مطالب مرتبط با کلیدواژه

جامعه شناختی


۱.

استاد مطهری و نقد اندیشه های جامعه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قبسات ۱۳۸۳ شماره ۳۰ و ۳۱

کلیدواژه‌ها: ماهیت اندیشه جامعه نقد جامعه شناختی ترکیب زندگی اجتماعی اصالت فرد اصالت جمع تکامل اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷۰۶
نویسنده با فحص در آثار گوناگون استاد مطهری، درصدد ارائه و نتیجه‌گیری مباحث انتقادی وی بر نظریات جامعه‏شناسان است. با توجّه به‏این‏که در علم جامعه‏شناسی، دانشمندان غربی نظریه‏های جدیدی را ارائه کرده‏اند و با توجّه به سیطره علمی غربیان، آن نظریات، اصول مسلّم‏انگاشته می‏شده، استاد شهید با جسارت و توان علمی کم‏نظیر خود بر آن‏ها نقدهای اصولی وارد کرد و در جایگاه متفکّر مسلمان، آن‏ها را به‏چالش کشاند. جمع‏آوری و دسته‏بندی نقدهای استاد مطهری بر آن نظریات وجه همّت این مقاله است.
۲.

هنر درک زمانه (تحلیل محتوای جامعه شناختی آثار آنتوان چخوف با تکیه بر آنالیز آماری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۸۴ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: جامعه شناختی آنتوان چخوف کاراکتر روش غیرواکنشی آنالیز داده ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸۲ تعداد دانلود : ۸۶۰
تحلیل یکی از روش های غیر واکنشی (Non-reactive) و غیر مداخله ای (Unobtusive) است. چون اسناد مشاهده کردنی و متون تحلیلی قبلاً ثبت و ضبط شده اند. بنابراین تحلیل محتوا هم روشی برای تحلیل داده هاست و هم روش مشاهده اسناد. در این مقاله آثار آنتوان چخوف با استفاده از تکنیک فوق و آنالیز آماری با تکیه بر ایده های جامعه شناختی مورد بررسی قرار گرفت. 90 اثر چخوف به شیوه نمونه گیری تصادفی سیستماتیک از میان مجموعه آثار وی انتخاب شدند. از مجموع 4 فرضیه اصلی تحقیق 3 فرضیه توانستند از آزمون رد عبور نمایند. مفاهیم و شیوه های جامعه شناختی که در آثار نمونه بیشترین فراوانی را داشتند عبارت بودند از: بحران ارزش ها(آنومی)، انتقاد از طبقه بالا و متوسط اجتماعی، شیوه مشاهده چند لایه ای، شیوه عکس برداری بدون اطلاع سوژه. نتایج تحقیق نشان دادندکه آنتوان چخوف بخوبی از عهده ترسیم اوضاع اجتماعی – اقتصادی – سیاسی دهه 1900 روسیه برآمده و اثرات مستقیم این دوران را بر زندگی خانوادگی مردم بخوبی نشان داده است. همچنین در داستان نویسی نیز از شیوه بدیعی به نام عکس برداری بدون اطلاع سوژه استفاده نموده است. یعنی به عوض داشتن طرح داستان با بهره گیری از شیوه مذکور به درون شخصیت داستان نفوذ می کند. در واقع وی با تصویر یک لحظه نمونه از تمامی لحظات شخصیت داستان، خواننده را از ذات و جوهره این زندگی آگاه می کند و از طریق این زندگی او را به سمت موارد مشابه رهنمون می سازد.
۳.

محتوای جامعه شناختی گلستان سعدی

نویسنده:
منبع: سعدی شناسی اردیبهشت ۱۳۸۸ دفتر دوازدهم

کلیدواژه‌ها: جامعه شناختی سعدی گلستان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه سعدی پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد اجتماعی
تعداد بازدید : ۳۱۹۳ تعداد دانلود : ۵۶۵۰
گلستان سعدی به عنوان اثری که از جملهء آثار موفق جهان و ایران قرار دارد، میتواند نمونهای عالی و مهم در تاریخ ادبیات ایران به شمار آید که در صورت تحلیل جامعهشناختی آن، قادر خواهیم بود ضمن ورود روشمند به تحلیل جامعهشناختی آثار ادبی ایران، از منظر جامعهشناسی تاریخی، امکان درک و فهم جامعهشناختی دورهای از تاریخ بغرنج و مهم ایران و توصیفی جامعهشناختی از وضع اجتماعی و فرهنگی آن عصر را فراهم آوریم. در این راه امکان درک و توصیف نهادهای مهم اجتماعی در قرن هفتم از جمله نهاد سیاست، حکومت،خانواده، اقتصاد، دین و آموزش و پرورش و همچنین اطلاعاتی در خصوص نقشها و هنجاری اجتماعی در متن نهادهای اجتماعی به دست میآید که به همراه سایر اطلاعات موجود در گلستان سعدی میتواند تصویری نسبتاً کامل از یک جامعه ارایه نماید.در این مقاله کوشیده شده است تا از این منظر گلستان مورد بررسی قرار گیرد.
۴.

چیدمان جامعه: جامعه در قاب دوربین؛ معرفی آثار و رویکرد عکاسی آنتوان سوروگین از ایران عصر قاجار

نویسنده:
منبع: چیدمان سال دوم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: جامعه شناختی عکاسی قاجار امپرسیونیسم سوروگین

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی عکاسی ایران
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی عکاسی جهان
  3. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری تاریخ هنر تاریخ هنر ایران پس از اسلام زندیه و قاجاریه
تعداد بازدید : ۲۴۲۱ تعداد دانلود : ۳۲۷۵
پیدایش عکاسی در ایران به سال های ابتدایی حکومت محمدشاه قاجار برمی گردد که طی آن به درخواست شاه قاجار دستگاه های عکاسی از روسیه و انگلیس به ایران آمد. و در آذرماه ۱۲۲۱ خورشیدی نخستین عکس در ایران به ثبت رسید. در همان دورانی که ایرانیان مشغول آموختن عکاسی بودند، خارجیان مقیم ایران و سیاحان از جمله «لوئیجی پشه» به عکاسی از فضای ایران پرداختند. یکی از این خارجیان مقیم ایران آنتوان سوروگین (Antoin Sevruguin) بود که به عکاسی از نقاط مختلف ایران روی آورد. آثار سوروگین که آینه فرهنگ و جامعه ایران عصر قاجار است از معروف ترین عکس های این دوره به شمار می رود. عکس های آنتوان از جنبه های مختلفی نظیر تکنیکال، جامعه شناختی و نشانه شناسی قابلیت تجزیه و تحلیل دارند که نگارنده در این نوشتار ضمن معرفی زندگی هنری سعی دارد تا به معرفی آثار و رویکرد عکاسی او بپردازد.
۵.

بررسی جامعه شناختی عوامل مؤثر بر گرایش به حجاب (مطالعه موردی: دانشجویان دختر دانشگاه پیام نورشهر آبدانان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه (جامعه شناسی زنان سابق) سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: حجاب جامعه شناختی دانشجویان دختر پیام نورآبدانان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در اسلام حجاب و عفاف
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
تعداد بازدید : ۱۵۰۹ تعداد دانلود : ۱۱۷۸
عدم گرایش به حجاب مناسب و منطبق با هنجارهای اسلامی، از مهم ترین مسایل امروزین جوامع اسلامی است و رعایت موازین اسلامی و پوشش مناسب یکی از مهم ترین دغدغه های کنونی جامعه ما است. این پژوهش با رویکردی جامعه شناختی، گرایش دانشجویان دختر را نسبت به حجاب بررسی می کند. داده های این پژوهش با روش پیمایشی از نمونه ای با حجم 251 نفر از جمعیت 719 نفری دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور شهر آبدانان جمع آوری شده است. روش نمونه گیری مطالعه مزبور تصادفی طبقه ای بوده است. نتایج بررسی نشان داد که بین استفاده از رسانه های جمعی خارجی، تصور از بدن، اعتقادات دینی و پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده و گرایش به حجاب رابطه وجود دارد. 65 درصد ازتغییرات گرایش به حجاب را تبیین کرده اند. در نهایت نتایج پژوهش نشان داد که گرایش به حجاب در بین دانشجویان دختردانشگاه پیام نور شهرآبدانان، متوسط روبه بالا است.
۶.

هویت زن در غزل مدرن و پست مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: مدرنیته زن پست مدرنیسم جامعه شناختی شعر معاصر معرفت شناختی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه زنان و ادبیات
تعداد بازدید : ۲۰۲۷ تعداد دانلود : ۱۰۰۹
دوران مدرن و پست مدرن قبل از هر چیز با پارادایم معرفت شناسی مشخص می شود که بازتاب آن را در همه حوزه ها، از جمله در ادبیات و شعر نیز می توان یافت. شعر پست مدرن ایران در شمارآخرین و جدیدترین اشعار معاصر قراردارد که نگاههای منتقدان و بسیاری از جوانان جامعه را به سوی خود جلب کرده است. یکی از موضوعات عمده در این اشعار، بازتاب چهره زنان در طیف های گوناگون است که در برخی موارد بیانگر احوال وکردار و اندیشه ها و به تبع آن آشکارکننده ابعاد هویتی آنان در جامعه امروز ایران می باشد. کنش ها و منش هایی که به نظر می رسد، معلول شرایط اجتماعی و تاریخی است که در آن عرصه، زن می خواهد خود را از قید و بندهای تاریخی و سنتی حاکم بر زندگی یا ذهن و ضمیرش برهاند وهویت های متکثر، مبهم و بیگانه را به تجربه بنیشیند. این پژوهش به روش تحلیل محتوا به بررسی آثار مدرن و پست مدرن از منظر تحلیل جایگاه وهویت زن در این اشعار با ارجاع به مبانی معرفت شناسی و جامعه شناسی می پردازد تا از رهاورد تبیین و آشکارسازی مفاهیم، عصیان ها و اعتراض های نهفته در پس این اشعار، گامی در جهت شناخت و هویت زن معاصر برداشته شود که اغلب بیانگر شکاف و چالش میان مبانی سنتی و رهاوردهای مدرنیته و موضوعات فلسفی پست مدرن است.
۷.

کنش سیاسی دانشجویان و تأثیر محرومیت نسبی بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال پنجم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: دانشجویان جامعه شناختی محرومیت نسبی دیدگاه روان شناختی کنش سیاسی اعتراضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۷ تعداد دانلود : ۸۰۷
در این مقاله کنش های سیاسی اعتراضی دانشجویان از دیدگاه جامعه شناختی و رابطه آن با محرومیت نسبی از دیدگاه روان شناختی مورد بررسی میان رشته ای قرار گرفته است. در این پژوهش از روش تحقیق کمی و کیفی و تکنیک های پیمایشی، مصاحبه ای و مطالعه اسنادی استفاده شده است. جامعه آماری در روش کمی، دانشجویان دانشگاه های تهران در سال 1389 و در مصاحبه، دانشجویان معترض سیاسی که حکم دریافت کرده اند، هستند. نتایج نشان دهنده پتانسیل بالای کنش های سیاسی اعتراضی (متغیر جامعه شناختی) و احساس محرومیت نسبی (متغیر روان شناختی) در پاسخ دهندگان است و رابطه این دو متغیر نیز معنادار است. این پژوهش در سال 1389، در اوج اعتراضات سیاسی، در بین قشر معترض اجتماعی (دانشجویان) و در شهر تهران که بالاترین نرخ اعتراض ها را داشت، انجام شده است. بنابراین نتایج به دست آمده مربوط به دوره ای بحرانی بوده و قابل تعمیم به شرایط امروزی و سایر اقشار اجتماعی و شهرها نیست
۸.

بررسی و تحلیل پراکنش مکانی- فضایی جرم خیزی در محله های شهر کرمانشاه با استفاده از GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه جغرافیای انتظامی سال سوم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: کرمانشاه جامعه شناختی GIS جرم خیزی محله ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۱ تعداد دانلود : ۵۵۴
رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی علاوه بر پیامدهای مثبت، همواره با مسائل و مشکلاتی نظیر افزایش نرخ بیکاری، خشونت، ناهنجاری های اجتماعی و بزه کاری همراه بوده است. جرم از پیامدهای منفی عمده ای است که بر رفاه افراد، خانواده ها و جوامع تأثیر بسیار می گذارد. افزایش میزان جرم و جنایت و خشونتهای شهری در اکثر کشورهای جهان و طرح دیدگاه های جدید پیرامون مکان جرم و لزوم بررسی عوامل مکانی- فضایی این کجرویها و شناسایی مکانهای مستعد برای ارتکاب بزه کاری در شهرها و تلاش برای پیگیری و کاهش آن، علل اهمیتیابی بررسیهای جغرافیایی و جامعهشناختی جرم در مقطع کنونی است. روش تحقیق این پژوهش اسنادی و میدانی بوده که اطلاعات مورد نیاز از پرونده مجرمان با استفاده از پرسش نامه معکوس جمع آوری شد و از نرم افزار GIS برای تجزیه و تحلیل داده ها به منظور پراکنش مکانی فضایی جرمخیزی در محله های شهر کرمانشاه استفاده شده است. نتایج نشان داده که درصد قابل توجهی از جرایم در مناطق و محله های پرجمعیت که مهاجرپذیر هستند، رخ داده و هم چنین بازارها و خیابان های شلوغ مکانی مستعد برای بزه است و بیشتر مجرمان در گروه سنی جوانان قرار دارد.
۹.

استعاره و بینش جامعه شناختی دورکیم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال هفدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: استعاره دورکیم جامعه شناختی بینش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۱ تعداد دانلود : ۱۵۴۴
جامعه مفهومی انتزاعی است و غالباً از طریق چیزی ملموس و عینی درک می شود. در این باره، یکی از حوزه های عینی که در شکل گیری استعاره از آن کمک گرفته می شود، اندام های بدن است.  هدف این مقاله تبیین استعاره ها در بینش جامعه شناختی دورکیم بر اساس نظریه معاصر استعاره ی لیکاف است. روش پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و  جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای است. از یک سو استعاره ها در تکوین نظریه جامعه-شناختی دورکیم اثربخش بوده اند، زیرا مفاهیم انتزاعی در ذهن انسان از طریق مفاهیم عینی ادراک می شوند؛ از سوی دیگر، پارادایم ها نقش عمده ای در تولید مفاهیم و  استعاره ها دارند. رویکردهای اثباتی/ تطوری/ کارکردی در تخیّل جامعه شناختی دورکیم مؤثر بوده اند. بنابراین هم دورکیم در تولید مفاهیم و استعارات نقش داشته و هم پارادایم ها در اندیشه او موثر بوده اند. هسته اصلی استعارات در تخیّل دورکیم استعاره پیشرفت است. وی غالباً از  استعاره های قطبی و تقابلی برای مقایسه جوامع سنتی و مدرن استفاده می کند. او جوامع گذشته را فروتر از جوامع مدرن محسوب می کند و دوران مدرن را دوره بلوغ انسان می داند که توانسته در نسبت با جوامع سنتی، جهان پیچیده تری را خلق کند. دورکیم این پیچیدگی را با بدن انسان  و سلول تمثیل می کند و آن را ارگانیک می داند و برعکس جهان سنتی را با تمثیل شی انگارانه مکانیکی تلقی کرده و اجزای آن را مولکولی فرض می کند.
۱۰.

بررسی جامعه شناختی مصرف موسیقی (مطالعه موردی جوانان سبزوار)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم اجتماعی ایران سال سیزدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۴۸)

کلیدواژه‌ها: موسیقی جامعه شناختی دین داری سرمایه فرهنگی جوانان سبزوار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۳۸۸
شناخت سلیقه ها و ترجیحات افراد جامعه در مصرف کالاهای فرهنگی ازجمله موسیقی می تواند مشخص کننده نوع و ساختار روابط اجتماعی و میزان تعامل افراد در قشرهای مختلف اجتماعی باشد. مصرف هر موسیقی معانی دارد که می تواند انعکاس وضعیت زندگی یک جامعه یا گروه باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه شناختی مصرف موسیقی در بین جوانان سبزوار با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و تکنیک پرسشنامه بر روی 400 نفر از جوانان صورت گرفته است. روش نمونه گیری، طبقه ای و سپس خوشه ای چندمرحله ای انتخاب گردید. نتایج نشان داد که مصرف موسیقی به صورت معکوسی با دین داری رابطه معنی دار دارد. به این معنا که با افزایش دین داری شخص از میزان مصرف موسیقی، میزان علاقه به موسیقی خارجی، فعالیت موسیقیایی و میزان علاقه به خواننده های زن کاسته و بر میزان علاقه به خوانندگان مرد افزوده می گردد. بین میزان سرمایه فرهنگی پاسخگویان و مصرف موسیقی توسط آن ها ارتباط معناداری وجود دارد. با افزایش سرمایه فرهنگی، مصرف موسیقی شخص در تمامی ابعاد آن افزایش می یابد. پایگاه اجتماعی والدین؛ میزان مصرف، علاقه، فعالیت، شناخت و کاربری موسیقیایی را توضیح می دهد و مصرف موسیقی خارجی و علاقه به خواننده های زن نمایانگر این است که شخص از وضعیت نابسامانی برخوردار است.
۱۱.

جامعه شناسی به مثابه هنر: نگاهی انتقادی به طبقه بندی علوم اجتماعی ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم اجتماعی ایران سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۵۳)

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی هنر فلسفه جامعه شناختی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۹ تعداد دانلود : ۴۰۶
شاید یکی از بزرگترین معضلات در فهم علوم اجتماعی، مسئله طبقه بندی دانش ها است. به عبارت دیگر، اگر ما بخواهیم علوم اجتماعی را به حسب رویکردها و بینش ها و چهارچوب ها و موضوعات آن ها طبقه بندی کنیم، آنگاه یکی از ضروری ترین پرسش ها این است که آیا «سوسیولوژی» همان جامعه شناسی یا شناخت جامعه است یا از اساس ما با پدیده ای دیگر روبرو هستیم گه ذهن ایرانی به محتوای آن هنوز پی نبرده است؟ به زبان دیگر، آیا سوسیولوژی یک بینش و آن هم از نوع «هنری» نیست؟ البته برای تمییز دادن این مفهوم ما نیازمند خوانش جدیدی از «سوسیولوژی» و «هنر» هستیم. زیرا فهم های متعارف از سوسیولوژی به مثابه جامعه شناسی دارای اشکالات بنیادی است که در حوزه نظری ایران به آن کمتر پرداخته شده است. از سوی دیگر، باید به این نکته توجه داشت که سوسیولوژی به مثابه «هنر» نیز مفهومی پروبلماتیک است، زیرا «هنر» در معنای مصطلح آن مقصود ما را نمی رساند بل باید «هنر» را به مثابه یک بینش و فراسوی معانی مصطلح آن مفهوم سازی کنیم. برای فهم این پرسش، تلاش کرده ایم جامعه شناسی را به مثابه «هنر» تقریر کنیم و نتایج این بحث شاید بتواند در رویکرد ما نسبت به مفهوم سازی «امر اجتماعی» یاری برساند.
۱۲.

بررسی رابطه شبکه های اجتماعی مجازی و گرایش به ناهنجاری های اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انتظام اجتماعی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 135 - 160

کلیدواژه‌ها: جامعه شناختی شبکه های اجتماعی مجازی ناهنجاری اخلاقی جوانان شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۶ تعداد دانلود : ۶۵۵
زمینه و هدف: گسترش رسانه های نوین در دهه های اخیر که فرهنگ جدیدی را برای جوانان به همراه آورده است، موجب تغییر و دگرگونی در فرهنگ و زمینه های پایبندی به ارزش ها، نهادها، سبک زندگی و نظایر آن گردیده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی جامعه شناختی عوامل مؤثر بر گرایش به ناهنجاری های اخلاقی با تأکید بر شبکه های اجتماعی مجازی می باشد. روش شناسی: روش انجام این پژوهش پیمایشی و تکنیک مورد استفاده پرسشنامه می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه جوانان شهر تهران می باشند که از بین آن ها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 400 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب و مطالعه بر روی آن ها انجام شد. یافته ها: گرایش به ناهنجاری های اخلاقی بر حسب مؤلفه هایی همچون پایگاه اجتماعی- اقتصادی، جنسیت، وضعیت تأهل و میزان تحصیلات متفاوت می باشد. همچنین یافته های حاصل از رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای مستقل پژوهش (عضویت در شبکه های اجتماعی مجازی، میزان فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی، نوع استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی) به میزان (32/0) گرایش به ناهنجاری های اخلاقی جوانان شهر تهران را تبیین می کنند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که گرایش به ناهنجاری های اخلاقی در بین جوانان شهر تهران متوسط رو به بالا می باشد. جوانانی که در شبکه های اجتماعی مجازی عضویت دارند و استفاده صحیحی از این فضا نمی کنند بیش تر در معرض گرایش به ناهنجاری های اخلاقی قرار دارند.
۱۳.

تحلیل جامعه شناختی - کالبدی فضاهای عمومی شهری مطالعه موردی: کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره ۲ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 101 - 114

کلیدواژه‌ها: جامعه شناختی عوامل کالبدی فضاهای عمومی کلانشهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۳۵۶
روند فزاینده شهرنشینی و گسترش فیزیکی آن موجب نابرابری فضایی در توزیع یکسان خدمات و امکانات شهری در سطح شهرها شده است که این امر دسترسی به فضاهای عمومی را با مشکل مواجه کرده است این در حالی است که دسترسی و استفاده مناسب از فضاهای عمومی شهری متأثر از عوامل بسیاری است، ازاین رو هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تأثیر عوامل کالبدی و عوامل جامعه شناختی در استفاده از فضاهای عمومی شهری در بین ساکنین مناطق مختلف شهر تهران می باشد. روش تحقیق ازلحاظ هدف، توصیفی – تحلیلی و ازلحاظ کاربست نتایج و نوع تحقیق کاربردی و ازلحاظ روش، روش شناسی کمی از نوع روش همبستگی و شیوه جمع آوری داده ها به صورت پرسشنامه ای می باشد. جامعه آماری افراد بالای 18 سال شهر تهران در سرشماری سال 1395 و بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 385 نفر و روش نمونه گیری احتمالی از نوع نمونه گیری خوشه ای در نظر گرفته شده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های T-test و روش ضریب همبستگی و رگرسیون خطی ساده استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین عوامل جامعه شناختی و عوامل کالبدی فضاهای عمومی رابطه نسبتاً ضعیفی برقرار است و با توجه به نتایج رگرسیون، عوامل کالبدی بر عوامل جامعه شناختی به میزان اهمیتی برابر با 487/0 تأثیر دارد. نتایج حاصل بیانگر این است که عوامل کالبدی تأثیر بسیار کمی بر تقویت عوامل جامعه شناختی در بین ساکنین شهر تهران دارد. با گسترش دامنه سایر عوامل بستر مناسب تری جهت عوامل و تعاملات اجتماعی فراهم می شود.
۱۴.

نگاه جامعه شناختی به اشعار فروغ فرخزاد

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال هفتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸ 37-57

کلیدواژه‌ها: فروغ فرخزاد جامعه شناسی جامعه شناختی انتقاد نماد طنز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۲ تعداد دانلود : ۶۲۹
جامعه شناسی ادبیات، از نگرش های نوین به ادبیات است که می کوشد تفسیری علمی و عملی از آثار ادبی ارائه نماید به گونه ای که بتوان از آنها به مثابه انعکاسی از واقعیات جامعه در حل مسائل و حتی بحران های اجتماعی بهره برد؛ توجه به مسائل اجتماعی با انقلاب مشروطیت به عنوان یکی از مؤلفه های شعری مطرح شد و در شعر نو، توسط نیما و طرفدارانش به اوج رسید و در جریان «سمبولیسم اجتماعی» ادامه یافت. فروغ فرخزاد یکی از شاعران برجسته این جریان است که در دوره دوم شاعری توجه ویژه ای به شعر اجتماعی نشان داده است. این پژوهش با هدف بررسی جامعه شناسی اشعار فرخزاد، کوشیده به شیوه تحلیلی – توصیفی دیدگاه جامعه شناختی او را نسبت به مسائل اجتماعی بررسی کند. نتایج تحقیق نشان داد: فرخزاد در شعرهای اجتماعی خود در برابر مقوله های اجتماعی عصرش واکنش نشان داده و به عنوان یک منتقد توانست نابرابری های اجتماعی،تضادها،تباهی ها، استبداد، فقر و بی عدالتی و ... را با نمادگرایی و طنزپردازی به بیانی طبیعی و تأثیرگذار بیان کند و تصویری واضح و واقعی از جامعه عصر پهلوی دوم ارائه نمود.
۱۵.

تحلیل کیفی تأثیرات جامعه شناختی شهادت اسطوره مقاومت بر جوانان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 61-78

کلیدواژه‌ها: جوانان شهید سلیمانی سرمایه اجتماعی جامعه شناختی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۹۶۷
محقق در این پژوهش درصدد است تا با رویکرد پدیدارشناختی به تحلیل کیفی تأثیرات واقعه شهادت سردار سلیمانی بر جوانان دوران پسا دفاع مقدس (دهه 70 و 80) دست یابد. روش این پژوهش، از نوع نمونه گیری هدفمند و در دسترس و روش نمونه گیری نظری است. تکنیک جمع آوری داده ها، مصاحبه نیمه ساخت یافته است. حجم نمونه تحقیق، شامل 28 نفر از جوانان است. پس از تجزیه وتحلیل داده های کیفی، چهار بُعد اصلی و چند مقوله فرعی شناسایی شد: بُعد اجتماعی (کسب هویت جهادی، کسب هویت اجتماعی فراملی، تقویت سرمایه اجتماعی)، بُعد سیاسی (همگرایی بین المللی در مبارزه با تروریسم و استکبار ستیزی)، بُعد فرهنگی و مذهبی (دانش افزایی دفاع مقدس، بصیرت افزایی) و بُعد روان شناختی (الگویابی، هم گرایی نسلی). واقعه شهادت سردار سلیمانی، ارزش هایی همچون فداکاری، ایثار، همنوع گرایی و شجاعت را باز تداعی نمود که در نتیجه آن ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی توسعه پیدا کرد.
۱۶.

بازخوانی جامعه شناختی روایت سید جواد طباطبایی از " نظریه عام اصلاح دینی"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۷) 173-199

کلیدواژه‌ها: طباطبایی بازخوانی جامعه شناختی نظریه عام اصلاح دینی اصلاح دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۴ تعداد دانلود : ۴۵۸
در این مقاله خوانش سید جواد طباطبایی از مشروطیت به مثابه نظریه عام اصلاح دینی از منظر جامعه شناسی انتقادی مورد ارزیابی قرار کرفته است. مولف کوشیده است ایده محوری طباطبایی در باب مشروطه به مثابه اصلاح دینی از منظر جامعه شناسی حقوق را مورد نقد قرار دهد و مبنای روشی در این نقد بر این ایده استوار است که نظریه اصلاح دینی طباطبایی در نسبت با مفهوم مستقلات عقلی که در جامعه شناسی حقوق مورد مناقشه قرار گرفته است نیازمند واکاوی جدی می باشد. البته نکته مهم دیگر این است که طباطبایی تلاش کرده است بحث خویش را به مفهوم امر ملی گره بزند و از آن طریق ایده محوری ایرانشهری را برجسته بنماید. در این مقاله تلاش شده است مبانی نظریه اصلاح دینی طباطبایی مورد مداقه و نقدهای او بر روشنفکری دینی مورد واکاوی قرار بگیرد.
۱۷.

استثمارستیزی در اشعار سیمین بهبهانی با تکیه بر نظریه اریک فروم

نویسنده:
منبع: شفای دل سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 117 - 133

کلیدواژه‌ها: سیمین بهبهانی اریک فروم استثمارستیزی جامعه شناختی آدمک کوکی تعهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۳۳۹
از دوران باستان تاکنون، حکومت ها با ایجاد پایگاه و گسترش فرهنگ در خارج از سرزمین خود در پی نوعی استعمار بر انسان ها بوده اند. یکی از جریان های ادبی معاصر، ادبیّات مقاومت و استثمارستیز است که شاعران در مقابل جریان های ضدآزادگی و ستم حاکمان خودکامه مردم را به ایستادگی تشویق می کنند. از دیدگاه فروم خودکامه گان و استثمارگران می توانند در تسلّط بر جامعه و انسان ها موفّق شوند، امّا نمی توانند مانع ظهور واکنش در مقابل رفتار غیرانسانی خود باشند؛ بنابراین واکنش افراد جامعه می تواند باعث فروپاشی دستگاه استثمارگران گردد. سیمین بهبهانی، از شاعران معاصر ایران، سکوت را در مقابل حکومت دیکتاتوری پهلوی جایز نمی داند و با استفاده از اشعار خود در مقابل آنان به پا می خیزد. هدف از این پژوهش تحلیل استثمارستیزی جامعه شناختی در اشعار سیمین بهبهانی با تکیه بر نظریات اریک فروم است. روش تحقیق در این جستار تحلیلی- توصیفی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که میان نظریه فروم و اشعار بهبهانی اشتراکات فراوانی وجود دارد. بهبهانی از مجموعه رستاخیز (1352) به بعد نظام پهلوی را مورد نقد قرار می دهد. وی در اشعارش به ناهنجاری های حاصل از استثمار حکومت در جامعه توجّه ویژه ای دارد.
۱۸.

بررسی جامعه شناختی تأثیر حاشیه نشینی بر مدیریت شهری (مطالعه ی موردی: ناحیه ی کریم آباد شهر زاهدان

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 25 - 44

کلیدواژه‌ها: حاشیه نشینی جامعه شناختی مدیریت شهری کریم آباد زاهدان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۳۳۰
شهر زاهدان یکی از بی قاعده ترین روندها در گسترش فیزیکی شهری را طی سه دهه ی گذشته دارا بوده است. فقر و بیکاری مطلق منجر به افزایش سکونتگاه های غیر رسمی و ناهنجاری های فضایی-کالبدی در سطح شهر گردیده است. این مطالعه با هدف بررسی جامعه شناختی تأثیر حاشیه نشینی بر مدیریت شهری شهر زاهدان در ناحیه ی کریم آباد انجام شد. روش پژوهش در این پژوهش، پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه است. روش نمونه برداری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه انتخاب گردید. از این رو 375 پرسشنامه بین ساکنان 18 تا 70  سال سن ناحیه توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و LISREL صورت گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که بیش تر افراد دارای تحصیلات دیپلم به پایین و میزان درآمد کمتر از ده میلیون ریال و دارای مشاغل آزاد و کارگری بودند که همه این مسایل بستری برای آسیب های اجتماعی در ناحیه ی فراهم خواهد نمود. در ادامه با استفاده از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف نرمال بودن داده ها مورد بررسی قرار گرفت. مطابق با نتایج حاصل از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف مقدار معناداری برای متغیرهای اقتصادی،090/0، فیزیکی-کالبدی108/0، خدماتی- زیست محیطی070/0 و مدیریت شهری051/0بود. در پاسخ به چگونگی وضعیت اقتصادی، وضعیت فیزیکی- کالبدی، خدماتی- زیست محیطی و  مدیریت شهری  نتایج نشان داد که شرابط در تمامی ابعاد متوسط رو به پایین می باشد و در این میان مدیریت شهری با 637/3 با بیش ترین میانگین نسبت به سایر ابعاد وضعیت بدتری داشت. هم چنین نتایج نشان داد مؤلفه های اقتصادی، فیزیکی- کالبدی، خدماتی- زیست محیطی و جمعیت شناختی بر مدیریت شهری شهر زاهدان تاثیرگذار است. در مورد سازوکار بهبود، علاوه بر محور توجه به نیازهای اقتصادی، مفاهیمی مرتبط با مدیریت کنترلی شهری و فعالیت های فرهنگی و افزایش آگاهی حاشیه نشینان، مورد توجه است.
۱۹.

نگاه جامعه شناختی به فلسفه صدرایی در فهم اصول اعتقادی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال پانزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۵۲) 86 - 69

کلیدواژه‌ها: فلسفه جامعه شناختی عقل خدا نبی معاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۱۲
تعاملات رابطه جامعه، دین و فلسفه از مسائل مهم اندیشمندان بوده است. هدف اصلی مقاله حاضر نگاه جامعه شناختی به فلسفه صدرایی در فهم اصول اعتقادی است. ملاصدرا با مبانی و اصول هستی شناختی خود از جمع افراد، صورت نوعی جامعه را بر محور افق های معنوی و معرفتی پدید می آورد؛ چون انسان در افق تعامل دیالکتیک وجودی با ساختارها و عناصر ساختاری جامعه ارتباط دارد. عوامل انسانی و کنش های او کلیت جامعه را به سوی کمال یا انحطاط رهنمون می کند. جامعه مانند سایر امور وجودی جهان، حاوی حرکت جوهری است و به سوی کمال یا انحطاط سوق می یابد. در این نوشتار با روش تحلیلی، عقلی ضمن واکاوی این مسئله که از نظر صدرا فلسفه بر مبنای حکمت نظری در فرایند فهم اصول اعتقادی انسان نقش محوری داشته، با بررسی و اثبات این اصول بر اساس مبانی هستی شناسی و نقش آن در فهم و معرفت جامعه معاصر، راه رسیدن به معرفت و شناخت را در جامعه امروز هموار کرده و در ارائه نظریه های اجتماعی اسلامی کمک شایانی خواهد کرد.
۲۰.

بررسی جامعه شناختی پیکرگردانی اژدها در متون حماسی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال دوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۸) 839 - 854

کلیدواژه‌ها: جامعه شناختی اساطیر اژدها دگردیسی متون حماسی شاهنامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۰۱
وقتی سخن از اسطوره به میان می آید، در باور همگان، موجودات عجیب و اسطوره ای از جمله اژدها در اذهان تداعی می گردد که در حوزه جامعه شناختی ملل مختلف در گذشته نقش مهمی داشته است. موجودی اهریمنی و پلید که در بسیاری از باورهای اسطوره ای و فرهنگی ملل مختلف حضوری چشم گیر داشته است. هدف محقق در این نوشتار بررسی جامعه شناختی پیکرگردانی اژدها در شاهنامه فردوسی و متون حماسی ایران است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتاب خانه ای است. حاصل این پژوهش نشان می دهد که در فرهنگ جامعه ایرانی در دوره باستان، اژدها نماد از شر و بدی است و تقریباً در فرهنگ اساطیری تمام ملل از جمله ایران، دارای خاصیت پیکرگردانی است و با توجه به شرایط و زمان خود می تواند به موجودات دیگر تبدیل شود که این موضوع از جنبه جامعه شناختی حائز اهمیت است. چرا که این مسئله در جامعه ای که فرهنگ آن بر اساس فرهنگ اساطیری شکل گرفته می تواند بینش اساطیری آن را ار ارتباط با جامعه انسانی انعکاس دهد. اژدها خود تغییر یافته از مار است و در متون حماسی معمولاً به انسان در نقش ضحاک، به ابر سیاه ، فریدون و جمشید تبدیل می شود. این موجود پلید تقرباً در تمام جوامع بجز چین کاری جز از بین بردن انسان ها ندارد، در بعضی موارد هم از خوی اهریمنی خود فاصله می گیرد و از آسیب انسان ها دست برمی دارد. ولی با این حال اژدها در فرهنگ و باورهای عامیانه ایران که در تعامل با جامعه نیز هست، باز همان سیر اهریمنی خود را طی می کند.