فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۵٬۱۶۱ تا ۱۵٬۱۸۰ مورد از کل ۳۳٬۸۵۰ مورد.
حوزههای تخصصی:
استقرار شهرک های صنعتی در روستاها به عنوان روشی برای رسیدن به اهداف توسعه، مورد توجه برنامه ریزان قرار گرفته است. بر این اساس صنعتی شدن می تواند نقش به سزایی در توسعه روستایی از طریق افزایش تولیدات روستایی، بهره وری، ایجاد فرصت های شغلی، تأمین نیازهای اساسی و ایجاد پیوند با دیگر بخش های اقتصادی ایفا نماید. از این رو تحقیق حاضر به دنبال پاسخ این سوال است که ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی در شهرک های صنعتی شهرستان گرگان چقدر توانسته بر بهبود شاخص های اجتماعی نواحی روستایی تأثیرگذار باشد. بر این اساس، 100 نفر از سرپرستان خانوار از 20 روستا به عنوان حجم نمونه انتخاب و به صورت تصادفی نمونه گیری شدند. ابزار سنجش در این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته ای بود که روایی آن بر اساس نظرات تخصصی اساتید و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. نتایج نشان داد، ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی در شهرک های صنعتی بر مؤلفه های اجتماعی نواحی روستایی در حد زیادی مورد ارزیابی قرار گرفته است و همچنین عامل افزایش مهاجرت از شهر به روستا با ضریب همبستگی 319/0 در سطح 99 درصد اطمینان با ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی در منطقه مورد مطالعه رابطه معنی داری داشته است. به بیان دیگر، ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی در مناطق روستایی با زمینه سازی فرصت های شغلی، موجب افزایش مهاجرت از شهر به روستاها گردیده است. بر اساس ضریب تعیین تعدیل شده، 3/9 درصد از تأثیرپذیری ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی مربوط به افزایش مهاجرت از شهر به روستا می باشد و بر اساس آن تبیین می گردد.
برنامه ریزی منطقه ای و تعادل اقتصادی در پرتو نظم عمومی قراردادها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
برنامه ریزی منطقه ای طیف گسترده ای از موضوعات را دربر می گیرد. توسعه اقتصادی و ساختار سیاسی دارای رابطه تنگاتنگ و متقابل می باشند. یکی از موانع اصلی و مهم در روند توسعه ملی، برهم خوردن تعادل و توازن منطقه ای به شمار می رود. از این رو اولین گام در برنامه ریزی منطقه ای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از نظر توسعه و علت نابرابری ها است. درواقع موضوع برنامه ریزی منطقه ای تحت تأثیر مقتضیات حقوقی، سیاسی و اقتصادی و اجتماعی کشور، مرتباً دچار تحول و تغییر شده و در این میان گاه به عنوان ابزاری برای سرمایه گذاری در مناطق توسعه نیافته، گاه به عنوان ابزاری برای تمرکز سرمایه گذاری در مناطق مستعد، زمانی برای منطقه ای کردن برنامه های بخشی، و زمانی هم به صورت برنامه ریزی جامع منطقه ای و مانند این ها مورد استفاده می باشند. ساختار تمرکز گرایی روزافزون و رویکرد بخشی در برنامه ریزی ها، ابهام در جایگاه حقوقی و قانونی و ضمانت اجرایی برنامه ریزی منطقه ای، عدم اعتقاد به برنامه ریزی و فقدان فرهنگ برنامه ریزی در سطوح مختلف مدیریت اقتصادی کشور، نبود بسترهای لازم و مطلوب به منظور جلب مشارکت مردم و بخش خصوصی و نظایر این ها از جمله موانع اساسی در راه تکامل برنامه ریزی منطقه ای در ایران و عدم تعادل اقتصادی می باشد.
سنجش رفتار مشارکتی جامعه محلی در توسعه گردشگری کشاورزی(مطالعه موردی شهر سی سخت)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۶ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۰
127 - 146
حوزههای تخصصی:
به دلیل اهمیت بالای کشاورزی، در سال های اخیر بسیاری از کشورهای جهان اقدام به ایجاد و توسعه گردشگری کشاورزی کرده اند که می تواند به عنوان مکمل فعالیتهای کشاورزی، به بهبود وضعیت این بخش، افزایش اشتغال و در پی آن ارتقا سطح اقتصادی جامعه محلی و کاهش بیکاری بیانجامد. در همین راستا هدف از این پژوهش سنجش رفتار مشارکتی و نقش آن در توسعه گردشگری کشاورزی در شهر سی سخت می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی، روش نمونه گیری تصادفی ساده و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل شاغلان بخش کشاورزی شهر سی سخت بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 362 بدست آمد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد، آگاهی جامعه محلی نسبت به مشارکت در توسعه گردشگری کشاورزی در وضعیت خوبی قرار داشته و میزان تمایل به مشارکت نیز بالا می باشد. از میان ویژگی های تاثیر گذار در تمایل به مشارکت، شاخص اقتصادی بیشترین تأثیر، شاخص فرهنگی- ارزشی دومین عامل تاثیر گذار و شاخص گرایشی – انگیزه ای کمترین تأثیرگذاری بر تمایل به مشارکت را به خود اختصاص داده اند. در نهایت می توان اذعان داشت رفتار مشارکتی شاغلان بخش کشاورزی شهر سی سخت در وضعیت خوبی قرار دارد که نقش بسیار مهمی در توسعه گردشگری کشاورزی ایفا می نماید همچنین در راستای تقویت هر چه بیشتر مشارکت جامعه محلی در فرآیند توسعه گردشگری کشاورزی در منطقه پیشنهاداتی ارایه گردیده است.
ارزیابی و پهنه بندی آسیب پذیری لرزه ای بافت فرسوده مرکزی شهر سنندج، با ملاحظات پدافند غیر عامل، با استفاده از مدل IHWP و GIS(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۶ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱
85 - 109
حوزههای تخصصی:
باتوجه به رشد جهانی شتابزده در جمعیت شهرنشینی و تمرکز امکانات و زیرساختها در شهرها، درصورت وقوع زلزله، آسیب پذیری شهر بسیار گسترده بوده و جان و مال افراد زیادی را تهدید خواهد کرد. بنابراین، ارائه راه حلهای منطقی جهت برنامه ریزی صحیح و اعمال اصول پدافند غیر عامل می تواند روشی کارآمد جهت تامین امنیت شهروندان در سطوح پیشگیری، مقابله و اقدامات پس از بحران باشد. این پژوهش با استفاده از روش های اسنادی،توصیفی و تحلیلی در بافت فرسوده شهر سنندج انجام شده است. جهت دستیابی به اهداف پژوهش، ابتدا با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، شاخص های پدافند غیرعامل جهت بررسی آسیب پذیری بافت شهری در برابر زلزله استخراج گردید.سپس با بهره گیری از تکنیک دلفی و نظریات کارشناسان، سطح اهمیت شاخص های موثر بر میزان آسیب پذیری مشخص شدند. در ادامه، وزن هر یک از شاخص ها بااستفاده از مدلIHWP که ترکیبی از منطق فازی و تحلیل سلسله مراتبی است، محاسبه شده است. در مرحله پایانی، با توجه به بررسی های صورت گرفته؛ سطح آسیب پذیری بافت فوق به لحاظ پدافند غیر عامل محاسبه و مطابق آن در نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی، نقشه آسیب پذیری آن موردبررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد با حرکت از بدنه محلات به عمق، بر میزان آسیب پذیری بناها افزوده شده است. نتایج همچنین نشان میدهد که80/26% از ساختمانها دارای بیشترین میزان آسیب پذیری، 6/36% آسیب پذیری زیاد، 03/23% از آسیب پذیری متوسط، 06/9% از آسیب پذیری کم و 36/4% از کمترین میزان آسیب پذیری برخوردار بوده اند.
بررسی و تحلیل پراکنده رویی شهری با تأکید بر تحولات تقسیمات سیاسی (نمونه مطالعاتی: شهر قم)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۶ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱
137 - 159
حوزههای تخصصی:
رشد و گسترش کالبدی شهر فرآیندی است که بر تمام ساختارهای شهر اثر می گذارد. یکی از عوامل اثرگذار بر رشد و توسعه کالبدی شهرها اقدامات سیاسی دولت است. هدف مقاله حاضر بررسی و تحلیل پدیده ی پراکنده رویی شهری در شهر قم با تأکید بر تغییر و تحولات تقسیمات سیاسی است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی، از حیث روش ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی در سطح اکتشافی می باشد که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی صورت گرفته است. روش جمع آوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. در این پژوهش برای بررسی پراکنده رویی شهری از مدل های هلدرن، درجه توزیع متعادل، درجه تجمع، شاخص تمرکز هرفیندال، تراکم جمعیت و برای بررسی اثرات تحولات تقسیمات سیاسی بر پراکنده رویی شهری از مدل تحلیل ساختاری استفاده شده است. نرم افزارهای مورداستفاده در این پژوهش MIC MAC و ARC GIS می باشد. نتایج مدل های کمی نشان داد که بعد از ارتقا شهر قم به مرکز استان در سال 1375، روند پراکنده رویی شهری بسیار تشدید شده است. نتایج مدل تحلیل ساختاری هم نشان داد که تحولات تقسیمات سیاسی، می تواند از طریق عواملی مانند مستقر شدن نمایندگان سیاسی دولت، تمرکز شدید سرمایه ها، قوانین و سیاست های دولتی و افزایش میزان مهاجرت میزان پراکنده رویی شهری را افزایش دهد.
بررسی سرعت آستانه ی فرسایش بادی و تأثیرپذیری آن از خصوصیات خاک در کانون های تولید گردوغبار استان البرز(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
گردوغبار یکی از مخاطرات طبیعی است که عمدتاً در مناطق خشک و نیمه خشک جهان رخ می دهد و به همین دلیل یکی از معضلات اصلی کشور ایران نیز به شمار می رود. استان البرز ازجمله مناطقی است که به دلیل شرایط آب و هوایی، کاهش بارندگی و وجود منشأهای داخلی تولید گردوغبار در سال های اخیر به شدت در معرض طوفان های محلی گردوغبار قرار گرفته است. در این پژوهش به بررسی خصوصیات خاک و تأثیر آن بر فرسایش بادی و سرعت آستانه در کانون های تولید گردوغبار استان البرز پرداخته شده است. در منطقه ی مطالعاتی، 27 نمونه خاک تا عمق 5 سانتی متری جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. همچنین از دستگاه تونل باد جهت اندازه گیری سرعت آستانه استفاده شد. مطالعات حاصل از تحلیل گلباد و گل طوفان در منطقه نشان داد که جهت باد غالب در منطقه، از شمال غرب است و بیش از نیمی از بادهای منطقه دارای توان فرسایشی می باشند و توانایی جابجایی ذرات خاک و تولید گردوغبار را دارند. به منظور بررسی رابطه ی خصوصیات خاک و سرعت آستانه، از آزمون رگرسیون و روش حذف پس رو استفاده شد. نتایج نشان داد رطوبت خاک، اندازه ی ذرات، میزان آهک و مقاومت برشی و فشاری خاک، تأثیرگذارترین پارامترهای مؤثر بر سرعت آستانه هستند. هرچه میزان آهک در خاک بیش تر باشد، با ایجاد چسبندگی بیش تر ذرات، مقاومت فشاری و برشی خاک و همچنین سرعت آستانه افزایش می یابد؛ از جهتی با افزایش درصد ذرات با قطر بین 1/0 تا 5/0 میلی متر در خاک، سرعت آستانه کاهش می یابد. میزان درصد سدیم در خاک های نمونه برداری شده بسیار بالاست و همین عامل باعث ازهم پاشیدگی ذرات خاک و کاهش سرعت آستانه ی فرسایش بادی در منطقه ی موردمطالعه می شود. نتایج پژوهش نشان داد که رطوبت، مهم ترین و بارزترین پارامتر مؤثر بر سرعت آستانه ی فرسایش بادی در کانون گردوغبار است.
تجزیه و تحلیل خطر زمین لغزش با استفاده از مدل های ANP و LR در محیط GIS(مطالعه موردی پهنه گسلی قوشاداغ-ارسباران در آذربایجان شرقی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در این تحقیق، حساسیت زمین لغزش با استفاده از دو مدل فرآیند تحلیل شبکه (ANP) و رگرسیون لجستیک (LR) در سامانه گسلی قوشاداغ پهنه بندی گردید و مناسب ترین مدل معرفی شد. جهت این مطالعه از تصویرOLI ماهواره لندست8 و سنتینل2a 2017 استفاده شد. 14 فاکتور مؤثر در وقوع زمین لغزش (شیب، جهت دامنه، کاربری زمین، فاصله از گسل و رودخانه و جاده، طبقات ارتفاعی، لیتولوژی، اقلیم، بارندگی، خاک، شاخص رطوبت توپوگرافیک (TWI)، شاخص طول شیب (LS)، شاخص قدرت آبراهه ای(SPI)) در محیط GIS آماده شد و در محیط نرم افزار Super Decision وزن هریک مشخص گردید و دوباره در ArcGIS نقشه های نهایی پهنه بندی به دست آمد. در وقوع زمین لغزش ها، عامل فاصله از گسل و بارش بیشترین و کاربری زمین کمترین نقش را داشته اند. وقوع حدود 2/62 و 1/71درصد لغزش ها در کلاس های خطر زیاد و خیلی زیاد به ترتیب در ANP و رگرسیون لجستیک، نشان دهنده دقت قابل قبول نقشه های پیش بینی شده برای زمین لغزش می باشد. نتایج ارزیابی صحت روشها با شاخص ROC، نشان داد که درصد مساحت زیر منحنی (AUC) نقشه ها، به ترتیب در مدل رگرسیون لجستیک 52/85 درصد و در مدل تحلیل شبکه 35/81 درصد با میزان خطای استاندارد062/0 به دست آمدند که هردو نشانگر قدرت پیش بینی خیلی خوب همراه با برتری نسبی مدل رگرسیون لجستیک می باشد. نتایج مطالعه نشان دهنده آسیب پذیری بالای مناطق لرزه خیز از حرکات دامنه ای دارد و ضرورت شناسایی و پایش مخاطرات ژئومورفولوژیکی و مقایسه آنها در قبل و بعد از زلزله و اجرای عملیات محافظتی را بیشتر می کند.
بازسازی شرایط اقلیمی کواترنر و بررسی محدوده یخچالی و آثار یخساری در شیرکوه یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تغییرات اقلیمی از بارز ترین ویژگی های دوره کواترنر به شمار می رود. لندفرم های سطح زمین در این دوره دستخوش تحولات و تغییرات فراوانی شده است، با توجه به شرایط اقلیمی گرم و خشک در ایران مرکزی و وجود آثار و لندفرم های یخچالی که نشان دهنده شرایط اقلیمی سرد و مرطوبتر گذشته است ما را برآن داشت تا با هدف بررسی شرایط اقلیمی گذشته با شرایط اقلیمی حال حاضر در این منطقه بپردازیم. روش این پژوهش روش مشاهده ای و تحلیل مبتنی بر عملیات میدانی و سنجش از دور است، بنابراین داده هایی از جمله نقشه های توپوگرافی، مدل رقومی ارتفاع 30، 10 متر، تصاویر گوگل ارث، داده های GPS عملیات میدانی و داده های آماری اقلیم منطقه استفاده شده است.روابط ریاضی، مدل های تجربی و نرم افزارهای آماری و نقشه کشی از عمده ترین ابزارهای مفهومی این پژوهش را تشکیل می دهند. نتایج حاکی از آنست که خط برف مرز گذشته که به روش رایت محاسبه شده در ارتفاع 2491 متر قرار داشته و حداکثر پیشروی مورن ها در دامنه های غربی_شمال غربی تا ارتفاع 1980 متری و در دامنه جنوبی تا ارتفاع 2218 متری ثبت گردیده است..در شرایط اقلیمی حال حاضرخط هم دمای صفر درجه در ارتفاع 5440 متر و خط هم دمای 5 درجه یعنی (خط تعادل آب و یخ) در ارتفاع 4780 متری است و هردو بالاتر از قله قرار میگیرد، ارتفاع خط برفمرز دوره گذشته نیز براساس معادله دمایی در حد دمای 22 درجه امروز قرار دارد که نشان می دهد شرایط ایجاد فرآیندهای یخچالی و به تبع آن ایجاد لندفرم های یخچالی در منطقه شیرکوه یزد وجود ندارد.
بر آورد فرسایش ناشی از خندق های موقتی با مدل EGEM در حوضه آبریز لنبران، اهر چای(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
فرسایش خندقی یکی از انواع پدیده های ژئومورفولوژیکی است. هر ساله خسارت های زیادی به اراضی کشاورزی، مرتعی و جاده ها وارد می کند. شناسایی علل و مدل سازی آن نقش مهمی در مدیریت حوضه های آبریز دارد. یکی از انواع فرسایش خندقی، فرسایش خندقی موقتی است. در حال حاضر مدل EGEM تنها مدلی است که می تواند این نوع فرسایش را ارزیابی کند. بدین جهت منطقه مورد مطالعه از سال 1387 بعد از بارندگی مورد مشاهده قرار گرفت. داده های لازم برای اجرای مدل EGEM جمع آوری شد. در تحلیل های کمی نیز از نرم افزارهای Excel و SPSS استفاده شد. با توجه به تحلیل های صورت گرفته بین پارامترهای اندازه گیری شده و نتایج حاصل از مدل بالاترین ضریب همبستگی بین عمق، سطح مقطع ، حجم و پهنای تخمینی و اندازه گیری شده بترتیب با ضریب همبستگی 849/0، 845/0، 818/0 و 814/0 وجود دارد.- خندق های موقتی در در این منطقه بیشتر در زمینهای کشاورزی شکل می گیرند. شدت بارندگی، گسترش مسیرهای ارتباطی و آتش زدن پوشش گیاهی نقش مهمی در توسعه خندق های موقتی دارند. نسخه استاندارد مدل EGEM در حوضه آبریز لنبران قابل استفاده است. برای رسیدن به نتایج مطلوب این مدل باید در سایر نواحی اقلیمی ایران نیز به کار گرفته شود. در این حوضه مساحت حوضه، پهنا، طول و طول تمرکز خندق بیشترین نقش را در فرسایش خاک دارند. عمق و سطح مقطع خندق های موقتی کمترین تاثیر را در فرسایش دارند.
تحلیل شایستگی های حرفه ای مورد نیاز کشاورزان دربرابر تغییرات اقلیمی نمونه مطالعه: حوضه جنوبی آبریز دریاچه ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پدیده تغییر اقلیم از مهم ترین چالش های قرن حاضر به شمار می رود؛ به همین دلیل در چند دهه اخیر پژوهش های زیادی درزمینه محیط زیست، کشاورزی و عوامل تأثیرگذار بر آنها انجام شده است. در این میان، درک رفتار کشاورزان در مواجهه با تغییرات اقلیمی و شناخت دیدگاه آنها به آینده، به حل بهتر معضل کمک می کند. در همین زمینه، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی شایستگی های حرفه ای مورد نیاز کشاورزان دربرابر تغییرات اقلیمی است. جامعه آماری پژوهش حاضر، تمامی بهره برداران بخش کشاورزی حوضه جنوبی آبریز ارومیه است. تعداد 153 نفر به مثابه نمونه طی دو مرحله (نمونه گیری خوشه ای و نمونه گیری تصادفی ساده) انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش، پرسش نامه است. روایی پرسش نامه با نظر متخصصان و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج بررسی مؤلفه های تغییرات اقلیمی نشان داد طی 3 دهه گذشته در حوضه جنوبی آبریز دریاچه ارومیه، میانگین دما و میانگین حداکثر دما به ترتیب افزایش 8/1 و 5/3 درجه سانتی گرادی داشته اند. همچنین میانگین حداقل دما، میانگین بارش و رطوبت هوا به ترتیب با کاهش 3/1 درجه سانتی گرادی، 3/1 میلی متری و 5 درصدی مواجه بوده اند. برمبنای یافته های مدل بوریچ، 29 شایستگی حرفه ای نمره اولویت بیشتر از 4 کسب کردند؛ به بیان دیگر، این نتایج نشان دهنده کمبود یا ضعف افراد در 29 حرفه است؛ بنابراین تمرکز دست اندرکاران و برنامه ریزان باید بر تقویت و ارتقای آنها برای مقابله با تغییرات اقلیمی باشد. در این بین مشورت کردن و ارتباط با کارشناسان، انتخاب برنامه (الگوی) آبیاری با توجه به اطلاعات آب وهوایی و همچنین تغییر در نحوه آماده سازی زمین برای کاشت، به ترتیب بیشترین نمرات را نسبت به 29 شایستگی حرفه ای دیگر دارند و برای آموزش و تقویت در اولویت هستند. همچنین نتایج آزمون T همبسته نشان داد بین دو وضعیت مطلوب و فعلی تفاوت معنا داری وجود دارد.
شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر توانمندسازی کشاورزان در نواحی روستایی (منطقه مورد مطالعه: روستاهای دهستان ازغند شهرستان مه ولات)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ بهار ۱۳۹۸ شماره ۴
506 - 525
حوزههای تخصصی:
افزایش و تامین پایدار مواد غذایی، امنیت غذایی و ارتقای بهره وری کشاورزی مستلزم افزایش کارایی، اصلاح ساختار مدیریتی و بازآفرینی کشاورزان می باشد که آن نیز، نیاز به تغییرات اساسی در دانش، نگرش، مهارت و تغییرات رفتاری در کشاورزان دارد. همچنین پتانسیل های محیطی، اقتصادی و اجتماعی به دلیل این که درون مایه های فضایی هر منطقه محسوب می شود و فعالیت در عرصه فضا را تسریع می کند از عوامل موثر در توانمند سازی کشاورزان محسوب می شود. در این راستا هدف از این پژوهش، تبیین عوامل موثر بر توانمندسازی کشاورزان در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، نهادی، فردی کشاورزان ساکن در دهستان ازغند از توابع بخش مرکزی شهرستان مه ولات می باشد. روش پژوهش در تحقیق حاضر، به صورت توصیفی- تحلیلی است. جهت جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه به کشاورزان ساکن در مناطق روستایی دهستان ازغند که جامعه آماری تحقیق را شامل می شود، مراجعه شد. برای تعیین حجم نمونه بهره برداران کشاورز ساکن در5 روستایی واقع در دهستان ازغند از طریق فرمول کوکران انتخاب شده اند و در نهایت حجم نمونه 165 نفر تعیین گردیده است.که به صورت تصادفی انتخاب شده است. در تجزیه و تحلیل آماری داده های پژوهش از نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. طبق تحلیل آزمون های صورت گرفته نتایج بدست آمده حاکی از آن است که بعد اجتماعی و نهادی بیشترین تاثیر را بر توانمندی کشاورزان دهستان مورد مطالعه دارد.
تاثیر موانع مرزی بین ایران و افغانستان بر امنیت منطقه سیستان
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵
61 - 71
حوزههای تخصصی:
سیستان به دلیل واقع شدن در منطقه مرزی کشوربحران زده افغانستان با مخاطرات، چال شها و تحولاتی عمده در محیط امنیتی خود رو به رواست. واقعیت است که محیط راهبردی ایران، از جمله امنیت ملی در معرض حوزه های متعدد ژئوپلیتیک بیرونی قرار دارد؛ در عین حال فضای سرزمینی ایران به سبب آن که مکمل راهبردهای جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیکی کشورها و قدرت های پیرامونی است، تهدیداتی چون مهاجرت های غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر و سلاح های غیرمجاز، جنایات سازمان یافته، ورود کالاهای ممنوعه، ناامنی نواحی مرزی و حمله به پاسگاه های مرزبانی و غیره در کنار تحرکات قومی- مذهبی بویژه پس از جنگ افغانستان، امنیت مرزهای شرقی ایران را به مخاطره انداخته است. مناطق بی ثبات همجوار ایران به خصوص در شرق کشور باعث دغدغه ها و نگرانی های اساسی شده و فقدان رشد دموکراسی و ناپایداری دولت های پیرامونی و گسترش اقتدار قومی آنها و نیز وجود بزرگ ترین قطب تولید مواد مخدر و انواع قاچاق ها در مرزهای سیستان بر آسیب پذیری مرزهای جغرافیایی و امنیتی ایران افزوده است. معمولاً حاشیه های مرزی محل تجمع گروه های نژادی، مذهبی و زبانی است و از این نظر استان سیستان و بلوچستان از شرایط ویژه ای برخوردار است. گذشته از همه، موقعیت جغرافیایی استان و حضور تعداد کثیری از اتباع بیگانه- سبب تشدید عملیات تروریستی در این استان گردیده و در نهایت نبود ثبات و بروز چالش های امنیتی را برای منطقه سیستان و بلوچستان و کشور به ارمغان آورده است. باتوجه به هزینه زیاد طرح انسدادمرز در منطقه سیستان و عدم وجود تحقیقات علمی در خصوص شناخت اثرات مثبت و منفی اجرای احداث (دیوار بتونی )، پژوهش حاضر به این امر می پردازد
سنجش میزان زیست پذیری محلات شهری (مورد مطالعه : منطقه 11 تهران)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ بهار ۱۳۹۸ شماره ۴
344 - 363
حوزههای تخصصی:
زیست پذیری که مفهوم تحت بررسی این پژوهش است، از اواخر قرن بیستم مورد توجه قرار گرفت است، زیرا فضاهای شهری دچار مسائلی چون کیفیت پایین محیط، آلودگی صوتی و هوا، و ... شده بودند. تحقیق حاضر با هدف شناخت تحلیل فضایی وضعیت موجود زیست پذیری شهری در محلات منطقه 11 شهر تهران بر اساس ابعاد زیست پذیری انجام شده است. پژوهش حاضر به لحاظ روش توصیفی - تحلیلی، به لحاظ نوع، کیفی و از نظر زمانی مقطعی و برای گرداوری داده ها از روش اسنادی- پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش ساکنین منطقه 11 تهران می باشد. داده های مورد نیاز برای تحلیل با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و تنظیم پرسشنامه با استفاده از طیف پنج گزینه ای لیکرت صورت پذیرفت. اعتبار پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان تایید شد، و برای سنجش میزان پایایی ابزار از روش الفبای کرونباخ استفاده و با نتیجه (8/0) مورد تایید قرار گرفت. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری ( آنوا، فرید من وone sample t test ) و ترسیم نقشه ها و تحلیل فضایی داده ها از روش IDWدر نرم افزار GIS انجام شده است. بر اساس یافته های پژوهش، محله منیریه از لحاظ زیست پذیری دارای وضعیت مطلوب و محله اسکندری دارای وضعیت نامطلوب هستند. نتایج پژوهش در تحلیل آماری و تحلیل فضایی نشان دهنده وضعیت زیست پذیری متوسط منطقه 11با گرایش به سمت وضعیت مطلوب را ارزیابی می کند.
تحلیل و پیش بینی نوسانات تراز سطح آب دریاچه ارومیه با استفاده از مدل ARIMA(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزههای تخصصی:
این تحقیق به منظور بررسی نوسانات تراز سطح آب دریاچه ارومیه و ارائه مدلی مناسب جهت پیش بینی نوسانات تراز سطح آب صورت گرفته است. آمار ماهانه تراز آب دریاچه در دوره آماری (1392- 1345) مورد استفاده قرار گرفت و همگنی آنها توسط آزمون توالی بررسی شد. سپس داده ها مورد آزمون های ایستایی میانگین و واریانس قرار گرفت تا با ایجاد مرتبه در سری، ناایستایی سری از بین برود. رفتار ماهانه سری با استفاده از تفاضل گیری حذف گردیده و با استفاده از مدل های باکس- جنکینز، سری زمانی تراز سطح آب بررسی و بهترین مدل برازش داده شد. صحت و دقت مدل ها بر اساس معیارهای AIC و BIC و تحلیل نمودار توابع خودهمبستگی و خودهمبستگی جزئی تایید گردید و مدل مناسب بصورت ARIMA= (0,1,4)(1,1,1)12 انتخاب شد که ترکیبی از دو بخش غیر فصلی (q=4،d=1،p=0) و فصلی (SQ=1،SD=1،SP=1) می باشد. مدل انتخاب شده مورد برازش قرار گرفته و سپس مناسبت آن از طریق تجزیه و تحلیل باقیمانده ها مورد آزمون قرار گرفت و صحت آن تایید گردید. در نهایت با استفاده از این مدل رفتار سری در ماه های آینده مورد پیش بینی قرار گرفت.
ارزیابی تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت زرند با استفاده از تصاویر ماهواره ای و زمین آمار(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مخاطرات محیط طبیعی سال هشتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰
67 - 82
حوزههای تخصصی:
اافزایش جمعیت و در نتیجه آن افزایش تغییرات کاربری اراضی و بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی نه تنها باعث کاهش کمیت بلکه سبب تخریب کیفیت این منابع ارزشمند شده است. مطالعه و بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر کیفیت منابع آب زیرزمینی می تواند به مدیریت صحیح استفاده از این منابع آبی کمک نماید. لذا هدف از این مطالعه بررسی روند تغییرات کاربری اراضی بر کیفیت منابع آب زیرزمینی و همچنین مقایسه روش های مختلف زمین آمار در پهنه بندی کیفیت آب از لحاظ پارامتر های کیفی EC و SAR برای کشاورزی و آبیاری به کمک روش ویلکاکس می باشد. به منظور بررسی روند تغییرات کاربری اراضی از تصاویر ماهواره ای لندست سنجنده های 2000 TM و 2015 OLI با استفاده از روش حداکثر احتمال، استفاده گردید. همچنین به منظور مقایسه تناسب مدل های برازش داده شده بر داده ها نیز از دو معیار خطای ریشه میانگین مربعات (RMSE) و ضریب همبستگی (R) استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که روش کریجینگ ساده با مدل واریوگرامی دایره ای با مقادیر RMSE معادل 19/1782 و R معادل 81232/0 برای پارامتر EC و روش کریجینگ معمولی با مدل واریوگرامی گوسی با مقادیر RMSE معادل 29534/3 و R معادل 79791/0 برای پارامتر SAR مناسب ترین روش ها در جهت پهنه بندی کیفیت منابع آب بودند. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که طی سال های مطالعاتی در منطقه مورد نظر، افزایش وسعت کاربری های شهری و کشاورزی و نیز افزایش 13 درصدی تخریب آب زیرزمینی رخ داده است که از جمله عمده ترین دلایل آن می توان به برداشت بی رویه جهت مصارف شهری و کشاورزی اشاره نمود. به طور کلی در پی افزایش وسعت کاربری های شهری و کشاورزی در منطقه طی سال های مطالعاتی، افزایش 2 درصدی آلودگی از لحاظ پارامتر EC و نیز افزایش 5/5 درصدی آلودگی از لحاظ پارامتر SAR در منابع آب زیرزمینی رخ داده است.
The Effect of Household Head Characteristics on Poverty and its Intensity in Rural Households of West Azerbaijan Province(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
Purpose- In the present study, the impact of the household head's features on poverty and its intensity in rural households was investigated using the data related to income cost of rural households of West Azerbaijan during 2014. Design/methodology/approach- To this end, the relative poverty line of the rural households was first estimated in this study. Then, the effect of household characteristics on the intensity of poverty and its incidence was examined as well. The two-step Heckman model was used in this regard through which the impact of variables on household poverty was explored and the likelihood of household poverty was calculated. Afterward, assessing the poverty intensity of poor households, the effect of the study variables on the intensity of poverty of these households was investigated. Findings- The results of the study showed that the age, marital status, employment, and literacy level of the household head had a significantly positive effect on decreasing the incidence of poverty of the households. In addition, being married, the higher level of education, and employment of the household head, and also increasing the number of employed members in the household alleviated the severity of poverty among rural households. Research limitations/implications- The main limitation of this study was the lack of direct access to statistics and that extraction of data from micro- households was time-consuming. Practical implications- Considering the high probability of poverty at the beginning of the young age and retirement, actions must be taken to minimize the negative consequences of poverty in these ages through appropriate social security systems. Furthermore, given that being married reduces the incidence of poverty, careful planning is required to increase employment opportunities, to develop the culture of marriage, and therefore, to reduce the level of divorce in the society. Originality/value- In this article, an attempt has been made to study the influence of individual characteristics of the household head on poverty incidence and its severity in rural households of West Azerbaijan Province using the relative poverty line system. Moreover, based on the aim of the study, the severity of poverty and its incidence are to be separately investigated.
نوستالژی فردی و تاریخی و برنامه ریزی جذب گردشگر به شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۳ بهار ۱۳۹۸ شماره ۶۷
309-326
حوزههای تخصصی:
هدف پژوهش حاضر بررسی اثر نوستالژی تاریخی و فردی برروی انگیزه سفر و اثر آن بر قصد سفر است روش پژوهش حاضر توصیفی پیمایشی است. این پژوهش حس نوستالژی تاریخی و فردی که در طی سفر برای گردشگران ایجاد می شود و منجر به رضایت آنها و انگیزه سفر می گردد را بررسی می کند. بعد از مرور ادبیات پژوهش یک مدل مفهومی طراحی شد و با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفت. پرسشنامه پژوهش براساس مدل پژوهش طراحی گردید و روایی آن مورد تایید خبرگان قرار گرفت. جامعه آماری گردشگران شهر تهران بودند که به دلیل نامعین بودن جامعه ابتدا یک مطالعه مقدماتی با توزیع پرسشنامه بین 20 نفر از گردشگران انجام شد و با برآورد واریانس نمونه اولیه در سطح اطمینان 95 درصد، حجم نمونه محاسبه گردید(100 نفر) .110 پرسشنامه توزیع شد که از این تعداد 100 نفر پاسخ دادند. داده ها با استفاده از نرم افزار پی ال اس مورد تحلیل قرار گرفت نتایج نشان می دهد که نوستالژی فردی تاثیر به سزایی بر انگیزه ها سفر به تهران ندارد بلکه نوستالژی تاریخی این انگیزه را متاثر می کند همچنین نتایج نشان داد که انگیزه سفر تاثیر به سزایی در قصد سفر به تهران دارد. این پژوهش با آشکار کردن اهمیت نوستالژی تاریخی مدیران گردشگری را به استفاده از سازه ها و آثار تاریخی برای ترغیب گردشگران برمی انگیزاند. این امر به حفظ آثار تاریخی در شهر تهران نیز کمک می کند.
پیش بینی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر چند زمانه و مدل زنجیره ایMARKOV (مورد شناسی: شهر ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۰
95 - 112
حوزههای تخصصی:
در سال های اخیر، اراضی بسیاری از شهرهای ایران به خصوص اراضی حاشیه ای شهرها، تحت تأثیر روند شهرنشینی و نیاز شهروندان به مسکن جدید، تغییر کاربری داده و به اراضی ساخته شده تبدیل شده است. با توجه به اینکه شهر ایلام نیز مانند سایر شهرها در سال های اخیر با افزایش جمعیت مواجه بوده است، شاهد تغییر و تحولات قابل توجهی در کاربری اراضی شهری این شهر هستیم. در این تحقیق با استفاده از تصاویر چندزمانه لندست مربوط به سال های 1355، 1380 و 1386، همچنین با استفاده از تکنیک پردازش تصاویر ماهواره ای، به بررسی تغییرات کاربری اراضی در مقطع زمانی 1355 تا 1386 و مقایسه بعد از طبقه بندی پرداخته شده و برای پیش بینی تغییرات کاربری اراضی و به خصوص گسترش فضایی شهر ایلام در سال های 1409 (2020 م) و 1419 (2030 م)، از مدل زنجیره ای مارکوف استفاده شده است. براساس نتایج این تحقیق، تغییرات کاربری ها و سطح کاربری های منطقه محاسبه و مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته اند. نتایج طی مقطع زمانی 1355 تا 1386، افزایش 73/1905 هکتاری اراضی مسکونی و تخریب 16/2066 هکتاری کاربری جنگل را نشان می دهد و مشخص شد که گسترش شهر ایلام تا چه ابعاد و مقیاسی، به ترتیب «شدت عمل کاربری های اراضی مسکونی و کشاورزی» با روند افزایشی و «کاربری های جنگل، اراضی بایر و باغ» با روند کاهشی، پیرامون خود را تحت گسترش فضایی- کالبدی خود قرار داده است و با این روند، اراضی مسکونی در سال 1355 با 67/268 هکتار و طبق پیش بینی های انجام شده در سال 1419 به 77/2600 هکتار خواهد رسید. همچنین روند توسعه شهر نشان دهنده تمایل گسترش کالبدی- فضایی شهر ایلام در تمامی ابعاد است.
بررسی حساسیت دو شاخص پوشش گیاهی NDVI و EVI به خشکسالی ها و ترسالی ها در مناطق خشک و نیمه خشک؛ مطالعه موردی: دشت سیستان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سپهر دوره ۲۸ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱۰
163 - 179
حوزههای تخصصی:
هدفی که این مطالعه در پی دست یافتن به آن است واکنش دو شاخص پوشش گیاهی NDVI و EVI به خشکسالی ها و ترسالی ها در یکی از دشت های خشک ایران یعنی دشت سیستان در شمال استان سیستان و بلوچستان است. برای بررسی حساسیت این دو شاخص به خشکسالی ها و ترسالی ها به دو پایگاه داده ای مختلف نیاز بود. اول پایگاه تصاویر NDVI وEVI سنجنده مادیس ماهواره ترا برای ماه های آوریل، می و ژوئن برای دوره زمانی 2014-2000 و دوم پایگاه داده های روزانه بارش ایستگاه هواشناسی همدید زابل برای یک دوره آماری 30 ساله (2014- 1985) که از اداره کل هواشناسی استان سیستان و بلوچستان اخذ شد. بعد از اخذ داده ها، نقشه های پویایی پوشش گیاهی حاصل از پردازش تصاویر سنجنده MODIS ماهواره ترا به تفکیک برای ماه های آوریل، می و ژوئن با استفاده از دو شاخص NDVI و EVI برای منطقه مورد مطالعه تهیه شدند. برای شناسایی فراوانی درجات مختلف خشکسالی ها و ترسالی های دشت سیستان نیز از شاخص خشکسالی مؤثر (EDI) استفاده شد. نتایج نشان داد که در سال نمونه خشک (2011-2010) تفاوت قابل توجه بین این دو شاخص در طبقه پوشش گیاهی نرمال مشاهده شد. شاخص EVI، مساحت این طبقه را در این سال خشک حدود 12 درصد نشان داد در حالی که شاخص NDVI برای این طبقه هیچ مساحتی را قائل نبوده است. درحالی که در زمان ترسالی (2006-2005) شاخص EVI مقداری نتایج بهتری را در اختیار گذاشته است. شاخص EVI برای طبقه نرمال مساحت 20 درصدی را نشان داد و برای طبقه پراکنده 10 درصد از کل مساحت منطقه را دارای پوشش گیاهی تنک و پراکنده نشان داد. در مجموع می توان نتیجه گرفت که شاخص NDVI شاخص بسیار مناسب تری برای پویایی پوشش گیاهی در دشت هایی مانند دشت سیستان می باشد که حیات آن ها نه به بارش بلکه به آب جاری در رودخانه متکی است. شاخص EVI نیز با توجه به ماهیت محاسباتی آن برای مناطقی که پوشش گیاهی آن ها متراکم تر است بهتر جواب می دهد. علاوه بر این بازدیدهای میدانی هم که از دشت صورت گرفت و با نوع طبقه پوشش گیاهی که از تصاویر سنجنده MODIS به دست آمد حکایت از بهتر بودن شاخص NDVI در مقایسه با شاخص EVI برای این نوع از دشت ها دارد.
ارزیابی و مقایسه روش های طبقه بندی نظارت شده جهت تهیه نقشه درجات شوری خاک با استفاده از تصاویر ماهواره ای سنتینل-2(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سپهر دوره ۲۸ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱۰
37 - 52
حوزههای تخصصی:
شوری خاک یکی از عوامل گسترش بیابان زایی و تخریب منابع زیست محیطی در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. با توجه به روند رو به گسترش شوری زایی در طی سالیان اخیر و اهمیت حفظ منابع طبیعی، تعیین گستره نواحی تحت تأثیر این پدیده و شدت شوری در این مناطق از اهمیت ویژه ای برخوردار است. استفاده از پتاسیل تصاویر ماهواره ای با توان تفکیک مکانی و طیفی بالا و به کارگیری تکنیک های سنجش از دوری یکی از راه های مؤثر در تشخیص این پدیده و تعیین شدت شوری در نواحی آسیب دیده است. براین اساس پژوهش حاضر با نمونه برداری از خاک منطقه ای واقع در کوه سفید استان قم که تحت تأثیر شوری است، به تهیه نقشه سطوح مختلف شوری خاک با استفاده از تصاویر ماهواره سنتینل-2 پرداخته است. در این راستا، شاخص های متنوع شوری از تصاویر ماهواره ای استخراج شده و در فرآیند طبقه بندی تصویر به کلاس های شوری از قبیل خاک بدون شوری، با شوری کم، شوری متوسط، شوری بالا و خاک اشباع از شوری مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج طبقه بندی صورت گرفته از 5 الگوریتم طبقه بندی نظارت شده شامل حداقل فاصله، ماهالانوبیس، متوازی السطوح، حداکثر احتمال و ماشین بردارپشتیبان، بیانگر بالاترین دقت به دست آمده از طبقه بندی کننده ماشین بردار پشتیبان با دقت کلی 218/92 درصد و ضریب کاپای 894/0 در تهیه نقشه ی کلاس های شوری بود. ارزیابی نقشه های به دست آمده از کلاس های شوری همچنین نشان دهنده ی شدت شوری بالاتر نواحی شرقی کوه سفید نسبت به دیگر مناطق بوده که ناشی از مجاورت بیشتر این نواحی نسبت به دریاچه نمک استان قم و کشیده شدن سطوح نمک به زمین های اطراف می باشد.