مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)

مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)

مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال 25 تابستان 1403شماره 66 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نقش رسانه های ورزشی در بروز فساد در صنعت فوتبال ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فوتبال فساد رسانه های ورزشی خبرنگاران ورزشی فساد رسانه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۶
محبوبیت مستطیل سبز در بین مردم ایران بر هیچ کس پوشیده نیست. پر تماشاگر بودن فوتبال در ایران موجب شده است تا این رشته سهم بالایی از پوشش خبری رسانه های جریان اصلی را از آن خود کند. پیوند مستطیل سبز با سایر ابعاد جامعه و شکاف های موجود در مدیریت آن، فوتبال را با پدیده های نامطلوبی همچون فساد مواجه کرده است. طبق گزارش نهادهای نظارتی در ایران، برخی از رسانه های ورزشی رسمی در فساد فوتبال دخالت می کنند. این تحقیق نیز باهدف شناخت نقش رسانه های ورزشی رسمی (روزنامه، رادیو، تلویزیون، خبرگزاری ها و سایت های خبری) در بروز فساد در صنعت فوتبال ایران انجام شد. مقصود از شناخت نقش رسانه های ورزشی در بروز فساد در فوتبال ایران، مشخص کردن چگونگی دخالت رسانه ها در فساد فوتبال و شناسایی رسانه های تسهیل کننده فساد در فوتبال بود. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش از روش تحقیق کیفی استفاده شد. برای گردآوری داده ها 24 نفر (12 نفر اهالی فوتبال،12 نفر اصحاب رسانه های ورزشی) انتخاب شدند و سپس از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته، جمع آوری داده ها صورت گرفت. پس از گردآوری داده ها، به روش تحلیل مضمون بر روی داده ها تجزیه وتحلیل انجام شد. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد رسانه های ورزشی با تبدیل شدن به ابزار اهالی فوتبال به طورکلی به سه شکل در فساد فوتبال دخالت می کنند: 1. هدایت شدن رسانه های ورزشی توسط اهالی فوتبال؛ 2. سکوت در مقابل فساد؛ 3. کنشگری در تصمیم گیری باشگاه های فوتبال (دخالت در بازار نقل و انتقالات فوتبال و بزرگ نمایی بازیکنان و مربیان). همچنین یافته های پژوهش در خصوص شناسایی رسانه های تسهیل کننده و تأثیرگذار در فساد فوتبال ایران به دو مضمون اصلی رسانه محوربودن فساد (تلویزیون و مطبوعات) و فردمحور بودن فساد (درگیری پایین اصحاب رسانه در فساد فوتبال) اشاره داشت.
۲.

مقاومت فرهنگی (با نگاهی ویژه به رمان هایی منتخب از بومیان آمریکا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: بومیان آمریکا گفتمان هژمون مقاومت فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۸
در این تحقیق، مقاومت فرهنگی نشان دهنده استراتژی است که جوامع یا افراد به منظور حفظ و تقویت فرهنگ خود در مواجهه با فرهنگ هژمون به کار می گیرند. دراین راستا، رمان هایی منتخب از نویسندگان بومی آمریکا انتخاب و تحلیل می شوند. شخصیت های این رمان ها با استفاده از ضدگفتمان هایی که هدفشان نفی، مقاومت و تعلیق گفتمان هژمون است، در برابر گره گاه های (دال) مرکزی فرهنگ غالب مقاومت می کنند. فرهنگ فرودست به جای پذیرش صرف گفتمان مسلط، با به کارگیری عناصری از فرهنگ خود مانند خاطرات، داستان گویی و ترانه های فولکلور، سعی در مفصل بندی معناهای جدید و تثبیت نسبی آن ها، حول دال مرکزی فرهنگ خود دارند. شخصیت هایی که در این مطالعه تحلیل شده، عناصر باقی مانده ای که گفتمان مسلط را زیر سؤال برده و نفی کرده اند، به یاد می آورند و از آن ها برای ایجاد گسست استفاده می کنند و در نهایت، گره گاه های گفتمان هژمون را واسازی می کنند. براساس این مهم، پژوهش حاضر با هدف برساخت استراتژی مقاومت فرهنگی، با روش تحلیلی توصیفی و تکیه بر رویکرد برساخت گفتمان، درصدد تحلیل عناصر فرهنگ بومیان آمریکا می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که رمان های مورد بررسی از الگویی خاص برای مقاومت پیروی می کنند که می تواند مورد استفاده سایر فرهنگ های تحت فشار گفتمان هژمون قرار گیرد.
۳.

واکاوی شیوه بازنمایی امر قدسی در سینمای داستانی بر اساس آرای سنت گرایان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امر قدسی سبک استعلایی سنت گرایی سینمای داستانی معنویت هنر قدسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۱۰
امر قدسی در جهان مفهومی سنّت گرایی سنت تعریف می شود و مطالعه بازنمایی آن در سینمای داستانی به عنوان یک پدیده مدرن، مسأله ای مهم است. زیرا سنت گرایان بر این باورند که امر قدسی در هنر قدسی می تواند نمود یابد؛ اما در خصوص بازنمایی آن در سینما به عنوان یک پدیده مدرن، دیدگاه مبسوطی ندارند. بنابراین هدف این پژوهش، واکاوی نحوه بازنمایی امر قدسی در سینما از منظر سنت گرایی است. این جُستار با رویکرد کیفی، به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه ای اسنادی به این مسأله پرداخته است. برای این منظور، مبانی فکری سنت گرایی مانند امر قدسی و هنر قدسی، و نیز سبک استعلایی در سینما به عنوان سبکی نزدیک به هنر قدسی تبیین شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد، همانگونه که سنت گرایان هنر قدسی را در شکل و سبکی خاص جستجو می کنند که دارای کیفیات و خصوصیات معنوی متناظر با جهان الوهی است، می توان همین ویژگی را در سبک استعلایی سینمایی به نحوی که در بازنمایی امر قدسی کارکرد داشته باشد، ردیابی کرد. سبک استعلایی در سینما، کارکردی شبیه هنر قدسی دارد که با استفاده از عناصری که در هنر بدوی وجود دارد، امر مقدس را بازنمایی کند. اینگونه، به واسطه استخدام سبک استعلایی یا ویژگی های عمده آن، می توان به بازنمایی امر قدسی در سینما، بر پایه مفاهیم مورد توجه سنت گرایان، امیدوار بود.در پژوهش حاضر شش فیلم مهاجر، خیلی دور خیلی نزدیک، آواز گنجشک ها، قدمگاه، یک تکه نان و به رنگ خدا بررسی شده است و نتایج آن دال بر کارکرد سبک استعلایی در بازنمایی امر قدسی است.
۴.

شناخت مؤلفه های گفتمانی اخبار جعلی در حوادث پاییز ۱۴۰۱(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رسانه اجتماعی ایکس اخبار جعلی تحلیل گفتمان فرکلاف بی بی سی فارسی ایران اینترنشنال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۹
هدف از این پژوهش شناخت مؤلفه های گفتمانی اخبار جعلی در حوادث پاییز 1401 است. بدین منظور اخبار جعلی منتشرشده از طریق اکانت های ایکس بی بی سی فارسی و ایران اینترنشنال به روش تحلیل گفتمان با رویکرد نورمن فرکلاف مورد تحلیل قرار گرفت. براساس شاخص های مورد بررسی یافته ها نشان دادند که هر دو اکانت ایکس، ده کنش «ترسیم فضای منفی برای مخاطب»، «افزایش شکاف بین حاکمیت و معترضان با مرجعیت نهادهای بین المللی»، «دوقطبی سازی جامعه»، «ایجاد عقلانیت معنایی»، «القای تئوری های توطئه»، «برجسته سازی ابعاد حقوق بشری و دموکراسی غربی»، «استفاده از شیوه های بیان»، «تولید شبه علم»، «تکرار واژگان ایدئولوژیک» و «تلاش برای ایجاد باور در مخاطب برای عبور از جمهوری اسلامی» را در اخبار جعلی بکار گرفته اند. همچنین، هر دو شبکه های خبری مورد بررسی، برای شاخص استعاره، فاقد رویکرد یا کنش هستند. یکسان بودن مؤلفه های گفتمانی در دو رسانه مورد بررسی، نشان می دهد که از ایدئولوژی تاحدودی مشابه پیروی می کنند.
۵.

تحلیل گفتمان بیلبوردهای شهر تهران: «غیریت سازی» در پیام های فرهنگی و سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان لاکلا و موفه اصلاح طلبی اصولگرایی غیریت سازی شهرداری تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۷
این نوشتار درصدد «تحلیل گفتمان پیام های فرهنگی و سیاسی شهرداری تهران» بر اساس نظریه گفتمان لاکلا و موفه است که از سال 1385 تا 1395 بر روی بیلبوردهای شهر تهران انتشار یافته اند، تا از این طریق بتوان به این پرسش ها پاسخ داد که این نهاد دال های مرکزی و شناور گفتمان خود را چگونه مفصل بندی کرده است؟ و آیا غیریت سازی و طرد گفتمان رقیب را مدنظر داشته است؟ محقق با انتخاب هدفمند 25 نمونه طرح گرافیکی و بررسی دلالت های معنایی و ساختار گفتمانی هریک از آن ها، منطبق بر مفاهیم و مؤلفه های نظریه گفتمان، به اشباع نظری رسید. نتایج و برون داد این پژوهش بیانگر آن است که دال مرکزی «ولایت مداری» در محور و کانون گفتمان این نهاد قرار گرفته است. دال های شناور «مدیریت جهادی»، «روحانیت» و «تهاجم فرهنگی»، با پیوند به پیرامون و حول کانون مرکزی، مفصل بندی گفتمان شهرداری تهران با خاستگاه گفتمان «اصول گرایی» را تشکیل داده اند. زنجیره هم ارزی با کنشگران سیاسی و اجتماعی منتقد دولت شکل نگرفت و اما نهایتاً غیریت سازی و به هم ریختن مفصل بندی گفتمان رقیب بر اساس منطق تفاوت حاصل نشد که آن را می توان در عدم موفقیت در کارزار انتخاباتی 1396 مشاهده کرد.
۶.

مطالعه تأثیر عوامل رسانه ای بر میزان مشارکت سیاسی شهروندان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رسانه های جمعی فضای مجازی و شبکه اجتماعی سواد رسانه ای مشارکت سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۷
سیاست گذاری مناسب رسانه های جمعی با ایجاد رقابت میان طبقات، احزاب و گروه ها منجر به افزایش مشارکت سیاسی می گردد. در دنیای امروزی انگیزه، علاقه و شدت تمایل شهروندان به فعالیت سیاسی (مشارکت انتخاباتی) تحت تأثیر سیاست رسانه ای، نوع و نحوه استفاده از عوامل رسانه ای است. هدف اصلی این پژوهش مطالعه تأثیر عوامل رسانه ای بر میزان مشارکت سیاسی است. روش پژوهش از نوع فراتحلیل کمی (CMA2) است، واحد تحلیل آن، مقاله ها از منابع علمی نورمگز و مگ ایران در بازه زمانی 1384 الی 1402 است. 40 سند علمی به عنوان جامعه آماری گردآوری و به روش تعمدی-غیراحتمالی 26 سند علمی (حجم نمونه) طبق ارزیابی مقاله برحسب ملاک ورود و خروج انتخاب و نتایج با ابزار آزمون d کوهن و f فیشر تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که عوامل رسانه ای تأثیری معنی داری بر مشارکت سیاسی شهروندان داشته و مقدار ضریب تأثیر آن در کل برابر 220/0(رابطه مثبت و مستقیم) است. همچنین میزان استفاده از رسانه های داخلی (234/0)، مصرف رسانه های جمعی (167/0) و سواد رسانه ای (211/0) اثری مثبت و میزان استفاده از رسانه های خارجی (258/0-)، عضویت در فضای مجازی (215/0-) و عضویت در شبکه های اجتماعی (147/0-) اثر منفی بر میزان مشارکت سیاسی داشته است.
۷.

سبک زندگی نسل ها و همه گیری کرونا، تغییرات و پیامدها (تأکید بر گذران فراغت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوهای فراغت پیامدهای کرونا تغییرات فراغت نسلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۷
فراغت با ویژگی های انتخابی و آزادانه بودن مهم ترین بستر تجلی سبک زندگی است. گروه های مختلف نسلی دارای الگوهای متفاوتی از گذران فراغت هستند. مواجهه «نسل ها» با همه گیری ویروس کرونا و شدت تغییرات سبک زندگی و پیامدهای منتج از آن به دلایل مختلف، متفاوت است. هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تغییرات گذران فراغت به عنوان شاخص سبک زندگی در سه نسل جوان، میانسال و سالمند قبل و در حین همه گیری ویروس و احصای پیامدهای آن است. روش کمی در این مطالعه استفاده شد. جامعه آماری، کلیه شهروندان شهر تهران هستند که براساس فرمول کوکران تعداد 390 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین و با ابزار پرسشنامه محقق ساخته مصاحبه شدند. سه الگوی فراغتی سنتی، مذهبی و مدرن در نسل های جوان، میانسال و سالمند احصا گردید. الگوی فراغت سنتی در همه نسل ها با شدت متفاوت کاهش داشته و الگوی فراغت مدرن با شدت متفاوت در همه نسل ها افزایش داشته است. در نسل سالمند بیشترین کاهش الگوی فراغت سنتی در حین پاندمی رخ داده و در نسل جوان شاهد افزایش الگوی فراغت مدرن در این زمان هستیم. الگوی فراغت مذهبی نیز در دوران کرونا افزایش محدودی در جوانان و میانسالان داشته ولی در بین سالمندان در حد محدودی با کاهش مواجه شده است. ویروس کرونا روند موجود فردی شدن را افزایش و تسهیل نموده است. پیامدهای مرتبط با تغییرات فراغت متأثر از این ویروس، عادت به تنهایی و تنهاتر شدن خانواده و فرد ایرانی بالأخص سالمندان، تضعیف بسترهای انتقال و درونی سازی ارزش های بین نسلی و درون نسلی و تمایل بیشتر به فراغت های فردی و رسانه محور است.
۸.

فهم تجربه زیسته کیفیت ارتباطات میان فردی و اجتماعی خبرنگاران در عصر کرونا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کرونا اقدامات پیشگیرانه روابط میان فردی روابط اجتماعی چرخش معکوس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۶
هدف این مقاله مطالعه تجربه زیسته کیفیت ارتباطات فردی و اجتماعی خبرنگاران است. ویژگی های خاص زیست انسانی به دلیل اعمال اقدامات پیشگیرانه در دوران شیوع کرونا به شیوه های مختلف روابط افراد را تحت تأثیر قرار داد و با ایجاد تغییرات جدید در زندگی روزمره و تعاملات انسانی، تجربیات نوینی را به وجود آورد. خبرنگاران با بیشترین سطح ارتباطات انسانی، به عنوان جامعه آماری این پژوهش انتخاب شد. در این پژوهش برای فهم معنای عمیق این تجربیات از رویکرد پدیدارشناسی تفسیری و روش مصاحبه نیمه ساخت یافته استفاده شده است. میدان مطالعه تحقیق شامل خبرنگاران شهر تهران است و انتخاب نمونه تا اشباع نظری داده ها ادامه یافت و به 21 نفر رسید. درنهایت، بر اساس تحلیل مصاحبه ها، کدگذاری باز، محوری و انتخابی جهت شناسایی مقولات و مفاهیم در رابطه با نقش اقدامات پیشگیرانه در پاندمی کرونا در روابط میان فردی و اجتماعی خبرنگاران انجام شد؛ در روابط میان فردی دو مقوله «چالش در روابط شخصی و خانوادگی» و «تغییرات روحی و روانی» و در روابط اجتماعی سه مقوله «چالش در تعاملات اجتماعی و دوری از جامعه»، «چالش در درک اجتماعی متقابل» و «کاهش انسجام اجتماعی» احصا شد. یافته ها حکایت از آن دارد که نوعی «چرخش معکوس» در روابط فردی و اجتماعی خبرنگاران نسبت به شرایط عادی ایجاد شده و عملاً روابط میان فردی و اجتماعی خبرنگاران با چالش های جدی مواجه شده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۷