بازخورد اصلاحی

مطالعات پیشین نشان می دهد که تأثیر مثبت بازخورد اصلاحی در عملکرد زبان آموز، در برخی حوزه های زبانی نسبت به بقیه حوزه ها بیشتر است. پژوهش حاضر با هدف افزایش آگاهی در زمینه کارآمدی دو روش عمده بازخورد اصلاحی یعنی روش بازسازی و وادارسازی در رابطه با حوزه های مختلف زبانی (ساختار، واژگان و تلفظ) انجام شده است. هفتاد و شش زبان آموز ایرانی با سطح متوسط توانش انگلیسی، به صورت تصادفی به دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه تقسیم شدند. در گروه اول آزمایشی، بازخورد اصلاحی به صورت بازسازی و در گروه دوم به صورت وادارسازی انجام گرفت. گروه گواه هیچ بازخورد اصلاحی دریافت نکردند. پنجاه و چهار ساعت از تعاملات این سه گروه ضبط صوتی شد و بخش هایی که بر عناصر زبانی متمرکز بودند، شناسایی و ثبت شدند. ارزیابی تأثیر بازخورد از طریق آزمون های فردی صورت گرفت که براساس خطاهای زبانی هر فرد تهیه شده بود. تحلیل نتایج مربوط به پس آزمون های فردی بلافصل و تأخیری نشان داد که عملکرد زبان آموزان در مورد اصلاح خطاهای ساختاری و واژگانی بعد از دریافت بازخورد بازسازی و وادارسازی تفاوت معنی داری نداشت. اما در مورد خطاهای تلفظ، عملکرد زبان آموزانی که بازخورد بازسازی دریافت کرده بودند به صورت معنی داری از عملکرد گروه وادارسازی بهتر بود. همچنین نتایج نشان داد که عملکرد هر دو گروه آزمایشی در تمامی حوزه های زبانی مورد مطالعه در این پژوهش، به صورت معنی داری بهتر از گروه گواه بود.

ارزیابی همتایان روشی است که به کارگیری آن کمک شایانی به بهبود یادگیری دانش آموزان در موضوعات درسی گوناگون می کند. برخی پژوهشگران، این روش را برای پرورش اخلاقی هم موثر دانسته اند و نشان داده اند که ارزیابی همتا منجر به پرورش برخی ارزش های اخلاقی در دانش آموزان هم چون: دلسوزی، نیک اندیشی، بیان استدلالی، نرمی و لطافت در گفتار، احترام، همکاری، نگرش منصفانه و مسئولیت پذیری در قبال دیگران می شود. به نظر می رسد که ادبیات مشابهی در دین ما در این زمینه وجود داشته باشد و بتوان از روش ارزیابی همتا برای تربیت اخلاقی با رویکرد دینی نیز سخن گفت. در این میان، نکته مهم، کارآمدی این روش تربیتی است که در گرو تحقق و رعایت شرایط لازم برای اجرای صحیح آن می باشد. هدف اصلی از این تحقیق این بود که با استفاده از آموزه های غنی قرآن و روایات که مرتبط با این مبحث هستند، شرایط کارآمدی این روش استخراج شود. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی بود. جامعه آماری شامل آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) بود که نمونه ای هدفمند و مرتبط با موضوع، انتخاب شد و سپس آیات و روایات منتخب، مورد بررسی تحلیلی قرار گرفتند. یافته ها حاکی از آن است که مهمترین شروط اثربخشی ارزیابی همتا عبارتند از: الف) شرایط ناظر بر ارائه دهنده بازخورد ( تقدم شناخت دقیق، خیرخواهی خداپسندانه، صداقت و انصاف در ارزیابی، محرمانگی، عدم تجسس، بیان صریح و مدلل، لطافت و مدارا در عین صراحت، ارائه پیشنهاد اصلاحی، اولویت خود-اصلاحی)؛ ب) شرایط دریافت کننده بازخورد اصلاحی( اصلاح نگرش به خود، اصلاح نگرش نسبت به بازخورد دیگران، اصلاح نگرش نسبت به ارزیاب، گشودگی و پذیرندگی، تمایز محتوا از ارزیاب، تامل در بازخوردها، سپاسگزاری و قدرشناسی، جستجوی فعالانه بازخورد، گذشت و مثبت اندیشی در موارد بازخورد نادرست و نابجا).

در این مطالعه، با تمرکز بر بازخورد اصلاحی به تحلیل تعامل پیچیده میان بازخورد، اضطراب و عملکرد نوشتاری در یادگیری زبان دوم پرداخته می شود. گرچه همچنان بحث ها در خصوص کارایی بازخورد ادامه دارد، پژوهش های پیشین بر تاثیر مثبت این نوع بازخورد بر جنبه های زبانی در نوشتار تاکید می کند. ویژگی پژوهش حاضر، بررسی تاثیر بازخورد حضوری و برخط بر کنش های عاطفی و نتایج یادگیری در زبان های کمتر تدریس شده مانند زبان ژاپنی است. این مطالعه مبتنی بر نظریه شناخت اجتماعی، چگونگی تعامل باورها و منابع بازخورد زبان آموزان با اضطراب را برای شکل دادن مهارت نوشتن بررسی و رابطه پیچیده بین بازخورد، اضطراب و عملکرد نوشتاری را در شرایط مختلف (بازخورد برخط و حضوری مدرس و هم کلاسی) را بررسی می کند. به این منظور، 84 زبان آموز زبان ژاپنی به نگارش انشای ژاپنی پرداخته و به پرسشنامه اضطراب پاسخ دادند که سطح اضطراب و عملکرد نوشتاری آنان در شرایط بازخورد برخط و حضوری از مدرس و هم کلاسی بررسی شد. نتایج نشان داد که ارتباط معنا داری بین کاهش اضطراب و بهبود انشا وجود دارد. این ارتباط در بازخورد همکلاسی قوی تر است. به علاوه، فارغ از شرایط بازخورد، زبان آموزانی که از هم کلاسی بازخورد دریافت می کنند، اضطراب کمتری را تجربه می کنند. هم چنین، بازخورد مدرس به صورت چشمگیری کیفیت انشا را افزایش داده و بر اضطراب غلبه می کند. این موضوع بر نقش کلیدی نگرش زبان آموزان در شکل دهی تجارب یادگیری تاکید می کند. پژوهش حاضر همچنین بر اهمیت راهبردهای آموزشی مناسب در بهینه سازی نتایج یادگیری زبان با در نظر گرفتن وضعیت عاطفی و ترجیحات زبان آموزان در طراحی بازخورد موثر تاکید می کند.