المصدر المؤول
حوزه‌های تخصصی:
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۸۲۱ تا ۱٬۸۴۰ مورد از کل ۱٬۹۶۳ مورد.
درآمدی بر شعر شرف الدین انصاری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
شعر دوره سقوط با ویژگیهای خاص در تاریخ ادب عربی معرفی شده است .تقلید و تکرار و عدم نوآوری شعرا ‘ رشد کمی شعر‘ معماگویی‘بازی با حروف و کلمات ‘ و استعمال بیش از حد صنایع بدیعی ‘از جمله صفاتی است که شعر دوره سقوط را به آن متصف نموده اند . شرف الدین انصاری از شعرای قرن هفتم این دوره است . اغراض شعری او به مدح اختصاص یافته و فقط سه مورد رثاء در کل دیوان او ملاحظه می شود . او ابیات امرؤالقیس ‘ متنبی ‘ ابوتمام ‘ کعب بن زهیر‘و عمربن ربیعه را تضمین نموده ‘ و همه تضمین ها از یک سطح برخوردار نیستند بلکه بعضی از آنها نقد پذیرند . زهدیات در شعر او از جایگاه ویژه ای برخوردار است ‘ که این امر به زمان شاعر و روحیه فردیش باز می گردد. اصطلاحات عروضی به کار رفته در شعرش و معماهای رد و بدل شده بین او و پدرش ‘ از تأثیر او از عوامل سقوط حکایت می کند . اقتباس های قرآنی در اشعار او بسیارند . بعضی از این اقتباسها به علت تکرار و کثرت ‘ قوه خیال شاعر را تحت تأثیر قرارداده است ‘ ولی برخلاف دیگر شعرا ایات محدود به سوره های خاصی نیست و از پراکندگی خوبی برخوردار است . اقتباس از آیات سوره شمس و نازعات به عنوان نمونه بارز اقتباس در شعر عربی مشهور گشته است . در مدائح نبوی او برخلاف دیگر بدیعه سرایان تاریخ و حدیث و روایت کمتر به چشم می خورد ‘ علاوه بر اینکه اهل بیت (ع) در کنار پیامبر (ص)مورد توجه قرار گرفته است .
شیوه ای نو در اعراب گذاری قرآن کریم (2)
حوزه‌های تخصصی:
شیوه ای نو در اعراب گذاری قرآن کریم
حوزه‌های تخصصی:
نگرشی نو به علم نحو وبیان کاستی های نحو قدیم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
دانشمندان علم نحو بحثهای متفاوتی درباره پیدایش نحو و ریشه آن انجام داده اند و نتیجه بحث آنها این است که نحو عربی رفته رفته کم رنگ گشته بنابراین پیروان نحو سعی در جلوگیری از این پدیده نمودند . با نوشتن قواعد عربی ‘ مقداری از این تلاشها توسط مکتب کوفه و مکتب بصره و بغداد بعمل آمده است . البته هر کدام از این مکاتب قواعد و مقررات خاص خود را دارا هستند . آموزش نحو به شیوه مکتبها ی کوفه و بصره نه تنها مناسب نیست در این دوره و زمانه ‘ بلکه دانش آموختگان را از آموزش آن باز میدارد. اگر ما روشی جدید پدید آوریم ‘ بایستی این روش سبک توصیفی علم نحو باشد ‘ زیرا نحو در مطالعات جدید توصیفی است در گفتار و نوشتار ‘ توصیفی که شامل شکل لغات و حرکات ظاهری آن است ‘ پس در این صورت هجاها غیر قابل قبول می باشند ‘ و این شیوه توصیفی است . علم نحو قدیم با این شیوه و سبک فاصله دارند .........
مبالغه و اغراق در مدایح متنّبی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در اصطلاح اهل ادب مدح یعنی وصف و ستودن شاعر ممدوحش را به صفات و فضایل پسندیده ‘ مدح و ستایشگری یکی از صفات فطری و ذاتی انسان بوده و انگیزه او را از پرداختن به ستایشگری از گذشته تاکنون در چهار عامل (اعجاب‘تشکر‘رهبت‘تکسب)خلاصه کرده اند. متنبی یکی از شاعران مدیحه سرا و نامدار عصر عباسی است که دراین فن گوی سبقت را از دیگر حریفان ربوده است . البته مدایح او بیشتر به خاطر کسب مقام و ثروت بود ه است . از بارزترین ویژگیهای مدایح متنّبی مبالغه و اغراق می باشد ‘ او در مدایح خود به وصف و مدح فضایل معنوی نظیر(شجاعت‘جود‘قدرت ‘علم و تدبیر و...)بیشتر توجه داشته تا فضایل مادی و ظاهری مانند (جمال و زیبایی ظاهری ‘بسیاری ثروت ‘ فامیل ‘ فرزندان و...) مانند این بیت که در وصف جود و شجاعت محمد بن زریق طوسی با مبالغه و اغراق گفته است: (دیوان متنبی ‘ ج 2 ص 193 ) و لحظت انمله فسلن مواهبا و لمست منصله فسال نفوسا از سرانگشتان ممدوح من جود و بخشش جاری است و از دم تیغش خون دشمنان .
کند و کاوی در صرف و نحو از دیدگاه عروض و قافیه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
این تحقیق بر آن است تا پاره ای از دشواریهای نحوی حاصل از شواهد شعری را ‘ از منظر عروض و قافیه ‘ مورد نقد و بررسی قرار دهد . سؤال تحقیق آن است که آیا شعر با توجه به موانع و محدودیت هایی چون : وزن ‘ قافیه ‘ موسیقی و ... می تواند سند صرفی یا نحوی باشد ؟ و اصولأ استناد به شعر‘ ارزش علمی دارد یا خیر ؟ به منظور دستیابی به پاسخ ‘ با استناد به برخی از کتابهای معتبر نحوی ‘ شواهد متعددی از حاکمیت موسیقی به جای نحو و نیز ضرورت شعری و تأثیر آن بر شواهد صرفی و نحوی ‘ همچنین ضرورت ساخت کلمات با هجای بلند بررسی شده است و در ادامه ‘ از قافیه و تأثیر آن در مخالفت با قواعد نحوی سخن به میان آمده است .
ادبیات
حوزه‌های تخصصی:
متنبی غرب و متنبی شرق
حوزه‌های تخصصی:
علم و ثروت در شعر شوقی
حوزه‌های تخصصی:
پس از گذشت دوران انحطاط ادب معاصر با تنازع و سازگاری عوامل درونی و بیرونی جامعه عربی جنبشی جدید به خود گرفت. نویسندگان و شعرای این دوره دوباره نهال امیدهای خفته جامعه عربی را درعرصه اندیشه و احساس بارور کردند. در میان شعرا نام احمد شوقی با عنوان امیرالشعرا بر تارک این دوره می درخشد . شاعری که شخصیت مزدوج او نقادان را به اظهار نظرهای بسیار مختلف واداشته است. از آنجا که بهترین راه شناخت شخصیت ها آثار بجای مانده آنهاست ‘ به همین جهت آنچه در این مقاله می آید نگاهی است موضوعی – فارغ از اغراض ادبی- به شعرشوقی؛ که طی آن دیدگاههای شاعر در زمانی بحرانی نسبت به علم‘فقر و غنی‘بررسی میگردد. پیشرفت جدی کشورهای اروپایی شاعر را چنان به درد واداشته است که او پیوسته جوانان را به فراگیری علم فرامیخواند و به پیامبر(ص) شکوه می برد که چرا امت او در فقر و جهل بسر می برند. شعر شوقی می تواند وضعیت علمی و اقتصادی جامعه مصر را ترسیم نماید. مسلمأ درک شرایط پیچیده زمان شوقی اهمیت موضوع های فوق را روشن خواهد ساخت.
اشعار عربی هاتف اصفهانی و جایگاه آن در سبکهای شعری عربی
حوزه‌های تخصصی:
هاتف اصفهانی از شاعرانی است که سه قصیده به زبان عربی سروده است در دو قصیده که موضوع آنها غزل است از شاعران جاهلی و اسلامی وغزل عذری متأثر شده است و با زندگی در محیط ذهنی از شاعرانی مانند عروة بن حزام عذری و جمیل بن معمر عذری و عمر بن ابی ربیعه مخزومی تقلید کرده است ودر قصیده سوم که در مدح پیامبر گرامی اسلام(ص) سروده شده است از شاعران دوره انحطاط تأثیر پذیرفته و تا حدودی از قصیده امام بوصیری در مدح پیامبر گرامی(ص) متأثر گردیده است .
آموزش علم عروض (5)
حوزه‌های تخصصی:
نگاهی به شعر عربی شیعی در خوزستان
حوزه‌های تخصصی:
در این نگاه‘گذری برگذشته خوزستان و موقعیت حسّاس جغرافیایی آن نمودیم وآن راگذرگاه شرق و غرب امپراتوری عظیم اسلامی در قرون اولیه اسلامی یافتیم ‘این موقعیت پراهمیت بر فرهنگ و ادب خوزستان تأثیر فراوان داشته و شعر عربی شیعی را بسیار غنی ساخته است . علاوه بر این‘گسترش مذهب تشیع در ایران و عراق و در نتیجه در خوزستان‘فضایی مناسب برای شعر عربی شیعی به وجود آورده است و شاعران خوزستانی که غالبأ از طبقه علما بوده اند در سوز و گداز عشق و ولای اهل بیت (ع) علم دفاع برافراشتند و شعرشان را از حدود خوزستان به سایر کشورهای همسایه رساندند.در این مقاله علاوه بر شرح عوامل نهضت ادبی که از قرن دهم هجری قمری آغاز شد ‘ شعر را مورد نقد وبررسی قرارداده ‘ ویژگیها و سبکهای آن را بیان نموده ایم ‘ و از ذکر نام طلایه داران و نخبگان شعر غافل نبوده ایم . در خاتمه مقاله ‘ از استادان ارجمند و محققان محترم تقاضا داریم که علاقه مندان به تحقیق در ادب اهل بیت (ع) را به سوی ادب شیعی خوزستان هدایت فرمایند.
روش نحوی ابوحیان
حوزه‌های تخصصی:
ابوحیان در نحو بیشتر به مکتب بصره تمایل دارد و روش سیبویه را الگوی خویش قرار می دهد اما به شکل تعبدی از علمای بصره پیروی نمی کند . او در اصول نحوی برخلاف کوفیان عمل می کند و از هیچ قبیله ای شاهد نمی آورد مگر اینکه لهجه آنها خالص بوده و با عجمه و لکنت نیامیخته باشد. ابوحیان همیشه موضع مخالف در برابر کوفیان ندارد بلکه در مواردی که آنان را بر حق می بیند با آن ها موافقت می نماید . نظر نحوی ابوحیان فقط در یک مورد با آرای علمای بغداد توافق دارد و آن عبارتست از جائز شمردن صیغه تعجب از افعال ناقصه منفی ‘ مانند : ((لیس))و ((مازال)). ابوحیان از ابن مضاء متأثر گردید و به الغاء عامل روی آورد ولی موضعی متعادل بین مذهب ابن مضاء و روش طرفداران نظریه عامل داشت .
گفتاری کوتاه درباره شرح شنتمری براشعار شعرای جاهلی
حوزه‌های تخصصی:
پژوهشگران مسلمان از همان آغاز کتابت در سده دوم هجری به جمع آوری و تدوین ادب کهن عربی دست یازیدند، برآن شرح و تعلیق فراوان نگاشتند و درآثار خود سخت به آن تمثیل جستند. تدوین و گردآوری اشعار کهن در مجموعه های نفیس وارزنده سبب شد تا شعر از گزند تحریف و دستبرد مجدد مصون ماند. در میان منتخبات و جنگهای شعری ‘ شرح اعلم شنتمری بردواوین شعرای جاهلی که از روایات و گزیده های مفصل شعری آکنده است ‘ بیش از دیگر شرحها شهرت یافت ‘ چنانکه نویسندگان متأخر به نوشته ها و روایتهای آن سخت استناد جسته اند. شرح احمد بن امین شنقیطی برمعلقات و دهها کتاب ادبی دیگر شاهد صادقی بر این مدعاست . نگارنده در این مقاله بر آن است تا به بررسی جنبه های گوناگون شرح اشعار شعراء السنه الجاهلیین بپردازد.