین، رایج ترین و متنوع ترین طرح و نقشه در قالی جیریا کدام است و شامل چه ویژگی هایی می شود؟ شناسایی، بررسی، طبقه بندی و معرفی انواع طرح و نقشه ی قالی جیریا با تکیه بر نقشه ی اطلسی از اهداف این مقاله به شمار می رود. این تحقیق از نوع بنیادین، و روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی، و شیوه ی گردآوری داده ها، میدانی است. یافته های پژوهش مبین این امر است که نقشه ی اطلسی یکی از طرح های رایج و معروف در قالی بافی این روستاست. طرح اطلسی در قالی جیریا در انواع طرح ها و رنگ ها و ابعاد بافته و عرضه می شود. بر طبق یافته های این پژوهش طرح و نقشه ی اطلسی، بیشترین و متنوع ترین طرح و نقشه در قالی جیریاست. همچنین تعداد 17 نقشه ی اطلسی در این روستا شناسایی، بررسی، تحلیل و معرفی شد.
۳۴۸۷.

بررسی نقش و جایگاه نشان ها و مدال های عصر قاجار در روابط خارجی و داخلی این دوره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 77-108

کلیدواژه‌ها: نشان ها مدالها تمثال قاجار روابط داخلی روابط خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۱۴۳۲
سنت اعطای نشان از دوران قاجار به دلیل ارتباط آن ها با کشورهای اروپایی آغاز شد و به دور از ارزش معنوی به تدریج شکل تقلیدی به خود گرفت. عدم شناخت قاجارها از روند شکل گیری نشان ها در اروپا و همسان پنداری نشان و خلعت با نگاه شرقی و عدم اجرای شایسته سالاری در روابط داخلی باعث تنزل جایگاه نشان های این دوره گردید و این امر زمینه ساز شکل گیری نشان های جدید در جهت ارتقا ارزش آن ها شد. پژوهش حاضر باهدف بررسی جایگاه نشان ها در روابط خارجی و داخلی عصر قاجار و با استفاده از منابع کتابخانه ای بر آن است در صدد پاسخگویی به این سوالات است که روند ابداع و استعمال مدال ها و نشان ها در عصر قاجار به چه صورت بوده است ؟ و تأثیر جایگاه مدال و نشان در روابط داخلی و خارجی تا چه اندازه است؟روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و تحلیل منابع موجود، به ویژه سفرنامه ها و اسناد مرتبط است.
۳۴۸۸.

نگاهی به رساله صورت بندی اقتصادی پیشاسرمایه داری اثر کارل مارکس

نویسنده:
منبع: جندی شاپور سال پنجم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: صورت بندی اقتصادی - اجتماعی تاریخ اقتصادی پیشاسرمایه داری کارل مارکس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۶ تعداد دانلود : ۵۷۸
مقولهٔ صورت بندی اجتماعی- اقتصادی شاید نخستین بار توسط کارل مارکس مورخ و فیلسوف نام دار آلمانی مطرح شد که اشاره به نوعی رده بندی شیوه های تولید و جوامع در روند تکامل تاریخی آنها دارد. به نظر می رسد که در این نوع نگاه، مکتب فلسفی کانت با شیوهٔ ماهیت پژوهِ خاص خود با روش تکامل گرای محافل علمی انگلستان ترکیب شده، درپی بازشناسی ریشه های سرمایه و بازسازی چگونگی برآمدن سرمایه داری است. رسالهٔ مذکور از ترجمهٔ انگلیسی متن اصلی با عنوان pre-capitalist socio-economic formation: A collection که ترجمهٔ فارسیِ توسط خ. پارسا اولین بار در ۱۳۵۳ در خارج از کشور و در ۱۳۷۸ در نشر دیگر در تهران منتشر شد؛ و هرچند مدتها از انتشارش می گذرد، کمتر مورد توجه قرار گرفته و بحث صورت بندی به خصوص مورد غفلت قرار گرفته است. هدف نوشتهٔ حاضر بررسی چگونگی ترکیب نظریه ها و ساختارهایِ تشکیل دهندهٔ این رساله به عنوان طرحی کلی برای تألیف مهمترین آثار مارکس یعنی کتاب های سرمایه و نقد اقتصاد سیاسی است.
۳۴۸۹.

فرمان های تولیت (تولیت نامه ها، نیابت نامه ها) در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و نهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۵) 148 - 168

کلیدواژه‌ها: دوره قاجار فرمان های تولیت تولیت نامه نیابت نامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۴۰۷
هدف : فرمان های  موچود در مخزن خطی کتابخانه ملی ایران که صادرکننده آن ها محل اختلاف است از لحاظ شکل و محتوا شده بررسی  است روش و رویکرد پژوهش: این مقاله با روش سندپژوهی نوشته شده است.  یافته ها و نتیجه گیری : باز آنجا که در فقه شیعی جایگاه سلطنت عاریه ای دارد، شاهان قاجار با مجوز علمای شرع وارد حوزه وظایف و اختیارات روحانیون می شدند و در دستور و فرمان صادر می کردند. به دلیل آن که صادرکننده فرمان ها -با مشخصه های ظاهری مهر و امضای روی آن- شاهان بوده اند، این گونه اسناد در ردیف فرمان شاهان قرار داده می شوند.
۳۴۹۰.

عوامل شکل گیری فرقه حسینیه و زمینه های گرایش آن به غلو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۳ ۱۴۹-۱۶۸

کلیدواژه‌ها: حسینیه یمن زیدیه غلو حسین بن قاسم عیانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۵ تعداد دانلود : ۴۶۱
با وجود رویکرد عقل گرایانه زیدیه ی یمن، در آغاز قرن پنجم هجری قمری جریانی با ماهیتی غالیانه در میان آن بالیدن گرفت. این جریان که پس از کشته شدن یکی از امامان زیدیه یمن یعنی حسین بن قاسم عیانی و بر محور غیبت و طرح باورهای نامانوس و اغراق آمیز نسبت به او شکل گرفت به «حسینیه مشهور» گردید. هرچند که دعاوی حسین بن قاسم عیانی در منشا شکل گیری این جریان بی تاثیر نبود، اما نقش اساسی را باید به جانشینان و پیروان آن داد. حفظ اقتدار سیاسی در خاندان عیانی، ایستادگی در برابر مخالفان زیدیه و محافظت بر روابط با برخی از همپیمان سیاسی از جمله انگیزهای مهم طرح غیبت حسین بن قاسم و غلو در مورد او بود. این در حالی است که وجود تمایلات غالیانه در میان برخی از قبایل یمنی زمینه مساعدی را به لحاظ فکری برای شکل گیری این جریان به وجود آورده بود.
۳۴۹۱.

تحلیلی بر معارضه و رویارویی روحانیون مبارز انقلابی با آیت الله سیدمحمد روحانی در نجف (۱۳۵۶–۱۳۴۴ ه . ش)

نویسنده:
منبع: پژوهش در تاریخ سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵ و ۲۶ 39 - 68

کلیدواژه‌ها: امام خمینی ره آیت الله سیدمحمد روحانی حوزه علمیه نجف روحانیون مبارز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳۴ تعداد دانلود : ۶۳۷
از روایات و اسناد موجود چنین برمی آید که فضای عمومی حوزه نجف در سال های تبعید امام خمینی در عراق (1357-1344 ه.ش) چندان با مشی سیاسی و مبارزاتی ایشان و شاگردان مبارزشان موافقت و همراهی نداشته است؛ اما این عدم موافقت یا عدم همراهی لزوماً به معنای تعارض و رویارویی مستقیم نیز نبوده است. در بیشتر موارد روابط امام خمینی با مراجع و فضلای نجف، روابطی مبتنی بر احترام متقابل علیرغم تفاوت در مشی و اندیشه سیاسی گزارش شده است. اما همین روایات نشان می دهند که این موضوع درباره آیت الله سیدمحمد روحانی، از مدرسین حوزه نجف، صدق نمی کرده و وی مهم ترین مرکز معارضه و رویارویی با امام خمینی و روحانیون مبارز پیرو ایشان بوده است. پرسش اصلی این تحقیق آن است که تحلیل و نقد تاریخی این روایات بازمانده چه تصویری از رویارویی های سیاسی در حوزه نجف در آن مقطع را پیش روی محقق خواهد گشود؟ در این مقاله کوشش شده است با بررسی تطبیقی و ارزیابی روایات باقی مانده از این تعارض، تصویری تا حد ممکن جامع از این رویارویی و تأثیر نگاه انقلابی در نحوه بروز و شدت یافتن آن ارائه گردد. تصویری که درنهایت تا حدی نشانگر غلبه نگاه مبارزاتی و انقلابی بر سویه های اخلاقی در عملکرد روحانیون مبارز و انقلابی در آن برهه است.
۳۴۹۳.

اهمیت نزههالقلوب در تبیین جغرافیای تاریخی و تعیین جای نام های کردستان دوره ایلخانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ (پیاپی ۱۰۹) 117 - 139

کلیدواژه‌ها: ایلخانان نزههالقلوب جغرافیای تاریخی کردستان ک‍رم‍ان‍ش‍اه‍ان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۶۴۴
در دوران ایلخانی، بخش غربی ایالت جبال، در اسناد دیوانی، زیر عنوان کردستان قرار گرفت. نزههالقلوب نخستین متنی است که اطلاعات مشروح و بسیار گرانبها درباره جغرافیای تاریخی کردستان ارائه می دهد. در فهرستی که حمدالله مستوفی از شهرها و اماکن جغرافیاییِ این ناحیه ارائه می کند، برخی در طول قرون بعدی از میان رفته و اسامی برخی نیز در نتیجه سهو نسخه نویسان تحریف شده است. این پژوهش درصدد است تا براساس نزههالقلوب، به شیوه توصیفی تحلیلی به تعیین مکانِ برخی از شهرهای آن بپردازد. این مطالعه نشان می دهد که از هفده جای نام مذکور در نزههالقلوب، چهار مورد زیر در استان کنونی سلیمانیه در عراق قرار داشتند: قلعه خفتیان در نزدیکی رود قلعه چولان، نیمراه در حوالی حلبچه، دربند زنگی در دهانه رود سیروان و دربند تاج خاتون در دره رود زاب کوچک و در محدوده شارباژیر. شش مورد دیگر نیز به ترتیب در محدوده استان کرمانشاهان قرار داشتند: الانی در نزدیکی جوانرود و دزبیل(= دربیل) احتمالاً درتنگ در نزدیکی سرپل زهاب، خوشان در نزدیکی کرند غرب، سلطان آباد چمچمال نیز در دامنه کوه بیستون و در نزدیکی شهر کنونی بیستون، دینور نیز در نزدیکی شهر کنونی سنقر کلیایی و بسطام( احتمالاً طاق بستان) در حاشیه شهر کرمانشاه. شش مکان دیگر نیز هنوز پابرجای هستند کرند، ماهیدشت، هرسین، کنگاور، کرمانشاه و الشتر( در لرستان).
۳۴۹۴.

واکنش علما به سیطره حکومت پهلوی بر اوقاف (با تکیه بر اسناد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۶ ۱۱۳-۱۳۳

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی ایران اوقاف پهلوی اول پهلوی دوم سلطنت پهلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۱ تعداد دانلود : ۱۰۸۷
پهلوی اول (حک. 1304 1320ش) به دنبال مدرن سازی تمام ارکان و اجزای جامعه بود. وقف یکی از اجزای جامعه و مهم ترین منبع درآمد روحانیان به شمار می آمد. رضاخان با انجام اقداماتی همچون تغییر تولیت اوقاف، تغییر در روش های اداره، نظارت، بهره برداری و در مواردی، تصرف عین موقوفات، در پی تسلط بر اوقاف بود. با روی کارآمدن پهلوی دوم (حک. 1320 1357ش)، سیطره بر اوقاف در سطحی کلان و با شتاب بیشتری پی گرفته شد. به این ترتیب حکومت پهلوی به تضعیف مالی روحانیان پرداخت و در مقابل روحانیان نیز به مقاومت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در برابر حکومت پهلوی روی آوردند. سوال اصلی پژوهش این است که سیطره حکومت پهلوی بر اوقاف چه تأثیری در روابط علما با حکومت داشته است؟ پژوهش حاضر با بهره گیری از روش تاریخی و به شیوه کتابخانه ای و اسنادی، بر آن است تا با بررسی متغیر وابسته اوقاف، تصویری جامع از چالش های حکومت پهلوی با روحانیان، در عرصه اقتصاد و دگرگونی کارکردهای وقف، ناشی از مدرن سازی به دست دهد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد گسترش سیطره دولت بر اوقاف، کاهش درآمد سالانه حوزه های علمیه و ازدست رفتن زمین های بعضی از علمای صاحب زمین در جریان اصلاحات ارضی، سبب محرومیت نسبی اقتصادی و نارضایتی علما شد. این سیاست پهلوی و تنگنای اقتصادی روحانیان موجب موضع گیری آنها در مقابل حکومت پهلوی شد. در نهایت به نظر می رسد اتحاد طیف های مختلف روحانیان با دیگر نیروهای اجتماعی، موجب شکل گیری انقلاب اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی شد.
۳۴۹۵.

مکتب شاگردان کودرا: شرق شناسان اسپانیایی معتدل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 97 - 110

کلیدواژه‌ها: مکتب کودرا مستشرقین اسپانیایی معتدل مستشرقین اسپانیایی متعصب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۳۸۹
پذیرش نقش مسلمانان و روحیه علم آموزی و نشر دانش، کار و تلاش بی وقفه، خلاقیت و نوآوری، شهرسازی و توجه به نشانه های تمدنی اسلام از سوی اکثر مستشرقین به خصوص مستشرقین اسپانیایی نادیده گرفته شده است. این غفلت مستشرقین آگاهانه یا ناآگاهانه ریشه در کدورتی دیرینه نسبت به اسلام و مسلمانان دارد که در اسپانیا از زمان سقوط آندلس تاکنون مسلط بر افکار عمومی مردم و نخبگان جامعه اسپانیایی بوده است. اما در این میان گروهی از مستشرقین اسپانیایی تبار در دو قرن اخیر ظهور پیدا کردند که به واسطه علاقه ای که به زبان و ادبیات عرب داشتند به تصحیح، شرح، نقد و ترجمه متون عربی دانشمندان آندلس دوره اسلامی پرداختند و با دستاوردهای شگفت انگیز آنان در زمینه های مختلف ادبی، علمی، فلسفی، اجتماعی، سیاسی و ... آشنا شدند و سعی کردند با پاسخ نظرات بدبیانه و کینه توزانه دیگر مستشرقین، جایگاه والای اسلام و نقش مسلمانان در دوره آندلس اسلامی را ثابت کنند. مقاله پیش رو به دنبال اثبات حضور چنین جریان مثبت اندیشی در میان مستشرقان اسپانیا است. این مقاله مبتنی بر روش توصیفی و تاریخی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای، به معرفی مکتب کودرا به عنوان مشهورترین جریان شرق شناسی معتدل در اسپانیا پرداخته است و با معرفی مهمترین آثار و تالیفات کودرا و شاگردانش، به برخی شاخص ها و مولفه های فکری این جریان اشاره می کند.
۳۴۹۶.

معماری سنتی دوره قاجار در خانه اشرافی دِزک (قلعه دزک، استان چهارمحال و بختیاری)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۴ 57 - 75

کلیدواژه‌ها: معماری قاجار تزئینات قاجاری قلعه دزک زیباشناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۲۴
معماری دوره قاجار مبانی و الگوهای قدیم معماری ایران را ارتقاء بخشید و نوآوری هایی از نظر شکل دهی فضا به وجود آورد. هر چند این معماری صلابت پیش را ندارد، اما شکل های جدیدی وارد معماری می کند که آمیزه ای از ویژگی های معماری ایرانی - اروپایی است. در این زمان، خانه ثروتمندان بیش از بیش با سرمشق گیری از بناهای اروپایی ساخته شدند. معماری خانه اشرافی دزک، به عنوان یکی از بناهای شاخص دوره قاجار، هم به لحاظ عملکردی و هم به لحاظ زیباشناسی، از غنای اصیل معماری ایران برخوردار است. معماری این عمارت از عوامل فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و هنری عصر خود بی نصیب نبوده و نمونه های قابل تأملی در طراحی، پلان و تزئینات هنری آن قابل مشاهده است. علی رغم ارزش این خانه، مطالعه کافی روی آن صورت نگرفته است. از این رو، این پژوهش سعی دارد تزئینات به کار رفته در این عمارت را از نظر زیباشناسی و مؤلفه های مربوطه مورد بررسی قرار دهد. عمده ترین تزئینات این عمارت شامل آجرکاری، استفاده از قالب های گچی، گچبری و آیین هکاری است. نتیجه به دست آمده نشان می دهد که با وجود تأثیر مؤلفه های هنری – تزئینی غرب، همچنان پایه اصلی تزئینات و معماری آن بر پایه اصول معماری ایرانی (سنتی) است. روش پژوهش از نوع توصیفی–تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی است.
۳۴۹۷.

تقدیرگرایی و رواداری؛ دو شبکه اعتقادی باورساز در عصر تکوین دولت عثمانی (804-716 ق)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیستم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۸۰) 139 - 172

کلیدواژه‌ها: رواداری تقدیرگرایی فتوحات عثمانی الاهیات ارتدکسی تکوین دولت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۴۹۵
منحنی قدرت در دولت عثمانی با بیش از شش سده حکومت در فرآیندی زمان بر و چند لایه، این سلسله را از امارتی ترکی به دولتی اسلامی تبدیل کرد. گسترش فتوحات عثمانی از آغاز کار عثمان (716 ق) تا پایان کار بایزید (804 ق) موضوع اصلی این پژوهش است. پرسش این مقاله، بررسی شبکه اعتقادی رفتاری یاری کننده عثمانی در عصر این فتوحات است که با بهره گیری از روش مطالعات نگره های اعتقادی و رفتار شناسی سیاسی به سامان می رسد. یافته ها نشان می دهند در مسیر فرآیند تبدیلی، ویژگی تقدیر گرایی و رواداری، مانند دو شبکه باور ساز سیاسی - اجتماعی، جایگاه ممتازی در فتوحات سریع عثمانی داشتند. هم چنین، سیاست تسامح دینی به ضمیمه اندیشه تقدیر گرایی مسیحیان شرقی، مقدمه ای بر فتح قلمروی بیزانس بود و رواداری عثمانی به عنوان گفتمان رفتاری این دولت سبب سرعت گسترش حکومت عثمانی شد.
۳۴۹۸.

همگرایی و واگرایی سران قریش در برخورد با پیامبر(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۴ 37-56

کلیدواژه‌ها: پیامبر (ص) سران قریش همگرایی واگرایی مکه مدینه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۴ تعداد دانلود : ۴۸۵
سیادت و قدرت سیاسی مکه در آستانه ظهور اسلام به صورت پیرسالاری (جنتوکراسی [1] ) بود و شیوخ خاندان های قریش در برخورد با مسائل و مشکلات پیش آمده در دارالندوه اجتماع می کردند. مواجهه آنان با رسالت پیامبر(ص)، بارها سران قریش را به تشکیل شورا و بررسی راهکارهای مقابله با نفوذ اسلام کشاند. اظهار نظر ها، نحوه برخوردها به صورت کلامی و عملی، اختلاف و دسته بندی سران و بزرگان قریش، نشان می دهد که آنان در موارد متعددی در برخورد با پیامبر(ص) اشتراک نظر نداشته و دچار اختلاف و واگرایی می شدند. مقاله پیش رو قصد دارد ضمن نشان دادن همگرایی و واگرایی سران قریش در برخورد با پیامبر(ص)، با ارائه شواهد و داده های تاریخی به تحلیل و واکاوی آنها نیز بپردازد. به نظر می رسد برخوردهای سران قریش با پیامبر(ص) در مواقعی که به صورت مذاکره و مسالمت آمیز انجام می شده از همگرایی و در مواقعی که به اعمال فشار، خشونت، محدودیت و یا نبرد می انجامیده از واگرایی بیشتری برخوردار بوده است. [1] . Gentocracy
۳۴۹۹.

بازدارندگی فرهنگ ارجاء از نشر حدیث غدیر با تکیه بر خبری از ابوحنیفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۵ 21-32

کلیدواژه‌ها: حدیث غدیر امیرالمؤمنین (ع) ابوحنیفه امام صادق (ع) مرجئه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۲ تعداد دانلود : ۳۶۱
غدیر محوری ترین موضوع اختلافی شیعه و سنی است، که پیوسته در رد و اثبات یا تفسیر و تأویل محتوایی آن آثاری تدوین شده است. مناظره گونه برخی کوفیان با ابوحنیفه در باره غدیر از شمار آن گفتگوهاست، که نخستین بار ابن عُقْده(م334ق) نقل و سپس مفید(م413ق) بازگو کرده است. این نوشتار با پیوند به دیگر دانش ها با رویکردی علمی تحلیلی، سخن ابوحنیفه را درباره غدیر بررسی توصیفی-تحلیلی کرده و به مسایلی مانند راویان خبر، محتوای حدیث و تناسب سنجی زمانی با جریان های فکری جامعه پرداخته است. یافته این آمایش با صرف نظر از ایرادهای سندی، آن است که پس از قتل عثمان، که جامعه به شدت برافروخته بود، مرجئه ی نخستین با تکیه بر پذیرش دو خلیفه نخست، در برابر مواضع دو خلیفه بعدی سکوت کرد و ابوحنیفه براساس ارجاء گرایی نقل حدیث غدیر را عامل گسترش دشمنی گروه ها تحلیل کرده و نشر آن را به صلاح جامعه آن روز ندانست.
۳۵۰۰.

بررسی نقش هیئت عملیات اقتصادی آمریکا در کشاورزیِ استان فارس (1330-1336ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 255 - 272

کلیدواژه‌ها: فارس یوتا ترویج کشاورزی مزارع نمونه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۳۱۴
یک سال بعد از امضای مقاوله نامه همکاریِ ایران و آمریکا، در خصوص عمران و توسعه روستایی، کارشناسان کشاورزی دانشکده کشاورزی یوتا راهی استان فارس و هشت استان دیگر شدند، تا بتوانند کمک های فنی خود را در اختیار کشاورزان، زمینداران و کارکنان ادارات کشاورزی قرار دهند. کارشناسان، در دوم آبان ماه 1330 در شیراز مستقر شدند و در طول شش سال فعالیت، کمک های فنی خود را در زمینه ترویج و آموزش کشاورزی، تربیت مروج، مکانیزه شدن کشاورزی و دفع آفات نباتی ارائه دادند. این پژوهش درصدد است به یک سئوال اساسی پاسخ دهد: هیئت عملیات اقتصادی آمریکا چه نقشی در تحول کشاورزی استان فارس داشت؟ یافته های پژوهش حاکی است تا قبل از حضور آمریکایی ها در فارس، کشاورزی به صورت سنتی بوده است و پس از حضور کارشناسان کشاورزی یوتا و ایجاد مزارع نمونه و آموزش عملی و تئوری، زمینه مکانیزه شدن کشاورزی و گام نهادن در کشاورزی نوین به صورت تدریجی فراهم شد، به طوری که تولید در واحد سطح افزایش یافت و کشاورزان در سه مرحله کاشت، داشت و برداشت، به تدریج از ابزارهای نوین و ماشین آلات کشاورزی مثل تراکتور و کمباین استفاده کردند. روش پژوهش توصیفی  تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و مبتنی بر اسناد موجود در دانشگاه یوتا و سازمان اسناد و کتابخانه ملی  ایران است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان