درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۴۱ تا ۲۶۰ مورد از کل ۵٬۵۲۹ مورد.
۲۴۱.

نقش تسرّی اِسناد در انتساب های اشتباه منابع متقدّم شیعی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 193-225

کلیدواژه‌ها: تسری اِسناد تکمیل اِسناد نسخه های تثبیت نشده خلط دفاتر مجموعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۸۹
عوامل گوناگونی در انتساب اشتباه برخی آثار متقدّم مؤثر بوده است. از جمله عواملی که تاکنون به صورت مستقل بدان پرداخته نشده، پدیده «تسرّی اِسناد» است که در آن تمام یا بخشی از روایات یک اثر، اشتباهاً به سندی غیر از سند خود، منسوب می شود. بدین صورت که اطلاعات برخی اَسناد معنعن یا عناوین کتب، ناقص بوده اند و اشتباهاً با اَسناد یا اطلاعات مجاور تکمیل شده اند. این پژوهش در پی پاسخ به دو سؤال است؛ اول اینکه ریشه تسرّی اِسناد در انتساب های اشتباه منابع متقدّم شیعی چیست؟ و دیگر اینکه چنین اشتباهاتی اساساً چه پیامدهایی به همراه داشته است؟ در این پژوهش پس از تبیین این پدیده مغفول، مثال های گسترده ای از آن به ویژه از آثار کهن امامیه، بررسی و گونه شناسی شده اند. بر اساس این مطالعه، از مهم ترین عوامل در این زمینه: ضبط نشدنِ دقیق عناوین مؤلّفان و بدفهمی اسانید اول کتب، پایان نایافتگی آثار و امکان افزودن استدراکات و حواشی به نسخ بوده و هریک سهوهای زیادی را رقم زده است. هم چنین، این باور که دلیل کم رنگیِ نقل شفاهی و سماع برای کتب طبقات نخستین این بوده که نسخ اصول متقدّم، کاملاً سامان یافته بودند، مورد نقد قرار گرفته است.
۲۴۲.

حجیّت قطع و یقین از نظر مرحوم میرزا مهدی اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۰ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۸۱ «ویژه باورشناخت» 129 - 141

کلیدواژه‌ها: قطع یقین حجیت علم سید علی مدنی میرزا مهدی اصفهانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۸۸
 این مقاله در مورد معنای دو کلمه قطع و یقین، حجیت آنها، تفاوت علم با قطع و دیگر نکات مربوط به این آموزه ها و مفاهیم است که نگارنده در بیان شماری از عالِمان شیعی به ویژه سید علی مدنی و میرزا مهدی اصفهانی آنها را تبیین می کند. 
۲۴۳.

واکاوی روایت نبوی «آدم و رؤیت نام پیامبر خاتم بر عرش» و اعتبارسنجی آن در منابع فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 7 - 38

کلیدواژه‌ها: کتابت نام پیامبر خاتم بر عرش توسل آدم به پیامبر خاتم (ص) بوم حدیثی مصر صوفیه ابوالحارث فهری نقد حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۲۵۵
دسته ای از روایات، سابقه آشنایی حضرت آدم با پیامبر خاتم را پیش از خلقت پیامبر اسلام و در عرش الهی دانسته اند. منابع فریقین روایتی از رسول اکرم 2 را گزارش کرده اند که برابر آن آدم، نام پیامبر خاتم را برعرش دیده، والایی منزلت او را دریافته و برای پذیرش توبه اش به او متوسل شده است. کاوش در اعتبار و تبار این روایت مسئله نوشتار پیش روست. بدین منظور ابتدا مصدر، سند و متن روایت بر پایه روش های نقد حدیث در سنت اسلامی بررسی شده سپس از رهگذر بازشناسی راویان، بوم و صنف کنشگران فعال در نشر آن معرفی شده است. این روایت به رغم اعتبار نسبی مصادر، مورد توجه محدثان پسین قرار نگرفته و غالباً منابع مناقب گرا و اخبارگرا به نشر آن اهتمام داشته اند. انتساب روایت به پیامبر اکرم 2 به دلیل وجود راویان ضعیف و ناشناخته در طرق انتقال، کاربرد نگره متأخر کتابت نام پیامبر بر عرش و عدم پشتیبانی اخبار مؤید نیز تردیدبرانگیز است. خاستگاه روایت محفل حدیثی اهل سنت بوده و صوفیان مصر در ترویج آن نقش داشته اند. سپس از طریق کتاب ابن بابویه به منابع امامی راه یافته است.
۲۴۴.

نقد دلایل ناکارآمدی قاعده عرضه حدیث بر قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 225 - 248

کلیدواژه‌ها: اخبار عرض مخالفان قاعده عرضه سنت اعتبارسنجی حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۲۳۰
یکی از روش های اعتبار یابی متن احادیث، عرضه آنها به قرآن مجید است. این روند که به «قاعده عرضه حدیث به قرآن» نام برده شده بر دلیل های گوناگون عقلی و نقلی استوار است. معروفترین این دلایل دسته ای از روایاتی به عنوان «اخبار عرض» می باشند. با این وجود، اشکالاتی به درستی این قاعده از سوی جریان ظاهر گرایی عامه و برخی از ظاهر گرایان خاصه، وارد شده است. پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای و بهره از روش توصیفی تحلیلی در پی بازخوانی این دلایل، میزان دلالت آنها بر مقصود و پاسخ گویی به آنهاست. در این جستار، اشکالات مخالفان قاعده در چهار رده: رویکردهای معرفت شناختی، اشکالات سندی، اشکالات مبتنی بر ادله نقلی و لازمه های نادرست اجرای قاعده عرضه تقسیم شده اند. در یک ارزیابی کلی، ریشه دلایل معرفتی و محتوایی پیش گفته به آسیب هایی چون فهم یک سویه از پاره ای اخبار، عدم درک استوار از مفهوم مخالفت در محتوای اخبار عرض و نیز یکسان انگاری مفهوم سنّت با حدیث باز می گردد. پاسخ های فراهم آمده به اشکالات پیش گفته نیز بر درک این آسیب ها استوار است. اشکالات سندی نیز به سبب تمرکز بر شمار محدودی از خانواده اخبار عرض رخ نموده اند که با مراجعه به سایر احادیث و حصول تواتر معنوی یا استفاضه پاسخ داده می شوند. نتیجه اینکه هیچ یک از دلایل را نمی توان در جهت خدشه به اخبار عرض به کار برد.
۲۴۵.

تحليل ومقارنة آراء الإمام علي (ع) وبيير بورديو في رأس المال الثقافي الداخلي(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه ۶ خریف و شتاء ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۱۱) 107 - 122

کلیدواژه‌ها: رآس المال الثقافی نهج البلاغه بییر بوردیو نقد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۶۸
"رأس المال الثقافی" الداخلی هو أحد أنواع رأس المال الثقافی الذی یلعب دورا حاسما فی منهجیه التحلیل الاجتماعی لعالم الاجتماع الفرنسی بییر بوردیو. تتمثل مشکله البحث الحالی فی تحلیل ومقارنه آراء الإمام علی (ع) وبییر بوردیو فیما یتعلق برأس المال الثقافی الداخلی باستخدام المنهج النوعی للتحلیل الموضوعی.التحلیل الموضوعی هو عملیه تحدید الأنماط والبیانات فی النص. إن بدایه أی بحث یتضمن التحلیل الموضوعی یبدأ بالافتراضات ثم یتم إنشاء المفاهیم من الافتراضات، وفی هذا البحث یتم إنشاء الموضوعات من الافتراضات على مستویین منفصلین. أولاً، یتم إنشاء الموضوعات الرئیسیه على النقیض من بعضها البعض، ثم یتم إنشاء الموضوعات الفرعیه على مستوى أصغر. إن الغرض من هذا البحث هو التعرف النقدی على نظریه رأس المال الثقافی وتحقیق رأس المال الثقافی الإسلامی. بناء على ذلک فقد کانت نتائج البحث 8 موضوعات رئیسیه من مقتطفات الطروحات والدراسات و 19 موضوعا فرعیا من قراءه نهج البلاغه لترسیخ المحاور، وأخیرا من شبکه المحاور 4 موضوعات عامه شخصیه وتم الوصول إلى الارتقاء الثقافی ونمط الحیاه الإسلامی والثقافه الأخلاقیه والحیاه المثمره. تُظهِرُ نتائج البحث أن رأس المال الثقافی فی المنظور الغربی یتوافق مع الأغراض الدنیویه، أما فی نظر الإمام علی (ع) فإن رأس المال الثقافی یتوافق مع التمیز الإنسانی، ومن ناحیه أخرى فإن النظره الغربیه لرأس المال الثقافی أکثر تفضیلاً من التحف المصنوعه فی الحداثه. لکن النظره الإسلامیه لرأس المال الثقافی یمتزج بالموضوعات الأخلاقیه والمعرفیه، وأن رأس المال الثقافی عند بوردیو له جانب متجسد، کما أن رأس المال الثقافی له جانب ذاتی ومجرد من وجهه نظر الإمام.
۲۴۶.

تحلیل مفهومی "الحق" و"الباطل" فی نهج البلاغه من خلال نظریه مخططات الصوره لمارک جونسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 85 - 94

کلیدواژه‌ها: علم اللغه المعرفی علم الدلاله المعرفی مخططات الصوره نهج البلاغه الحق والباطل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۲۰
علم الدلاله المعرفی فرع من فروع علم اللغه المعرفی یعنى بدراسه الدلالات اللغویه کمجلى من مجالی البنیه الدلالیه أو کتنظیم للإدراک الذهنی. ومخطّطات الصوره فرع مهمّ من فروع علم الدلاله المعرفی وأسلوب قیّم لمناقشه وتحلیل کیفیه إدراک الذهن للمفاهیم الانتزاعیه من خلال الظواهر العینیه المحسوسه طرحه مارک جونسون عام 1987. ومقولتا "الحق" و"الباطل" من المقولات الانتزاعیه المطروحه فی نهج البلاغه التی کانت محلّ اهتمام الإمام علی (ع) وعنایته، فیبدو أنّ تحلیل هذین المفهومین من منظار نظریه مخططات الصوره لجونسون أمرٌ فی غایه الأهمیه إذ یکشف عن مقاصد الإمام (ع) ومرامیه وعن وجهات نظره تجاه هذین المبدأین الرئیسین حیث عرضهما الإمام بصوره ظاهرتین متجسّدتین، وافترض لهما کثیرا من میزات المادّه کالحجم والقدره والحرکه، لذلک أردنا أن ندرسهما من هذا المنطلق فی أجزاء الکتاب الثلاثه؛ خُطَبِه وکتُبِه وحِکمِه بأسلوب وصفی تحلیلی. وختاماً خلص البحث إلى أنّ هاتین المقولتین ظهرتا فی کتاب نهج البلاغه بالأشکال التالیه: أ) کالظرف الذی یشتمل على شیءٍما أو کالمظروف الذی یحویه شیء، ب) کمسار أو مقصد یسیر فیه أو إلیه طلّاب الحق أو الباطل، ج) وکذا تمثّل الحق بمنزله سدّ فی وجه أهل الباطل یمنعهم من وصول أهوائهم ومطامعهم غیر المشروعه وتمثّل الباطل بمنزله سدّ أمام أهل الحق یمنعهم من نوایاهم الصحیحه ومطامحهم النبیله.
۲۴۷.

تحلیلی صورتگرایانه (مورفولوژی) بر روایات انهدام عُزّی در منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۶) 3 - 26

کلیدواژه‌ها: مورفولوژی تحلیل صوری الهگان عربی عزی منابع متقدم اسلامی الهه سیاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۵۷
آنچه در پی می آید تحلیل صوری روایتی مربوط به انهدام عزی است که بنابر آن، عزی، مهمترین خدای قریش، در هنگام انهدام به صورت زنی سیاه با موهای پریشان ظاهر شد و سپس توسط سربازان اسلام به قتل رسید. در این پژوهش تحریرهای چهارده گانه از این واقعه مورد بحث قرار می گیرند و مراحل سیر و تکامل آن ها در میان مسلمانان با رویکرد مورفولوژی دنبال می شود. بررسی تطورات طولی و عرضی رخ داده در این روایات نشان می دهند که چگونه یک گزارش ساده قرن اول در منابع مختلف اسلامی هویتی داستانی و تخیلی می یابد بگونه ای که از زبان مجازین به زبان حقیقت گراییده و بتی (سنگی یا چوبی) به موجودی انسانی و عینی، آن هم یا خصائص و صفاتی خاص، تبدیل می شود. واکاوی این تحریرها و تشخیص نقاط عطف آن ها، گرچه هیچ فایده فقهی یا دینی ندارد اما از آن جهت حائز اهمیت است که از عملکرد مسلمانان در مواجهه با الهگان مشرکان خبر می دهد و میزان دخالت عناصر بیرونی مخصوصاً نفوذ باورهای مسیحیان در میان ایشان را آشکار می سازد.
۲۴۸.

اِعْتِبَارْسَنْجِیِ رِجَالِیِ یَحْیِی بْنِ حَبِیبِ زَیَّات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۶) 98 - 119

کلیدواژه‌ها: یحیی بن حبیب اعتبارسنجی مجهول بودن موثق بودن ممدوح بودن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۴۹
یحیی بن حبیب زیّات از راویان مجهولی است که باوجود کمی روایاتش در منابع حدیثی ولی نقل هایش از امام رضا (ع) در مدح زراره و مفضل بن عمر، تعیین وضعیت رجالی اش را حائز اهمیت ساخته؛ که توجه و تضارب آراء عالمان درباره او از دوره قدما تا معاصران گویای آن است. این پژوهش با نقد، بررسی و رفع اشکالاتِ دیدگاه ها درباره وی، به دنبال معلوم سازی وضعیت رجالی اوست. براساس روایتی در المحاسن اتحاد او و یحیی بن جندب زیّات قابل اثبات است. از بررسی سه دیدگاهِ مجهول بودن، توثیق و مدح، مشخص گردید، مجهول بودنش باتوجه به روایت الکافی درباره اش، صحیح نیست. توثیق طبرسی به دلیل عدم قرابت زمانی با یحیی و توثیق مظاهری به علت خدشه پذیر بودن قاعده رجالی مورد استناد ایشان و عدم شمولیتش درباره وی، قابل قبول نیست. دیدگاه مدح یحیی نیز باتوجه به اشکالات متنی و سندیِ روایت الکافی، پذیرفتنی نبود اما در این مقاله، اشکالاتِ مطرح شده، برطرف و مدح قریب به توثیق یحیی بن حبیب اثبات گردید.
۲۴۹.

رهیافت های خروج از مشکل محدثان در روایات متعارض تاب فریقین (مطالعه موردی: روایات دال بر خدا انگاری آفرینش صورت انسان)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 233 - 255

کلیدواژه‌ها: خداانگاری آفرینش صورت تعارض اخبار مشکل الحدیث مشهور فریقین احادیث صورت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۹۵
برخی باورها، در زمان معصومان علیهم السلام به ایجاد پرسش و عرضه انجامیده است و احادیث حاوی پاسخ امامان، خود به مثابه راهکاری حلی هستند که باور صحیح را در این حوزه می نمایانند. در این میان، روایاتی به چشم می خورند که پذیرش ظاهر آنها، مشکل است. از یک سو متعارض با باورها هستند و از دیگر سو، به سبب کثرت نقل، اعتبار منابع و ... نمیتوان از آنها به راحتی گذشت. تفسیرهای متعدد از «مشهور فریقین» که بر«خداانگاری آفرینشِ صورت انسان» دلالت دارد، موجب شده این روایات در زمره روایات متعارض جای گیرند. نوشتار حاضر با تحلیل اسناد، التفات به خاستگاه صدوری، اعتبارسنجی منابع و نیز تحلیل روش های حلی محدثان فریقین، سعی دارد به شیوه توصیفی تحلیلی، وجوه معنایی و راهکارهای حلّیِ تعارض در این احادیث را بیان نماید که ثمره آن، دستیابی به رویکردهایی از پذیرش تا انکار است که اغلب با هدف سازواری با باورهای کلامی سامان یافته است.
۲۵۰.

تحلیل خطاهای مترجمان نوآموز در ترجمه احادیث و روایات برمبنای الگوی کریستین نورد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۸ 138-102

کلیدواژه‌ها: آموزشِ ترجمه تحلیل خطا ترجمه روایات و احادیث کریستین نورد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۵۹
این مطالعه با تمرکز بر ترجمه های گروهی از دانشجویانِ رشته مترجمی زبان عربی، به تحلیل خطاهای پُربسامدِ ایشان در ترجمه احادیث و روایات پرداخته و کوشیده خطاهای ایشان را دسته بندی کرده، دلایل وقوع هر نوع خطا را شناسایی نماید و نحوه اصلاحشان را روشن سازد. روش مطالعه، تحلیلی- توصیفی و برمبنای الگویی است که کریستین نورد برای طبقه بندیِ خطاهای ترجمه ارائه کرده و ضمن آن خطاهای مترجمانِ نوآموز را در چهار نوع خطای «منظورشناختی، فرهنگی، زبان شناختی و مختصّ نوع متن» دسته بندی کرده است. بر مبنای این الگو خطاهای ترجمه آموزان در این مطالعه به ترتیب بسامدِ وقوع عبارت اند از: منظورشناختی (98.3 %)، مختصّ نوع متن (94.3 %)، زبان شناختی (72.5 %) و فرهنگی (55 %). به همین ترتیب، دلیل خطاهای ایشان در هر نوع، ضعف در این محورهاست: «بازسازیِ روابط منطقی میان جمله ها در ترجمه»، «انتقال معنای عناصر مختصّ به گفتمان روایات و احادیث»، «فهم ساخت زبانیِ جمله ها و انتقال معنای دقیق آن ها» و «انتقال دلالت های تعابیر فرهنگی و عناصر فرهنگ محور». اصلاح این خطاها در تدریس، منوط به استفاده از مجموعه ای نظام مند از روایات و احادیث است که براساس انواع خطاها دسته بندی شده باشند تا بتوان در هر دسته با تمرین نمونه های متنوع، مهارت ترجمه آموزان را در حل چالش های ترجمه این متون به طور منظم ارتقاء داد.
۲۵۱.

استراتیجیات توزیع الدخل بناء على الروایات المرویه من حیاه الامام علی (ع) مقارنه بالنظام الرأسمالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 1 - 14

کلیدواژه‌ها: توزیع الدخل النظام الرأسمالی الأعمال الاقتصادیه لأمیرالمؤمنین (ع) التکافل الدعم العام ضمان الإعاله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۹
توزیع الدخل عباره عن توزیع الثروه والممتلکات بین أفراد المجتمع والقطاعات الاقتصادیه المختلفه، وقد اهتم بهذا الموضوع معظم الحکومات ضمن تخطیطاتهم الاقتصادیه. أحد الأنظمه الاقتصادیه فی العالم الراهن هو النظام الاقتصادی الرأسمالی، الذی یقوم على أساس الفردیه والحریه والملکیه الخاصه. یُعَدُّ العامل الطبیعی والملکیه الخاصه والسوق الحر من أهم عناصر توزیع الدخل فی هذا النظام. بناءً على ذلک، فإنّ المصالح الشخصیه فی هذا النظام أهم من العداله الاجتماعیه و التوزیع العادل. إنّ الأزمات التی حدثت فی هذا النظام، مثل أزمات عامَی 1929 و 2008 فی أمریکا، تُظهِرُ أنّ هذا النظام لایمکن أن یشمل جمیع الطبقات الاجتماعیه فی مسأله توزیع الدخل. من ناحیه أخرى، تُظهِرُ دراسه حکم أمیر المؤمنین(ع) فاعلیه استراتیجیات الإمام فی مجال التوزیع العادل للدخل لجمیع الطبقات الاجتماعیه ذات الارتباط الأخلاقی والإنسانی، وهو ما تستطیع الحکومات الدینیه المعاصره الاستفاده من هذه الاستیراتیجیات واستخدامها کحل لقضیه توزیع الدخل، تسعی هذه الدراسه من خلال شرح مبادئ وأهداف النظام الرأسمالی ومبادئ توزیع الإمام علی(ع) وأهدافه ومعاییره أن تدرس إمکانیه الاستفاده من استراتیجیات الإمام(ع) لحل هذه المشکله. تظهر النتائج أن هدف النظام الرأسمالی فی توزیع الدخل ینحصر فی الحصول علی قسم أکبر من الربح، لکن هدف الإمام(ع) بالإضافه إلى إقامه العداله الاجتماعیه، هو تعزیز ثقافه التضحیه بالنفس والتسامح بین الناس. اعتمد أمیرالمؤمنین(ع) استراتیجیتین أساسیتین لتحقیق هذا الهدف؛ الأول هو التعاون والتکافل العام، و الذی تم تنفیذه أثناء خلق ثقافه التعاون ومراقبه الأعمال والسوق. والثانی هو توفیر الرفاه الاجتماعی ورفع الناس إلى مستوى الاکتفاء، والذی تم من خلال جبایه الضرائب وإدارتها وإنشاء القطاع العام والاستثمارات الحکومیه.
۲۵۲.

مفهوم حدیث تقدم کفر بر شرک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۳) 45 - 67

کلیدواژه‌ها: حدیث اهل بیت کفر شرک سلیمانیه بُتریه.

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۵۷
تغایر مفهومی کفر و شرک بحث های دامنه داری را در سده های نخستین اسلام پدید آورد. یکی از فروعات آن، بحث تقدم کفر بر شرک است. چهار حدیث در مکتب اهل بیت: به صراحت این موضوع را بیان کرده اند. پرسش اصلی در نوع تقدم کفر بر شرک و گونه کفر و شرک در این احادیث است. این پژوهش به روش نقلی - تحلیلی، با توجه به قواعد فقه الحدیث به پاسخ آن پرداخته است. پژوهش های حدیثی، چهار دیدگاه را به دست می دهد: 1. تقدم زمانی کفر بر شرک؛ 2. تقدم کفر معصیت بر شرک؛ 3. تقدم کفر عنادی بر شرک جهلی؛ 4. تقدم سببی کفر بر شرک. این پژوهش با تشکیل خانواده حدیث و استخراج فضای صدور حدیث و شواهد درون متنی و برون متنی به این نتیجه دست یافته است که نظریه تقدم کفر بر شرک از نوآوری های مکتب اهل بیت: در رویارویی با اندیشه های فرقه های منحرف شیعی، مانند «بتریه» و «سلیمانیه» است. اهل بیت تقدم زمانی کفر را شاهدی بر تقدم رتبی آن گرفته و کفر محاربین را کفر جحودی دانستند که رتبه آن از شرک عبادی بالاتر است.  
۲۵۳.

شبکه مضامین مرتبط با ولایت امام علی (ع) مبتنی بر تحلیل مضمون احادیث کتاب کفایه الاثر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 101 - 126

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) ولایت وصایت تحلیل مضمون کفایه الاثر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۲۰۵
از جمله کتب حدیثی مغفول واقع شده در طول تاریخ اسلام، کتاب کفایه الاثر فی النص علی الائمه الاثنی عشر است که هم زمان با عصر تألیف کتب اربعه شیعه نوشته شده است. خزاز رازی که از جمله محدثان برجسته قرن چهارم هجری است، به منظور اثبات امامت و وصایت اهل بیت k در این کتاب اقدام به جمع آوری احادیث به ترتیبی خاص نموده که نشان می دهد گویا مخاطبان اولیه اش، مخالفان مذهب شیعه اثناعشری بوده اند. از آنجا که برخی عالمان در طول تاریخ، احادیث این کتاب را تضعیف کرده و به آن توجه جدی نداشته اند، در این مقاله پژوهشی تلاش شده است به منظور اعتبارسنجی متنی و محتوایی احادیث، با استفاده از روش «تحلیل مضمون» به استخراج مضامین و مقوله های کلیدی احادیث این کتاب پرداخته و ضمن استخراج شبکه مضامین احادیث کتاب، مؤیدات تمامی مضامین مطرح از منابع معتبر مثل قرآن کریم و دیگر کتب حدیثی بیان شود. شبکه مضامین استخراج شده از تحلیل مضمونی احادیث بیانگر رابطه محوری ولایت با توحید، نبوت پیامبر، تقوای الهی، تسلیم حق بودن، ایمان و حقیقت عبادت است. مهم ترین مقوله های طبقه بندی شده از شبکه مضامین نیز وصایت، ولایت، امامت و وارث بودن امام علی R بعد از پیامبر اکرم 2 است. از آنجا که تأیید محتوای این کتاب نقش مهمی در اعتبارسنجی متنی و معرفی مجدد آن در جامعه اسلامی دارد، ضرورت انجام این پژوهش و کاربردی بودن آن مشخص می شود.
۲۵۴.

بازخوانی انتقادات متأخران بر ابن غضائری در جرح غالیان

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال پنجم ۱۴۰۱ شماره ۵ 33-68

کلیدواژه‌ها: غلو نصیریه تضعیفات ابن غضائری وحید بهبهانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۲۱۲
تا سده یازدهم، استناد به تضعیفات رجالیان قدیم، میان عالمان امامی رایج بود. اما از زمان محمدتقی مجلسی، نگاهی منفی به تضعیفات و شخص ابن غضائری شکل گرفت. بیش از همه، نوه مجلسی، وحید بهبهانی تخطئه تضعیفات مرتبط با غلو را رواج داد. آنان بیشترِ تضعیفات، و حتی بسیاری از تضعیفات غیراختلافی متقدمان را نتیجه سستیِ باورهای خودِ تضعیف گران و کم تحملی شان نسبت به معارف امامان دانسته اند. پرسش مقاله این است که آیا منتقدان تضعیفات، شواهد مقبولی بر این نسبت عقیدتی به متقدمان و تأثیر آن در تضعیفات دارند؟ در این راستا دلایل منتقدان، و کلمات ابن غضائری تحلیل، و با اطلاعات منابع شیعه و غالیان، درباره متهمانی که متقدمان درباره شان اختلاف نکرده اند، مقایسه شده است. بنا بر کلام رجالیان قدیم، تضعیفات، دلایل تاریخی، جریان شناسی و کلامی دیگری داشته اند. متأخران از ادله گسترده غلو پیشوایان غالی، مانند ابن مهران، اسحاق بصری و خصیبی آگاه نبوده، و بی توجه به منابع غلو و پیچیدگی های آن، بر ابن غضائری تاخته اند. همچنین، ابن غضائری با دسترسی به منابع سری خطابیه، به ناشناختگی برخی راویان مختص به منابع غالی اشاره کرده که کتب نویافته نصیریه نیز غالیانه ترین مضامین را از الوهیت و بابیت تا تکفیر امامیان، از همین راویان نقل می کنند. اما در مکتب وحید بهبهانی، این ناشناختگان را با تکلف، بر راویان برخی اسانید نادر در منابع امامی تطبیق داده اند. بر پایه این شواهد، قضاوت ابن غضائری واقع بینانه و حتی محتاطانه است.
۲۵۵.

بازشناسی منابع کتاب علی بن جعفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 188 - 204

کلیدواژه‌ها: مسائل علی بن جعفر احادیث فقهی کتاب عبید الله بن علی الحلبی کتاب عمار بن موسی الساباطی کتاب اسماعیل بن ابی زیاد السکونی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵ تعداد دانلود : ۷۶
نسخِ کتاب علی بن جعفر، از جهتِ تبویب و عدم تبویب و نیز انتساب روایات به امام کاظم (ع) یا امام صادق (ع) اختلاف دارند. در کتاب او مشکلاتی از قبیلِ مخالفت با اجماع، عدم تناسب با راوی و اضطراب، دیده می شود. وجود اشتراکاتِ متنی متعّدد میانِ روایات علی بن جعفر از امام کاظم (ع) با روایاتِ دیگران از امام صادق (ع) و امام باقر (ع)، نشان دهنده پیوند مستقیمِ کتاب با منابعِ مکتوب پیشین است. کتاب عبید الله حلبی، کتاب عمار ساباطی، و کتاب اسماعیل بن ابی زیاد سکونی به عنوان سه منبعِ مهم روایاتِ علی بن جعفر، قابل شناسایی است. درباره چگونگی انتساب این روایات به امام کاظم (ع) دو دیدگاه متفاوت از سوی محمد باقر بهبودی و سید احمد مددی، ارائه شده که هر یک با چالش هایی روبرو است. برای تبیین این مسأله می توان فرضیه سومی مطرح کرد که به آن پرداخته شده است.
۲۵۶.

اشتراکات دستگاه کلامی امامیّه واشعریّه در مبانی و روش استنباط از قرآن وحدیث(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 281 - 206

کلیدواژه‌ها: دستگاه کلامی امامیه اشعریه روش مبانی استنباط

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۷۴
دستگاه های کلامی براساس میزان توجهشان به عقل و نقل در کشف باورهای اعتقادی ، به سه مکتب مهم عقل گرا ، نقل گرا ومکتب جامع تقسیم می شوند که در این میان دو دستگاه کلامی امامیه و اشعریه از طرفداران مکتب جامع به شمار می آیند و به هر دو منبع عقل و نقل توجه داشته اند. در نتیجه این دو دستگاه برای استنباط ازمنبع نقل، مبانی و روش هایی دارند.در نوشتارپیش رو در ضمن دو گفتار به تبیین روش ها ومبانی مشترک آنها دراستنباط از نقل(قرآن وحدیث) پرداخته ایم . مصونیت قرآن کریم از تحریف ،تمسک به خبر واحد دراعتقادات ،بهره گیری از نقل متواتر وتمسک به نقل در جایی که عقل راهی ندارد از مبانی مشترک دو دستگاه به حساب می آید وهمچنین ظهورگیری ،دلالت التزامی ،حل تعارض مفهومی میان دو متن واستدلال پذیر کردن متن از اشتراکات روشی این دو دستگاه به شمار می رود
۲۵۷.

تحلیل التناص القرآنی مع نهج البلاغه؛ خطبه 199 نموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 15 - 30

کلیدواژه‌ها: القرآن الکریم نهج البلاغه خطبه 199 التناص النفی المتوازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۳۹
العلاقه الوطیده وغیر المنفصمه بین مفاهیم نهج البلاغه والقرآن الکریم لها عمق کبیر ولا تقتصر على البنیه الفوقیه. بل هناک علاقه وثیقه على المستوى العمیق بین هذین الکتابین، بحیث لا یمکن فی کثیر من الأحیان فهم المعنى الدقیق الذی یرمیه الإمام (ع) إلا من خلال التعرف على النص المخفی ومعرفه علاقه هذین الکتابین ببعضهما البعض. الخطبه 199 من نهج البلاغه من أکثر خطب الإمام علیّ (ع) تأثیراً، والتی تناول فیها أربعه مواضیع أساسیه هی: أهمیه الصلاه وآثارها الخالصه، التحلّی بالأمانه والتجنّب عن الخیانه، وإشراف الله علی لأعمال البشریه. إنّ کثره التفاعلات بین کلام الإمام علی (ع) والقرآن الکریم من أبرز سمات نهج البلاغه، وهذا یدل على أنّ الإمام یستخدم نص القرآن بوعی حتى یتمکّن من التعبیر عن نیته بطریقه أفضل وأکثر جاذبیه. هذا البحث، باستخدام المنهج الوصفی - التحلیلی، یقوم بتحلیل ثلاثه أنواع من التناص فی کلام الإمام (ع) وهی: النفی الجزئی أو الاجترار، النفی المتوازی أو الامتصاص، والنفی العام أو الحوار. وتُبَیِّنُ التحقیقات التی أجریت، أنّ أعلى تواتر للتناص فی هذه الخطبه هو استخدام خمسه حالات من التناص فی موضوع الصلاه، -وبشکل عام- فإنّ النفی المتوازی أو الامتصاص له استخدام أعلى فی هذه الخطبه، وهذا یدل على شده تمسک الإمام بمواءمه کلماته مع الکلام الإلهی.
۲۵۸.

قاریان جاعل حدیث در جریان جعل حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 7 - 28

کلیدواژه‌ها: احادیث موضوعه جریان جعل حدیث مقری مکتب مُوَدِّب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۳۲۹
احادیث معصومان k پس از قرآن، سرچشمه هدایت است، اما در طول تاریخ دچار تحولاتی شده است. وجود احادیث جعلی در شیعه و اهل سنت، لزوم شناخت احادیث صحیح و سقیم را چندبرابر می کند. یکی از راه های شناخت احادیث موضوع، شناخت جریانات جعل حدیث است. مسلمانان در دوره های متأخرتر از طریق مطالعه تاریخ و آثار حدیثی به برخی از جریانات جعل حدیث پی بردند. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی، به یکی از جریانات مؤثر در حوزه حدیث، یعنی قاریان پرداخته است. قاریان، از ابتدای نزول وحی، نقش اثرگذاری در تشکیل جامعه اسلامی و پیشبرد اهداف آن داشته اند؛ که گاهی این نقش در جهت منفی و در حمایت از خلفا شکل می گرفت. جعل احادیث در فضایل خلفا و تطبیق مهدی موعود بر خلفا، جعل احادیث فقهی و کلامی، به خاطر مستند ساختن اجتهادات و فهم نادرست خود به حدیث نبوی، جعل احادیث سبعه احرف به دلیل مشروعیت بخشی به قرائات خود، از حوزه های جعل حدیث توسط قاریان است.
۲۵۹.

بررسی نقش مرجعیت صادقین در انحصار برخی از روایات علوی در منابع اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 71 - 94

کلیدواژه‌ها: روایات امام علی (ع) منابع اهل سنت مکتب جعفری مرجعیت علمی صادقین (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۲۰۶
برخی از روایات علوی فقط در منابع اهل سنت یافت می شود. چه بسا تصور شود هیچ یک آن ها قابل اعتماد نیستند؛ زیرا در سده دوم هجری، احادیث ساختگی به معارف علوی راه یافت. یکی از مسائل فراروی پژوهشگران بی اعتمادی بدین روایات به سبب ذکر نشدن آن ها در منابع شیعی است. شاید یکی از دلایل راه نیافتن احادیث به منابع شیعی، ظهور مرجعیت صادقین v برای دستیابی محدثان به میراث علوی بود و از توجه نسبت به دیگر راویان انتقال دهنده این میراث کاسته شد؛ بنابراین برخی از احادیث علوی برخی از این روایان که از سوی صادقین v نقل نشده، در انحصار منابع اهل سنت باقی ماند. این نوشتار به منظور بررسی این موضوع، راویان فعال این عرصه روایی را در کوفه محیط تأثیریافته از این مرجعیت شناسایی می کند. سپس با روش توصیفی تحلیلی منقولات این راویان را با روایات صادقین v مقایسه می کند تا چگونگی اعتماد به این روایات را با نگاهی استقرایی بیابد. در آخر نیز با تحلیل اسناد و متون و گونه شناسی روایات علوی منقول از این راویان در منابع شیعه، برخورد محدثان شیعی را با آن راویان مورد سنجش قرار می دهد. نوشتار حاضر نشان داد که اشتراک محتوایی این احادیث با روایات صادقین v ، علاوه بر اینکه هم راستایی فعالیت حدیثی آنان را با صادقین v نشان می دهد، اعتماد اجمالی به دیگر احادیث علوی از این راویان را پدید می آورد و احتمال ساختگی بودن آن ها را می کاهد. همچنین این پژوهش، گرایش محدثان شیعی کوفی را به نقل روایات میراث علوی از طریق صادقین v به تصویر می کشید.
۲۶۰.

تحلیل ارتباط شناختی – حدیثی نظریه هنجاری مصافحه در آغاز ارتباطات درون فرهنگی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 160 - 187

کلیدواژه‌ها: نظریه هنجاری ارتباطات ارتباط درون فرهنگی فقه ارتباطات ارتباط غیرکلامی ارتباط لمس آغاز آغاز ارتباط

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۶۵
دست دادن در آغاز ارتباط که از آن به مصافحه تعبیر می شود و از اقسام ارتباط لمسی است، در بسیاری از فرهنگ های جهان رواج دارد. روایات معصومان نیز ضمن تأکید بر این ارتباط لمسی در آغاز ارتباط مؤمنان، الگویی کامل از شیوه انجام این کنش ارتباطی ارائه کرده اند. پژوهه فرارو با روش تحلیلی و با فحص کامل در جوامع روایی فریقین و با هدف کشف ابعاد این کنش به عنوان یک نظریه هنجاری، پاسخ یابی به این پرسش را کاوش کرده است: نظریه هنجاری مصافحه از منظر روایات چیست؟ تحلیل «چیستی» این کنش ارتباطی، در پنج محور انجام شده است: جایگاه مصافحه در فرآیند ارتباطات اجتماعی، کنشگران انجام مصافحه، روش مطلوب مصافحه از دیدگاه معصومان، ترغیب های دنیوی و اخروی برای پیاده شدن این روش، محتوای پیام مبادله شده. نتایج نشان داده است مصافحه، مستحبی ارتباطی دارای آثار دنیوی و اخروی فراوان و حامل پیام صمیمیت معناگرا و به دنبال ایجاد الفت و محبت و مواسات و برادری و همبستگی در میان مؤمنان است. الگوی انجام مصافحه نیز دست دادن با همه کف دست راست همراه با فشردن دست مخاطب و نیز طول دادن این عمل و نیز تکرار آن به محض تجدیددیدار و همراهی آن با سلام است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان