معرفی کتاب

مبانى اندیشه سیاسى در اسلام

«یکى از ثمرات تحول سیاسى در دو قرن اخیر در کشورهاى اسلامى که بیدارى مسلمانان را به دنبال داشت این بود که متفکرین و دانشمندان مسلمان توانستند با بازنگرى در مباحث سنّتى در فقه و تفسیر و کلام، اندیشه‏هاى سیاسى اسلام را از نو مورد بحث و بررسى قرار دهند. و مبانى این اندیشه را به قلمرو علوم سیاسى وارد سازند. تحول جدید در بازنگرى اندیشه‏هاى سیاسى اسلام، پاى دانشمندان و صاحب‏نظران غربى در علوم سیاسى را نیز به میان کشید و غربیها با اهداف، انگیزه‏ها و دیدگاههاى مخصوص به خود، و اندیشمندان مسلمانان با روشها و نقطه‏نظرات و انگیزه‏هاى تقلیدى یا تدافعى و یا محققانه خاصى، در مطبوعات و مراکز علمى و تحقیقاتى به تحلیل مبانى اندیشه‏هاى سیاسى اسلام پرداختند.»

مطلب فوق که در مقدمه کتاب «مبانى اندیشه سیاسى در اسلام» آمده است درواقع به نوعى بیانگر فعالیت موءلف محترم این کتاب نیز مى‏باشد چرا که این کتاب به نحوى بررسى و بازشناسى مبانى اندیشه‏هاى سیاسى اسلام با توجه به مسائل و مباحث مربوطه در زمان ما مى‏باشد. این کتاب علاوه بر آنکه به کار محققان مى‏آید براى دانشجویان رشته‏هاى علوم سیاسى و علاقه‏مندان به این مباحث نیز مى‏تواند بعنوان یک متن درسى یا منبع علمى مورد استفاد قرار گیرد. کتاب فوق در قطع وزیرى و در حجمى بیش از سیصد و پنجاه صفحه توسط استاد عباسعلى عمید زنجانى نگارش یافته است و داراى یک مقدمه و هشت فصل مى‏باشد که فصل هشتم، نتیجه‏گیرى مباحث پیشین است. عناوین فصول هشتگانه به ترتیب عبارتند از:

فصل اول: کلیّات ـ فصل دوم: دین و سیاست ـ فصل سوم: سیرى در اندیشه‏ههاى متفکرین غرب و نهضت‏هاى انبیاء ـ فصل چهارم: فلسفه سیاسى اسلام ـ فصل پنجم: اندیشه سیاسى در متون اسلام فصل ششم: قدرت سیاسى و توسعه ـ فصل هفتم: مسائل حقوقى بشر در اندیشه سیاسى اسلام ـ فصل هشتم: نتیجه‏گیرى.

«فلسفه دین» یا «سلسله مباحثى در قلمروشناسى رسالت و هدایت دین»

از جمله مباحث جدّى و مهمى که در گذشته به انحاء مختلف مطرح شده است و امروزه با شدت و قوّت بیشترى به آن پرداخته مى‏شود این است که حوزه فعالیت دین در کجا و تا کجا است؟ این سوءال براى تمامى پیروان ادیان (مسیحى ـ زرتشتى ـ یهودى) مطرح بوده و هست و براى معتقدین به دین اسلام نیز چنین مى‏باشد.

کتاب فلسفه دین که ـ بنابر آنچه در پیشگفتار آن آمده ـ قرار است در دو دفتر منتشر شود، درواقع کاوشى اجمالى است در شناسایى حوزه فعالیت دین شریف اسلام.

دفتر نخست فلسفه دین در قطع رقعى و در دویست و ده صفحه و با قیمت 450 تومان متشکل از یک پیشگفتار و یک مقدمه و سه فصل است.

پیشگفتار گزارشى است از محورهاى مباحث اصلى کتاب، و مقدمه مبسوط این دفتر در پى منقّح‏کردن شاکله، جایگاه و روشهاى تبیین حوزه قلمرو فعالیت دین است. پس از آن فصل اول با عنوان «علت نیاز به دین» بحث فشرده‏اى در باب وجه نیاز آدمیان به دین دارد و فصول دوم و سوم این دفتر در مقام تحدید و تعیین اجمالى قلمرو فقه ـ بعنوان یکى از قلمروهاى فعالیت دین ـ مى‏باشند. که در واقع به نوعى بیان فلسفه فقه و بیان فلسفه علم فقه مى‏باشد.

این کتاب که از جمله اولین آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى است با پیشگفتار حجة‏الاسلام آقاى صادقى رشاد ریاست پژوهشگاه، و به قلم علامه گرانقدر استاد محمدتقى جعفرى و با مقدمه آقاى محمدرضا اسدى نگارش یافته است. طرح و نقد و بررسى مباحثى از قبیل «تبیین قلمرو هدایت دین» از نیازهاى جدّى انسان عصر حاضر، عموماً و از نیازهاى حیاتى جوامع اسلامى، خصوصاً مى‏باشد. دقّت و تأمل وافر در انجام این مهم و رفع این نیاز برعهده عالمان و محققان دینى است که وظیفه نشر و تفسیر و تبلیغ دین را بر دوش دارند. به امید آنکه هر چه زودتر کتاب دوم این مجموعه و کتابهاى دیگرى از این دست، در مسیر پاسخگویى به عطش علمى و دینى موءمنین این روزگار در دسترس مشتاقان و طالبان آن قرار گیرد.

کتاب نقد - ناشر: موسسه فرهنگى اندیشه

سکولاریزم، که براى آن معادلهاى مختلفى در فارسى همچون، دنیوى‏شدن دین، عرفى‏شدن دین و جدایى دین از سیاست ساخته شده است، از آن دسته عناوینى است که هنوز مفهوم و ماهیت آن فى‏حدّنفسه و همچنین در رابطه با دین و جامعه اسلامى ما، وضوح و روشنى نیافته است. در میان این ابهام و اجمال ماهیت و معناى سکولاریزم، هر کسى تفسیرى از آن عرضه مى‏کند و به نوعى به بیان نسبت آن با دین مى‏پردازد. در جهان اسلام، این عنوان بطورخاصى اولین بار در جهان عرب اسلامى مورد تحلیل و بررسى قرار گرفته است و پس از آن چند سالى است که در ایران اسلامى مورد بحث و تحلیل و نقادى علمى واقع شده است و هنوز به فراوانى جاى طرح و نقد و بررسى آن احساس مى‏شود. اولین کتاب «نقد» با عنوان «سکولاریزم» که از سوى موءسسه فرهنگى اندیشه انتشار یافته حاوى هفت مقاله از نویسندگان مختلف است. این مقالات به نقّادى و بررسى تفسیرهاى مختلفى که از این عنوان در جامعه اسلامى ما شده است، مى‏پردازد.

به‏جایگاه کتاب‏نقد «سکولاریزم»ازدو جهت‏شکلى و

محتوایى مى‏توان اشاره نمود. از جهت شکلى، مى‏باید گفت، انتشار سلسله کتبى با عنوان اصلى «کتاب نقد» از آنگونه اقداماتى است که جاى آن در فضاى علمى ـ دینى ما خالى است و وجود کتابهایى از این قبیل در هر جامعه علمى و علم‏پسندى، از ضروریات دوام حیات علمى آن مى‏باشد.

با اینکه مسئله نقد و نقّادى علمى و غیرعلمى در جامعه ما از رونق و رواج برخوردار بوده و هست و مقالات نقدى در موضوعات مختلف در نشریات متنوع به نگارش درمى‏آید اما چه پسندیده است که انواع «کتابهاى نقد» در علوم مختلف طبیعى و انسانى و دینى و امثالهم پدید آید. حُسن بوجودآمدن کتابهاى نقد با حفظ ضوابط علمى و ادبى و اخلاقى آن است که به طالبین آگاه‏شدن از نقدهاى مختلف در یک موضوع کمک مى‏کند که بطور یکجا و متمرکز به مقالات نقدى دسترسى پیدا کنند. اولین کتاب نقد با عنوان «سکولاریزم»» اگر توفیق یابد که به صورت سلسله در موضوعات مختلف منتشر شود، حداقل این دو اثر مذکور را به همراه خواهد داشت. فوائد دیگرى بر وجود این کتب نقد مترتب مى‏شود که قصد احصاء آنها در اینجا نیست.

اما به لحاظ محتوایى، کتاب نقد «سکولاریزم» متشکل از هفت مقاله از نویسندگان مختلف است که عناوین و نویسندگان آن مقالات به ترتیب عبارتند از:

1. پیدایش سکولاریزم ـ دکتر بخشایشى.

2. حق و تکلیف ـ دکتر بهشتى

3. عرف و مصلحت در ترازوى حکومت اسلامى ـ حسن رحیم‏پور (ازغدى)

4. دلایل پیدایى و پایایى سکولاریزم ـ حجة‏الاسلام صادقى رشاد.

5. مبانى و لوازم کلامى سکولاریزم ـ دکتر قراملکى.

6. نقد مقاله معنا و مبناى سکولاریزم ـ دکتر نصرى.

7. ناکامى‏درتبیین‏معناومبناى سکولاریزم ـ دکتر همّتى.

شهریار

در زبان اصطلاحات سیاسى واژه‏اى بدنام‏تر از «ماکیاولیسم» وجود ندارد. بنیاد این برداشت رهنمودهایى است که ماکیاولى در کتاب شهریار به کسانى مى‏دهد که جویاى قدرتند. ماکیاولى نیرنگبازى و فریب را در بازى قدرت، اصل ضرورى و ناگزیر مى‏شمارد.

کتاب شهریار از کتابهاى مرجع در علم سیاست است که توسط نویسنده و متفکر مشهور ایتالیایى یعنى نیکلو ماکیاولى به رشته تحریر درآمده است این کتاب درواقع نامه‏اى است که ماکیاولى براى نمایاندن بندگى خویش به پیشگاه لورننتسودى پى‏یرودیچى تقدیم مى‏دارد. به گفته خود ماکیاولى این کتاب درباره کردار مردان بزرگ بوده و دستاورد دیرینه وى با کار روزگار و پژوهش پیوسته در آثار روزگار باستان مى‏باشد.

کتاب شهریار داراى 26 فصل بوده و هر فصل به مسئله خاصى پیرامون کردار شهریار (پادشاه) مى‏پردازد. این کتاب اول بار در سال 1366 در 142 صفحه و در قطع وزیرى توسط داریوش آشورى ترجمه و چاپ شد و چاپ دوم آن در زمستان 1374 در 179 در قطع رقعى توسط انتشارات پرواز با قیمت 500 تومان به چاپ رسیده است.

پویایى ایمان

پل تیلیخ یکى از برجسته‏ترین متکلّمان مسیحى است که به همراه کارل بارث و رودلف بولتمان از بنیانگذاران الهیات معاصر پروتستان محسوب مى‏گردد.

او بیش از 30 جلد کتاب و صدها مقاله نوشته است. یکى از کتابهاى مشهور او پویایى ایمان نام دارد. مفهوم ایمان یکى از آن مفاهیم کلیدى است که ذهن تیلیخ را به خویش معطوف ساخته است. در نظر تیلیخ ایمان حالت دلبستگى واپسین است. اصطلاح دلبستگى واپسین در دستگاه اعتقادى تیلیخ از مفاهیم بنیادى بشمار مى‏آید و بدون تبیین کامل آن اموزه ایمان قابل فهم نخواهد بود. تیلیخ در کتاب پویایى ایمان مباحثى همچون ایمان چیست، ایمان چه چیزى نیست، نمادهاى ایمان، انواع ایمان، حقیقت ایمان و حیات ایمان را مورد تفحّص قرار داده است و تلاش مى‏کند تا تفسیر و تبیین جدیدى از مفهوم ایمان ارائه دهد. این کتاب با تلاش آقاى حسین نوروزى ترجمه و در بهار 1375 در دوهزار نسخه با قطع وزیرى به قیمت 450 تومان توسط انتشارات حکمت به چاپ رسیده است.

درآمدى بر اسلام

سرکار خانم پرفسور آن‏مارى شیمل یکى از برجسته‏ترین و منصفترین شرق‏شناسان و اسلام‏شناسان مى‏باشد که مى‏توان گفت عمرى را در راه معرفى اسلام بویژه عرفان اسلامى قدم و قلم زده و مورد احترام محافل علمى و دانشگاهى عالم است. درآمدى بر اسلام کتابى است که اخیراً از ایشان با ترجمه آقاى دکتر عبدالرحیم گواهى، توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامى در 313 صفحه و در قطع رقعى به قیمت 630 تومان و سه‏هزار جلد به چاپ رسیده است. این کتاب مقدمه‏اى است براى معرفى اسلام و مسلمانان به خوانندگان و علاقه‏مندان مغرب زمین. به نظر مى‏رسد خانم شیمل این کتاب را بیشتر به منظور رفع شبهاتى که این اواخر خصوصاً پس از پیروزى انقلاب اسلامى و عمدتاً توسط صهیونیستها و عوامل وابسته به آنها علیه اسلام (و به ویژه آنچه خودشان به نام بنیادگرایى اسلامى در ایران خوانده‏اند) به عمل مى‏آید نوشته باشد.

در این کتاب خانم شیمل مباحثى همچون حضرت محمد(ص)، گسترش اسلام، قرآن و تعالیم آن، حدیث، شریعت اسلامى، کلام و فلسفه، تشیّع و فرقه‏هاى مرتبط با آن، اسلام عرفانى و سلسله‏هاى تصوّف و... را مورد بحث قرار داده است.

نظریه برخورد تمدنها

ساموئل هانتینگتون، استاد علوم سیاسى دانشگاه هاروارد، در تابستان 1372، با انتشار مقاله‏اى در فصلنامه امریکایى فارین‏افیرز، نظریه جدید «برخورد تمدنها» را مطرح ساخت و آن را چارچوب مفهومى با پارادایم تحلیل رُخدادهاى بین‏المللى دوره بعد از جنگ سرد، اعلام نمود در این مقاله، وى از احتمال نزدیکى و یا اتحاد تمدنهاى اسلامى و کنفوسیوسى و برخورد آنها با تمدن غرب سخن گفته و هشدار داده است. طرح نظریه این متفکر با نفوذ، واکنش گسترده‏اى در محافل علمى و سیاسى جهان به دنبال داشت. هانتینگتون با طرح به موقع نظریه برخورد تمدنها موجب گردید تا اهداف، ابزارها و ارزشهاى موءثر در سیاست بین‏الملل، مورد بازنگرى قرار گیرد. در فصل اول کتاب حاضر، نظریه برخورد تمدنها به صورت کلّى بررسى مى‏شود؛ در فصل دوم، اصل نظریه هانتینگتون که شامل مقاله برخورد تمدنها و یک مصاحبه و پاسخ او به منتقدانش است آورده مى‏شود. در فصل سوم نیز طیف وسیعى از آراى منتقدان این نظریه منعکس مى‏گردد. کتاب «نظریه برخورد تمدنها» توسط آقاى مجتبى امیرى ترجمه و اول بار در سال 1374 به چاپ سپرده شد و چاپ دوم آن در بهار 1375 با قطع وزیرى به‏قیمت 700 تومان در دو هزار نسخه توسط انتشارات وزارت امور خارجه به چاپ رسیده است.

ساخت اجتماعى واقعیت

کتاب «ساخت اجتماعى واقعیت» توسط پیترل. برگر و توماس لوکمان نوشته و با تلاش آقاى فریبرز مجیدى ترجمه شده است و اول بار در سال 1375 به تیراژ سه‏هزار نسخه در قطع وزیرى و 283 صفحه به قیمت 750 تومان توسط شرکت انتشارات علمى و فرهنگى به چاپ رسیده است. این کتاب رساله نظرىِ منظمى درباره جامعه‏شناسى شناخت است و داراى سه بخش مى‏باشد. هسته اصلى بحث در بخشهاى دوم و سوم («جامعه به منزله واقعیت عینى» و «جامعه به منزله واقعیت ذهنى») نمایان مى‏شود اوّلى شامل درک بنیادین ما از مسائل جامعه‏شناسى شناخت، و دومى کاربرد این درک بر سطح آگاهى ذهنى و در نتیجه، ساختن پلى‏نظرى براى مسائل روان‏شناسى اجتماعى است. بخش اول «بنیادهاى شناسایى در زندگى روزمره» شامل چیزى است که شاید بتوان آن را، بر حسب تحلیلى نمود شناسانه از واقعیت زندگانى روزمره، به عنوان پیش‏درآمدهایى فلسفى براى ورود به بحث اصلى توصیف کرد.

هیچ انگار تمام عیار

نیچه را بسیارى چون متفکرى مى‏شناسند که ارزش خودسازى فردى را در برابر ساختارهاى سیاسى قرار مى‏دهد، و بدین‏سان اندیشه او را با فردگرایى لیبرالى سازگار مى‏کنند. کتاب «هیچ انگار تمام عیار» که مقدمه‏اى است بر اندیشه‏ى سیاسى نیچه در پى آن است که بگوید اندیشه نیچه را نمى‏توان به سادگى در فلسفه‏هاى سیاسى لیبرالیسم ادغام کرد. این کتاب توسط کیت اَنسل ـ پیرسون نوشته شده است و با تلاش آقاى محسن حکیمى ترجمه و در قطع 320 صفحه رقعى و سه هزار نسخه به قیمت 850 تومان توسط انتشارات خجسته به چاپ رسیده است. کتاب مذکور داراى بخشهاى ذیل مى‏باشد بخش اول مسأله نیچه، بخش دوم باستانى‏ها و مدرن‏ها، بخش سوم انسان و اَبَراسان و بخش چهارم مسأله نیچه در حال حاضر.

مقدمه‏اى بر ایدئولوژیهاى سیاسى

مقدمه‏اى بر ایدئولوژیهاى سیاسى کتابى است که توسط مدرّسان بخش علوم سیاسى دانشگاه کوونیز، بلفاست و مایکل کینى مدرّس دانشگاه شفیلد به نگارش درآمده است. موءلفان کتاب حاضر به کندوکاو در پیشینه، زمینه‏هاى تاریخى و سیاسى، و فراز و نشیب‏هاى ایدئولوژیهاى عمده سیاسى مى‏پردازند. هدف آنها نه تأیید یا رد ایدئولوژیهاى مورد بحث که نقّادى در نظام فکرى و عقیدتى و محک‏زدن منسجمانه هر یک از آنهاست؛ و گرچه در بسیارى جاها به مقایسه آن ایدئولوژیها مى‏پردازند، به شناخت و معرفى نظر دارند، نه تبلیغ یا تخطئه، به مفهوم ایدئولوژى تنها به عنوان مقوله‏اى نظریه‏پردازانه برخورد نمى‏کنند، بلکه به ریشه‏یابى تک‏تک ایدئولوژیهاى موجود و مطرح در جهان دست مى‏زنند؛ و تمرکز را نه بر جهات صرفاً فلسفى مقوله ایدئولوژیى، که بر جنبه‏هاى سیاسى ـ اجتماعى هر یک از ایدئولوژیها مى‏گذارند. کتاب مذکور براى اولین بار با تلاش آقاى م. قائد ترجمه و در 395 صفحه رقعى به قیمت 890 تومان و 3030 نسخه توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.