درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۲٬۶۸۱ تا ۵۲٬۷۰۰ مورد از کل ۵۲٬۹۰۷ مورد.
۵۲۶۸۱.

تحلیل روان کاوانه شخصیت اصلی رمان هَرَس براساس آرای کارن هورنای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱۰۲ 337 - 364

کلیدواژه‌ها: رمان هرس نسیم مرعشی روان کاوی کارن هورنای روان رنجوری اضطراب بنیادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۶
کارن هورنای از جمله روان کاوانی است که بیش از فروید بر تعامل های اجتماعی به مثابه عواملی مؤثر بر شکل گیری شخصیت تأکید کرد و در تحلیل هایش، روان کاوان را به دقت در بسترهای اجتماعی ای که فرد در آن رشد می کند، فراخواند. ما نیز در این جُستار با بهره گیری از آرای هورنای به تحلیل شخصیت اصلی رمان هَرَس؛ یعنی نَوال، پرداختیم. روش ما در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و مقصودمان، پاسخ به این پرسش اصلی بود که نَوال برای محافظت خویش در برابر اضطراب بنیادی از کدام گرایش روان رنجور استفاده کرده است؟ یافته های این مقاله نشان داد که شرایط نامطلوب ایام کودکی نوال، همچون فقدان مادر و عدم توجه پدر به نیازهای اساسی اش به شکل گیری اضطراب بنیادی در شخصیت او می انجامد. در ایام جوانی مرگ فرزند سبب شدت یافتن اضطراب بنیادی در او می شود. نَوال برای محافظت از خود در برابر اضطراب بنیادی از گرایش های روان رنجورانه (حرکت به سوی مردم، حرکت علیه مردم و حرکت به دور از مردم) بهره می جوید و در نهایت دوری از مردم را برمی گزیند و گرایش روان رنجورانه حرکت به دور از مردم در او شکل می پذیرد. این گرایش به سبب تعارضی که با دیگر گرایش ها دارد موجب شکل گیری تضاد بنیادی در شخصیت نوال می شود. در این شرایط، او برای محافظت از خویش  به خود ایده آلی (مادری برای تمام مردگان) رومی آورد. خود ایده آلی به نوبه خود بر وخامت شرایط روانی شخصیت می افزاید و او را بیش از پیش از واقعیت پیرامون و خود واقعی اش دور می سازد.
۵۲۶۸۲.

همخوان های کناری و خیشومی در زبان فارسی: رویکردی پیدایشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه فرهنگستان دوره ۲۴ خرداد و تیر ۱۴۰۴ شماره ۲ (پیاپی ۹۶) ویژه نامه زبان ها و گویش های ایرانی 37 - 50

کلیدواژه‌ها: مشخصه ممیز [± پیوسته] همخوان های کناری همخوان های خیشومی دوگانگی ارزش مشخصه ها واج شناسی پیدایشی زبان فارسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۸
برخی از واج ها در زبان های مختلف در طبقات طبیعی متفاوتی قرار می گیرند و بنابراین ارزش آنها  باید برای یک مشخصه ممیّز خاص از زبانی به زبان دیگر متفاوت باشد. از جمله این موارد می توان به ارزش مشخصه [±پیوسته] برای همخوان های کناری و  خیشومی اشاره کرد. این واج ها در برخی  زبان ها در طبقه [-پیوسته] و در برخی دیگر در طبقه [+پیوسته] قرار می گیرند و از چالش های مهم برای نظریه های مشخصه های ممیّز در واج شناسی زایشی محسوب می شوند که در آن ها ارزش مشخصه ها از پیش تعیین شده و ذاتی است. در واج شناسی پیدایشی، ارزش مشخصه ها اکتسابی و زبان ویژه است و براساس رفتار واج ها در هر زبان تعیین می شود. در مقاله حاضر تلاش شده است تا ارزش مشخصه ممیّز [±پیوسته] برای همخوان های کناری و  خیشومی در زبان فارسی براساس رفتار آنها در خوشه های همخوانی آغازین وام واژه ها و همچنین در خوشه های پایانی در مقایسه با دیگر زبان ها و گویش های ایرانی مشخص گردد. شواهد نشان می دهند که  همخوان های کناری و خیشومی در زبان فارسی در طبقه  [-پیوسته] قرار می گیرند و بر این اساس بیشتر به همخوان های انسدادی شبیه اند تا به واکه ها. در مقابل، به نظر می رسد این همخوان ها در برخی دیگر از زبان ها و گویش های ایرانی و به ویژه در خوشه های پایانی [+پیوسته] و بیشتر به واکه ها شبیه باشند. همین امر باعث شده است که در زبان فارسی در خوشه های همخوانی پایانی که عضو دوم آنها کناری یا خیشومی است برای اجتناب از نقض اصل توالی رسایی از راهکار واک رفتگی و در برخی دیگر از زبان ها و گویش های ایرانی  از راهکار درج واکه در این خوشه ها استفاده شود.
۵۲۶۸۳.

تأثیرپذیری عبدالغنی خان از حکیم عمر خیام نیشابوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱ 25 - 48

کلیدواژه‌ها: خیام نیشابوری غنی خان اغتنام فرصت مکتب فرانسه قضا و قدر ریاستیزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۸
چکیدهادبیات تطبیقی بیانگر انتقال ادبیات یک ملت به ادبیات ملت دیگر است و یکی از مکتب های آن، مکتب فرانسه است که در اواخر قرن نزدهم به وجود آمد و وجه غالب در نگاه پژوهشگران ادبیات تطبیقی این مکتب، تاریخ گرایی و مسئله تأثیر و تأثّر است. تأثیرگذاری و تأثیرپذیری در همه فرهنگ ها سبب خلق آثار ادبی می شود؛ زیرا هیچ اثری بدون توجه به آثار قبلی و به طور مستقل خلق نشده است. در این پژوهش از تأثیرگذاری خیام بر غنی خان بحث شده، حکیم عمر خیام یکی از فیلسوفان و شاعران قرن پنجم هجری است که در حوزه ادبیات بیشتر از طریق رباعیات خود به شهرت رسید؛ چون رباعیات خود را با مفاهیم بلند و عالی به زبان ساده بیان کرده است. رباعیات وی به زبان های مختلف جهان ترجمه شده و بر شاعران ملل مختلفی تأثیر گذاشته است، غنی خان (1914- 1996م) شاعر معروف زبان پشتو هم در سرایش شعر از خیام و اشعار خیامی متأثر شده و در لابلای اشعارش مضامین و اندیشه های خیام و خیامی بازتاب یافته است؛ بنابراین، هدف در این پژوش تأثیرپذیری غنی خان از خیام و مکتب خیامی و شناخت میزان این تأثیرپذیری است. در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی، تأثیرپذیری غنی خان از رباعیات خیام و مکتب خیامی بررسی شده است. یافته های نتایج نشان می دهد که با تحلیل اشعار غنی-خان روشن می شود که وی در موضوعاتی؛ چون: خوش گذرانی، اغتنام فرصت، جبر و سرنوشت، بدبینی نسبت به زندگی و مرگ، ریا ستیزی و امثال آن از خیام و اشعار خیامی تأثیرپذیر است.
۵۲۶۸۴.

بررسی تطبیقی نقد زیست محیطی حیوان محور در آثار صادق چوبک و جک لندن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۳۰ بهار و تابستان ۱۴۰۴ شماره ۱ 217 - 243

کلیدواژه‌ها: انیمالیسم حیوان محوری انسان محوری اخلاق زیست محیطی حیوان ستیزی صادق چوبک جک لندن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۳۳
نقدزیست محیطی یکی از نقدهای نوظهور جهان است که با نگاهی بحران محور به مسئله محیط زیست در ادبیات می پردازد و زیرشاخه های متعددی دارد. یکی از این زیرشاخه ها حیوان محوری است که با نام جهانی انیمالیسم شناخته می شود. در پی تشدید بحران های زیست محیطی پس از انقلاب صنعتی، بسیاری از نویسندگان جهان بر ضرورت توجه به حیوانات و حفظ حیات آن ها تأکید کردند که یکی از معروف ترین آن ها جک لندن، نویسنده آمریکایی است و آثار برجسته او «سپید دندان» و «آوای وحش» نمونه های بارزی از این گرایش اند. به همین ترتیب، صادق چوبک در قلمرو ادبیات ایران، آثار متعددی با محوریت حیوانات منتشر کرده است.این پژوهش با نگاهی تطبیقی، با در نظر داشتن معیارهای اخلاق بوم گرا شباهت ها و تفاوت های آثار این دو نویسنده را از منظر نقد زیست محیطی حیوان محور بررسی می کند و به دغدغه های اخلاقی عمیق وایدئولوژی های بوم محور، به ویژه در خصوص روابط پیچیده انسان ها با حیوانات، می پردازد. بدین ترتیب چگونگی بازتاب دو گونه ارتباط صمیمانه و خصمانه انسان با حیوانات را در آثارشان می کاود. نتایج تحقیق نشان می دهد که هردو نویسنده شکل های گوناگون و روایت های چندوجهی از حیوان گرایی و حیوان ستیزی را در داستان هایشان به تصویر کشیده اند و بر ارزش ذاتی آن ها فارغ از نگاه فایده گرایانه انسان مدار تأکید دارند. دیدگاه لندن و چوبک، هر دو واقع گرایانه است، بااین حال، چوبک چشم اندازی تیره تر از آینده طبیعت و مصیبت جانوران ارائه می کند و هیچ مسیر روشنی برای نجات آنها نمی بیند. این پژوهش به دنبال کمک به گفتمان علمی انیمالیسم، پیوندهای عمیق بین ادبیات، آگاهی محیطی و پویایی پیچیده بین انسان و حیوان و نیاز مبرم به حفظ محیط زیست را روشن می کند.
۵۲۶۸۵.

Maurice Blanchot: réécrivain du Terrier de Franz Kafka(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Recherches en Langue et Littérature Françaises Année ۱۸, No ۳۴, Automne& Hiver ۲۰۲۵ 21 - 34

کلیدواژه‌ها: Blanchot Kafka Terrier temps espace littéraire récit critique

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۷
Si Blanchot est un des plus grands écrivains du siècle dernier, c’est, en partie, parce qu’il ne se contente pas d’écrire : il s’efforce de réécrire les textes dont il propose une critique. Non qu’il estime le livre médiocre, mais parce qu’il pense qu’une médiocre étude est celle qui n’en restitue que le contenu ; non qu’il ait à cœur de corriger l’auteur, mais parce qu’il a à dédain de poser sur son œuvre un regard aussi objectivant que s’il continuait, lui, à être le sujet du discours. Qu’on se penche par exemple sur « Le dehors, la nuit », l’article où Blanchot évoque, entre autres, Le Terrier de Franz Kafka, et on le verra abolir les limites entre critique et fiction et prolonger l’état d’inachèvement dans lequel l’écrivain tchèque avait laissé sa nouvelle. Nous reviendrons dans notre contribution sur l’entretien que l’auteur de L’Espace littérature engage dans son article avec celui du Château, et ce dès les premières lignes. Nous verrons comment la nuit y devient un personnage de Kafka et la bête une figure de Blanchot, et comment ce qui est à l’œuvre dans Le Terrier l’est également dans tout récit, et jusque là où on n’en décèle aucun.
۵۲۶۸۶.

بررسی طالع های نحس نجوم احکامی در اشعار انوری، نظامی و مسعود سعد سلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال ۲۳ بهار و تابستان ۱۴۰۴ شماره ۴۴ 137 - 154

کلیدواژه‌ها: نجوم احکامی تصاویر نجومی طالع بینی نجوم در شعر فارسی سعد و نحس نجوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۶
توجه گسترده پیشینیان به افلاک و حوادث فلکی موجب باور به تاثیر افلاک در زندگی انسان ها شد و این امر تا جایی پیش رفت که تمام شئونات زندگی، مانند سرنوشت انسان ها، پیروزی ها و شکست ها، خوشبختی و بدبختی، ترسالی و خشکسالی و.. را در بر گرفت و موجب پدید آمدن مباحث گسترده ای چون سعد و نحس نجوم و طالع بینی ها و اختیارات نجومی شد. این باور عمومی به ویژه پس از نیمه های سده پنجم هجری بسیار مورد توجه شاعران ایرانی قرار گرفت؛ به گونه ای که تفسیر بسیاری از ابیات شاعران بزرگ این دوران، بدون آگاهی کافی از دانش نجوم، باورها و احکام نجومی ناممکن است. در این پژوهش طالع های نحس را در اشعار انوری، نظامی و مسعود سعد که هر سه از حکیمان آگاه به نجوم بوده اند، بررسی کرده ایم. در نتیجه این پژوهش سیزده طالع نحس را از اشعار این شاعران استخراج کرده و با مراجعه به آثار معتبر و کهن نجومی، علت نحس خوانده شدن آن ها را توضیح داده ایم. برای سخن گفتن از طالع های نحس، نیاز بود طالع های سعد را نیز معرفی کنیم؛ اما به سبب گستردگی مطالب، در مقاله ای دیگر آن ها را بررسی کرده ایم.
۵۲۶۸۷.

واکداری در همخوان های چاکنایی فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه فرهنگستان دوره ۲۴ خرداد و تیر ۱۴۰۴ شماره ۲ (پیاپی ۹۶) ویژه نامه زبان ها و گویش های ایرانی 75 - 98

کلیدواژه‌ها: همخوان های چاکنایی واکه بازداشته واکه نفسی واکداری واک سازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۲۲
چاکنایی های بی واک [?] و [h] در زبان فارسی در برخی بافت های واجی واکدار می شوند. تظاهر آوایی واکداری بست چاکناییِ [?] و سایش چاکناییِ [h] به ترتیب به صورت واک بازداشته و واک نفسی است. در یک مطالعه صوتی، میزان واکداری و شدت واکداری همخوان های چاکنایی فارسی را در کلماتی که از سطح پیکره های طبیعی گفتار فارسی استخراج شده بودند، در سه بافت واجی پیش واکه ای، بین واکه ای و پس واکه ای اندازه گیری کردیم. نتایج نشان داد بست چاکنایی /?/ در هر سه جایگاه پیش واکه ای، بین واکه ای و پس واکه ای واکدار است و میزان واکداری آن در این سه جایگاه تقریباً به یک اندازه است. اما واکداری /h/ وابسته به جایگاه واجی است به این صورت که این همخوان در جایگاه پیش واکه ای واکداری ضعیفی دارد ولی در جایگاه بین واکه ای و پس واکه ای میزان واکداری آن به طور قابل توجهی افزایش می یابد. چنین بحث کردیم که رفتار آوایی متفاوت /h/ و /?/ بر حسب پارامترهای وابسته به واک با توجه به سازوکارهای تولیدی متفاوت آنها قابل توضیح است. در تفسیر واجی رفتار آوایی چاکنایی های فارسی، پیشنهاد کردیم که این همخوان ها، نه به صورت دو واحد زنجیره ای، بلکه به صورت دو الگوی واک سازیِ ]گستردگی چاکنایی[ و ]انقباض چاکنایی[ بازنمایی شوند که میزان فعالیت این الگوها مشخصه دهی نشده است.
۵۲۶۸۸.

ماشین نوشته ها: پدیده ای در حد خرده ژانر در ادبیّات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال ۲۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۶۲ 219 - 247

کلیدواژه‌ها: ماشین نوشته ها خرده ژانر ادبیات عامه کریستوا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۵
ابیات و عباراتی که از فرهنگ و ادبیّات رسمی و عامه بر بدنه ماشین (خودرو) به عنوان شاخصه ای از جهان مدرن، نوشته می شود شاید بتوان آن را گونه ای مواجهه جهان مدرن و سنتی یا خوانش عامه از فرهنگ و ادبیّات دانست که در این خوانش، ادبیّات رسمی، گاه از قالب، نوع و سبک خود جدا شده، در فضایی متفاوت نمود می یابد. این پژوهش می کوشد با نظری به مباحث  ژانر، نشانه شناسی لایه ای و آراء کسانی مانند کریستوا (Kristeva) و دبور (Debord)، فلسفه شکل گیری خودرو نوشته ها را جستجو کند و ضمن مقایسه آن با برخی انواع فرعی و هنر اجرا (Performance art)، ماشین نوشته ها را به مثابه خرده ژانر تحلیل و تبیین کند. نتایج نشان داد ماشین نوشته ها به مثابه خوانشی از فرهنگ و ادبیّات، به همراه لایه دیداری متن (زمینه و بافت) و شاخصه های صنفی، همچنین با توجه به ویژگی ها و نشانه های نزدیک یا تقریباً همسان با گونه های کلاسیک و نو، خود در هیأت یک خرده ژانر شکل گرفته است. در عین حال، با توجه به پیوستگی خودرو نوشته ها با بدنه خودرو، درباره این سازواره متن، از منظر کریستوا می توان گفت ماشین نوشته ها، تلاش برای غلبه بر خویشکاری ماشین (نماد جهان مدرن و کالایی شدگی) به عنوان امر نمادین (Symbolic) و بازگشت به فرهنگ و ادبیّات به مثابه امرنشانه ای (Semiotic) است.
۵۲۶۸۹.

تجلی فرهنگ و ادب فارسی در شعر معاصر عربی (مورد مطالعه: اشعار نزار بنی المرجه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۴ شماره ۵۷ 91 - 104

کلیدواژه‌ها: ادبیات عربی ادبیات فارسی نزار بنی المرجه سعدی شیراز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۶
فرهنگ و ادب عربی و فارسی در گذر دوره های مختلف تاریخی، به دلیل ارتباطات فراوان مردمان این دو سرزمین با یکدیگر، تعامل زیادی با هم داشته اند. اثر پذیری شاعران ایرانی و عرب از فرهنگ و ادبیات یکدیگر، از نمایان ترین جلوه های این تعامل است. نزار بنی المرجه، از شاعران معاصر سوری است که تحت تأثیر این تعامل ادبی، رنگ و بوی فرهنگ و ادب فارسی را در اشعار خود نمایان کرده است. وی در سروده های خویش، از شاعران ناموری چون سعدی، حافظ و خواجوی کرمانی به نیکی یاد کرده و به توصیف برخی از شهرها و مکان های تاریخی و باستانی ایران پرداخته است. نگارندگان در این پژوهش، به روشی توصیفی-تحلیلی، به بررسی شخصیت ها و مکان های ایرانی در شعر نزار بنی المرجه پرداخته و از تأثیرپذیری این شاعر سوری از فرهنگ و ادب فارسی سخن به میان آورده اند. همچنین پربسامدترین نمادهای ادب فارسی را در اشعار او شناسایی و تحلیل کرده اند. فرهنگ و ادب فارسی، به دلیل غنا و بار معنایی فراوان خود، از مرزهای جغرافیایی کشور ایران گذشته، با احساسات لطیف شاعر معاصر عرب درآمیخته و در قالب سروده های زیبا تجلّی یافته که اشعار نزار بنی المرجه، مصداق بارز این تأثیرپذیری و تعامل فرهنگی است.
۵۲۶۹۰.

قدرت و کنش ترجمه ای؛ واکاوی انتقادی بازتولید افکار قاسم امین در دیالکتیک محصول- کنش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱ 333 - 363

کلیدواژه‌ها: قاسم امین قدرت کنش ترجمه ای گفتمان کاوی انتقادی اسکوپوس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۸
عمل ترجمه دارای گستره ای وسیع، پیچیده و چند بعدی است که طبق نظریه اسکوپوس از تعیین هدف ترجمه توسط سفارش دهنده، آغاز و بعد از سیر فرایند ترجمه به محصول ترجمه ختم می گردد. آثار قاسم امین نواندیش مصری که در دو کتاب خود «تحریرالمرأه» و «المرأه الجدیده» به مسائل زنان و به طور ویژه حجاب در جامعه مصر پرداخته است تا با خوانشی جدید از فقه اسلامی و به چالش کشیدن صورت بندی رایج از حجاب، هنجارهای جدیدی را در جامعه بازتولید و نهادینه کند، در زمان پهلوی اول به دستور قدرت حاکم ترجمه شده است. جستار حاضر از یک سو با رویکرد گفتمان کاوی انتقادی تئون ون دایک به دنبال تحلیل روابط میان رخدادهای اجتماعی و گزاره های گفتمانی به عنوان پرکسیس، و از سوی دیگر درصدد تحلیل ترجمه های صورت گرفته از دو اثر مذکور، به عنوان کنش ترجمه ای،  بر پایه ملاحظات نظریه اسکوپوس است.نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در سطح همنشینی، انواع نشانداری از قبیل جابجایی های سازه های زبان، حذف و اضافات معنادار، استفاده از مدالیتی های متفاوت نسبت به زبان متن اصلی و در سطح جانشینی نوعی سوداری در گزینش واژگان، اصطلاحات و ترکیب های زبانی با درجه متفاوت معنایی نسبت به متن اصلی وجود داشته است. به طوری که نشانداری و سوداری متون ترجمه شده با هدف بازتولید دانش موجه، باور درست و نیز ایجاد نگرش، ایدئولوژی، هنجار و ارزش در راستای اعمال قدرت حاکم و هژمونی اراده وی، در زمینه توجیه کشف حجاب و تبدیل آن به قانون در جامعه صورت پذیرفته است.
۵۲۶۹۱.

Le Procès-verbal de J.M.G. Le Clézio : La perte d’une tradition ou l’aventure en conflit d’une écriture ?(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Recherches en Langue et Littérature Françaises Année ۱۸, No ۳۴, Automne& Hiver ۲۰۲۵ 203 - 222

کلیدواژه‌ها: écriture description personnage Le Procès-verbal Le Clézio

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۹
Jean-Marie Gustave Le Clézio, détenteur du prix Nobel de la littérature en 2008, possède une écriture protéiforme, mouvante et d’une grande richesse. Dans Le Procès-verbal, le récit leclézien, dépossédé de sa cohérence narrative et langagière, transcrit la représentativité du monde par une aventure errante, confuse et extatique. Le roman, se levant sur les décombres du Nouveau Roman, sort de l’ordinaire pour mettre en scène un roman-jeu, un roman-puzzle en refusant les caractéristiques classiques romanesques et en rejetant l’individu en pleine contradiction, en pleine folie, dans une civilisation frustrante. L’auteur, décrivant le personnage jeté dans une ambiguïté existentielle, illustre un contexte ironique de la société occidentale. Le présent article, par une démarche descriptive-analytique, porte sur la mise en question de la représentation du langage, de la structure narrative et de l’altération du sujet dans le roman Le Procès-verbal qui, dévoilant le conflit d’une écriture, reflète des ambiguïtés et des perturbations narratives et stylistiques au niveau diégétique. Son texte prête également sa voix aux oscillations, aux malentendus et aux indifférences envers les tragédies humaines.
۵۲۶۹۲.

بررسی اشتراکات و ارتباط رباعیات برخی مجموعه ها و رباعی نامه های کهن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال ۱۷ بهار ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۶۵) 99 - 117

کلیدواژه‌ها: رباعی سفینه مجموعه مختارنامه مونس الاحرار نزههالمجالس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۲
گردآورندگان برخی از سفینه های شعری، علاوه بر دیوان شاعران، از سفینه ها و مجموعه های دیگر نیز به منزله منبع استفاده می کرده اند. با بررسی تطبیقی محتویات این منابع می توان اشتراکاتی را یافت که حاکی از این مسئله است. در پژوهش حاضر با بررسی رباعیات عطار نیشابوری در مونس الاحرار و مختارنامه و فصولی که این رباعیات در آن آمده، نشان داده شده است که احتمالاً جاجرمی در تدوین کتاب خود، مختارنامه را پیش چشم داشته و از آن به منزله منبع استفاده کرده است. همچنین، با بررسی شکل فصل بندی و رباعیات مشترک رباعی نامه مجموعه شماره 2051 کتابخانه ایاصوفیا و نزههالمجالس، نشان داده شده است که احتمالاً گردآورنده مجموعه ایاصوفیا در فصل بندی مجموعه رباعیات خود از نزههالمجالس الگوبرداری کرده و در انتخاب و نقل رباعیات، از گزیده جمال خلیل شروانی در کنار منابعی دیگر، بهره برده است. سفینه کهن رباعیات و مجموعه شماره 487 کتابخانه لالااسماعیل دیگر منابعی هستند که رباعیات مشترک آنها در این مقاله بررسی شده است. با بررسی رباعیات فخرالدّین مبارکشاه و چند رباعی مشترک دیگر در این دو منبع نشان داده شده که عبدالکریم بن اصیل جاربردی که یکی از کاتبان مجموعه لالااسماعیل بوده است و گردآورنده سفینه کهن رباعیات، احتمالاً در گزینش برخی رباعیات از منبعی مشترک استفاده کرده اند.
۵۲۶۹۳.

بررسی کارکردهای اجتماعی عواطف مذهبی در داستان های محمود دولت آبادی (مورد مطالعه: جای خالی سلوچ و چهار داستان کوتاه)

نویسنده:
منبع: اجتماعیات در ادب فارسی سال ۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۹ 25 - 38

کلیدواژه‌ها: دولت آبادی عواطف مذهبی چپ گرایی سبک رئالیستی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۷
در آثار دولت آبادی مذهب به اشکال گوناگون (عواطف، باورها، رفتارها و...) بازتاب می یابد. به دلیل حضور هزاران ساله مذهب در ذهن و زبان ایرانیان، وجود این عنصر در آثار نویسنده واقع گرایی چون محمود دولت آبادی کاملاً طبیعی جلوه می نماید؛ اما با توجه به باورهای چپ گرایانه / مارکسیستی نویسنده، این موضوع در آثار او نه طبیعی؛ بلکه متناقض خواهد آمد. در مقاله حاضر با اشاره به دلیل حضور مذهب در آثار نویسندگان چپ گرای ایرانی  به بررسی کارکردهای اجتماعی عواطف مذهبی در پنج داستان دولت آبادی پرداخته ایم. نتایج نشان می دهد که این عواطف به طور کلی در دو قالب رفتارهای کلامی و غیرکلامی اشخاص داستان و بیشتردر اوضاع سخت زندگی نمود می یابند. گذشته از برخی دلایل نه چندان مهم؛ مانند سبک رئالیستی نویسنده، اصلی ترین دلیل حضور مذهب را در آثار وی باید در فقر نظریه مارکسیست های ایرانی جستجو کرد. ایدئولوگ های چپ ایرانی در غیابِ نیروهای انقلابی پیشرو، ناگزیر به قراردادن افراد / جریان هایی پرداختند که رسالت نیروهای انقلابی را به عهده بگیرند. شخصیت های مذهبی مانند حضرت علی (ع) در آثار و سخنان چپ گرایانی چون گلسرخی و عارفانی چون حلاج از این دسته بوده اند.
۵۲۶۹۴.

«داش آکل» از منظر روایت های جایگزین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال ۱۳ خرداد و تیر ۱۴۰۴ شماره ۶۲ 71 - 107

کلیدواژه‌ها: داش آکل ادب عامه صادق هدایت روایت تثبیت شده روایت های جایگزین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۹
داش آکل، پهلوان مشهور شیرازی، یکی از شخصیت های برجسته در ادبیات عامه و رسمی ایران است که روایت های مختلفی از زندگی و شخصیت او در فرهنگ عامه مردم شیراز وجود دارد. صادق هدایت با الهام از این روایت ها، داستان کوتاه «داش آکل» را در سال 1311ش نوشت. مهارت های داستان نویسی هدایت و شهرت گسترده او موجب شد تا روایت او به تدریج به روایت غالب و تثبیت شده ای از داش آکل تبدیل شود، به طوری که سایر روایت های محلی به مرور فراموش شدند. تغییراتی که هدایت در روایت این داستان ایجاد کرد، تأثیر عمیقی بر شکل گیری تصویری جدید از داش آکل داشت. در این تصویر، داش آکل، قهرمانی بی عیب و نقص است که با آرمان های مردانگی و پاکدامنی اخلاقی درهم آمیخته است. تغییراتِ هدایت نه تنها شخصیت داستان را بازآفرینی کرد، بلکه بازتابی از تحولات فرهنگی و اجتماعی ایران در اوایل قرن بیستم بود که به طور گسترده توسط روشنفکران و نویسندگان پیگیری می شد. در مقاله حاضر تلاش شده با فاصله گرفتن از روایت تثبیت شده هدایت، به بررسی روایت های جایگزین از داش آکل که در منابع محلی در شیراز بازتاب یافته اند، بپردازیم. این روایت ها غالباً با نسخه هدایت تفاوت های اساسی دارند و ویژگی هایی چون وضعیت جسمانی، روابط عاشقانه و نحوه مرگ داش آکل را به شکلی متفاوت از روایت غالب هدایت بازگو می کنند. این مقاله به بررسی انگیزه های فرهنگی و ادبی پشت تغییرات هدایت می پردازد و نشان می دهد که چگونه او با ایدئال سازی شخصیت داش آکل، تصویری جدید از قهرمان اساطیری ساخت که نه تنها با تحولات فرهنگی زمانه اش هم راستا بود، بلکه از گفتمان های عرفانی، اساطیری و روشنفکری ایران نیز متأثر بود. این بازسازی نه تنها پیوند میان روایت های مسلط و تغییرات فرهنگی را آشکار می کند، بلکه نگاهی تازه به فرایند تطبیق فولکلور با چارچوب های ادبی مدرن ارائه می دهد.  
۵۲۶۹۵.

سبک شناسی انتقادی دستور الوزارة (وزارت نامه ای از عهد اتابکان فارس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه فرهنگستان دوره ۲۳ آذر و دی ۱۴۰۳ شماره ۵ (پیاپی ۹۳) ویژه نامه تحقیقات ادبی 144 - 163

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری وزارت نامه نویسی دستورالوزاره سبک شناسی انتقادی لایه های سبکی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۲۱
: اتابکان فارس، با مصالحه با مغولان، در یکی از پرآشوب ترین و خون بارترین دوره های تاریخ ایران، ملجأ امنی برای فعّالیّت اهل هنر و علم فراهم آوردند. آنان در شیوه حکومت داری و علی الخصوص استحکام بنیاد دیوان سالاری و تقویّت نهاد وزارت از سلجوقیان (که قوی ترین دستگاه دیوان سالاری و وزارت پس از ساسانی را در ایران احیا نمودند) تبعیّت کردند. دستورالوزاره، نوشته محمود بن محمد اصفهانی، که درس نامه ای برای وزیران و دیوانیان است، محصول آن امنیّت و این نظامِ دیوان سالاری است. مسئله اصلی این تحقیق شناساندن ژرف ساخت های فکری، فرهنگی و سیاسی کتاب دستورالوزاره، به عنوان یکی از نمونه های دستور/ وزارت نامه نویسی فارسی دوره اتابکان فارس، از طریق تحلیل لایه های سبکی این متن بوده است. دستاورهای حاصل از این تحقیق، که به روش ترکیبی (تحلیلی توصیفی استدلالی) انجام یافت، بدین ترتیب است: در لایه واژگانی، فراوانی رمزگان های مربوط به نهادهای اخلاق، علم و ادب و هنر و نیز مذهب بیش و پیش از رمزگان های سیاسی و حکومتی است که نشان از چربش زیربنای اخلاقی تربیّتی کتاب بر مبانی سیاسی و حتّی تاریخی آن دارد. در لایه نحوی، غلبه وجهیّت اخباری همراه با قطعیّت بسیار در شیوه روایتگری متن بیانگر صراحت و اعتقاد راسخ در مؤلّفه های گفتمانی اثر است؛ در لایه بلاغی، فراوانی و تأثیرگذاری عمده از آنِ ابزارهای بلاغی استدلالی و استشهادی گفتمانی (نظیر اقتباس، تضمین، تلمیح، تمثیل، ارسال المثل و...) است، اما تصاویر بلاغی متن بیشتر در خدمت تکلّفات مرسوم نثر مصنوع است تا منظورهای گفتمانی و ایدئولوژیکی. در لایه کاربردشناسی، کنش بیانی/ اظهاری در مرتبه نخست و کنش ترغیبی در مرتبه بعدی قرار می گیرد و نشان می دهد که نویسنده چگونه از این کنش برای رسمیّت دادن به ارزش های حاکم بر دیدگاه های ارزشی (اخلاقی/ آرمانی) خود استفاده کرده است.
۵۲۶۹۶.

تحلیل شخصیت های منظومه ویس و رامین بر اساس الگوی کارپمن (با تأکید بر شخصیت های ویس، رامین، موبد، دایه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال ۲۳ بهار و تابستان ۱۴۰۴ شماره ۴۴ 173 - 190

کلیدواژه‌ها: مثلث کارپمن آزارگر قربانی ناجی ویس و رامین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۳
مثلث کارپمن که توسط استیون کارپمن طراحی شده است، الگویی روان شناختی بوده و بیانگر عملکرد افراد در یک مثلث روانی درام است. در هر ضلع مثلث کارپمن، یک نقش وجود دارد که افراد درطی تعامل با یکدیگر و با جابه جایی در نقش های سه گانه، در این مثلث، باقی می مانند. نقطه مقابل مثلث درام کارپمن، مثلث تد است که شخصیت های سه گانه با آگاهی ازطریق فکر و رفتار خود، از مثلث درام نجات می یابند. در این مقاله، شخصیت های اصلی منظومه ویس و رامین براساس الگوی شخصیتی کارپمن مورد بررسی قرار می گیرند. پیرو این تحلیل روان شناختی، چهار شخصیت موبد، ویس، رامین و دایه، در جایگاه های آزارگر، قربانی و ناجی، ایفای نقش کرده و با چرخش های رفتاری در این نقش های سه گانه در مثلث درام باقی می مانند. مطابق با نتیجه به دست آمده، الگوی ثابتی بر شرایط و روابط مختلف انسانی حاکم است که در داستان های مختلف نیز بازتاب دارد؛ بر این اساس، افراد در شرایط جبری محتوم، محکوم اند و جز با ذهن آگاه، قادر به تغییر شرایط و رهایی از مثلث درام نیستند.
۵۲۶۹۷.

الکلمات الموسومه ودلالاتها فی قصائد ودیع سعاده و حافظ موسوى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۵۶ 105 - 128

کلیدواژه‌ها: اللسانیات الکلمات الموسومه ودیع سعاده حافظ موسوی الأدب المقارن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۴
تُعرف کلمه واحده بالکلمه المرکزیّه فی جمیع اللغات، ولکن هذه الکلمه هی مصدر الکلمات الأخرى الّتی تظهر فی النص بنفس المعنى ولکنها تستند إلى وجهه نظر المتحدث/ الکاتب/ الشاعر فی إطار بارز وشکل جدید، والّتی تسمّى الکلمات الموسومه. یُعدُّ ودیع سعاده وحافظ موسوی من الشعراء الّذین تحتوی أشعارهم على عدید من المفردات الموسومه، والّتی تتشابه من حیث البنیه والمدلول لدرجه یمکن اعتبار استخدامها من الحیل الأدبیه لقصائد الشاعرین. تحاول هذه الدراسه القائمه على المنهج الوصفی التحلیلی دراسه بنیه الکلمات الموسومه فی قصائد ودیع سعاده وحافظ موسوی، والتعبیر عن أهمّ مدلولات هذه الکلمات معتمدهً فی تطبیقها على المدرسه الأمریکیّه للأدب المقارن. أظهرت دراسه قصائد الشاعرین النثریّه أنّهما، بالإضافه إلى الجمله الموسومه عرضا الکلمات الموسومه لقصائدهما فی شکل ترکیبات وصفیّه، وإضافیّه بلغه بسیطه وغیر معقده. الکلمات الموسومه فی قصائد الشاعرین إما أنّها مستخرجه من العالم وظروف المجتمع، أو أنّها متأثره  بجمال الطبیعه. لذلک، یوظف الشاعران تقنیتی  التشبیه، والاستعاره لخلق کلمات وجمل موسومه تنسب أحیاناً بعض الخصائص البشریّه إلى أشیاء وعناصر الطبیعه، وتجسد أحیاناً المستحیلات بمساعده التاریخ. وهکذا یوفران ظروفاً للتواجد الفعّال للقرّاء فی النص وتحویل نصوصهما إلى نصوص مفتوحه. إنّ تصویر معاناه الإنسان المعاصر وألمه هو المدلول السائد للکلمات الموسومه فی هذه القصائد.
۵۲۶۹۸.

نمودهای مفهوم تشرف و گذار در برخی آیین های تولد تا بلوغ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال ۱۳ مرداد و شهریور ۱۴۰۴ شماره ۶۳ 33 - 64

کلیدواژه‌ها: فرهنگ عامه آیین تشرف گذار تولد بلوغ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۴
تشرف و گذار مفاهیمی هستند که در بسیاری از فرهنگ ها برای توصیف تغییرات اساسی زندگی افراد به کار می روند. این تغییرات و گذار از مرحله ای به مرحله دیگر، اغلب با مراسم و آیین هایی همراه است. بسیاری از این آیین ها ناشناخته هستند و معرفی و شناساندن آن ها، موجب شناخت عمیق ما با فرهنگ جامعه می شود. ازاین رو، این مقاله در صدد است تا با روش توصیفی تحلیلی، خاستگاه کهن سه آیین «انداختن نوزاد از پشت بام به پایین»، «ختنه سوران» و «جشن نُوشوالانه» را که از تولد تا بلوغ فرد را شامل می شود، بررسی کند و ارتباط آن ها را با مفهوم تشرّف و گذار مشخص نماید. نتیجه تحقیق بیانگر این نکته است که هر سه آیین، مفهوم گذار از مرحله پیشین زندگی و تشرف به مرحله جدید را به رازآموز تلقین می کنند. بدین معنی که آیین انداختن کودک از بلندی به پایین، به معنای گذار از زهدان مادر اصلی و تشرف به آغوش/ زهدان مادر کبیر (زمین) یا گذر از زندگی زهدانی و تشرف به زندگی خاکی است. مراسم ختنه سوران با نشانه های اسطوره ای که در خود دارد مانند رسیدن به تمامیت و کمال و ظهور و تسلط اصل نرینه با کاربرد نمادین عدد سه مرتبط با مناسک تشرف به آیین حنیف و پیوستن به جماعت مردان است. مراسم نوشوالانه نیز به معنای گذار فرد از دوران کودکی و رسیدن به بلوغ و کسب هویت جدید اجتماعی و فرهنگی است.   
۵۲۶۹۹.

تحلیل مفاهیم مرگ خواهی در نمایشنامه های «دست بالای دست» از غلامحسین ساعدی و «شب بخیر مادر» از مارشا نورمن: یک مطالعه تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد و نظریه ادبی سال ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۹) 171 - 187

کلیدواژه‌ها: مرگ خواهی مضمون شناسی روایت شناسی غلامحسین ساعدی مارشا نورمن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۳
اندیشه مرگ خواهی در دنیای مدرن از نحله ها ی فکری است که رویکرد فرد در مواجهه با جهان اطراف را به چالش می کشد و می تواند بر نحوه زندگی فرد و اطرافیانش تأثیر بگذارند. نویسندگانی چون مارشا نورمن و غلامحسین ساعدی در آثارشان مانند نمایشنامه های شب بخیر مادر و دست بالای دست، به بررسی رویارویی آگاهانه شخصیت ها با مرگ پرداخته اند. شخصیت هایی مرگ خواه و درمقابل، شخصیت هایی بازدارنده. تحلیل تضاد معنایی فوق در قالب گفتمان روایی در این دو نمایشنامه هدفی است که این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی بدان پرداخته است. با بررسی تطبیقی انگاره مرگ خواهی به عنوان محور اصلی این دو نمایشنامه و مطالعه مضمون در اجزای هر روایت مانند شخصیت ها، پیرنگ، زمان و مکان و غیره به بررسی و مقایسه آنها پرداخته ایم تا بدین پرسش پاسخ دهیم که دو نویسنده از دو خاستگاه فرهنگی-زبانی متفاوت چطور به مضمون مرگ خواهی در آثارشان پرداخته اند و با چه تفاوت هایی روایت داستانی شان را شکل داده اند. نتایج حاصل از این پژوهش بیان می دارد که در هر دو اثر بحران های روانی و انزوای فردی شخصیت اصلی به همراه مشکلات خانوادگی از علل وجود مرگ خواهی در آنها بوده است. در این میان نورمن با استفاده از تداوم زمانی-مکانی و تک شخصیت مقابلِ شخصیت مرگ خواه بیش از ساعدی به واکاوی علل مرگ خواهی پرداخته و ازاین رو توانسته شخصیت پردازی روایت خویش و همچنین اجزای روایی نمایشنامه را در راستای مضمون آن قرار دهد. حال آنکه ساعدی با روایتی مینیمال بیشتر بر تأثیرگذاری محیط بر فرد نظر داشته و با استفاده از موقعیت های روایی به بسط مضمون فوق نپرداخته است.
۵۲۷۰۰.

نگاهی به رده شناسی تکیه کلمه بر پایه فراگیری و پردازش زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه فرهنگستان دوره ۲۴ خرداد و تیر ۱۴۰۴ شماره ۲ (پیاپی ۹۶) ویژه نامه زبان ها و گویش های ایرانی 99 - 122

کلیدواژه‌ها: رده شناسی تکیه فراگیری زبان پردازش تکیه تکیه کلمه یادگیری خودنظارتی فارسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۲۲
تکیه کلمه را می توان از دید الگوریتم های پردازش و فراگیری زبان بررسی کرد، الگوریتم هایی که زبان را به عنوان توالی پیوسته ای از سیگنال صوتی تحلیل می کنند، نه براساس مجموعه ای از کلمات و تکواژهای ازپیش برچسب خورده. این دیدگاه، با در نظر گرفتن ویژگی ها و محدودیت های شناختی نوزادان، ابعاد جدیدی را از پیچیدگی مواجهه با پدیده های زبانی آشکار می سازد. در این مقاله، تکیه کلمه را براساس الگوریتم های واقع گرایانه فراگیری نوزادان از گفتار پیوسته بررسی کرده و به چالش هایی می پردازیم که در رویکردهای سنتی، که تکیه را براساس صورت های واژگانی و برچسب های صرفی و نحوی توصیف می کنند، مطرح نمی شوند. ابتدا به معرفی مدل شناختی پپرکمپ و دوپو برای فراگیری و پردازش تکیه و تمایزات واجی پرداخته و مفروضات آن را در زمینه رده شناسی تکیه مرور می کنیم. سپس، تفاوت های مشاهده پذیری و دسترسی الگوریتم های یادگیری تکیه را در زبان های مختلف با تکیه های پیش بینی پذیر از لحاظ واجی بررسی می کنیم. در این راستا، تفاوت مهم میان پیش بینی پذیر بودن تکیه از لحاظ واجی و صرفی بحث خواهد شد. در ادامه، چالش های خاص زبان فارسی را مورد توجه قرار داده و سؤالات مهمی را برمی شماریم که تکیه این زبان برای الگوریتم های فراگیری تکیه مطرح می سازد. در نهایت، پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی ارائه می دهیم، پیشنهادهایی که بر همکاری میان رشته ای، جمع آوری داده های واقع گرایانه مقیاس گسترده، و استفاده از مدل های یادگیری ماشین خودنظارتی تأکید دارند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان