فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۵ مورد.
حوزه های تخصصی:
از آنجا که نخستین مجموعه های هنر اسلامی از اواخر قرن هجدهم تا قرن بیستم در اروپا و سپس در آمریکا شکل گرفت، درک ما از هنر اسلامی متأثر از میراث و گفتمان های مسلط نمایشگاه های موقت و مجموعه های دائمی هنر اسلامی در غرب و رویکردهای این موزه ها است. در پژوهش حاضر، که با روش توصیفی تحلیلی و بهره گیری از منابع اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته است، تلاش شده تا چگونگی چرخش معنای هنر اسلامی را در سیر تاریخی موزه های نخستین آشکار شود. در این پژوهش، با تحلیل متون مرتبط با مجموعه های هنر اسلامی، سه گفتمان مسلط شرق شناسانه، تاریخ هنر در غرب و مطالعات بینافرهنگی در موزه ها معرفی می شوند و پیامدهای تسلط این سه گفتمان در بازتولید مفهوم هنر اسلامی بررسی خواهد شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که تسلط رویکردهای یادشده در سیر تاریخی موزه های هنر اسلامی به چرخش معنا و معرفی آثار اسلامی به عنوان «کالای مادی»، «هنر» و «کالای فرهنگی» و انتساب ارزش های متفاوت به هنر اسلامی منتهی شده است.
بررسی تطبیقی مرکب های خوشنویسی مورد استفاده درمیان ایرانیان، عثمانی ها، چینی ها، هندیان، و اعراب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بشر زمانی که خواست آنچه را می اندیشد نقش کند، قدم به دنیای نگارش گذاشت. انسان، از دیرباز، برای انتقال مفاهیم و نوشتن از مرکب استفاده می کرد. از این رو، در تهیه اجزای مرکب ها و چگونگی ترکیب آنها با هم، دقت و تلاش ویژه ای داشته است. اما، متأسفانه پژوهش های صورت گرفته در این زمینه هنوز به درستی راهگشای کشف فنون ساخت مرکب های پیشین نیست و مشاهده شده که بسیاری از آثار قدیمی دچار آسیب شده اند. پس، پژوهش در این زمینه امری لازم وضروری است.
هدف: شناخت و طبقه بندی مرکب های خوشنویسی ملت های ایران، عثمانی، چین، هند، و اعراب؛ و شناسایی مواد به کارگرفته شده در مرکب های ملل مذکور اهداف این پژوهش است. پرسش های پژوهش نیز عبارت اند از: آیا اجزای اصلی به کار گرفته شده در ساخت مرکب ها در ملل مختلف تقریباً یکسان بوده یا نه؟ و آیا شباهتی میان ترکیبات به کارگرفته درمرکب های ملل مذکور وجود داشته است؟
روش و رویکرد پژوهش: روش یافته اندوزی، کتابخانه ای و اینترنتی؛ و روش پردازش داده ها، توصیفی است.
یافته های پژوهش: نتایج نشان داد که در ترکیب اصلی مرکب های همة تمدن ها دو عنصر حضور دارد، یکی مادة رنگی(گیاهی، معدنی)، و دیگری بست(صمغ، سریشم ماهی، و مانند آن) است که باعث می شود رنگدانه به حالت معلق باقی بماند و پس از نوشتن، بر روی تکیه گاه بچسبد. در هر تمدنی، با توجه به مواد بومی آن منطقه و برای اهداف متفاوت، افزودنی هایی به این اجزا اضافه می کردند.
بررسی تاریخی چگونگی ورود و تأثیر تعالیم معنوی اهل بیت(ع) در تصوف و عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
معنویت توسعه یافته توسط امامان اهل بیت(ع) در کالبد جامعه و حضور جمعی از تربیت یافتگان معنوی این مکتب در میان مردم، از عوامل مهم توجه به امور معنوی و باطنی در جامعه اسلامی محسوب می شود. تتبع دقیق در آثار اهل تصوف، یک رشته معارف خاص تشیع را که در غیر کلام ائمه اهل بیت(ع) نشانی از آنها نیست، نشان خواهد داد و محقق به وضوح روح تشیع را در مطالب عرفانی این کتاب ها می یابد؛ هرچند در مواردی روحی است که طی زمان و به حسب برخی آفات بیرونی در یک پیکر آفت دیده جای گرفته است. تحقیق پیش رو به نشان دادن چگونگی ورود شمه ای از احادیث و تعالیم معنوی اهل بیت(ع) به تصوف پرداخته است. براساس این پژوهش، شواهد مناسبی برای اثبات خاستگاه شیعی عرفان اسلامی می توان به دست داد. این شواهد، از نوع نگاه صوفیه به اهل بیت(ع) و روزنه های نفوذ معارف آن حضرات به تصوف، یعنی بزرگان صوفیه و میراث مکتوب آنان مانند اللمع، الرسالة القشیریه و قوت القلوب قابل اصطیاد است.
پیوند ادبیات و تاریخ در ایران
حوزه های تخصصی:
ادبیات و تاریخ دو شاخه از علوم انسانی هستند که رابطه تنگاتنگی با یکدیگر داشته و دارند. چنان که ادبیات فارسی در بستر تاریخ شکل گرفته و تطور یافته، تاریخ ایران نیز در آینه ادبیات و شاخه ها و گرایش های مختلف آن منعکس گردیده است. بن مایه های اصلی ادیبان در حوزه های شعر، نثر، طنز و صنایع و بدایع ادبی غالباً در تاریخ و حوادث و رویدادهای تاریخی یافت می شد. براین اساس حوادث و حواشی تاریخی از محرکین اصلی ادیبان در خلق آثار ادبی به شمار می روند. از سوی دیگر مورخین نیز در تألیف و تدوین آثار خود، هیچگاه از بکارگیری ادبیات و ظرایف ادبی بی نیاز نبوده اند. به دلایل و انگیزه های مختلف آنان آثار تاریخی خود را در قالب های مختلف ادبی به رشته تحریر در می-آوردند. خلاصه اینکه می توان گفت فهم و شناخت ادبیات فارسی مستلزم آشنایی با تاریخ ایران، و مطالعه و بازسازی تاریخ ایران نیز مستلزم آشنایی با ادبیات فارسی می باشد.
جایگاه علم و علم آموزی در اسلام
حوزه های تخصصی:
تاریخ بشر با آموختن و تعلیم و تربیت آغاز می شود، انسان ها از روزگار کهن و آن زمان که پا به عرصه ی تاریخ و حیات خود گذاشتند، شروع به آموختن و کشف راز و رمز اطراف خود و انتقام مفاهیم و اطلاعات به منظور بیان دیدگاه و نظرات خود نمودند و انسان ها از همان ابتدای خلقت تا به امروز که از راه های گوناگون دانش و اطلاعات خود را بدست می-آورد بر اهمیت و نقش علم و دانش در زندگی خود پی برده بودند. در ادیان گوناگون به تناسب به فراگیری علم و دانش تأکید و توصیه شده است اما هیچ دینی همانند اسلام و به اندازه آن مسلمانان را به آموختن علوم گوناگون و یا دادن آن به دیگران به منظور رواج علم و دانش میان مردم تأکید نکرده است .مسلمانان از همان روزگار اولیه به دنبال کسب علم و دانش بودند که این امر از توصیه های قرآن و دین مبین اسلام نشأت می گرفت و قرآن این کتاب آسمانی خود به عنوان اساس علوم اسلامی و اخلاقی و همچنین پیامبر اکرم نیز که خود به عنوان اولین معلم و مربی در تاریخ که تعالیم و احکام دین اسلام را به یاران و صحابهٔ خود می آموخت از عوامل اساسی گرایش و تحرک مسلمانان به آموختن علم و علوم آموزی بوده است و با تأسیس اولین حلقه های درسی در مساجد علم آموزی مسلمانان آغاز شد. در این مجال تا حد امکان سعی خواهد شد تا اهمیتی که دین اسلام به علم آموزی و جایگاه مهمی که به دانشمندان و عالمان داده شده است بررسی شود.
نقش قضات ایرانی در ترویج تشیع در هند: دوره گورکانیان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از ابتدای قرن هفتم هجری بر اثر مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از حمله مغول ها به ایران، مهاجرت گسترده ایرانیان به هند آغاز گردید. با روی کار آمدن دولت صفوی و قدرت یابی امپراطوری گورکانی در هند، جمع کثیری (ازجمله قضات شیعی) از ایران به هند مهاجرت نمودند که از طرف سلاطین گورکانی به مناصب مهم (قضایی) گماشته می شدند. پرسشی که درصدد پاسخگویی بدان هستیم، بررسی نقش قضات ایرانی در ترویج تشیع اثنی عشری در هند دوره گورکانی است. حوزه جغرافیایی مورد بررسی در این مقاله منطقه شمالی شبه قاره شامل شهرهایی چون دهلی، کشمیر، لکهنو و لاهور در پاکستان امروزی است که امروزه نیز شیعیانی را در خود جای داده است. به نظر می رسد این افراد به طرق مختلفی چون اشتغال به مناصب کلیدی و استفاده از اختیارات ناشی از آنها، تربیت شاگردان، و نگارش آثار متعدد در زمینه های فقهی، کلامی، ... توانستند رسالت خویش را به درستی انجام دهند. نتیجه این پژوهش توصیفی تحلیلی نشان می دهد که ورود مذهب تشیع به هند، از طریق فرهیختگانی از علمای شیعی صورت پذیرفته است.
بررسی تاریخی گزارش های شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید درباره امام حسین (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
ابن ابی الحدید یکی از بزرگ ترین و مهم ترین شروح نهج البلاغه را نگاشته است. این شرح که حاوی اطلاعات مهم تاریخی است از جمله درباره امام حسین(ع) است شایسته بررسی و نقد از زوایای مختلف است. مقاله حاضر پس از مروری کوتاه بر روش تاریخی شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و ویژگی های آن روایت های تاریخی این کتاب درباره امام حسین(ع) را در محورهای زیر مورد بررسی قرار داده و حسب نیاز به بررسی تطبیقی آن با دیگر منابع پرداخته است: رویدادهای پیش از امامت امام حسین(ع)، کینه ورزی ها نسبت به خاندان امام حسین(ع)، پیش گویی های مربوط به رویداد کربلا، اظهار نظر در باره جایگاه امام حسین(ع) و جزئیات رویداد کربلا.
اهداف و ویژگی های تاریخ در قرآن با تأکید بر تاریخ اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
قرآن کتابی تاریخی نیست، اما به موضوع تاریخ توجه کرده و حتی از آن برای نیل به اهداف خود استفاده کرده است. از این رو گاهی به توصیف تاریخ پرداخته تا در پس تحلیل آن به هدف خود برسد و گاهی به سنت های تاریخ و گاه به تاریخ انبیا، زمانی دیگر تاریخ اسلام یا تاریخ معاصر نزولش را مورد توجه قرار داده است. از این رو اندیشمندان نیز از ابعاد مختلف به تاریخ در قرآن توجه کرده اند. این پژوهش به دنبال پاسخ به سؤال هدف قرآن از پرداختن به تاریخ است؟ نیز ویژ گی های تاریخ مورد نظر قرآن خصوصاً تاریخ اسلام را جستجو می کند. به نظر می رسد قرآن اهداف شش گانه ای را برای تاریخ مطرح کرده است و از نظر روشی و محتوایی دارای ویژگی هایی مشترک با دیگر کتب تاریخی از یک سو و ویژگی های انحصاری از سوی دیگر است. روش این تحقیق تفسیری و تاریخی تحلیلی است.
بررسی انعکاس مطالب مربوط به سیره پیامبر(ص) در کتاب های درسی دوره دبیرستان (تجربی و ریاضی سال تحصیلی 1392 1391)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
توجه به سیره پیامبراعظم (ص)، یکی از اهداف عالی وزارت آموزش و پرورش در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان ایران شمرده می شود. در نظام آموزش رسمی، کتابهای درسی بستری مناسب برای زمینهسازی و انتقال آموزه های دینی به شمار میآید. نوشته حاضر می کوشد با استفاده از روش های کمّی و فراوانیسنجی به بررسی میزان انعکاس داده های مربوط به سیره نبوی در کتابهای درسی دوره ی دبیرستان رشته های تجربی و ریاضی در سال تحصیلی 92 91 بپردازد. در این تحقیق میزان فراوانی داده ها، نوع روایت و نوع ارجاعات مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد، بیشترین مطالب مرتبط با سیره در کتاب های درسی نیز «بدون ذکر منبع» بوده اند. همچنین در نوع روایت سیره، غلبه با «حدیث» بوده است و «روایت داستانی» با وجود ظرفیت آموزشی زیاد، کمتر مورد استفاده قرار گرفته است.
زمینه ها و موانع برگزاری حج از سوی ایران و عثمانی در دوره صفویه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
دین و ارکان آن، منشأ بسیاری از تحولات مهم در جامعه اسلامی است. یکی از عبادات مهم در اسلام، فریضه حج با هدف توحید، اتحاد و وحدت مسلمانان است که دارای پیامدهای وسیع اجتماعی است. در دوره صفویه، سرزمین مکه در سیطره عثمانیان سنی مذهب بود و ایرانیان شیعی هر سال برای انجام حج باید از قلمرو عثمانی عبور می کردند. در این دوران، اختلاف دولت عثمانی با دولت صفوی، حج را به عرصه اختلاف میان شیعه و سنی تبدیل کرده بود. مسائل سیاسی، مذهبی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی که میان دولت عثمانی و صفوی وجود داشت، انجام حج به وسیله ایرانیان شیعی را با دشواری هایی رو به رو می کرد و گاهی حج از سوی دولت ها محدود و یا ممنوع می شد. هدف مقاله حاضر، بررسی چگونگی انجام فریضه حج در پرتو روابط ایران و عثمانی است. در این مقاله به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا اختلاف میان این دو دولت اسلامی بر موضوع حج تأثیرگذار بوده است یا فریضه حج ورای کشمکش های سیاسی و مذهبی انجام می گردیده است؟
بررسی بن مایه های تاریخی نمایش مذهبی در ایران(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
نمایش مذهبی یکی از مؤلفه های فرهنگی دیرینه تاریخ ایران است. در فرهنگ تشیع، نمایش مذهبی یا به عبارت مصطلح آن، تعزیه به عنوان یکی از مراسم عزاداری برای شهادت سیدالشهدا ابی عبدالله الحسین(ع) شناخته می شود. پس از شهادت مظلومانه امام حسین(ع)، مسلمانان به خصوص شیعیان با برپا کردن مراسم سوگواری برای زنده نگه داشتن فلسفه قیام امام حسین(ع) کوشیده اند. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای، قدمت نمایش مذهبی در ایران، تاریخ پیدایش تعزیه در ایران و چگونگی کاربری تکیه ها و حسینیه ها در ایّام سوگواری بررسی می شود.
نظام حاکم بر بازارهای شبه جزیره در دو زمانه جاهلی و عصر نبوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
سخن از دوران جاهلیت عرب، همواره نگرش ها و برداشت ها گوناگونی را به خود دیده است. چنان که برخی آن را دورانی سیاه و تاریک و شماری عصری نیمه متمدنانه می دانند. در این میان واکاوی بازارهای عربی، نوعی تأیید بر جنبة دوم اند. بازتاب این اندیشه را به ویژه در پیشاهنگ این سخن می توان جست که داد و ستد گسترده در فراخنای شبه جزیره، تضمینی بر درستی آن است. آنچه قابل درنگ است این که بازارهای آن دوره به راستی، نمایی از فعالیت یک جامعة دور از بدویتاند. در این میان رسول الله نیز به خوبی این جایگاه را دریافته و بخشی از پایه تمدن اسلامی را چه در حوزة اقتصاد و چه در ساحت اخلاق در این مکان جستجو می نمود. این پژوهش بر آن است تا ضمن شناسایی بازارهای عربی عصر رسول الله، انعکاس آن را در فرهنگ اسلامی و نیز چگونگی نگاه دو بعدی اسلام به بازار را بر اساس نظریه، هژمونی بازار و بر اساس روش تحلیلی مورد واکاوی و پژوهش قرار دهد.
نقش علمای شیعه در حمایت از تولید ملی و کار و سرمایة ایرانی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
جمهوری اسلامی ایران به سبب مقاومت در برابر نظام سلطه، آماج تهاجم های متعددی قرار گرفته است. از جملة این تهاجم ها، تهدیدها و تحریم های اقتصادی است. بر همین اساس، مقام معظم رهبری بحث «اقتصاد مقاومتی» را به عنوان بهترین راهبرد مطرح کردند. از نظر ایشان، یکی از راه کارها حمایت از تولید ملّی و کار و سرمایة ایرانی است. از آن رو که این گونه تهدیدها و تحریم ها در دوره های گذشته نیز در کشور ما سابقه داشته، این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که در تجربة تاریخی ما، علمای شیعه برای حمایت از تولید ملّی و کار و سرمایة ایرانی چه راه کارها و اقداماتی داشته اند؟ برای پاسخ به این سؤال، عملکرد و بیانات علمای شیعه در دورة قاجار، که دوران هجوم اقتصادی غرب به ایران بوده، در متون تاریخی بر اساس روش «تحلیل محتوای کیفی» بررسی شده است. نتیجة این بررسی آن است که عالمان شیعه با صدور بیانیه ، در تحریم کالاهای خارجی و ترویج کالاهای داخلی، تشویق و حمایت از تأسیس شرکت های اقتصادی داخلی و تعهد عملی به استفاده از کالاهای داخلی و قناعت در زندگی، نقش زیادی در این زمینه داشته اند.
نقش فلسفه در تمدن اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
فلسفه با ورود خود به عالم اسلام، دست خوش تغییر و تحوّل و تکامل گردید و پس از آن، بر عرصه های گوناگون فرهنگ و تمدن اسلامی تأثیر گذاشت. ازجمله نقش های فلسفه در تمدن اسلامی را می توان نیازمندی تمدن به فلسفه در تمییز حقیقت از غیرحقیقت، تأثیر فلسفه در دین، تأثیر فلسفه در اخلاق، تأثیر فلسفه در سیاست و تبیین مدینة فاضله و تأثیر فلسفه در کلام دانست. در این نوشتار، پس از معناشناسی فرهنگ، تمدن، دین، اخلاق و سیاست، به سیر اجمالی فلسفه در عالم اسلام اشاره شده،و در ادامه به تبیین نقش فلسفه در تمدن اسلامی پرداخته شده است.
همکاری تاریخ و زبان شناسی
حوزه های تخصصی:
مقوله های مختلفِ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در تاریخ، ذیل «حیات اجتماعی» تعریف می شوند. «قدرت» و «جامعه» جزو مهم ترین بخش های «حیات اجتماعی» هستند. بخش عظیمی از روایت تاریخ به «قدرت» و نهادهای معطوف به آن اختصاص دارد. مقاله ی پیش رو سعی دارد با کمک دانش «زبان شناسی» نسبتِ این نوع از «تاریخ نگاری» و شناختِ «حیات اجتماعی» را توضیح دهد. و با ایضاح پیوند «تاریخ» و «زبان شناسی» بر اهمیتِ تاریخ و «همکاری هایِ میان رشته ای» جهت فهم بهتر تاریخ تأکید کند. حاصل این پژوهش شناخت چراییِ توجه مورخان به بخش خاصی از «حیات اجتماعی» و ارائه یِ روشی در «پژوهش تاریخی» است که به مدد آن، «پژوهش های تاریخی» از عمق و دقت بیشتری برخوردار شوند.
نقش مساجد هند در اسلام پذیری و معماری هندیان
حوزه های تخصصی:
اسلام اندکی پس از ظهور، در تمام کشورهای پیرامون شبه جزیره ی عربستان و حتّی کشورهای دوردست پذیرفته شد و همه ی عرصه های زندگی خصوصی و اجتماعی آنان را تحت تأثیر قرار داد. شبه قاره هند از جمله جوامعی بود که با حضور مسلمانان به شدت تحت تأثیر اسلام قرار گرفته و دچار تغییراتی شد. همراه با گسترش اسلام در هند، مسجد به عنوان مهم ترین عامل فیزیکی و پایگاه اسلامی متأثر از فرهنگ اسلامی بنا گردید. این مساجد هم جایگاهی برای عبادت مسلمانان بود و هم مکانی برای تعلیم علومی مثل فقه و اصول. مساجدی که با تلفیق معماری اسلامی و هندو به جای معبد هندوها ساخته می شد، نقش زیادی در مسلمان کردن هندوها داشت. در این پژوهش، پس از توضیحاتی در مورد چگونگی ورود اسلام به منطقه ی هند، به بررسی نقش مساجد ساخته شده در اسلام پذیری مردم آن منطقه می پردازد. علاوه بر این معماری این مساجد و کارکردهای مختلف آن نیز بررسی خواهد شد.