پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه

پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه

پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال 6 بهار 1402 شماره 1 (پیاپی 21)

مقالات

۱.

تحلیل گفتمان قدرت و هنر در آثار معماری دوره ایلخانی بر اساس نظریه مشروع سازی قدرت دیوید بیتهام

تعداد بازدید : 142 تعداد دانلود : 246
مهم ترین بناهای ایلخانان در پایتخت های ایشان، باوجود قرارگیری در دسته ی بناهای مذهبی، سترگ، رفیع و شاهانه ساخته شده اند. منابع تاریخی نیز حکایت از این دارد که شکل نهایی آثار شاخص را خواست سلاطین و دربار تعیین می کرده است. هدف اصلی پژوهش شناسایی رابطه ی گفتمانی بین آثار معماری شاخص این دوره و ارکان اصلی قدرت بوده و در این راه از نظریه مشروع سازی قدرت دیوید بیتهام بهره گرفته می شود. این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی و نوع کیفی و تاریخی، به تبیین عملکرد گفتمانی و مصادیق ارکان اصلی قدرت در آثار معماری موردمطالعه می پردازد. نتایج حاکی از بازتاب عناصر قدرت ساز در مجموعه بناهای معماری ایلخانان و تطبیق مفاهیم این آثار با نظریه ی مشروع سازی قدرت بیتهام است؛ ایجاد رصدخانه مراغه به عنوان مرکز بسیاری از علوم و کاخ ایلخانی تخت سلیمان باهدف همبستگی با فرمانروایان ساسانی به عنوان سطح اول مشروع سازی قدرت و احداث معابد بودائی، کلیساها و مساجد، هم زمان با کشمکش و تضاد دائمی فرقه های رایج، خود نمونه ای از عدم توفیقات ارغون و جانشینانش در ادامه ی رویکردهای مشروعیت طلبی، در سطح دوم می باشد. پیوند ارکان اصلی قدرت در عهد مسلمانی ایلخانان در سطح سوم مشروعیت در مهم ترین بناهای شاهانه ی این دوره شامل شنب غازان (مصداق پیوند قدرت سیاسی و مذهب)، ربع رشیدی (مصداقی از قدرت مذهبی و علمی)، ارگ علیشاه و گنبد سلطانیه (مصادیقی از پیوند تمامی ارکان قدرت با سازماندهی بناهایی از قبیل مساجد جامع و خانقاه، دیوان حکومتی، بازارها و راه های تجاری در یک نظام ساختاری)، نشانگر بازتاب گفتمان غالب جامعه ایلخانی در اصول معماری و شهرسازی این دوره است.
۲.

بررسی و تحلیل طومار نو یافته از دخل و خرج آستان مقدس حضرت معصومه(س) به سال 1274 هجری قمری

نویسنده:
تعداد بازدید : 219 تعداد دانلود : 747
در میان اسناد بجای مانده از تشکیلات اداری آستان مقدس حضرت معصومه(س) از دوره صفویه تا پایان قاجاریه، طومارهای دخل و خرج، بخاطر بازتاب داده های ارزشمند تاریخی و جغرافیایی از تشکیلات اداری- مالی آستان مقدس و شهر قم بسیار ارزشمند هستند. این پژوهش در صدد است شرح مختصری در باره نقش مستوفیان تشکیلات اداری آستان مقدس ارائه دهد. سپس طومار نویافته در باره دخل و خرج آستان مقدس به خط سیاق را بازخوانی نماید. روش / رویکرد؛ این پژوهش با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسنادی و با روش توصیفی - تحلیلی تنظیم شده است. یافته ها و نتایج؛ نتایج نشان میدهد که مستوفیان ویژه حرم مطهر مانند مستوفیان دیگر، فرایندهای اداری و مالی آستان را با تیزبینی در دفترهای گوناگونی چون: دفتر روزنامه، دفتر اروارجه وطومار می نوشتند. همچنین بازخوانی طومار تازه یافت شده نشان می دهد که این طومار برای تعیین دستمزد نقدی و جنسی خدمتگزاران سادات رضوی تنظیم شده است.
۳.

بررسی تطبیقی جایگاه تعلیم و تربیت در شکل گیری و شکوفایی تمدن اسلامی در انقلاب اسلامی ایران و حکومت فاطمیان مصر

نویسنده:
تعداد بازدید : 258 تعداد دانلود : 798
تعلیم و تربیت در شکل گیری تمدن اسلامی جایگاه ویژه ای دارد. حکومت های اسلامی از آغاز تشکیل، با تکیه بر تعلیم و تربیت و با توجه به میزان اهتمامی که بر این موضوع داشتند، توانستند به مراتبی از تمدن دست یابند. تطبیق و مقایسه نقش تعلیم و تربیت در تمدن سازی بین حکومت فاطمیان مصر و انقلاب اسلامی ایران، موضوعی است که هنوز مورد پژوهش موردی واقع نشده است. مطالعات پیشین به صورت جداگانه و پراکنده موضوع تمدن اسلامی و تعلیم و تربیت را در دولت فاطمیان مصر و انقلاب اسلامی ایران بسیار بررسی نموده اند. با نگاهی به مسئله تعلیم و تربیت در حکومت فاطمیان مصر و رویکرد و عملکرد این دولت در برخورد با این موضوع و هم چنین با توجه به بیانات امام خمینی (رحمه الله علیه)؛ بنیان گذار انقلاب اسلامی و امام خامنه ای (مدّ ظلّه العالی)؛ به عنوان پرچم دار و نظریه پرداز انقلاب اسلامی و تمدن نوین اسلامی، جایگاه تعلیم و تربیت در تمدن سازی واکاوی شد. ما پی بردیم که تعلیم و تربیت یک امر حیاتی و ضروری در شکل گیری تمدن اسلامی است. و برای تولید فکر و ایده به توجه تعلیم و تربیت ویژه نیازمند است؛ یافته های این تحقیق نشان می دهد برای ایجاد و شکوفایی تمدن اسلامی، لازم است حوزه ها و مراکز تعلیم و تربیت به معنی مطلق از توجه ویژه ای برخوردار باشند و بیشترین سرمایه گذاری در این امور مهم صورت گیرد تا إن شاء الله شاهد صدور و جهانی شدن تمدن اسلامی باشیم.
۴.

توطئه دول غرب علیه انقلاب اسلامی و راهبرد مقابله با آن (باتکیه بر فرمایشات مقام معظم رهبری)

نویسنده:
تعداد بازدید : 471 تعداد دانلود : 402
انقلاب اسلامى ایران، بزرگ ترین و عمیق ترین انقلاب فرهنگی و فکرى عصر حاضر است. استکبار جهانی از روزهای اول پیروزی انقلاب توطئه ها و مبارزات خود علیه انقلاب اسلامی را آغازکرد. در این مقاله سعی ما بر آن است تا با روش توصیفی تحلیلی شیوه های مبارزاتی که جهان غرب و جبهه استکبار در طول این چهل سال علیه انقلاب اسلامی روا داشته است را بیان و راهبردهای مقابله با آن را با تکیه بر آیات قرآن و بیانات مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) مورد تبیین و بررسی قرار دهیم. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد عمده شیوه های مبارزاتی دشمن علیه انقلاب اسلامی تهاجم نظامی به صورت کودتا و جنگ تحمیلی، تحریم اقتصادی و جنگ نرم در قالب جنگ روانی و ناتوی فرهنگی بوده است. راهبرد های انقلاب اسلامی در برابر این سه شیوه مبارزاتی عبارتند از: تقویت روحیه استکبار ستیزی و آمادگی و افزایش توان همه جانبه دفاعی ، مقاومت اقتصادی با انجام مولفه های آن همانند حمایت از کالای ایرانی در سه حوزه تولیدکننده ، مصرف کننده و مسئولین، رونق تولید، پرهیز از اسراف، تقویت سبک زندگی ایرانی اسلامی با الگوگیری از نهضت امام حسین علیه السلام، خودسازی و صبر و تقوا.
۵.

روایات نهی از قیام قبل از قیام قائم(علیه السلام) در بوته نقد و بررسی

تعداد بازدید : 554 تعداد دانلود : 860
در مجامع روایی امامیه، روایاتی وجود دارد که هرگونه قیام و نهضت و جنبش قبل از قیام و ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) را ممنوع دانسته و پرچم برافراشته شده را مظهر طاغوت و حکومت برآمده از آن را غیر مشروع می دانند. وجود چنین روایاتی موجب شده تا عده ای با تمسک به این روایات، هرگونه قیام و نهضت را قبل از ظهور ممنوع و منهی دانسته و آنها را محکوم کنند. در حالیکه این قبیل از روایات با دستورات کلی دین اسلام در تشویق به مبارزه با ظلم و ستم، امر به معروف و نهی از منکر و ... تعارض دارند؛ بدین جهت ضروری است این سنخ از روایات در بوته نقد و بررسی قرار گرفته و تحلیل شوند. بر این اساس در این مقاله ابتدا روایاتی که هرگونه قیام و انقلاب در عصر غیبت را نهی کرده اند جمع آوری و در سه گروه کلی دسته بندی شده اند و در نهایت با روش توصیفی و تحلیلی و با تأکید بر آموزه های علم رجال، مورد نقد و بررسی و تحلیل قرار گرفته اند؛ و به این نتیجه رسیده است که از طرفی بیشتر این روایات از نظر سند دارای اشکال بوده و به اصطلاح ضعف سندی دارند؛ و از طرف دیگر از نظر دلالت به گونه ای هستند که یا به دوره ای خاص اشاره دارند و ناظر به شرایط تاریخی ویژه اند و یا ناظر به شخصیت قیام کننده اند که با انگیزه های شخصی برای رسیدن به مطامع خودش پرچم مبارزه را بلند نموده است. بدین جهت هرگز نمی توان از این دسته از روایات نهی از قیام را به طور کلی و به نحو مطلق نتیجه گرفت و هرگونه قیام و نهضت در عصر غیبت را محکوم نمود و مورد نهی قرار داد.
۶.

بررسی راهکارهای تحقق اقتدار ملی در مدیریت راهبردی

تعداد بازدید : 560 تعداد دانلود : 328
در برقراری اقتدار نیاز به همت ، همدلی ، اتحاد و تلاش همه اقشار جامعه خصوصا مدیریت عالی سازمان می باشد . می توان مهم ترین مولفه اقتدار را فرهنگ دانست و برای رسیدن به آن باید راه حل های کسب اقتدار و خصوصا نقش مدیران در تحقق اقتدار را شناخت ، که هدف از این نوشتار نیز اشاره به بعضی از راه های تحقق آن می باشد . در این جا این سوال نیز مطرح است که مدیران چه نقشی می توانند در تحقق اقتدار داشته باشند و مولفه های موجود در آموزه های دین چگونه ما را به این هدف می رساند یا نزدیک می کند . روش مطالعه در این پژوهش به روش اسنادی و مطالعه کتابخانه ای می باشد . در این پژوهش با مطالعه منابع مکتوب و سایر منابع قابل استناد اطلاعات بدست آمده جمع آوری ، سپس تحلیل شده و نتایج آن استخراج گردیده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۴