حدیث و علوم حدیث

حدیث «السّعیدُ سعیدٌ فی بطن أُمّه ِوالشّقیّ شقیّ فی بطن أُمِّهِ» من الرّوایات المعروفة فی مصادر الفریقین. وهو روی بشتّى الأشکال ومختلف العبارات فی المصادر والمراجع المختلفة. وأصبح محل اختلاف کثیر من المحدّثین والمتکلّمین والفلاسفة حیث اعتبره بعضهم دلیلاً على الجبر، وبه أثبتوا إعتقادهم الباطل بالجبر والإیمان بالقضاء الحتمیّ، وفریق منهم إعتبروه مجعولاً وأعرضوا عنه. فی هذه المقالة قمنا أولاً بالبحث عن هذا الحدیث فی المصادر الرّوائیّة وبینّا نص الروایة الصّحیح الّذی تغیّر فی کلام العلماء المعاصرین. ثانیاً درسنا أسانید هذه الرّوایة فی شتّى مصادر الفریقین، ونتیجة البحث أنّ صحّة إنتساب هذه الروایة إلى المعصوم مشکوک فیها ولیس لها فی مصادر الشّیعة سندٌ صحیحٌ، وفی کتب أهل السّنّة أکثر المنقولات موقوفة إلّا أنّ قسماً من الرّوایات المستندة لم تخل من الخطأ. ثمّ درسنا مدلولات هذا الحدیث حتى نرى کیف یتم تأویل هذا الحدیث إلى جانب سائر تعالیم الدین حیث لا نواجه تناقضاً فیما بینهما.

۱۱۴۴.

انسان کامل در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احمدرضا بسیج

منبع: پژوهش های اخلاقی سال اول پاییز ۱۳۸۹ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۷ تعداد دانلود : ۱۲۵۳

۱۱۴۵.

جایگاه مصلحت در سیره و سخن امام علی (ع)

نویسنده: محمدعلی مشایخی پور

منبع: انسان پژوهی دینی (دین و سیاست) پاییز و زمستان ۱۳۸۸ شماره ۲۱ و ۲۲

کلیدواژه‌ها: امام علی(ع) مصلحت جامعه مصلحت حکیمانه تدبیر امور مصلحت دین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۶ تعداد دانلود : ۸۳۴

اسلام دین خاتم است و این امر مستلزم ظرفیت این دین آسمانی در پاسخ به نیازهای بشر در همه زمانها، مکانها و شرایط مختلف است. بخش عظیمی از این ظرفیت معلول اصل مهم مصلحت حکیمانه و منطبق با فطرت است. در سیره و سخنان امام علی(ع) این اصل مهم از جایگاه ویژهای برخوردار است به گونهای که با استناد به آن میتوان به رهیافتهای نوینی در اینباره نائل شد. مصلحت شامل مصالح دین و جامعه هر دو میشود. شیوه مصلحتیابی حضرت از طریق مشورت، نصیحت، امر به معروف و نهی از منکر و بهرهگیری از تجربه و دانش متخصصان انجام میگیرد. مصالح عامه، حکومتی و قانونی، سازمانی و حرفهای و مصالح شخصی، انواعی از مصلحت است که آن حضرت مورد توجه و تأکید قرار داده است.

۱۱۴۶.

هزار گوهر از گفتار پیامبر(ص)

نویسنده: محمود مهدی پور

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۸۰ شماره ۵۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۳

۱۱۴۷.

شایسته سالارى در سیره امام على(ع)

نویسنده: سید احمد خاتمى

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۷ شماره ۲۰۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۲

۱۱۴۸.

سلامت معنوى از منظر قرآن و صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه سادات بیطرفان فریبرز صدیقى ارفعى

منبع: معرفت سال بیست و سوم دی ۱۳۹۳ شماره ۲۰۵

کلیدواژه‌ها: قرآن سلامت آیات و روایات صحیفه سجادیه سلامت معنوى مؤلفه هاى سلامت معنوى

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۳ تعداد دانلود : ۹۶۵

از سال ها پیش، اندیشمندان، به ویژه اندیشمندان مسلمان، به طرح موضوع معنویت در امر مهم سلامت پرداخته اند. امروزه نیز دانشمندان دریافته اند که سلامتى بدون معنویت داراى کمبودى اساسى است. هدف اصلى این پژوهش، شناسایى مؤلفه هاى سلامت معنوى در آموزه هاى دین مبین اسلام است که با روش توصیفى تحلیلى و با مراجعه به دو منبع ارزشمند قرآن کریم و صحیفه سجادیه به استخراج این مؤلفه ها پرداخته مى شود. یافته هاى تحقیق نشان مى دهند که دین مبین اسلام در ارتقاى سلامتى پیروان خود نقش اساسى داشته و رابطه محکمى بین ایمان و سلامت روانى وجود دارد. خاستگاه سلامت معنوى در فرهنگ اسلامى، حقیقت قلب یا همان روح و نفس است که در کنار جسم قرار دارد و در عین حال، داراى شخصیتى مستقل است. مؤلفه هاى سلامت معنوى در قرآن و صحیفه سجادیه نیز عبارتند از مؤلفه هاى معرفتى، هیجانى، عملى و بازدهى.

۱۱۴۹.

روش دوست یابى

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۷ شماره ۱۹۵ و ۱۹۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات

تعداد بازدید : ۲۲۹۹

۱۱۵۰.

جرم ارتداد در روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مصطفی محقق داماد سید محسن موسوی فر

منبع: آموزه های حقوق کیفری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۸ تعداد دانلود : ۱۴۳۳

۱۱۵۱.

مؤلفه های بینشی و روشی مدیریت نظامی در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالهادی فقهی زاده علینقی لزگی

منبع: بصیرت و تربیت اسلامی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه امام علی(ع) مدیریت نظامی مؤلفه های بینشی مؤلفه های روشی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۸ تعداد دانلود : ۱۱۵۲

بی گمان، برای تحقق امنیت و تأمین نیازهای توسعه ای در جامعة دینی، حضور هوشیارانة نیروهای مسلح در عرصه های گوناگون مربوط به وظایف محول شده نیازی ضروری است که خواه ناخواه باید بر اساس مؤلفه های بینشی و روشی مدیریت اسلامی تعریف و عملی گردد. امام علی علیه السلام که در تلقی صحیح دینی پس از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بزرگترین مفسر و مبیّن قرآن کریم و مقاصد دینی به شمار می رود، در مجموعه گرانبار نهج البلاغه بیانات ارزنده ای در تبیین مؤلفه های بینشی و روشی مدیریت نظامی مبتنی بر آموزه های اصیل قرآن و سنت اظهار کرده است. که شناسایی آنها وجهة عمل مؤلفان مقاله حاضر قرار گرفته است. از این رو در این نوشتار برآنیم با روش تحلیل محتوای کیفی به منظور بازشناسی جایگاه حقیقی فرماندهی و مدیریت نظامی، به شناسایی و تحلیل مؤلفه های بینشی و روشی مدیریت نظامی در نهج البلاغه بپردازیم. طبق این پژوهش عواملی چون« امربه معروف و نهی از منکر»، آینده نگری در جهت ساخت آینده بهینه، مشورت و رایزنی با اهل خبره از مؤلفه های بینشی و روشی مدیریت نظامی در نهج البلاغه به شمار می روند که در این میان« امربه معروف و نهی از منکر » با فراوانی 18،2درصد بیشترین فراوانی را نسبت به سایر مؤلفه ها به خود اختصاص داده و مؤلفة « آینده نگری در جهت ساخت آینده بهینه» با فراوانی 14،7درصد، دومین ویژگی مدیران و فرمانده هان نظامی از نظر فراوانی است؛ چنان که مؤلفة« مشورت و رایزنی با اهل خبره » با فراوانی 11،4 درصد، سومین ویژگی مدیران و فرماندهان نظامی به شمار می رود.

۱۱۵۲.

علوم طبیعی در نهج البلاغه

نویسنده: لبیب بیضون مترجم: م علی میرزایی

منبع: نهج البلاغه زمستان ۱۳۸۳ شماره ۱۱ و ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی جهان و طبیعت در روایات

تعداد بازدید : ۲۲۹۷ تعداد دانلود : ۱۶۸۸

۱۱۵۳.

بررسی سیر تاریخی کتابت حدیث در شیعه

نویسنده: مجید معارف

منبع: علوم حدیث پاییز و زمستان ۱۳۸۴ شماره ۳۷ و ۳۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۹۳

۱۱۵۴.

پاسخی به یک نقد

نویسنده: ابوالقاسم فنایی

منبع: آیینه پژوهش ۱۳۷۷ شماره ۵۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث نقد الحدیث

تعداد بازدید : ۲۲۹۶

۱۱۵۵.

ابن ولید و مستثنیات وی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقی شاکر علیرضا حسینی

منبع: حدیث پژوهی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: توثیق استثنا ابن ولید نوادر الحکمه احتیاط و هشدار

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۵ تعداد دانلود : ۲۴۰۹

شخصیت علمی ابن ولید و تأثیر او بر اندیشمندان پس از خود، نمایانگر جایگاه اوست و نیاز به بازنگری و کاوش بیشتر در دیدگاه های او را نشان می دهد. پژوهش حاضر پس از معرفی شخصیت و آثار محمد بن حسن بن ولید و گزارشی از دیدگاه های او در عرصه های مختلف، با روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی، تحلیلی؛ متمرکز در بررسی دیدگاه برجسته وی در مسئله استثنا به ویژه نسبت به کتاب محمد بن احمد بن یحیی شده است و به این نتیجه رسیده که استثنای ابن ولید از برخی از رجال در جهت هشدار به لزوم احتیاط و نیازمندی دقت بیشتر در برخورد با روایت آن هاست.

۱۱۵۶.

اثرپذیری مباحث توحیدی نهج البلاغه از قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نصرت نیل ساز زهره بابااحمدی میلانی

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: توحید نهج البلاغه آیات قرآن استشهاد تلویحی و تصریحی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی

تعداد بازدید : ۲۲۹۴ تعداد دانلود : ۸۹۱

نهج‌البلاغه پس از قرآن کریم، ارزشمندترین کتاب هدایت و انسان سازی است که در جای جای آن، انعکاس آیات آسمانی قرآن، مشهود است. یکى از شاخصه‏هاى کلام امام علی (ع) که از انس آن حضرت با آیات قرآن و تسلّط او بر معارف بلند قرآن نشأت مى‏گیرد، استشهاد به آیات قرآن و به کار بردن تعبیرهای قرآنى است. مباحث توحیدی نهج البلاغه، نشان می دهد که برخی از خطبه¬ها (مانند خطبه¬های 1، 49، 65، 155، 179) به طور کامل به توحید اختصاص دارند؛ اما در برخی دیگر از آن¬ها تنها یکی از موضوعات مطرح شده توحید است. به طور کلی در 34 خطبه، 2 نامه (نامه های23و31) و 2 حکمت (حکمت¬های 250و470) از این کتاب ارزشمند، درباره توحید سخن گفته شده است .در این پژوهش اثر پذیری مباحث توحیدی نهج البلاغه از قرآن کریم را بررسی و تحلیل کرده و هماهنگی و ارتباط نزدیک بین قرآن و نهج‌البلاغه و بهره گیری کامل حضرت علی (ع) از قرآن کریم نشان داده¬ایم.

۱۱۵۷.

ارزیابی نظریه روان کاوی فروید از منظر معارف وحیانی به ویژه نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن رضایی هفتادر صفر نصیریان

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۳۵)

کلیدواژه‌ها: فروید نهج البلاغه ضمیر ناخودآگاه نظریه روان کاوی ساخت های روانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۳ تعداد دانلود : ۲۱۲۲

نظریه روان کاوی فروید، یکی از نظریات مهم در قرن نوزدهم بوده که تأثیر شگرفی در تربیت داشته است. این نظریه از منظر روش، بر روش تجربه گرایی در غرب تکیه دارد و از منظر ماهوی، با مکتب مادی گرای اومانیسم هم سان است. نظریه پیش گفته دو رکن اساسی دارد؛ یکی ساختهای سه گانه ذهنی و دیگری حالات سه گانه روانی. به باور فروید، از میان ساخت های سه گانه ذهنی، نهاد برترین و بنیادی ترین ساخت است و منبع انرژی های غریزی جنسی به شمار می آید. وی ناخودآگاه را عامل اساسی در تربیت معرفی می کند. نظریه فروید از منظر معارف دینی به ویژه نهج البلاغه، در هر دو رکن پیش گفته، مخدوش است: نخست، روش تجربه گرایی انحصارگرا، روشی درست در شناخت انسان نیست. دوم، اومانیسم مکتبی انحرافی در شناخت انسان است که به ابعاد مترقی انسان توجهی ندارد. سوم، انسان دارای ساختهای سه گانه ذهنی نیست و صرفاً یک ساخت ذهنی دارد و چهارم، برخلاف نظر فروید، ضمیر ناخودآگاه بیشترین تأثیر را در رفتارهای انسان ندارد.

۱۱۵۸.

بررسی نقش زنادقه در جعل حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بمانعلی دهقان منگابادی حسین صفری

منبع: حدیث پژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: حدیث زندیق جعل حدیث زندقه زنادقه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۲۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۲۵۶

یکی از مهم ترین مباحث مورد توجه حدیث شناسان، موضوع جعل و وضع حدیث است. در مورد علل و انگیزه های جعل حدیث، آرای گوناگونی اظهار شده است. «زندقه گرایی» به عنوان یک جریان مخرب و تأثیرگذار در اسلام مورد توجه ناقدان حدیث قرار گرفته است. با این همه، بررسی واژه «زندقه و زنادقه» نشان می دهد که این دو واژه در متون اسلامی به معانی گوناگونی به کار رفته است. در پاره ای موارد به طور خاص درباره پیروان ادیان ایرانی همچون مانویان و گاهی به صورت عام بر پیروان مکاتب فکری، فلسفی، کلامی، فرقه ای، سیاسی و فرهنگی و بعضاً مخالف اسلام حمل شده است. در این نوشتار، ضمن بیان مراد حدیث شناسان از مفهوم واژه «زندیق و زندقه» به مهم ترین اغراض زنادقه در جعل و وضع احادیث اشاره شده است.

۱۱۵۹.

علوم حدیث: پژوهش و آموزش

منبع: علوم حدیث ۱۳۷۵ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث علوم حدیث کلیات تاریخچه

تعداد بازدید : ۲۲۹۳

۱۱۶۰.

معرفی و روش شناسی شرح نهج البلاغه ابن میثم بحرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجید روحی دهکردی

منبع: علوم حدیث تابستان ۱۳۸۷ شماره ۴۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۲ تعداد دانلود : ۹۹۴

درخت حوزه‌های تخصصی