مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)

این مقاله ارائه دیدگاهی درباره تغییر عواطف یا احساسات در ایران معاصر است. در بخش مقدمه مسئله را صورت بندی می کنم و دیدگاه کلی برای تحلیل احساسات در ایران معاصر را<br /> این مقاله، ارائه دیدگاهی درباره تغییر عواطف یا احساسات در ایران معاصر است. در بخش مقدمه، مسئله را صورت بندی می کنم و دیدگاه کلی را برای تحلیل احساسات در ایران معاصر شرح می دهم. در بخش دوم، مباحث نظری و مفهومی را درباره  «انگاره فرهنگی»، «ساختار احساسات» و الگوهای سه گانه عواطف و نظریه پیچیدگی تشریح و با الهام و اقتباس از نظریه های ریموند ویلیامز، آلن تورن، سی رایت میلز و ادگار مورن، چارچوبی تحلیلی برای تحلیل مسئله احساسات در ایران تدوین می کنم. بخش اصلی مقاله به تشریح و بیان تفصیلی ساختار احساسات در ایران اختصاص دارد. در اینجا سه الگوی ساختار احساسات در ایران شامل «الگوی رسوب یافته»، «الگوی امروزی شده و مسلط» و «الگوی درحال ظهور» را از یکدیگر تفکیک کرده ام.<br />      درونمایه اصلی تحلیل و توصیفی که در اینجا از ساختار احساسات در ایران معاصر ارائه کرده ام این است که احساسات، «برساخت اجتماعی» است که با تحولات تاریخی و اجتماعی در هر جامعه ازجمله جامعه ایران دگرگون می شود. این دیدگاه در مقابل «رویکرد ذات پندارانه»ای است که ایرانیان را براساس الگوی احساسات ازلی و تغییرناپذیر تحلیل می کند. هچنین این مقاله از نظر روش شناسی، تحلیل مفهومی و فرهنگی است.

ایران دهمین کشور دنیا از لحاظ میراث فرهنگی، تمدن بشری و جاذبه های گردشگری است، اما از نظر جذب گردشگر در رتبه های پایین قرار دارد. گردشگری در دنیای کنونی یکی از مهم ترین راههای جذب درآمد و توسعه محسوب می شود و کشورهای مستعد گردشگری با بهره گیری از روش های مختلف و ازجمله راه اندازی شبکه های تلویزیونی گردشگری تلاش می کنند سهمی از صنعت گردشگری را به خود اختصاص دهند. روش این تحقیق تحلیلی توصیفی است و با بهره گیری از تکنیک مصاحبه عمیق و استفاده از دیدگاه های برخی کارشناسان رسانه، ارتباطات و گردشگری، به موضوع چالش ها و راهکارهای تأسیس تلویزیون گردشگری در ایران پرداخته است. در این بررسی با رعایت اصل اشباع، با 14 نفر از کارشناسان آشنا با موضوع مصاحبه شده است. از دو پرسش اصلی این پژوهش، در یکی به چالش ها و مشکلات راه اندازی این شبکه پرداخته شده و در دیگری شناسایی الگوی اوّلیه تلویزیون گردشگری داخلی موردتوجه بوده است. نتایج پژوهش حاکی است که بیشتر صاحبنظران مشکلات راه اندازی شبکه گردشگری را شامل مشکلات قانونی، سیاسی، اقتصادی و حرفه ای دانسته اند. مشکل قانونی، تنها به انحصاری بودن رادیو و تلویزیون مربوط می شود. از نگاه کارشناسان، مشکلات حرفه ای شامل پنج مشکل مدیریتی، فنّی، نیروی انسانی، جذب مخاطبان و همچنین رقابت با تلویزیون دولتی اند. همچنین چالش های مالی و اقتصادی در راه اندازی شبکه گردشگری، شامل گران بودن تولیدات رسانه ای و پرهزینه بودن ماهیت کار رسانه عنوان شده اند. الگوی این شبکه گردشگری از نگاه کارشناسان، الگوی رسانه خدمت عمومی است؛ رسانه ای که باید مخاطب محور باشد و برنامه های آن با توجه به نیاز مخاطب تولید و پخش شوند.

یکی از مباحث مهم و اساسی درباره داعش این است که به رغم مخالفت های جهانی و حملات نظامیِ همه جانبه تحت ائتلاف های دو، سه یا چندگانه علیه داعش، چگونه این گروه تروریستی تا سال 2017 میلادی همچنان ماندگار بوده است. در پاسخ، این مقاله مجموعه مؤلفه های متعددی را در ماندگاری این گروه دخیل می داند که در دو سطح درونی و بیرونی تقسیم بندی شده اند. در سطح درونی عوامل «عامل گفتمانی مؤثر در ماندگاری داعش»، «بهره برداری از نارضایتی های سیاسی اجتماعی»، «توانمندی های اقتصادی مالی»، «ترس و وحشت» و «تبلیغات» قابل ذکرند و در سطح بیرونی نیز «حمایت قدرت های بین المللی»، «تلاش برای توازن قدرت در منطقه»، «امنیت اسرائیل و درگیرسازی جبهه مقاومت»، به عنوان شاخص های مؤثر در ماندگاری این گروه برآورد می شوند. این متغیرها به صورتی بسیار پیچیده و موزون باعث شده اند تا داعش به رغم تمام تلاش قدرت های همسو که برای سرکوب آن می کوشیدند، سال ها دوام بیاورد و خسارت های غیرقابل جبرانی را بر کشورهای عراق و سوریه تحمیل کند و به عنوان یک تهدید بین المللی همچنان موجود باشد. چارچوب نظری این پژوهش، اسلام سیاسی و روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی است. روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای و اسنادی است.

امروزه مصرف رسانه ها در سراسر جهان بسیار بالاست و با پیشرفت فناوری، فرصت های بیشتری برای انتخاب مخاطبان در موقعیت ها، مکان ها و با رفتارهای مختلف در سراسر جهان ایجاد شده است. این فرصت، سپهر رسانه ای را گسترده ترکرده و شیوه ای را که مخاطبان در آن تعامل و استفاده می کنند، تغییر داده است. در دهه های اخیر، با توجه به تغییرات چشمگیر فنّاوری، اقتصاد، سیاست و جامعه، نگرش و نقش مخاطبان رسانه در سراسر جهان به طور چشمگیری تغییر کرده و این امر به نوبه خود بر استراتژی های رسانه ای، تولید محتوا و همچنین تغییر مدل های تجاری تأثیر گذاشته است. در پژوهش پیش رو، با استفاده از روش تحقیق آینده پژوهی دلفی و با بررسی دیدگاه های 15 متخصص حوزه رسانه، عوامل مؤثر بر چگونگی مصرف مخاطبان آینده رسانه بررسی شده است. یافته ها حاکی از آنند که در آینده مخاطبان هیچ گونه محدودیتی در نحوه مصرف، ابزار ارتباطی، زمان و مکان استفاده از رسانه ندارند و تحت هر شرایطی می توانند رسانه را مصرف کنند و از سوی دیگر نقش آنها می تواند بین فرستنده و گیرنده مدام در حال جابه جایی باشد(مدل ارتباطی تعاملی). این مخاطبان  قدرت انتخاب در میان طیف گسترده ای از محتوا و خدمات از پلتفرم های مختلف دارند و در نهایت آنها خود می توانند محتوا را تولید کنند و به مصرف کنندگانی هوشمند، تولید مصرف کننده و تولیدکننده طراح خدمت تبدیل می شوند که همه اینها بر اثر تقسیم بندی مخاطبان در محیط همگرایی رسانه ای است.

تحقیق پیش رو در صدد پاسخگویی به این پرسش اساسی برآمده که مهم ترین مانع فرهنگی که در دوره پهلوی دوم سبب عدم دستیابی جامعه ایران به توسعه سیاسی شد چه بوده است؟ دیگر اینکه پهلوی دوم به کمک چه اقدامات اساسی ای جامعه ایران را از دستیابی به توسعه سیاسی محروم کرد؟ این پژوهش با الهام از رویکرد وبری در اهمیت فرهنگ و همچنین رویکرد نوسازی بازنگری شده اینگلهارت و با به کارگیری روش تحقیق تاریخی و اسنادی، با مراجعه به کتابخانه های حقیقی و مجازی و بررسی نقّادانه و فیش برداری از کتاب ها و اسناد معتبر مرتبط با موضوع این تحقیق و تحلیل و فراتحلیل آنها انجام شده است.<br /> نتایج این تحقیق نشان می دهند که فرهنگ اقتدارگرا و استبدادی حاکم و نظام سیاسی و مدیریت اقتدارگرایانه و استبدادی محمدرضاشاه بر نهادهای مختلف جامعه، باعث تضعیف جامعه مدنی، اعمال سانسور شدید در نشر کتاب ها و مطبوعات، انحلال تشکل های اجتماعی و فرهنگی مستقل و احزاب سیاسی منتقد وابسته به طبقه متوسط جدید و قطع جریان روشنفکری پویا، آزاد، نقّاد و پرسشگر در جامعه شد و به عنوان مهم ترین مانع فرهنگی توسعه سیاسی، مسبّب ناکامی جامعه ایران در دستیابی به توسعه سیاسی در دوره پهلوی دوم بود.

سواد رسانه ای موضوعی است که قدرت درک مخاطبان از نحوه کارکرد رسانه ها و شیوه های معنی سازی در آنها را مورد توجه قرار می دهد و می کوشد این واکاوی را برای مخاطبان به یک عادت و وظیفه تبدیل کند. بر این اساس، پژوهش پیش رو به بررسی رابطه سرمایه فرهنگی و سواد رسانه ای جوانان شهر بافق پرداخته است. روش مطالعه از نوع پیمایشی و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود. جامعه آماری تحقیق، 10696 نفر از جوانان شهر بافق بودند که 384 نفر از آنها با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای آماری اس پی اس اس و اموس استفاده شد. یافته های تحقیق نشان دادند که بین سرمایه فرهنگی و سواد رسانه ای رابطه مستقیم و معنی داری وجود داشت. بین ابعاد سرمایه فرهنگی، بُعد عینی قوی ترین رابطه را با سواد رسانه ای داشت. تحلیل مدل معادله ساختاری نیز نشان داد سرمایه فرهنگی با ضریب تأثیر 57 درصد، تأثیر مستقیم و معنی داری بر سواد رسانه ای دارد.

این پژوهش بر آن است تا با تبیین یک دستگاه نقد دینی به منظور تحلیل آثار نمایشی اقتباسی، از منظری انتقادی و با روش تحلیل مضمون، نحوه نمایش پیامبران در سریال یوسف پیامبر را تحلیل کند. برای دستیابی به این هدف، از چارچوب مفهومی روایت شناسی و از مباحث مطرح شده در حوزه شخصیت پردازی استفاده شده است. با بهره گیری از «قرآن» به عنوان یک متن مرجع دینی، الگوی مفهومی اسوه پردازی یعقوب نبی^(ع) و یوسف نبی^(ع)که مشتمل بر نحوه روایت آنها در قرآن است تبیین و بر مبنای الگوی مفهومی تولید شده، نحوه شخصیت پردازی یوسف و یعقوب در سریال یوسف پیامبر، به عنوان یکی از آثار دراماتیک اقتباسی پربیننده تحلیل شده است. درخصوص شخصیت پردازی یعقوب سریال می توانیم بگوییم که نحوه پرداختن به مضامین صبر و توکل به عنوان مضامین محوری در اسوه پردازی یعقوب در روایت قرآنی، در سریال به درستی انجام نشده و به این دلیل، یعقوب سریال را نمی توانیم در نهایت اسوه صبر و توکل بدانیم. همچنین مضمون تقوا که یکی از مضامین اصلی در الگوی اسوه پردازی یوسف در قرآن است، در یوسف سریال به درستی نمایش داده نشده است. اما نحوه پرداختن به مضمون صبر در یوسف سریال، همسو با این مضمون در روایت قرآنی یوسف^(ع) است و این، یکی از نقاط قوت در شخصیت پردازی یوسف سریال به شمار می رود.

تأثیرپذیری هنرمند از تحولات اجتماعی موجب تحول در هنر اوست. یکی از دوره های تاریخی اجتماعی خاص ایران که هنر و هنرمندان تحت تأثیر آن قرار گرفتند، زمان وقوع جنگ های جهانی اول و دوم است. همزمانی قحطی و فقر ناشی از این جنگ ها با کودکی و نوجوانی حسین بهزاد، نگارگر معاصر، سبب شد این هنرمند از اوضاع اجتماعی زمان خود به شدت متأثر شود. این مقاله با هدف شناخت چگونگی بازتاب وقایع اجتماعی در آثار بهزاد، به شیوه توصیفی -تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای، ضمن تحلیل و تفسیر مضمون و ساختار بصری آثار هنرمند، این پرسش را دارد که تحولات اجتماعی مؤثر بر زندگی بهزاد چگونه در آثار وی بازتاب یافته است؟ در این مقاله سعی شده زندگی و آثار وی در مضمون و ساختار بر مبنای رویکرد بازتاب تحلیل شود. یافته ها نشان دادند که وقایع اجتماعی در مضمون و با نوآوری فنّی هنرمند در ساختار بصری آثار، به روشنی بازتاب یافته اند.