مهناز فرهمند
| مدرک تحصیلی: استادیار، گروه جامعه شناسی، دانشگاه یزد |
| پست الکترونیکی: farahmandm@yazd.ac.ir |
مطالب
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۵ مورد.
مطالعه مدارای دینی اهل تشیع و اهل تسنن شهر زاهدان و عوامل مؤثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مدارای دینی و علل افزایش یا فرسایش آن، در جهانی آکنده از تنوع قومی، مذهبی و... به لحاظ نظری و تجربی به وضوح مشهود است. هدف این مقاله بررسی مدارای دینی بین دو گروه شیعه و سنی شهر زاهدان و عوامل مؤثر بر آن است. روش تحقیق پیمایش، و ابزار گردآوری آن پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق همه مردان و زنان 18 سال به بالای شهر زاهدان است که با فرمول کوکران، 384 نفر از آن ها برای مطالعه تعیین شدند. روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای است. نتایج نشان داد میانگین مدارای دینی 8/62 است که برمبنای مقیاس صفر تا صد بالاتر از حد متوسط است. میانگین مدارای دینی پاسخگویان در ابعاد همزیستانه، خویشتن دارانه و نسبی گرایانه به ترتیب معادل 8/64، 4/66 و 4/57 بوده است. همچنین یافته ها بیانگر آن است که مدارای دینی با سرمایه اجتماعی و تعلق ملی رابطه مستقیم، و با قوم گرایی رابطه منفی دارد. نتایج تحلیل چندمتغیره نیز نشان داد متغیرهای سرمایه اجتماعی، تعلق ملی، قوم گرایی و سن 21 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کرده اند. همچنین برازش مدل مطلوب بود که گویای تطابق آن با واقعیت است.
ساختار و عملکرد خانوادگی در خانواده های تک همسری و چند همسری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جامعه شناسی کاربردی سال سی ام پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۷۵)
135 - 154
حوزه‌های تخصصی:
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش ساختار خانواده بر عملکرد آن در خانواده های چند همسری و تک همسری در شهر زاهدان است. روش تحقیق از نوع پیمایش و چارچوب نظری ترکیبی از نظریات بلاد و ولف، بات و الگوی مک مستر است. جامعه آماری شامل کلیه خانواده های شهر زاهدان است. شیوه نمونه گیری برای خانواده های تک همسر نمونه گیری خوشه ای – چند مرحله ای (250نفر) و برای خانواده های چند همسر روش نمونه گیری گلوله برفی (148نفر) است، که داده ها با ابزار پرسشنامه جمع آوری شد. نتایج بیان گر این است که عملکرد خانواده ها برحسب سن، مذهب، تحصیلات زنان، متفاوت است. خانواده های تک همسر عملکرد بهتری از خانواده های چند همسردارند و بین متغیر ساختار خانواده و عملکرد خانواده رابطه معناداری وجود دارد و این رابطه به شکل منفی و معکوس بوده است، خانواده هایی که عملکرد بهتری داشته اند ساختار مبتنی بر اقتدار در آنها کمتر مشاهده شده و خانواده هایی که ساختار آنها سنتی است عملکرد ضعیف تری دارند. نتایج تحلیل معادلات ساختاری نیز نشان داد که، مهم ترین معرف های سازه ی مکنون ساختار خانواده ابعاد تصمیم گیری و قدرت بوده اند، ضمن اینکه مهم ترین معرف های سازه ی مکنون عملکرد خانواده، عملکرد رفتاری و تعاملی بوده است و میزان تأثیر ساختار خانواده بر عملکرد خانواده،75/0- است که نشان دهنده ی رابطه ی معکوس و بسیار قوی بین این دو متغیر است؛ یعنی افزایش ساختار سنتی خانواده باعث کاهش عملکرد مثبت در خانواده ها شده است.
بررسی جامعه شناختی محرومیت اجتماعی دختران روستایی زابل و عوامل مرتبط با آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
محرومیت اجتماعی، واقعیتی است که برخی افراد به اندازه قابل توجهی بیشتر از دیگران در معرض آن هستند. در این میان، گروه های جمعیتی متشکل از دختران مجرد در نواحی روستایی، کسانی هستند که به شدت از محرومیت اجتماعی آسیب می بینند. بر همین اساس، این پژوهش به بررسی جامعه شناختی محرومیت اجتماعی دختران روستایی شهرستان زابل و عوامل مرتبط با آن پرداخته است. چارچوب نظری پژوهش، نظریه زیبرا، بوردیو، بلوم برگ، و نارایان و روش مورد استفاده، تکنیک پیمایش است. داده ها با ابزار پرسش نامه محقق ساخته و استاندارد به دست آمد ه است. جامعه آماری پژوهش، دختران روستایی شهر زابل هستند که تعداد 384 نفر به عنوان نمونه براساس فرمول کوکران و به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای متناسب با حجم pps انتخاب شده اند . برای سنجش پایایی، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. محرومیت اجتماعی در شش بعد محرومیت از ازدواج، محرومیت از شبکه روابط اجتماعی ، محرومیت از مشارکت اجتماعی، محرومیت آموزشی، محرومیت اوقات فراغت، و محرومیت فکری، سنجیده شده است. بیشترین محرومیت در بعد محرومیت از ازدواج و کمترین محرومیت در بعد محرومیت اوقات فراغت مشاهده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین متغیرهای مورد بررسی نگرش سنتی والدین، نابرابری جنسیتی، منابع در دسترس اقتصادی اجتماعی محیط، تحصیلات، و درآمد، با متغیر محرومیت اجتماعی، رابطه معنا داری وجود دارد. در این میان، متغیر نگرش سنتی والدین، بیشترین نقش را در تبیین متغیر محرومیت اجتماعی ایفا می کند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که متغیرهای مستقل واردشده به مدل رگرسیون، 36 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کرده است.
پدیدارشناسی تجربه زیسته هویت های دو جنسیتی از تعاملات خانوادگی تا تعاملات اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
بررسی مسائل اجتماعی ایران دوره ۹ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱
191 - 212
این پژوهش با هدف رسوخ به بطن تجارب زیسته هویت های دو جنسیتی در تعاملات اجتماعی انجام شده است. توصیف تجربه و درک هویت های دو جنسیتی و پیامدهای این وضعیت جهت شناخت زیست جهان این افراد، از اهمیت به سزایی برخوردار است. بر همین مبنا، روش شناسی پژوهش حاضر کیفی است و با رویکرد تفسیری- ساختی انجام شده است. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند با 26 نمونه با افراد دو جنسیتی هرمافرودیت و تراجنسی مصاحبه عمیق بعمل آمده است. تجربیه زیسته هویت های دو جنسیتی در تعاملات اجتماعی، نشان از درک این موقعیت به مثابه تعارض جنسی، دوگانگی در نقش، تبعیض، عدم تایید والدین و جامعه، احساسات آزار دهنده رنج و عذاب، احساس ترس، ناامیدی، خشونت و نزاع در تعاملات تا نفرت و بیزاری به جسم خوداست. این تجربه و درک آنان در طیفی از طرد اجتماعی، محرومیت، تبعیض موقعیتی، تا بی حیثیتی و بدنامی و برچسب اجتماعی در تعاملات اجتماعی دلالت می کند. برساخته های معنایی این افراد حاکی از آن است که هویت های دو جنسیتی در حال تجربیه زیست جهان پیچیده، ناامن و دشواری هستند.
بررسی رابطه پویائی هویت زنانه و تعارضات زناشوئی (مورد مطالعه: زنان ساکن یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
به باور بسیاری از صاحب نظران، با تغییرات گسترده اجتماعی و فرهنگی دهه های اخیر، هویت ها در مرز سنت و مدرن متحول شده اند و تحولات اساسی را در روابط، باورها و انتظارات افراد از امر ازدواج و زناشوئی پدید آورده اند. به طوری که امروزه نهاد خانواده و زناشوئی را با چالش ها و تعارضات زیادی روبه رو کرده اند. بر همین مبنا، پژوهش حاضر درصدد واکاوی این مسئله است که پویائی و تحول هویت زنان شهر مذهبی و سنتی یزد چقدر است و چه نقشی در تعارضات زناشوئی دارد؟ جامعه آماری این پژوهش را همه زنان متأهل 20 تا 55 سال دارای فرزند ساکن یزد تشکیل داده است. روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و حجم نمونه برابر با 394 انتخاب شده است. نتایج نشان می دهند بیشترین تعارضات زناشوئی در ابعاد تعارض ارتباطی و امور مالی است و همچنین 3/19 درصد از زنان هویت سنتی، 68 درصد هویت بینابین و 7/11 درصد هویت مدرن دارند. داده ها همچنین نشان می دهند میان دو متغیر پویائی هویت زنانه و تعارضات زناشوئی رابطه معنی داری وجود دارد. به طوری که با پویاترشدن ابعاد هویت زنانه و تغییر هویت سنتی به هویت مدرن، تعارضات زناشویی نیز افزایش می یابد. در ابعاد سه گانه هویت زنانه نیز داده ها نشان می دهند هویت های جنسیتی، نقشی، شخصی و مدرن در مقایسه با ابعاد سه گانه هویت سنتی زنان با تعارضات زناشوئی رابطه بیشتر و مثبتی دارند. از دیگر نتایج پژوهش حاضر این است که تعارضات زناشوئی زنان شاغل بیشتر از زنان غیرشاغل است و تعارضات زناشوئی با افزایش تحصیلات کاهش می یابد. نتایج تحلیل معادلات ساختاری برای ارزیابی الگوی پژوهش نیز نشان می دهند الگوی پژوهش به طور کلی برازش مطلوبی دارد.
بررسی عوامل مؤثر بر منازعات بین قومی لک و لر در شهر خرم آباد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
نزاع قومی یکی از مهم ترین مسائل اجتماعی شهر خرم آباد محسوب می شود؛ به همین دلیل هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر منازعات بین قومی لک و لر در مردان این شهر است. روش کار از نوع پیمایش است و جامعه آماری مردان 55-20ساله شهر خرم آباد هستند که با استفاده از فرمول کوکران، 383 نفر به صورت نمونه برای هردو قومیت لک و لر مشخص شده است. در تدوین چارچوب نظری از آراء جامعه شناختی گر، هکتر، آگنیو و پیتر بلا استفاده شده است و حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای متناسب با حجم pps انتخاب شده اند. همچنین، میزان پایایی متغیرهای تحقیق با بیش از 7/0 ازطریق آلفای کرونباخ سنجیده شده است. نتایج نشان می دهد بین نزاع قومی به صورت متغیر وابسته و سن، قومیت، فرهنگ شهروندی، قانون گریزی، احساس محرومیت نسبی، اختلافات خانوادگی و انسجام اجتماعی رابطه معنادار وجود دارد؛ درحالی که بین ویژگی های فردی وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، تحصیلات، میزان درآمد و نزاع قومی رابطه ای معنادار مشاهده نشده است. همچنین، براساس نتایج آزمون تی مستقل، میزان نزاع قوم لک بیشتر از قوم لر است. مطابق نتایج تحلیل چندمتغیره نیز متغیرهای قانون گریزی، احساس محرومیت نسبی، فرهنگ شهروندی، اختلافات خانوادگی و قومیت 398/0درصد از تغییرات متغیر نزاع بین قومی را تبیین می کنند.
نوگرایی، انتظارات مادی معنوی و خشنودی زناشویی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات اجتماعی ایران سال یازدهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ «دومین ویژه نامه جامعه شناسی خانواده»
77-103
حوزه‌های تخصصی:
در دوران متأخر، به دنبال رسوخ نوگرایی در تمام عرصه های زندگی، خشنودی، به مثابه سازه ای خانوادگی، در سطوح ذهنی، معنایی، ارزشی و انتظارات عمیقاً متحول شده است. تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه نوگرایی، انتظارات مادی معنوی و خشنودی زناشویی انجام شده است. در تدوین چارچوب نظری این پژوهش از نظریات روان شناختی و جامعه شناختی استفاده شده است. 384 نفر از زنان متأهل و دارای فرزند شهر جیرفت با روش نمونه گیری خوشه ای پرسش نامه تحقیق حاضر را تکمیل کردند. ابزار های پژوهش، مقیاس رضایت زناشویی اینریچ، انتظارات زناشویی امیدوار، نوگرایی شارما و انتظارات مادی محقق ساخته بود. نتایج تحقیق نشان داد که انتظارات مادی معنوی با خشنودی زناشویی رابطه دارد و تغییر در میزان نوگرایی، اشتغال، سطح تحصیلات و درآمد به تغییر میزان انتظارات مادی معنوی منتهی می شود. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که متغیر های انتظارات مادی، انتظارات معنوی، و نوگرایی به ترتیب با تأثیر مستقیم و غیرمستقیم 0/22 درصد واریانس میزان خشنودی زناشویی را پیش بینی می کند.
بررسی تطبیقی عزت نفس افراد توان خواه جسمی- حرکتی داری تحصیلات دانشگاهی و فاقد تحصیلات دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه مددکاری اجتماعی زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴
105 - 136
حوزه‌های تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف مقایسه و بررسی رابطه عزت نفس و عوامل مرتبط با آن در بین افراد توان خواه جسمی-حرکتی انجام شد. روش مورد استفاده در این تحقیق از نوع تطبیقی پیمایش است. جامعه آماری تحقیق حاضر 1600 نفر از افراد توان خواه جسمی حرکتی شهر یزد در سال 1397 بودند. بر اساس فرمول کوکران 310 نفر حجم نمونه به دست آمد. 155 نفر از افراد توان خواه جسمی-حرکتی فاقد تحصیلات دانشگاهی و 155 نفر توان خواه جسمی-حرکتی با تحصیلات دانشگاهی تحت پوشش سازمان بهزیستی یزد بودند . ابزار گردآوری داده ها، مقیاس عزت نفس روزنبرگ، کیفیت زندگی SF-36 سازمان جهانی بهداشت، خودکارآمدی شرر و همکاران (1982) است. میانگین عزت نفس در کل افراد توان خواهجسمی-حرکتی 36/30 است که بیش ازحد متوسط می باشد. نتایج تحقیق حاضر به طورکلی نشان داد که افراد توان خواه با تحصیلات دانشگاهی از عزت نفس بیشتری نسبت به افراد توان خواه بدون تحصیلات دانشگاهی برخوردارند. بین کیفیت زندگی و خودکارآمدی با عزت نفس رابطه معنادار وجود داشت. بنابراین با توجه به نتایج تحقیق، می طلبد نهادهای متولی و مددکاران اجتماعی با برنامه ریزی های اجتماعی مناسب، نگرش و رویکرد جوامع را نسبت به افراد توان خواه از طریق آموزش، فعالیت های فرهنگی، برنامه رسانه ای مؤثر را اصلاح و تعدیل نمایند.
بررسی تطبیقی معرفت شناسی پیر بوردیو و مرتضی مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مقاله حاضر به بررسی معرفت شناسی از دیدگاه پیر بوردیو و استاد مرتضی مطهری اختصاص دارد. این دو اندیشمند با توجه به پیشینه و زمینه های فکری خود، هر یک با نگاهی خاص به مسئله شناخت نگریسته اند؛ یکی با بینشی فلسفی اسلامی و دیگری از لحاظ جامعه شناختی غربی؛ چنانکه در جای جای تفکرات آنان می-توان تفاوت شناخت شناسی اسلامی از شناخت شناسی غربی را مشاهده نمود. از دیدگاه بوردیو، "عمل" بین ساختارهای عینی جامعه و ساختارهای ذهنی کنشگران وساطت می کند چرا که عمل خود شکل اصلی شناخت است. در مقابل، استاد مطهری از جامعه و فطرت، به عنوان منابع بیرونی و درونی معرفت یاد می کند که در یک ارتباط ارگانیکی حقیقی، سبب تولید و دگرگونی معرفت می شوند. در این راستا، در مقاله حاضر برآنیم تا با بررسی تطبیقی آراء هر دو متفکر به اشتراکات و تفاوت های تفکراتش پی برده و مسئله شناخت و معرفت را از دیدگاه آنان بررسی و تدقیق کنیم.
تحلیل مشکلات فردی- اجتماعی تراجنسی ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در تمامی جوامع، تراجنسی ها به دلیل شرایط بیولوژیکی، نمایش رفتارهای نامتعارف و فرهنگ جنسیتی حاکم بر جوامع، مسائل و مشکلات زیادی را در طول زندگی تجربه می کنند.بر همین مبنا، پژوهش حاضر با هدف بررسی مشکلات فردی و اجتماعی این افراد انجام شده است و سعی دارد تا تجارب زیستة تراجنسی ها را در متن تعاملات اجتماعی با استفاده از روش زمینه ای که رویکردی کیفی است، بشناسد و درک کند. نمونة این پژوهش شامل 25 نفر از افراد تراجنسی در شهرهای یزد، مشهد و تهران بودند که با روش نمونه گیری هدفمند از نوع گلولة برفی انتخاب شدند و مصاحبه های عمیق با آن ها انجام، و متن مصاحبه ها با استفاده از روش تجزیه وتحلیل کدگذاری نظری تحلیل شد. در تحقیق حاضر، مقولة «بی ثباتی هویت» به منزلة پدیدة اصلی ظهور یافت. یافته های تحقیق نشان می دهد که افراد تراجنسی در زیست جهان، با قضاوت ها و کلیشه های منفی روبه رو هستند که پیامد آن بی ثباتی هویت است. کنش آنان در مقابل مشکلات اجتماعی به صورت انزوای اجتماعی، ترک خانه و تعامل با هم کفو رخ می دهد. از پیامدهای آن نیز می توان به افزایش انحرافات، تقلیل سلامت فردی- اجتماعی و نبود سرمایة اجتماعی اشاره کرد.
بررسی رابطه بین مؤلفه های فرهنگی و تعلق ملی در بین شهروندان شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
احساس تعلق ملی به عنوان یکی از مؤلفه های سرمایه اجتماعی، واژه ای کلیدی در فرهنگ ملی است. هرگونه تعریف از جامعه با پذیرش احساس تعلق و تعهد انجام می شود و جامعه تا اندازه ای به این علت وجود دارد که مردم، احساس مثبتی درباره آن دارند. احساس تعلق ملی، یکی از امور مهم هر جامعه ای قلمداد می شود و شناخت درست آن و آگاهی کامل مسئولان و مجریان امر، درباره عوامل اجتماعی مؤثر بر آن می تواند گام مؤثری برای شناخت مسائل موجود در جامعه باشد. مقاله حاضر رابطه بین مؤلفه های فرهنگی و تعلق ملی در بین شهروندان شهر یزد را بررسی کرده است. جامعه آماری پژوهش، تمام شهروندان 15 تا 65 ساله شهر یزد هستند که با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته است که از اعتبار و پایایی مناسبی برخوردار است. روش نمونه گیری نیز به صورت خوشه ای چندمرحله ای بوده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بین عرفی شدن، مصرف گرایی، و شبکه های اجتماعی مجازی با تعلق ملی، رابطه معکوس و معناداری وجود دارد، اما رابطه سن و ترجیحات ارزشی با تعلق ملی، مستقیم و معنادار بوده است. در معادله رگرسیون، متغیرهای مستقل توانسته اند 39 درصد از تغییرات متغیر تعلق ملی را تبیین کنند. بیشترین اثرگذاری بر روی متغیر وابسته (تعلق ملی) به ترتیب متعلق به متغیر عرفی شدن، سن، ترجیحات ارزشی، و مصرف گرایی بوده است.
بررسی انزوای اجتماعی دختران مجرد و عوامل فرهنگی اجتماعی مؤثر برآن (مطالعه دختران مجرد بالای 30 سال شهر یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
تجرد وضعیتی است که برخی فرصت های تعاملی و اجتماعی را به دلیل فقدان همسر و زندگی مشترک از انسان سلب می کند و می تواند به احساس تنهایی و انزوای اجتماعی فرد دامن زند. تحقیق حاضر، دو موضوع را پیگیری می کند: دختران مجرد بالای 30 سال در شهر یزد از چه میزان انزوای اجتماعی رنج می برند، و چه عواملی این انزوا را ایجاد و تشدید می کند. شیوه تحقیق از نوع پیمایشی است. جامعه آماری شامل 2613 نفر از کل دختران مجرد بالای 30 سال شهر یزد هستند که 139 نفر آنها با درنظرگرفتن همکاری نکردن جمعیت نمونه، به روش نمونه گیری گلوله برفی، انتخاب و مطالعه شدند. نتایج حاکی از این بوده است که میزان متوسط انزوای اجتماعی در بین جمعیت نمونه، 09/63 درصد است و این مقدار نشان دهنده درجه انزوای نسبتاً زیاد در بین آنهاست. همچنین، از بین متغیرهای باقی مانده در الگوی رگرسیون، باورهای سنتی و نوع برداشت از خود درمجموع بیشترین تأثیر را بر میزان انزوای اجتماعی داشته اند که بیشترین تأثیر، مربوط به متغیر برداشت از خود بوده است. با واریانس ترکیب خطی متغیرهای مستقل، می توان 8/29 درصد از واریانس میزان انزوای اجتماعی را توضیح داد.
بررسی مشارکت سیاسی جوانان شهر یزد و عوامل مؤثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات راهبردی ورزش و جوانان دوره ۱۵ پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳۳
107 - 131
مشارکت سیاسی، یکی از شاخص های عمده توسعه سیاسی- اجتماعی جوامع تلقی می گردد. مشارکت سیاسی جوانان به عنوان بزرگ ترین گروه جمعیتی در کشورهای درحال توسعه اهمیت خاصی برای ثبات سیاسی و پویایی جامعه دارد. بر همین مبنا، تحقیق حاضر به منظور بررسی میزان مشارکت سیاسی جوانان شهر یزد و عوامل مرتبط با آن انجام یافته است. نظریات مشارکت سیاسی هانتینگتون، مارتین لیپست، برادول، میلبراث و گوئل چارچوب نظری پژوهش حاضر را تشکیل می دهد. این پژوهش، با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای بر روی 384 نفر از جوانان (گروه سنی 15 تا 29 ساله) شهر یزد انجام گرفته است. ابزار مورداستفاده در این پژوهش، پرسشنامه است. نتایج تحقیق نشان می دهد میانگین مشارکت سیاسی پاسخگویان یزدی کمتر از حد متوسط بوده و میزان مشارکت عینی بیشتر از مشارکت ذهنی است. نتایج همچنین موید آن است که متغیر سن با میزان مشارکت سیاسی رابطه معنادار دارد و با افزایش سن، مشارکت سیاسی کاهش می یابد و مشارکت مردان بیشتر از زنان است. بین متغیرهای فرهنگ مشارکتی خانواده، فرهنگ سیاسی و انگیزه سیاسی با میزان مشارکت سیاسی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین، بین متغیرهای وضعیت تأهل، موقعیت ساختاری فرد، تعلق ملی- مذهبی و مشارکت رابطه معناداری مشاهده نشد. نتایج رگرسیون چندگانه از نقش معنادار سه متغیر انگیزه سیاسی، فرهنگ برون گروهی خانواده و جنسیت حمایت می کند که در این میان، انگیزه سیاسی بیشترین نقش را در تبیین مشارکت سیاسی جوانان ایفا می نماید.
دوگانگی فرهنگی و بی اعتمادی اجتماعی (مطالعه شهروندان شهر یزد و اهواز)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
افزایش بی اعتمادی اجتماعی در جامعه به رشد فعالیت های فردگرایانه و کاهش فعالیت های جمعی می انجامد و درنتیجه به تهدیدی برای انسجام اجتماعی تبدیل می شود. اعتماد اجتماعی سرمایه اصلی هر جامعه است و نادیده گرفتن آن به منزله فاصله گرفتن از جامعه سالم و درنتیجه، افزایش بی اعتمادی در جامعه است. تحقیق حاضر با تکنیک پیمایش درصدد است وضعیت دوگانگی فرهنگی و رابطه آن با بی اعتمادی اجتماعی را در دو شهر یزد و اهواز به صورت تطبیقی بررسی کند. جامعه آماری این تحقیق را افراد 15 تا 64 ساله ساکن در دو شهر یزد و اهواز تشکیل می دهند که از بین آنها نمونه ای با حجم 600 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده است. نتایج داده های این پژوهش حاکی است که بین دوگانگی فرهنگی و بی اعتمادی رابطه معناداری وجود دارد. این بدان معناست که هرچقدر ارزش های سنتی و مدرن هم زمان در رفتار افراد و کنش های اجتماعی آنان ظهور کند به تبع آن، بی اعتمادی افزایش می یابد. داده ها مؤید آن است که میزان بی اعتمادی اجتماعی در دو بعد محیطی و نهادی بیشتر از ابعاد دیگر است و این میزان نزد شهروندان یزدی نسبت به شهروندان اهوازی بالاتر است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که ابعاد تساوی، دموکراتیک، خاص گرایی، جامعه مدنی و تقدیر، به ترتیب قدرت پیش بینی، قادرند 2/21 درصد از تغییرات میزان بی اعتمادی اجتماعی را تبیین کنند. به طورکلی، نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که دوگانگی فرهنگی یکی از عوامل افزایش بی اعتمادی در عرصه های تعاملی، سیاسی و اجتماعی است.
مقایسه سلامت اجتماعی، قدرت تصمیم گیری، مهارت های ارتباطی و عزت نفس در بین زنان شاغل و خانه دار شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
از جمله مفاهیمی که امروزه در مباحث مربوط به حوزه سلامت از اهمیتی ویژه برخوردار است و دایره شمول موضوع های آن هر روز فراگیرتر می شود، مفهوم سلامت اجتماعی است. روی هم رفته، در بحث سلامت اجتماعی انسان به تنهایی مطرح نیست بلکه آنچه مورد بحث است، پدیده هایی است که پیرامون او وجود دارند و بر مجموعه و سیستم او تأثیر می گذارند.این مطالعه به مقایسه سلامت اجتماعی و عوامل کارآمد بر آن در بین زنان شاغل و خانه دار شهر یزد پرداخته است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و پرسش نامه انجام گرفته است. حجم نمونه را 384 نفر زنان خانه دار و 182 نفر زنان شاغل شهر یزد تشکیل می دهند که از راه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. یافته ها نشان می دهند که زنان شاغل نسبت به زنان خانه دار از سلامت اجتماعی بالاتری برخوردارند. از متغیرهای مورد مطالعه، متغیرهای مهارت های ارتباطی، عزت نفس و قدرت تصمیم گیری با سلامت اجتماعی زنان شاغل و خانه دار رابطه ای معنادار داشتند. هم چنین، متغیرهای وضعیت تحصیل و درآمد با سلامت اجتماعی زنان شاغل رابطه ای معنادار داشت. در تحلیل رگرسیون چند متغیره نیز متغیرهای عزت نفس، تحصیلات، مهارت های ارتباطی، قدرت تصمیم گیری در کل 34 درصد از واریانس سلامت اجتماعی زنان را در جامعه آماری تبیین کردند.
مطالعه تطبیقی انسجام اجتماعی بین دو قومیت آذری و کُرد (مورد مطالعه: شهرهای سنندج و تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
بررسی مسائل اجتماعی ایران دوره ۶ بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱
95 - 122
در مقالیه حاضر تلاش کرده ایم میزان انسجام اجتماعی دو قوم آذری و کُرد را بررسی و تبیین کنیم. چارچوب نظری تحقیق مبتنی بر نظرییه پارسونز، بلاو و کارل دوویچ؛ روش تحقیق پیمایش و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامیه محقق ساخته است. جامعیه آماری را زنان و مردان ۲۰ تا ۶۴ سالیه شهرهای تبریز و سنندج تشکیل می دهند. داده های تحقیق با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از 768 نفر جمع آوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد بین انسجام اجتماعی به عنوان متغیر وابسته و عدالت اجتماعی، وسایل ارتباط جمعی، تحصیلات، شغل، درآمد و سن رابطیه معنادار وجود دارد. نتایج آزمون تی مستقل نیز مؤید آن است که قوم آذری در مقایسه با قوم کرد، میزان انسجام اجتماعی بیشتری دارد. تحلیل چند متغیره نیز نشان می دهد که متغیرهای عدالت اجتماعی، رسانیه خارجی، رسانیه داخلی و سن توانسته اند ۲۲ درصد از تغییرات متغیر میزان انسجام اجتماعی بین دو قوم را تبیین کنند.
از رئالیسم علمی لاتور تا رئالیسم انتقادی باسکار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
رئالیسم از مفاهیم مناقشه برانگیزی است که همواره از دغدغه های صاحبنظران حوزه مطالعه فیلسوفان علم و همینطور جامعه شناسان معرفت علمی می باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مفهوم رئالیسم انتقادی باسکار و واقع گرایی لاتور از دو رویکرد متفاوت است. باسکار معتقد است که بیشتر «آنچه که هست» وجود دارد تا «آنچه که شناخته می شود»، بیشتر نیرو وجود دارد تا کاربرد و استعمال نیرو. در مقابل، لاتور با روی آوردن به برساخت گرایی، به ساخت واقعیت در فرایند فعالیت علمی تاکید می ورزد که در این مقاله، ادعای اصلی لاتور و باسکار به تفصیل بیان شده و ضمن بررسی تطبیقی افکار آن دو، وجوه اتفاق نظر و اختلاف آنها تشریح خواهد شد.
تأثیرمؤلفه های نوگرایی در حمایت خویشاوندی خانواده های شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
طی چند دهه اخیر نهاد خانواده و نظام خویشاوندی، در پی نوسازی و نوگرایی، تغییر و تحولات ژرفی را تجربه کرده است. گذر از سنت به مدرنیته سبب شده است که نهاد خانواده و کارکردهای آن در جامعه ما به شدت دگرگون شود. در همین راستا این مقاله درصدد واکاوی این مسئله است که آیا عناصر نوگرایی در حمایت خویشاوندی خانواد های شهر یزد نقش داشته اند؟ یافته های تحقیق حاضر، که با تکنیک پیمایش، ابزار پرسشنامه، و نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از 384 سرپرست خانوار های شهر یزد به دست آمده است، نشان می دهد که پاسخ این سؤال مثبت است. بدین ترتیب بین متغیرهای زمینه ای درآمد، سن، و جنس، رابطه معنی داری با حمایت خویشاوندی وجود دارد. در بین مؤلفه های نوگرایی، فردگرایی عمودی، سودگرایی، و عرفی شدن، رابطه معنی دار و معکوسی با حمایت خویشاوندی وجود دارد. همچنین متغیر جمع گرایی نیز رابطه معنی دار و مثبتی با حمایت خویشاوندی نشان داد. اما دو متغیر عقلانیت و فردگرایی افقی رابطه ای با حمایت خویشاوندی نداشتند. همچنین نتایج رگرسیون نشان داد که این تحقیق بیش از 17 درصد از واریانس حمایت خویشاوندی در بین خانواده های شهر یزد را تبیین کرد.