فضه ابوالحسنی

شهروندی، واقعیت اجتماعی عصر مدرن است که در قالب حقوق تعریف می شود و به شکل کنش های بهنجار و نابهنجار ظهور می یابد. هدف این پژوهش، علاوه بر درک مطالبات شهروندان جوان، شناسایی استراتژی جوانان در برابر مطالبات بی پاسخ است که با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون در بین شهروندان جوان (18-35 ساله) شهر یزد، انجام شده است. داده های این پژوهش، حاصل مصاحبه نیمه ساخت یافته از 30 نفر از جوانان طبقه بالا، پایین و متوسط است که به شناسایی مطالبات جوانان در قالب 4 مضمون اصلی و 12 مضمون فرعی و راهبرد جوانان در قالب 5 مضمون اصلی و 15 مضمون فرعی دست یافته است. راهبرد جوانان در قالب مضامین کنشگری مرزی، وادادگی مدنی، واسازی ساختاری، مهندسی اقتضایی و تله محرومیت کشف شده است. مطابق یافته ها و هزینه سنگین راهبردهای مخرب، پیشنهاد می شود تا با نزدیک کردن افق دید مدیران و سیاست گذاران به شهروندان و تحقق مطالبات و توزیع عادلانه منابع و فضای عمومی، در جهت حفظ نظم، ثبات و در عین حال توسعه جامعه، از فشار های ساختاری کاسته و گام مؤثری برداشته شود.

شهروندان در زندگی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خود با مطالبات و خواسته هایی مواجه هستند که تحقق آنها را جزء وظایف دولت و منوط به برنامه ریزی و سیاست گذاری کارآمد می دانند. اما فرآیندد شهروندی و تحقق خواسته های شهروندان به ویژه جوانان در گرو شناسایی صحیح مطالبات و رسیدن به فهم مشترک بین شهروندان و دولت ها است؛ چرا که عدم درک صحیح از مطالبات مردم و شکاف بین مطالبات و مصوبات دولت، پیامدهای اجتماعی سنگینی از جمله نارضایتی مدنی، اعتراضات و جنبش ها، آسیب های اجتماعی و خشونت و هرزرویی سرمایه ها را در پی خواهد داشت. بنابراین شناسایی عمیق مطالبات شهروندان یکی از اهداف دولت ها است و هدف محققین در این پژوهش با رویکرد کیفی و تحلیل محتوا، پاسخگویی به این خلأ پژوهشی و تقویت بنیان علمی است. نمونه انتخابی این پژوهش شهروندان جوان (35-18 ساله) شهر یزد هستند و داده های این تحقیق حاصل مصاحبه نیمه ساختاریافته با 30 نفر از جوانان طبقات بالا، پایین و متوسط در محله های مختلف شهر است. نتایج حاکی از آن است که دستیابی به خواسته های جوانان در 6 مضمون اصلی (نفی مطالبات، پویایی اجتماعی، سازماندهی تعاملات فرهنگی، تحقق سوژگی و اقدامات سرمایه سازی، مدیریت مخاطرات زیست محیطی) و 17 مضمون فرعی است. در مجموع علیرغم عدم تمایل شهروندان به پاسخ دادن صریح در مصاحبه ها، ناامیدی از تغییر وضعیت و عدم اعتماد جوانان به نهادها و نارضایتی از تبعیض ها و دلزدگی سیاسی و دوقطبی شدن جناحی و اسیر شدن در ساختار های سخت و ناکارآمد و عدم امید به آینده به طور مکرر بیان شده است. مدیریت و ساماندهی مهاجرت به استان یزد و مدیریت مخاطرات زیست محیطی از جمله مطالبات پر تکرار شهروندان در سطح محلی و استانی است که دغدغه بسیاری از شهروندان بوده است.

هدف این پژوهش، بررسی رابطه میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر گونه های دینداری جوانان شهر یزد، بر مبنای نظریه تکثر زیست جهان ها و استعاره بازار برگر به کمک پرسش نامه محقق ساخته ای است که اعتبار آن از طریق اعتبار محتوا و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ تأیید شده است. جامعه آماری 384 نفر از جوانان 15 تا 34 ساله شهر یزد است که با نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای . داده ها با کمک نرم افزار spss و تحلیل عاملی و آزمون های t، f، ضریب همبستگی و تحلیل مسیر تحلیل شدند و نتایج پس از شناسایی دو گونه دینداری عامه و بریکولاژ نشان می دهد زنان، دینداری عامه و مردان، دینداری بریکولاژ قوی تری دارند. همبستگی پایگاه اقتصادی− اجتماعی با دینداری عامه منفی، امّا با دینداری بریکولاژ مثبت و معنادار است. همچنین، بین میزان استفاده از شبکه اجتماعی مجازی و گونه های دینداری رابطه معنادار وجود دارد. تحلیل رگرسیونی، نشان می دهد متغیرهای مستقل (پایگاه اقتصادی− اجتماعی، میزان استفاده غیرتفریحی از شبکه اجتماعی مجازی و پایگاه اجتماعی اقتصادی) 9 درصد از تغییرات دینداری عامه و متغیرهای (میزان استفاده از شبکه اجتماعی مجازی، پایگاه اقتصادی−اجتماعی و میزان استفاده تفریحی از شبکه اجتماعی مجازی) 20 درصد از تغییرات دینداری بریکولاژ را تبیین می کنند.

طرح دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی یکی از پروژه های مطالعاتی و نیازسنجی سازمان امور اجتماعی کشور با ماهیت پیمایش، مطالعه، ظرفیت سنجی و تسهیلگری به منظور کاهش و کنترل آسیب های اجتماعی، حل مسائل و مشکلات محلات کم برخوردار و حاشیه نشین و توانمند سازی ساکنین در 21 استان کشور، در دولت دوازدهم به اجرا درآمد. طرح مذکور در استان یزد/ شهر یزد از سال 1398 با شناسایی سه محله های حسن آباد، صدرآباد و اسکان به عنوان محلات هدف توسعه اجرایی شد. هدف از این پژوهش که با روش اسنادی و کتابخانه ای، مشاهدات میدانی و تجربه ی میدانی نگارندگان به واسطه ی فعالیت در حوزه ی دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی انجام شده؛ بررسی شرح خدمات دفاتر، فرآیند استقرار دفاتر تسهیلگری در شهر یزد، فرآیند انتخاب محلات هدف، ساختار دفاتر، ویژگی کارشناسان و مدیران این دفاتر، فرآیند انتخاب مجریان استانی دفاتر و نقاط قوت و ضعف آن ها در شهر یزد است. با توجه به تعطیلی این دفاتر و بازخوردهای مثبتی که در بین مردم و مسئولین شهر یزد بر جای گذاشته؛ پیشنهاد هایی نیز برای تداوم فعالیت این دفاتر ارائه شده است.

کافه ها یکی از مهم ترین مکان هایی محسوب می شوند که توسط جوانان برای گذران اوقات فراغت و دورهمی های دوستانه انتخاب می شوند. هدف از پژوهش حاضر مطالعه کیفی حضور دختران در کافه های سطح شهر یزد است. رویکرد این پژوهش کیفی و از ابزار تحلیل مضمون برای تحلیل داده های حاصل از مصاحبه استفاده شده است. مشارکت کنندگان در این پژوهش 20 نفر از دختران 15 تا 20 ساله یزدی هستند که برحسب رفت وآمد زیاد به کافه ها انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده، مصاحبه نیمه ساختاریافته است. تجزیه وتحلیل داده ها درنهایت به ارائه 53 مضمون فرعی و 6 مضمون اصلی منجر شد. یافته ها نشان می دهد «بازآفرینی خود تا فرار از خود» و «رهابودگی کنش مند» از زمینه ها و عوامل مؤثر حضور دختران در کافه و «خودتأملی»، «سرمایه جدید»، «اقناع کاذب» و «بازنمایی فرهنگ در بدن» از پیامدهای حضور آن ها در کافه های سطح شهر است. با توجه به یافته های پژوهش محیط کافه هم ظرفیت و توانمندی های مثبت و هم کارکردهای منفی برای دختران یزدی دارد که باید بیشتر مورد توجه سیاست گذاران حوزه اجتماعی قرار گیرد.