
بررسی مسائل اجتماعی ایران
بررسی مسائل اجتماعی ایران دوره 6 بهار و تابستان 1394 شماره 1 (مقاله علمی وزارت علوم)
مقالات
تأثیر روابط خانوادگی بر درونی کردن هنجارها و ارزش های جامعه می تواند مانع انحراف و تخطی از اصول و هنجارهای پذیرفته شدیه جامعه باشد. روابط مذکور بر کاهش آسیب های اجتماعی موجود در سطح جامعه اثر به سزایی دارند؛ تحقیق حاضر نیز به دنبال بررسی این آثار است. نظریه های همبستگی اجتماعی امیل دورکیم، پیوند اجتماعی تراویس هیرشی، ایوان نای، رابرت سامپسون و جان لوب چارچوب نظری تحقیق حاضرند. فرضییه اصلی پژوهش این است که در استان هایی که پیوند و روابط خویشاوندی رو به سستی می نهد، آسیب های اجتماعی بیشتری گریبان گیر آن منطقه می شود. در مقابل با تقویت پیوندهای افراد و افزایش رابطیه آنها با خویشاوندان خود، آسیب های اجتماعی کاهش خواهد یافت. به منظور آزمون فرضیات تحقیق از تحلیل ثانوییه داده های پیمایشی ملی و مجموعه داده های ثبتی استفاده شده است. طبق یافته ها، در اغلب استان ها هر اندازه میزان تعلق و وابستگی افراد به خانواده و بستگانشان بیشتر و گسستگی و بی ثباتی خانواده کمتر باشد، میزان آسیب ها و انحرافات اجتماعی در آن استان ها کمتر خواهد بود. البته برخی استان ها مانند ایلام استثنا بودند؛ پاسخگویی به چرایی این مسئله به تحقیقات جداگانه ای نیازمند است.
داغِ ننگ سازی و پزشکی شدن مسائل روانی: مطالعه ای برساخت گرایانه درباره مسئله افسردگی در شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)
استیگما (داغ ننگ) برساخته ای اجتماعی- فرهنگی سیال و زنده است که افراد و گروه های زیادی در جوامع انسانی با آن مواجه اند. در ساحت سلامت، داغ ننگ در زمریه عوامل تأثیرگذار بر تعمیق شکاف بیمار و درمان است. داغ ننگ به اقتضای شرایط جامعه، افکار عمومی و موضوع تحت استیگما به صورت متفاوتی تفسیر می شود. این تفاسیر در کنش متقابل افراد جامعه با فرد افسرده، بر نگرش بیمار به بیماری خود و واکنش وی به این شرایط مؤثر است. داغ ننگ بر تمام جوانب زندگی افراد نظیر یافتن منزل، شغل و بیمیه سلامت تأثیر می گذارد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی فرایند داغ سازی از نگاه خود بیماران و کشف انگاره های ذهنی آنان است. در این تحقیق همچنین زوایای جامعه شناسانه و مردم شناسانیه فرایند دا غ ننگ سازی در افراد افسرده بررسی شده است. این پژوهش با اتخاذ رویکرد برساخت گرایی در علوم اجتماعی و با طرح سؤالاتی از جنس چگونگی ماهیت میان ذهنی، تعریفی و هم ساختی مسائل مرتبط با افسردگی از طریق داغ ننگ سازی در محیط پژوهشی تبریز سخن می گوید. در این مطالعه، از روش کیفی و نمونه گیری هدفمند برای جذب مشارکت کنندگان (به حجم 18 نفر) استفاده شده است. همچنین، برای گردآوری و آنالیز همزمان داده ها و شواهد، روش نظرییه مبنایی بکارگرفته شده است. این پژوهش نشان می دهد که داغ ننگ سازی افراد درگیر با افسردگی، برساخته ای اجتماعی- فرهنگی بوده و در پزشکی شدن افسردگی سهم زیادی داشته است.
بررسی تأثیر احساس آنومی بر امکان کنش ارتباطی (مورد مطالعه: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف مقالیه حاضر بررسی رابطیه احساس آنومی و امکان کنش ارتباطی است. برای نیل به این هدف در گام اول با تأکید بر رویکردهای جامعه شناختی و روان شناسی اجتماعی آنومی و نظرییه کنش ارتباطی هابرماس تلاش شد تا چارچوب مفهومی تنظیم شود. در گام دوم از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شد. روش نمونه گیری در مقالیه حاضر خوشه ای چند مرحله ای و حجم نمونه بر پاییه فرمول کوکران 400 نفر از شهروندان بالای 18 سال شهر مشهد است. ضرایب همبستگی بین متغیرهای تحقیق معنادار بود و فرضیات پژوهش تأیید شدند، به این ترتیب هر سه بعد احساس آنومی یعنی بی معنایی، بی قدرتی و بت وارگی پول با امکان کنش ارتباطی رابطیه معناداری داشتند. یافته های حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد از میان ابعاد متغیر مستقل (بی معنایی و بی اعتمادی، بی قدرتی و بت وارگی پول) بت وارگی پول، در تعیین کنش ارتباطی سهم به سزایی دارد و دو بعد بی معنایی و بی اعتمادی به واسطیه بت وارگی، نقش تعیین کننده ای در کنش ارتباطی دارند.
بررسی تجربه افراد از عضویت در شبکه های هرمی کوئست: علل جذب، شیویه فعالیت و پیامدها(مقاله علمی وزارت علوم)
دهیه 1380 را باید دهیه فعالیت گستردیه شرکت های هرمی در ایران دانست. هدف این مطالعه، بیان بخشی از علل رشد و فراگیری آن با توجه به شیوه های اقناع سازی و بررسی تجربیه افراد از زمان فعالیت در آن است. بر اساس روش کیفی، اطلاعات تحقیق از مصاحبه با 31 نفر از افرادی که سابقیه فعالیت در کوئست را داشته اند به دست آمده است. نتایج نشان می دهد که از شیوه های مختلفی برای جلب افراد به این شبکه استفاده می شده است؛ اعتمادسازی بر اساس روابط خانوادگی یا دوستانه مهم ترین شیوه بوده است. تحقیق حاضر نشان می دهد، فعالیت در کوئست علاوه بر مسائل و آسیب های اجتماعی متعدد و جدی ناشی از آن، به ویژه به واسطیه آموزش های کاری، برای بسیاری از افراد تجربیه مثبت و آموزنده نیز به همراه داشته است. در نهایت بر اساس یافته ها، پیشنهادهایی برای استفادیه سیاست گذاران از تجارب حاصل از گسترش این پدیده در ایران بیان شده است.
مطالعه تطبیقی انسجام اجتماعی بین دو قومیت آذری و کُرد (مورد مطالعه: شهرهای سنندج و تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)
در مقالیه حاضر تلاش کرده ایم میزان انسجام اجتماعی دو قوم آذری و کُرد را بررسی و تبیین کنیم. چارچوب نظری تحقیق مبتنی بر نظرییه پارسونز، بلاو و کارل دوویچ؛ روش تحقیق پیمایش و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامیه محقق ساخته است. جامعیه آماری را زنان و مردان ۲۰ تا ۶۴ سالیه شهرهای تبریز و سنندج تشکیل می دهند. داده های تحقیق با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از 768 نفر جمع آوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد بین انسجام اجتماعی به عنوان متغیر وابسته و عدالت اجتماعی، وسایل ارتباط جمعی، تحصیلات، شغل، درآمد و سن رابطیه معنادار وجود دارد. نتایج آزمون تی مستقل نیز مؤید آن است که قوم آذری در مقایسه با قوم کرد، میزان انسجام اجتماعی بیشتری دارد. تحلیل چند متغیره نیز نشان می دهد که متغیرهای عدالت اجتماعی، رسانیه خارجی، رسانیه داخلی و سن توانسته اند ۲۲ درصد از تغییرات متغیر میزان انسجام اجتماعی بین دو قوم را تبیین کنند.
نسل و جدی انگاری جرم(مقاله علمی وزارت علوم)
آگاهی از نگرش مردم جامعه درباریه جرم، از دیرباز در فرهنگ ها و جوامع مختلف، مورد توجه فلاسفیه حقوق کیفری، فلاسفیه اجتماعی و محققان اجتماعی بوده است. از آنجا که معمولاً درک اجتماعی یکسان از میزان اهمیت، جدیت و شدت رفتارهای مختلف مجرمانه در یک جامعه وجود ندارد، نوع و میزان واکنش های اجتماعی در برابر جرایم نیز متفاوت می شود. ریشه یابی این تفاوت ها، مسئله ای قابل تأمل است. پژوهش حاضر پیمایشی مقطعی در زمینیه جدی انگاری جرم در دو نسل جوان و بزرگسال است که در جامعیه پرتحول ایران انجام شده است. سنجش ارتباط جدی انگاری جرم با جهت گیری های ارزشی نسل ها، به عنوان مهم ترین عامل مرتبط با واکنش جمعی نسبت به نقض قوانین اجتماعی، از اهداف مهم این تحقیق بوده است. نمونیه تحقیق 246 نفر از دو گروه بزرگسال (101 نفر) و نسل جوان (145 نفر) ساکن شهر تهران در سال 1392 است که با روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و با ابزار پرسشنامیه ساخت یافته، اطلاعات مورد نیاز گرد آوری شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد هرچند میزان جدی انگاری جرم میان دو نسل بزرگسال و جوان، تفاوت فاحشی با هم ندارد، اختلاف مشاهده شده به لحاظ آماری معنادار است و دو گروه نسلی، نادرستی و زیانباری جرایم مختلف را یکسان ارزیابی نکرده اند. همچنین تحلیل چندمتغیری نشان می دهد رابطیه جهت گیری های ارزشی (متغیر واسط) نسل ها و جدی انگاری جرم معنادار است؛ به طوری که ظهور و غلبیه ارزش های فرامادی در نسل جوان تر می تواند دلیلی بر کاهش جدی انگاری جرم از سوی آنان نسبت به نسل قبل باشد. یافته های تحقیق حاضر در چارچوب دلالت های نظرییه نسل تاریخی مانهایم و اینگلهارت تبیین شده است.
بیان مدلی داده بنیاد برای بررسی جامعه شناختی آزار جنسی و احساس ناامنی زنان در بیمارستان ها(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف پژوهش حاضر مطالعیه احساس ناامنی زنان در محیط کار با استفاده از رهیافت کیفی (تفسیرگرایی اجتماعی) است، به این منظور با 37 نفر از زنان شاغل (پرستاران، بهیاران و کمک بهیاران) در بیمارستان های خصوصی و دولتی شهر اصفهان مصاحبه به عمل آمد. روش پژوهش، کیفی است و تکنیک ها عبارتند از مصاحبیه عمیق و نیمه ساخت یافته، مشاهده و مشاهدیه مشارکتی. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از تکنیک های نظرییه داده بنیاد استفاده شده است. این روش شامل پنج رویه است و در نهایت با استفاده از مقوله های حاصل از سه مرحلیه کدگذاری (باز، محوری و گزینشی) الگوی پارادایمی شکل گرفته است. یافته های به دست آمده در قالب شرایط علّی، استراتژی ها و پیامدها بیان شده اند. چرخیه معیوب اجتماعی شدن، منش اجتماعی، دست های ناتوان قانون و ویژگی های حاکم بر کادر درمانی از مهم ترین دلایل و شرایط علّی احساس ناامنی زنانند. ویژگی های محیطی- فردی و بن بست های اجتماعی، به ترتیب به عنوان شرایط مداخله گر و شرایط زمینه ای محسوب می شوند. شگردهای مواجهه و فرسایش (روانی، اجتماعی، شغلی، اعتقادی و خانوادگی) نیز در قالب استراتژی ها و پیامدهای چنین مسئله ای کشف شده اند. به این ترتیب با تحلیل مصاحبه های 37 نفر از زنان شاغل در بیمارستان ها، خط داستان احساس ناامنی زنان در بیمارستان با استفاده از نظرییه داده بنیاد و با در نظر گرفتن مفاهیم اولیه و مقولات محوری، در قالب هستیه مرکزیِ ضعف بسترهای اجتماعی، قانونی و سازمانی کشف شد.
تحلیل و بررسی کیفی عوامل مؤثر بر همسرکشی در بین زنان و مردان (مطالعه موردی: زندانیان اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف اصلی تحقیق حاضر شناخت عوامل مؤثر بر همسر کشی است و برای رسیدن به این هدف از روش تحقیق کیفی استفاده شده است. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبیه عمیق است. از طریق کدگذاری، عوامل اصلی مؤثر بر همسر کشی به دست آمده اند. جامعیه آماری کلییه زنان و مردانی اند که در زمان پژوهش، به جرم همسر کشی، در زندان به سر می بردند. شیویه نمونه گیری تابع منطق نمونه گیری کیفی است. در این روش حجم نمونه به اشباع نظری بستگی دارد، از این رو 14 نفر (8 زن و 6 مرد) برای مصاحبه انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد ارتباط زن با مرد دیگری خارج از قواعد خانواده، مهم ترین عامل همسر کشی زنان است. البته باید اشاره کرد که این عامل خود از عوامل دیگری سرچشمه می گیرد. همچنین سوء ظن مرد نسبت به زن و تفکرات مردسالاری از مهم ترین عوامل مؤثر در همسر کشی مردان است. البته باید به عامل خشم و عصبانیت به عنوان عامل واسط در جریان قتل اشاره کرد.