درخت حوزه‌های تخصصی

در مقاله حاضر، فرایند واجی همگونی [3] همخوان با همخوان را در گفتار فارسی زبانان، به لحاظ صوت شناختی [4] بررسی کرده ایم. در این راستا، تحلیل صوت شناختی در حوزه های شدت [5] صوت، دیرش [6] ، سازه اول [7] ( F1 )، سازه دوم [8] ( F2 ) و سازه سوم [9] ( F3 ) آواهای هم جواری انجام شده است که در آن ها، فرایند همگونی اِعمال می شود. درباره همخوان های سایشی بدون سازه، بسامدهایی از نوفه همخوان سایشی اندازه گیری شده و بدین منظور، چهار گفته ضبط شده، به لحاظ صوت شناختی تجزیه و تحلیل شده است. این بررسی در آغاز، شامل تحلیل ویژگی های صوت شناختی هریک از آواهای مورد نظر در بافت غیرهمگون در مواضع آغازین [10] ، میان دو واکه [11] و نیز پایانی [12] است و سپس ویژگی های به دست آمده از آواهای مورد نظر، با ویژگی های صوت شناختی همان آواها در بافت همگونی مقایسه می شود. در این حالت، در مواردی که ارزش میانگین هر یک از مشخصه های صوت شناختی آوای همگون شده، به مشخصه های صوت شناختی آوای اثر گذار بر فرایند همگونی در بافت همگون نزدیک شود، آن متغیر خاص، در فرایند مورد نظر، نوعی همگونی ایجاد کرده است. نتایج تحلیل های این تحقیق نشان می دهد که در زیربنای فرایند واجی همگونی همخوان با همخوان در فارسی محاوره، نوعی همگونی صوت شناختی در متغیرهای فیزیکی شدت، دیرش، سازه اول، دوم، و سوم وجود دارد.

پژوهش حاضر به بررسی چگونگی مفهوم سازی خشم در زبان فارسی به کمک یکی از قوی ترین ابزارهای مفهوم سازی یعنی استعاره می پردازد. ابتدا استعاره های خشم در زبان فارسی، بر اساس مجموعه ای از جمله های گویشوران فارسی زبان شهر تهران طی سال 1390-1391 گردآوری شده و سپس حوزه های مبدأ به کاررفته در آنها با 13 حوزه مبدأ معرفی شده از سوی کوچش مقایسه می شوند. در نهایت، استعاره ها بر اساس الگویی که کوچش (2000) برای تقسیم بندی استعاره ی احساس ارائه کرده به سه دسته تقسیم می شوند. نتایج تحلیل بر روی 72 عبارت نشان می دهد که خرابی / ویرانی با بیشترین میزان فراوانی و پس از آن آتش / گرما، تغییر فیزیولوژیکی و رفتار / واکنش حیوانی با نسبت فراوانی برابر در جایگاه بعدی رایج ترین حوزه های مبدأ برای مفهوم سازی خشم در زبان فارسی هستند. در تقسیم بندی استعاره ها به سه گروه، غالب استعاره ها در گروه اول جای گرفتند؛ به عبارتی بیشتر استعاره ها واکنش احساسی حاصل از بروز حس خشم را بازنمایی می کنند. علاوه براین، تأثیر باورهای فرهنگی را در انتخاب حوزه های مبدأ مختلف در جوامع گوناگون و حتی درون یک جامعه می توان مشاهده کرد.

در مقام بررسی های نوپای گویش شناسی رایانشی، داده های زبان مازندرانی -مستخرج از طرح ملّی اطلس زبانی ایران- با اعمال الگوریتم لِوِنشتین کاوش، و منطقه های گویشی در دامنه شمالی رشته کوه های البرز مکان یابی شده است. در این مقاله کوشیده ایم با واکاوی داده ها به روش تحلیل بسامد واکه، ضمن تشخیص متغیّرهای آواییِ مسبّب تفاوت های گویشی منطقه ای، پایایی و اعتبار یافته های گویش سنجی را بیازماییم؛ پژوهش حاضر، مبتنی بر روش توصیفی هم زمانی و به لحاظ دادگان میدانی است. موادّ زبانی متشکل از 113 مصاحبه است. میانگین سِنّی گویشوران 42 سال، متوسّط سواد آنها در حدّ آموزش ابتدایی و 34% آنها زن بودند. نقشه های بازنمودی و تفسیری حاصل، ضمن تأیید اعتبار یافته های پژوهش های پیشین با آلفای کرنباخ 84/0، تظاهر منطقه های گویشی را پشتیبانی می کند و بیانگر پایایی روش تحقیق و روایی پژوهش است.

دربارة واحد های اندازه گیری در ایران باستان اطلاعات کمی در دست است. مهم ترین متنی که از ایران باستان باقی مانده است، یعنی اوستا، آگاهی چندانی در این باره به دست نمی دهد. خوش بختانه یکی از فصول فرهنگ نامه ای کهن، مشتمل بر واژه های اوستایی و ترجمة پهلوی آن ها، دربردارندة تعدادی از واحدهای سنجش طول در دوران باستان است. در فصل بیست و هفتم فرهنگ اویم، نام واحدهای اندازه گیری طول و نسبت آن ها با یک دیگر به زبان اوستایی و پهلوی آمده است. نام برخی از این مقیاس ها در متون اوستایی تک آمدند و تنها در این فرهنگ باقی مانده است. به این ترتیب، می توان این متن را مهم ترین منبعی دانست که دربارة واحدهای اندازه گیری در ایران باستان اطلاعاتی به دست می دهد. در این مقاله، واحدهای اندازه گیری طول، که در فصل بیست و هفتم فرهنگ اویم نام برده و تعریف شده است، به کمک بخش های دیگر اوستا و منابع پهلوی و زند طبقه بندی و بررسی شده است. نتیجه این بررسی و طبقه بندی را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:

با توجه به خلا تحقیقاتی در زمینه صدای نویسنده یا حضور وی در متن، پژوهش حاضر به صورت تلفیقی و با کمک روشهای کمی و کیفی صدای نویسنده یا حضور وی در متن را در نگارش دانشجویان زبان انگلیسی مورد بررسی قرار داده است. شرکت کنندگان گروهی از دانشجویان رشته زبان انگلیسی در سطح کارشناسی و شیوه گردآوری اطلاعات از طریق مستندات نگاشته شده و مصاحبه نیمه ساختار یافته بوده است. نتایج نشان می دهد صدای نویسنده یا حضور وی در متن نقش بسزایی در موفقیت در نگارش علمی دارد. این مقاله جزییات نتایج را مورد بحث قرار می دهد.

هدف از نگارش این مقاله، بررسی و توصیف فرایندهای واجی همخوانی در واژه های مشترک بین زبان فارسی معیار و زبان هورامی (گویش هورامان تخت)، یکی از زبان های ایرانی نو شاخه شمال غربی، است. برای گردآوری و ثبت داده ها، از ده گویشور بومی بی سواد و با سواد از زن و مرد در سنین بین 30 تا 80 سال در حدود 5 ساعت بهره گرفته شده است. از شمّ زبانی یکی از نگارندگان که گویشور بومی این گویش است و همچنین منابع مکتوب در این زمینه به عنوان پیشینه پژوهش استفاده شده است. داده ها در چارچوب نظریه واج شناسی زایشی تحلیل و بر اساس الفبای آوانویسی بین المللی « IPA» آوانگاری شده اند. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی است. با بررسی داده ها انواع فرایندهای واجی همخوانی از قبیل همگونی، حذف، درج، تقویت، تضعیف و قلب مورد بررسی قرار گرفته اند. پر بسامدترین فرایندهای واجی همخوانی به ترتیب حذف، تضعیف و همگونی و کم بسامدترین آنها، درج، قلب و تقویت هستند.

در چند دهة اخیر، نگرش زبانی یکی از مهمترین موضوعات مطرح در حوزﮤ مطالعات زبان و به خصوص جامعه شناسی زبان به شمار می رود. با توجه به اهمیت مبحث نگرش زبانی افراد دوزبانه، پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد ذهن گرایی به بررسی نگرش زبانی کردزبانان ساکن در شهر سنندج نسبت به زبان فارسی معیار می پردازد و با بهره گیری از دو ابزار پرسش نامه و آزمون تطبیق صدا، نگرش شناختی و عاطفی دوزبانه های کردی-فارسی را مورد سنجش قرار می دهد. بدین منظور، 148 زن و مرد دوزبانه، در دو گروه سنی (15-18 ساله و 22-32 ساله) و سه سطح تحصیلی متفاوت (دانش آموز دبیرستان، دیپلم و دانشجو) در شهر سنندج به صورت تصادفی انتخاب شدند. پس از توزیع پرسش نامه و اجرای آزمون تطبیق صدا، داده ها جمع آوری شدند و مورد تحلیل آماری قرار گرفتند. یافته های حاصل حاکی از آن است که به طور کلی، نگرش زبانی کردزبانان ساکن شهر سنندج نسبت به زبان فارسی معیار مثبت نیست، و نگرش شناختی و عاطفی افراد نسبت به این زبان با یکدیگر متفاوت است. در پژوهش حاضر، برای نخستین بار این دو نوع نگرش با استفاده از دو ابزار متفاوت مورد بررسی قرار گرفتند. وجه تمایز این پژوهش با دیگر پژوهش های انجام شده در ایران، بهره گیری از آزمون تطبیق صدا برای سنجش نگرش عاطفی دوزبانه ها است.

زبان شناسان زایشی واج شناسی را بخش مهمی از دستور هر زبان می دانند. واج شناسی زایشی که می توان آغاز آن را اثر چامسکی و هله (1968) دانست، در گذر زمان در قالب انگاره های نظری خاصی مطرح شده است. پژوهش حاضر، که پژوهشی میدانی است، به بررسی و توصیف فهرست واجی (شامل همخوان ها و واکه ها) گویش بلوچیِ سرحدّیِ گرنچین در چارچوب نظریة واج شناسی زایشی می پردازد و هویت واجی هر واج را با استفاده از انگارة برکوئست (2001) به اثبات می رساند. بدین منظور، داده های زبانی گویش بلوچیِ سرحدّی بر اساس پیکرة زبانی گردآوری شده از منطقة گرنچین از توابع شهرستان خاش در استان سیستان و بلوچستان مورد بررسی قرار می گیرد. گردآوری داده ها و تدوین پیکره های زبانی از طریق مصاحبه و ضبط گفتار آزاد انجام شده است. جامعة زبانی این پژوهش را 10 گویشور ساکن گرنچین با رده های سنی متفاوتِ 60 تا 80 سال و بی سواد تشکیل می دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که انگارة واجی برکوئست (همان) برای شناسایی فهرست همخوانی و واکه ای گویش بلوچیِ سرحدّیِ گرنچین کارآمد است. نتایج همچنین حاکی از آن است که این گویش در نظام واجی خود 21 همخوان شامل 8 همخوان انفجاری، 5 همخوان سایشی، 2 همخوان انسایشی، 2 همخوان خیشومی، همخوان لرزشی، 1 همخوان کناری و 2 غلت و 9 واکه شامل 6 واکة ساده و 3 واکة مرکب دارد.

ساخت ناگذرا ساختی است که فعل آن دارای جهت معلوم بوده و تنها یک گروه اسمی به عنوان موضوع مرکزی دارد. از نظر نقش معنایی، گروه اسمی موجود در این ساخت، همچون گروه اسمی ساخت مجهول، نقش معنایی مفعولی دارد. این جستار تلاش دارد تا با بررسی داده های گویشی نشان دهد ساخت ناگذرا در گویش بختیاری دارای چه ویژگی هایی بوده و تفاوت آن با ساخت مجهول در چیست؟ فعل گذرا و سببی از افزودن پسوند -(e)nبه پایان مادة مضارع گذرا ساخته می شود و ماده ماضی آن با افزودن پسوندīδ- به ماده مضارع به دست می آید. افعال ناگذرا نیز با افزودن پسوندeh - به پایان اسم، صفت و ماده مضارع فعل های اصلی یا بدون افزودن پسوند ساخته می شوند. ماده ماضی این افعال نیز از افزودن پسوند est- به ماده مضارع به دست آید. ساخت مادة ناگذرا در ساخت مجهول نیز به کار می رود. در نتیجه هر دو ساخت مجهول و ناگذرا دارای شباهت روساختی هستند؛ اما همانند زبان فارسی تفاوت این دو ساخت، با آوردن عامل در ساخت مجهول به صورت گروه حرف اضافه ای مشخص می گردد. همچنین با استفاده از عبارت قیدی xos be xos (خود به خود) در ساخت ناگذرا به جای عبارت کنادی در مجهول می توان به تفاوت دو ساخت پی برد. ساخت ناگذرا ساختی است که فعل آن دارای جهت معلوم بوده و تنها یک گروه اسمی به عنوان موضوع مرکزی دارد. از نظر نقش معنایی، گروه اسمی موجود در این ساخت، همچون گروه اسمی ساخت مجهول، نقش معنایی مفعولی دارد. این جستار تلاش دارد تا با بررسی داده های گویشی نشان دهد ساخت ناگذرا در گویش بختیاری دارای چه ویژگی هایی بوده و تفاوت آن با ساخت مجهول در چیست؟ فعل گذرا و سببی از افزودن پسوند -(e)nبه پایان مادة مضارع گذرا ساخته می شود و ماده ماضی آن با افزودن پسوندīδ- به ماده مضارع به دست می آید. افعال ناگذرا نیز با افزودن پسوندeh - به پایان اسم، صفت و ماده مضارع فعل های اصلی یا بدون افزودن پسوند ساخته می شوند. ماده ماضی این افعال نیز از افزودن پسوند est- به ماده مضارع به دست آید. ساخت مادة ناگذرا در ساخت مجهول نیز به کار می رود. در نتیجه هر دو ساخت مجهول و ناگذرا دارای شباهت روساختی هستند؛ اما همانند زبان فارسی تفاوت این دو ساخت، با آوردن عامل در ساخت مجهول به صورت گروه حرف اضافه ای مشخص می گردد. همچنین با استفاده از عبارت قیدی xos be xos (خود به خود) در ساخت ناگذرا به جای عبارت کنادی در مجهول می توان به تفاوت دو ساخت پی برد.

در مقاله حاضر، در چهارچوب نظریه بهینگی، فرایند خودمانی سازی نام های خاص در فارسی معیار را به لحاظ واج شناختی تحلیل کرده ایم؛ اما صرفاً در این سطح، متوقف نمانده و ضمن تلفیق تحلیل واجی با تحلیل اجتماعی- کاربرد شناختی، نظریه بهینگی را در سطح رابط واج شناسی، زبان شناسی اجتماعی و کاربرد شناسی زبان به کار گرفته ایم. برخلاف نظریه بهینگی کلاسیک که امکان ظهور تنها یک گزینه بهینه را در برون داد فرایند پیش بینی می کند، یافته های این تحقیق، احتمال اشتقاق بیش از یک گزینه از درون دادی واحد را تأیید می کنند؛ البته تحلیل این مسئله در قلمرو نظریه بهینگی متعارف، میسر نیست؛ از این روی، در مقاله حاضر، با تعریف محدودیت های اجتماعی- کاربرد شناختی ای ویژه که یا استفاده از صورت های خودمانی نام های خاص را به رعایت سبک زبانی مقید می کنند و یا اساساً عمل کرد فرایند خودمانی سازی را به رعایت الگو های ادب در زبان و فرهنگ فارسی موکول می کنند، بر اهمیت و کارکرد بافت موقعیتی در فرایند خودمانی سازی تأکید کرده و به تبع آن، سطح پوشش تحلیل بهینگی را تا حوزه هایی فراتر از دیدگاه های واج شناختی صِرف تعمیم داده ایم.

تأثیر سوسور بر تفکر قرن بیستم و نیز روی کردهای نوین در مطالعه زبان، همواره مورد توجه متفکران بنام در حوزه علوم انسانی اجتماعی بوده است. از نظر آنان، زبان شناسی ساخت گرا، علم اصلی، فلسفه یا نوعی روش شناسی است که علوم انسانی و اجتماعی پیوسته انتظارش را می کشیده اند. با وجود صورت گرفتن مطالعات بسیار درباره پیشینه زبان شناسی نظری، برای برقراری پیوند میان حوزه های گوناگون زبان شناسی و بافت فلسفی ای که زمینه پیدایش آن ها را فراهم آورده، تلاش هایی اندک صورت گرفته است و این مسئله به وی ژه درباره پژوهش های انجام شده به زبان فارسی، مصداق می یابد. هدف از مطالعه حاضر، باز اندیشی در آرای سوسور درباره نشانه زبانی، روش خاص ساخت گرایی در مطالعه زبان و همچنین آشکار کردن خطوط فکری ای است که وی را از سویی، با خرد گرایان و از سوی دیگر، با روسو و هگل مرتبط می کند.

ره آورد اصلی زبان و ترجمه به عنوان یکی از مهم ترین عناصر جامعه در حیات بخشیدن به زندگی جوامع انسانی، شناختن فرهنگ های دیگر و شناساندن فرهنگ و زبان هر کشور است. تبادل و غنای فرهنگی ثمرة مستقیم ترجمه می باشد. صوت واژه ها دسته ای از کلمات تغییرناپذیر در زبان فرانسه هستند که امکان بیان احساسات (شادی، خشم، تعجب، ناراحتی، تحسین، درد و...) را برای گوینده فراهم می آورند. اگر این واژه ها ارزش اختصاص دادن دسته بندی خاصی در گرامر را نداشته باشند، ولی نقشی آشکاری در انتقال مفهوم و معنا ایفا می کنند. همین امر باعث می شود در بحث ترجمه از اهمیت اساسی و ویژه ای برخوردار باشند. ازآنجایی که این واژه ها بار فرهنگی زیادی دارند، در برگردان از خود مقاومت نشان می دهند و همین امر باعث می شود در ترجمة آن ها به شناخت کامل فرهنگی و زبانی نیاز باشد. در این مقاله، کتاب شازده کوچولو نوشتة آنتوان دو سنت اگزوپری را به عنوان پیکرة مورد بررسی انتخاب می کنیم و به واکاوی صوت واژه ها در ترجمه های شاملو، قاضی و نجفی می پردازیم. بررسی می کنیم که آیا برگردان مترجمان در فارسی برای خوانندگان قابل فهم است و تاچه حد مترجم به نویسنده وفادار بوده است. درنهایت، ترجمة پیشنهادی خود را ارائه می دهیم.

یکی از مفاهیم بنیادینِ نظریه اجتماعی-فرهنگیِ ویگوتسکی، مفهوم منطقه توسعه تقریبی(ZPD) است که پژوهشگران آموزش زبان دوم آنرایک چارچوب مفید برای آموزش و یادگیری زبان دوم تلقی می کنند. ون لیر (2004) معتقد است که می توان ZPD را در محیط های تقریبی کوناگون فعال کرد و تنها به سناریوی متخصص-نوآموز محدود نمی شود. این مطالعه بررسی کرد که آیا تعامل زبان آموزان ایرانی زبان انگلیسی با افرادی با توانایی متفاوت برای انجام فعالیت های تعاملی(در محیط های تقریبی) منجر به توسعه توانش تعاملی آنان می گردد. مدل یانگ (2011) در ساخت آزمون توانش تعاملی در پیش آزمون و پس آزمون استفاده گردید. سه کلاس گفت وشنودِ زبان خارجی انگلیسی در یکی از دانشگاههای جنوب غرب ایران به صورت تصادفی بعنوان گروه های ناهمسان متخصص-نوآموز، همسان و شاهد قلمداد شدند. تعاملات همساخته گروه ها در شرایط (غیر)متقارن ZPD ضبط وسپس جهت تشخیص توسعه توانش تعاملی زبان آموزان در زبان دوم تحلیل شد. از رویکردِ چندگانه برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد در حالی که دو گروه ZPDعملکرد بهتری در پس آزمون های توانش تعاملی نسبت به گروه غیرZPD داشتند، تفاوت معنی داری بین توسعه توانش تعاملی شرکت کنندگان در محیط های توسعه تقریبی متقارن و نامتقارن یافت نشد. همچنین تحلیل میکروپیدایشی نشان داد که شرکت و فعالیت در محیط های تقریبی متفاوت می تواند به نحو تاثیرگذاری باعث آگاهی از مکانیزم ها و هنجارهای تعامل گفتاری زبان دوم شود و در ادامه سبب توسعه توانش تعاملی گردد. یافته ها برکاربردِ تعاملِ -ZPDمحور (نا)همسان بر توسعه توانش تعاملی زبان دوم دلالت دارند.

کاهش از جمله فرایندهای آوایی است که برای سیستم های بازشناسی گفتار یک چالش محسوب می شود. ازجمله این موارد، کاهش ارقام تلفنی مانند ""دو-نه""، ""هفت-هشت"" و ""سه-صفر"" است. تجزیه و تحلیل آوایی سیگنال های تلفنی /sefr/-/se/ نشان می دهد که هر چند با حذف /r/ تمایز [sef]-[se] کاهش می یابد اما سرنخ های آکوستیکی باقی مانده در واکه /e/ ، همانند دیرش واکه و بسامد کانونی سازه های F2 و F3 ، تقابل واجی فوق را انتقال می دهند. استفاده از این سرنخ های آکوستیکی در بازشناسی گفتار، می تواند به بازیابی صورت های کاهش یافته کمک کند.

این مطالعه به بررسی چگونگی ذخیره و پردازش دسته های واژگانی در ذهن فراگیران انگلیسی فارسی زبان می پردازد. به این منظور، فراگیران با استفاده از نرم افزار دی ام دی ایکس تحت سه آزمایش خواندن خودگام قرار گرفتند. محرک های این سه آزمایش شامل دسته های واژگانی (دسته های سازماندهی گفتمان و بافه های ارجاعی) و عبارات کنترل معادل بودند. نود فراگیر انگلیسی فارسی زبان که برای این آزمایش انتخاب شده بودند به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند. از فراگیران خواسته شد تا محرک ها را بخوانند و به سوالی که در ادامه ی هر محرک ارائه می شد پاسخ دهند. محرک ها به صورت کلمه به کلمه، عبارت به عبارت، و جمله به جمله ارائه شدند. نتایج آزمایش هیچ تفاوتی بین دسته ها و عبارات کنترل نشان نداد به این معنی که دسته های واژگانی به صورت کلی در ذهن فراگیران ذخیره نمی شوند. به علاوه، نتایج نشان داد که فراگیران دسته های واژگانی سازماندهی گفتمان را در آزمایش کلمه به کلمه به صورت معناداری سریع تر خوانده بودند.