مطالب مرتبط با کلیدواژه

اوقاف


۱.

حسن همکاری و توانایی حرفه ای در شرایط بحرانی: بررسی منشور مورخ صفر 1332 آستانة رضویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: منشور اوقاف مستمری سادات مشهد قاجاریه قانون گرایی ناصرالملک نائب السلطنه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۸ تعداد دانلود : ۶۰۱
چند سال پس از مشروطه و تصویب قوانین جدید ازجمله قانون اوقاف، آستانه رضویه وموقوفات آن زیر نظر وزارت معارف و اوقاف قرار گرفت. هنوز ناصرالملک نایب السلطنه احمدشاه بودکه قوای روس در 11 ربیع الثانی 1330 ه . قبهحرم رضوی حمله کردند. از این رو، معمولاً، گفته می شود که اوضاع کشور و مراکز اداری و دولتی به دلیل تغییر شرایط آشفته بوده است. این پژوهش، قصد دارد با بررسی منشوری (فرمانی) که در ماه صفر 1332 قمری از دفترخانة آستانة رضویه صادرشده، نشان دهد که این دفتر خانه حتی پس از بمباران به خوبی اداره می شده است. بدین معنی که با آن که آستانه از یک طرف زیر نظر شاه بود و از سوی دیگر با وضع قوانین جدید زیر نظر وزارت معارف و اوقاف قرار گرفته بود باز انجام امو در دستان سادات رضوی، حسینی، طباطبائی، و موسوی بود. این ها در بدترین شرایط هم اگر حکومت مرکزی از آن ها کار خاصی درخواست می کرد سعی می کرده اند حسن همکاری و میزان توانایی حرفه ای خود را به نمایش بگذارند.
۲.

واکنش علما به سیطره حکومت پهلوی بر اوقاف (با تکیه بر اسناد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی ایران اوقاف پهلوی اول پهلوی دوم سلطنت پهلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۹۶۵
پهلوی اول (حک. 1304 1320ش) به دنبال مدرن سازی تمام ارکان و اجزای جامعه بود. وقف یکی از اجزای جامعه و مهم ترین منبع درآمد روحانیان به شمار می آمد. رضاخان با انجام اقداماتی همچون تغییر تولیت اوقاف، تغییر در روش های اداره، نظارت، بهره برداری و در مواردی، تصرف عین موقوفات، در پی تسلط بر اوقاف بود. با روی کارآمدن پهلوی دوم (حک. 1320 1357ش)، سیطره بر اوقاف در سطحی کلان و با شتاب بیشتری پی گرفته شد. به این ترتیب حکومت پهلوی به تضعیف مالی روحانیان پرداخت و در مقابل روحانیان نیز به مقاومت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در برابر حکومت پهلوی روی آوردند. سوال اصلی پژوهش این است که سیطره حکومت پهلوی بر اوقاف چه تأثیری در روابط علما با حکومت داشته است؟ پژوهش حاضر با بهره گیری از روش تاریخی و به شیوه کتابخانه ای و اسنادی، بر آن است تا با بررسی متغیر وابسته اوقاف، تصویری جامع از چالش های حکومت پهلوی با روحانیان، در عرصه اقتصاد و دگرگونی کارکردهای وقف، ناشی از مدرن سازی به دست دهد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد گسترش سیطره دولت بر اوقاف، کاهش درآمد سالانه حوزه های علمیه و ازدست رفتن زمین های بعضی از علمای صاحب زمین در جریان اصلاحات ارضی، سبب محرومیت نسبی اقتصادی و نارضایتی علما شد. این سیاست پهلوی و تنگنای اقتصادی روحانیان موجب موضع گیری آنها در مقابل حکومت پهلوی شد. در نهایت به نظر می رسد اتحاد طیف های مختلف روحانیان با دیگر نیروهای اجتماعی، موجب شکل گیری انقلاب اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی شد.