فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۹۴۱ تا ۴٬۹۶۰ مورد از کل ۷٬۲۳۱ مورد.
اخلاق و واقعیت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نامه مفید ۱۳۸۱ شماره ۳۴
حوزه‌های تخصصی:
سنت، هنر، معنویت
برونگرایى در معرفتشناسى آلوین گلدمن
حوزه‌های تخصصی:
چکیده
یکى از رویکردهاى مهم به مسئله معرفت و توجیه، در معرفتشناسى معاصر رویکرد برونگرایانه است که در آن بر نقش شرایط علّىِ مناسب در تولید معرفت و باور موجّه تأکید مىشود. اعتمادگرایان که دستهاى از برونگرایان را تشکیل مىدهند، معتقدند که اگر یک باور از مجارى قابل اعتماد سرچشمه گرفته باشد مىتواند باورى موجّه باشد، حتى اگر فرد باورکننده از نحوه توجیه باور خود آگاه نباشد و نتواند وجه توجیه باور خود را بیان کند. دیدگاههاى آلوین گلدمن را مىتوان سرآغازى براى این رویکرد دانست. در اینجا، با مرورى بر سه مقاله او، سیر اندیشه وى را بهسوى اعتمادگرایى مشاهده خواهیم کرد.
بیرون شدِ ابن سینا از شک‌گرایی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
ذهن ۱۳۸۱ شماره ۱۱ و ۱۲
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله پاسخ اصلی ابن سینا در برابر شک‌گرایی بررسی می‌شود. او با توسل به اصل عدم تناقض، یعنی بدیهی‌ترین بدیهیات، می‌کوشد شکاک را بر سر این دوراهی قرار دهد: یا سکوت و اعراض، یا اعتراف به چیزی معین؛ که در هر دو صورت باید از شک‌گرایی دست بردارد. به‌نظر ابن سینا بهترین راه خروج از شک‌گرایی همین توجه به نحوة حاکمیت اصل عدم تناقض بر همة اظهارات و بر همة واقعیت است.
یک نظریه درباره اسامی خاص ، توصیفات معرفه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
یکی از مباحث جدال برانگیز و در عین حال اساسی، در قلمرو فلسفة زبان و منطق فلسفی، از هنگام آغاز قرن بیستم، در مورد اسامی خاص و توصیفات معرفه بوده است. فیلسوفانی که به اسامی خاص و توصیفات معرفه بوده است. فیلسوفانی که به اسامی خاص و توصیفات معرفه پرداخته اند، هم زمان با مشکلات بسیاری نیز روبرو بوده اند. در این میان یکی از جدی ترین مشکلات، مشکل اسامی – توصیفات تهی است. این مقاله نخست به معرفی و ارائة برخی از نظریات برجسته و مؤثر، از جمله نظریات ماینونگ، راسل، فرگه، استراسون و دنلان، پرداخته است. و در نهایت هم، بر پایة متون گرایش قضیه ای de dicto/ de re و تمایز قضیة شخصیه/کلیه، نظریه ای جدید دربارة اسامی خاص- توصیفات ارائه داده است؛ نظریه ای که می توان زمینه های آن را در نظریات فوق ردیابی کرد.
قرائت دین و چالش معیار(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۳
حوزه‌های تخصصی:
این مقاله به مقایسة دو گونه نزاع و چالش در عالم اندیشه می‌پردازد، یکی چالش شکاکیت و نسبیت و دیگر چالش تکثر قرائت یا پلورالیسم قرایی، و سرانجام به این نتیجه می‌رسد که این دو نوع جریان در واقع از یکجا منشأ می‌گیرد، و در منتهی نیز به یک نتیجه ختم می‌شود. برای نیل به این هدف، ابتدا زیرساخت‌های معرفت‌شناسی مسأله - خصوصاً «مسأله معیار» - مورد بررسی قرار می‌گیرد و به رویکرد شکاکان‌در نفی معیار و رهیافت نسبی‌گرایان در ارجاع معیارها به انسان معیاری، که در واقع نفی معیار واقعی و نفس‌الامری است، اشاره می‌شود، سپس به زیربنای هرمنوتیکی مسأله قرائت پرداخته می‌شود، به این نتیجه رهنمون می‌شود که هرمنوتیک فلسفی گادامر و اتباع او در واقع بیانی است از شکاکیت و نسبیت معرفت‌شناسی در عالم قرائت، چرا که این نوع هرمنوتیک نافی هر نوع معیار واقعی در باب قرائت هر نوع متنی است، و این اشکالی است که کسانی چون بِتی و هِرش بر گادامریان نیز وارد کرده‌اند.این مقاله در پایان نیز به کیفیت راه برون شد از دگماتیزم هرمنوتیک فلسفی در نفی معیار اشاره می‌کند و راه خلاصی از این بحران را باز می‌نماید
رابطه اجتهاد و مسأله ی تعدد قرائت ها از دین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۳
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله سعی شده است اثبات شود که مسئله‌ی تعدد قرائت‌ها از دین با اجتهاد، کاملاً فرق دارد. برای اثبات این مطلب ابتدأً مفهوم اجتهاد و تعدد قرائت‌ها از دین مورد بررسی قرار گرفته تا محل نزاع روشن شود و سپس اختلاف فتاوای فقها به مقام «هست» و «باید» تقسیم شده تا مشخص گردد که اگر چه در مقام «هست» نمی‌توان تعدد فهم‌های فقها را انکار نمود اما در مقام «باید» هر تعدد فهمی که لازمه‌ی اجتهاد است، مورد پذیرش عقل، از بیرون و نقل، از درون، نیست. و لذا اقسام اجتهاد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است تا ثابت شود که فی‌الجمله بعضی از موارد هست که هم شیعه و هم سنی، تعدد فهم را دربارة آن قبول ندارند، بنابراین کلیت ادعایی که در بحث تعدد قرائت‌ها از دین، دنبال می‌شود یعنی اختلاف فهم‌های متعدد از متون دینی به صورت موجبه کلیه، قابل قبول نیست. و نهایتاً معیاری برای تشخیص فهم صحیح از سقیم ارائه شده است تا ادعای دیگر آنها (نسبیت در روش‌شناسی فهم) نیز مخدوش شود
ایمان گرایی ویتگنشتاینی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۶
حوزه‌های تخصصی:
این مقاله پس از معرفی ویتگنشتاین به شرح اجمالی ایمان‌گرایی و انواع آن می‌پردازد. تقریرهای گوناگون ایمان‌گرایی در قالب دو دسته کلی ایمان‌گرایی حاد و معتدل بررسی؛ سپس به توضیح ایمان‌گرایی ویتگنشتاینی پرداخته شده است. در ضمن توضیح انواع ایمان‌گرایی، به برخی از اشکال‌های آنها و نیز رابطة ایمان‌گرایی و شکاکیت اشاره شده است. ایمان‌گرایی ویتگنشتاینی بر خصلت غیرشناختی زبان دینی تأکید دارد و باورهای دینی را بی‌دلیل می‌داند. ضمن تأکید بر درستی تفسیر ایمان‌گرایانه از ویتگنشتاین، دربارة ناواقع‌گرا بودن وی تردید شده است.
تأملی در نظریات روانشناختی منشأ وحی
منبع:
علامه ۱۳۸۱ شماره ۳
حوزه‌های تخصصی:
بررسی پنج روایت از «نسبی‌گراییِ شناختی»(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
ذهن ۱۳۸۱ شماره ۹
حوزه‌های تخصصی:
با اینکه مدتها نسبی‌گرایی کاملاً مردود بود اما گروهی از فیلسوفان معاصر علاقة وافری به ادعاهای نسبی‌گرایانه نشان می‌دهند. این درحالی است که شماری دیگر، نسبی‌گرایی را تهدیدی بسیار جدی برای تعقل انسان تلقی می‌کنند. در این موارد، یکی از وظایف مهم فلسفی، تنقیح و تبیینِ محلِ بحث است بدین منظور در این مقاله به گستره‌ای از روایت‌های موجود در نسبی‌گرایی و تمایز آنها اشاره می‌شود. علاوه بر این، نویسنده با ارایة تحلیل‌هایی نشان می‌دهد هر یک از روایت‌ها با مشکلاتی جدی روبه‌رو است.
مترجم بر خود لازم می‌داند از لطف و عنایت نویسنده محترم پروفسور هاوارد سَنکی (Howard Sankey) استاد فلسفة دانشگاه ملبورن استرالیا به جهت ارسال این مقاله کمال سپاسگزاری را ابراز نماید.
کیش گنوسی و عرفان مانوی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نامه مفید ۱۳۸۱ شماره ۳۰
حوزه‌های تخصصی:
کیش گنوسى یاGnosticism در زمره مکاتب مهم دینى - عرفانى صدرِ مسیحیت است. در این جستار، مکاتب مهم گنوسى سدههاى دوم و سوم میلادى مورد تحلیل قرار مىگیرد. مکاتب گنوسى عمدة مبتنى بر آراء عارفان صدر مسیحیت، مانند: شمعون مُغ، والنتین، مرقیون و بازیلیدس است. صبغه عرفان در ادبیات هرمسى و در کیش مندایى، صبّى یا مغتسله مکمل تحلیل کیش گنوسى است.
موضوع تازهاى که در این مقاله مطرح مىشود، طرح عرفان مانوى است که از دل کیش گنوسىِ صدر مسیحیت برآمده و در سده سوم میلادى، روشنفکران دینى شرق (پیروان دیناوریه در خراسان) و نحلههاى دینى - عرفانى غرب (آسیاى صغیر، سوریه و مصر) را سخت تحت تأثیر قرار داده است. بن مایه عرفانى مانویت، عبارت است از: هبوط روح از عالم نور به این جهان. در این مکتب، رسالتِ انسان، آزاد کردنِ پارههاى روح علوى محبوس در پیکر مادى، رستگار شدن روح و پیوستن به جهان نور است.
شک‌گرایی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
ذهن ۱۳۸۱ شماره ۱۱ و ۱۲
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله ابتدا به زمینة و دلایل ورود فیلسوفان به بحث شک‌گرایی پرداخته می‌شود و توضیح داده می‌شود که طرد امکان توهم و ارضأ به حقیقت‌یابی (در عین حال که از ورود مطالب کاذب در ذهن جلوگیری کنیم) و به‌دلیل شکنندگی ظاهری توجیه چنین توجهی لازم است و در ادامه برخی صور رایج شک‌گرایی معرفی می‌گردد.
مولف متذکر می‌شود که انگیزه او برای بررسی شک‌گرایی پیدا کردن راه میانه‌ای میان زودباوری (به‌معنای تمایل به شک و مقاومت کمتر از حد معمول در برابر باورها) و دیرباوری (به‌معنای تمایل به شک و مقاومت زیاد از حد در برابر باورهاست). او در این باب به ارزیابی برخی اصول و مبادی عمده معقول‌ترین اشکال و صور شک‌گرایی (نظیر اصل خطاپذیری، عدم قطعیت و...) می‌پردازد و در نهایت اثبات می‌کند که آدمی دارای میزان معتنابهی شناخت است که توجیه آن هم سهل و آسان است. مولف خاطرنشان می‌سازد که فقط شک‌گرایی را طبق برخی صور مطرح آن انکار کرده است و نشان داده است که برهان‌های مربوط به دیدگاههای شک‌گرایانه اثبات‌کننده این مطلب نیست که ما فاقد شناخت و باور موجه هستیم.
اسلام، غرب و جهان (کالبدشکافی یک نظریه غربی)
حوزه‌های تخصصی: