تحلیل چالش معاصر طبقه بندی علوم و نحوه مواجهه با آن(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
ایران معاصر تحت تأثیر مواجهه با مدرنیته، تغییرات اساسی کرده و ازجمله نهاد علمی کشور، تحت تأثیر دو سده ترجمه و توسعه ساختارهای پیشرفته علمی، با چالش های متعددی مواجهه شده است. طبقه بندی علوم، یکی از پایه ای ترین و کلیدی ترین چالش های نظام علمی کشور است که علی رغم اهمیت آن، تا حد زیادی مورد غفلت واقع شده است. توجه به چیستی، چرایی، زمینه ها و پیشینه راهکار های مواجهه با آن، در این تحقیق، زمینه ساز اتخاذ رویکردی راهبردی مبتنی بر ظرفیت حکمت اسلامی می شود. مطالعه تاریخ تمدن اسلامی نشان می دهد که جهان اسلام (و ایران) در دو دوره با چنین چالشی مواجهه بوده است؛ ابتدا در سده های سوم و چهارم هجری، که جهان اسلام با نهضت ترجمه علوم یونانی و هندی مواجهه بوده؛ و ثانیاً، در دوران صفویه که حکومت شیعی ایران، با نابسامانی در نهاد علم، حاصل از سال ها سلطه تفکر اشعری روبه رو بوده است. در هر دو دوره، حکیمان و اندیشمندان مسلمان به ویژه شیعه، در اصلاح و سامان بخشی نهاد علم، مدیریت جریان دانش و هدایت تغییرات علم، نقش محوری ایفا کردند و بدین منظور به عنوان راهبردشناسان تمدن اسلامی به طرح ریزی مجدد طبقه بندی علوم و ارائه مدلی درونی از آن پرداختند؛ اقدامی که از آن به «تعلیم» یاد می شود و افراد محوری آن «معلمان» هستند. مختصات انقلاب اسلامی در زمان حاضر، بیش از هر دوره ای به دوره فارابی، «معلم ثانی»، در زمان نهضت ترجمه و دوره میرداماد، «معلم ثالث»، در زمان تشکیل حکومت شیعی و آغاز تمدن اسلامی شیعی شباهت دارد. در این تحقیق با روش تحلیل تاریخی، فلسفی و اجتماعی، چالش طبقه بندی علوم بررسی شد و راهکار راهبردی مواجهه با آن، یعنی «تعلیم مجدد» معرفی گردیده است.