پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه

پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه

پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال دوم تابستان 1398 شماره 2 (پیاپی 6)

مقالات

۱.

سنت و تجدد در اندیشه حکیم سبزواری تحلیل مصداقی شورش سالارالدوله

نویسنده:

کلید واژه ها: تجدد حکیم سبزواری سنت شورش سالارالدوله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 484 تعداد دانلود : 64
واژه های سنت و تجدد در جامعه قرن سیزدهم هجری با کلماتی چون روشنفکری، مدرنیته، مشروطه، تقابلی رفتاری و یا فکری، دارد. آیا لزوماً این دو کلید واژه همواره با یکدیگر در تعارضند و نمی توانند در کنار هم قرار گیرند و یا قادرند در یک مسیر بسوی تکامل اجتماعی حرکت کنند. این موضوع به نوع برداشت جوامع سنتی و یا مدرن بستگی دارد. این نوشتار بر آن است که ، مفهوم فوق در شخصیت حکیم سبزواری در جغرافیای رفتار وی مصداق عینی یافته و تعاملی عقلانی را در جامعه مطرح کرده است. مقاله عملکرد حکیمی را دنبال می کند، که دوران تحصیل در سبزوار، مشهد و اصفهان را در محیطی به سر آورده که شیوه سنتی افراطی را باور دارد. این مقابله سنت و تجدد، در خراسان با وجود اقطاب گنابادی، حاکمیت اندیشه متعصب شیعی و فتنه باب زمانی واقع می شود، که حکیم دوره میان سالی را پشت سر گذاشته و در سبزوار به تدریس مشغول است. حکیم با عملکردی صحیح، فکری روشن با مسایل برخورد می کند. مردمان را از افتادن در ورطه جنگ های داخلی و اختلافات سیاسی و شعله ور شدن آتش فتنه دور نگه می دارد و در عمل سلامت و امنیت را به آنان اهدا می کند. وی در حد تعادل مانند دو خط موازی مفاهیم سنت و تجدد را به جامعه خود آموزش داده تا آن جا که شاگردانی ریاضی دان، موسیقی شناس و طبیب در کنار حکمت و فلسفه تربیت می کند. و با وجود این شاگردان ،مکتب فلسفی اصفهان قاجاری را به مکتب تهران پیوند می زند
۲.

جغرافیای تاریخی و فرهنگ عامه ممسنی و رستم

نویسنده:

کلید واژه ها: جغرافیای تاریخی ممسنی رستم طایفه ایل ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 102
ممسنی یا مماسنی، طایفه ای از بومیان جنوب زاگرس بودند که به دامداری و کوچ روی اشتهار و مشغول بوده و بنا به روایت های مختلف و دلایلی چند از جمله همین کوچ رو و جنگجو بودن، به دنبال یافتن مرتع و جایگاهی درخورتر برای زندگی به منطقه شولستانات وارد شده، بومیان این منطقه را سرکوب کرده و خود بر این منطقه که امروزه به همین نام یعنی ممسنی خوانده می شود مسلط شدند. منطقه شولستانات (ممسنی امروز) در شمال غربی شیراز، و جنوب غربی استان فارس قرار دارد . و در هر دوره تاریخی قسمتی از آن جدا و زمیمه شهرستان یا استان مجاور می شده است. که در سال های اخیر نیز طایفه رستم در قالب شهرستانی مستقل تحت عنوان شهرستان رستم، از طایفه ممسنی جدا شد. ممسنی ها دارای آداب و رسوم خاص و فرهنگی مشترک با سایر همزبانان خویش مثل بختیاری ها و حتّی فارس ها هستند، لرهای فارس-نشین ممسنی و رستم بسیاری از رسم ها و آیین سنتی خویش را حفظ و حتّی امروزه نیز در مراسم هایی مثل عروسی، عزاداری، عید نوروز و ... آن ها را انجام می دهند. ممسنی ها شیعه مذهب ولی در آیین و شریعت دارای تسامح بسیار می باشند. زندگی روزمره را با دامپروری و کشاوری و نیز امروزه با اشتغال در برخی نهادهای دولتی و حکومتی در کنار تجارت و ... می گذرانند، این درحالی ست که در گذشته ای نزدیک، این مردم علاوه بر کشاورزی و دامداری، از راه غارت و راهزنی، شکار و ... نیز کسب معیشت می کردند؛ که این خود همواره باعث ضدیت ایشان با حاکمان و حکومت های وقت می شده است.
۳.

نقش امام موسی صدر در فرآیند پیروزی انقلاب اسلامی ایران

کلید واژه ها: امام موسی صدر امام خمینی رحمه الله علیه انقلاب اسلامی ایران نقش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 939 تعداد دانلود : 738
نقش های افراد برجسته در موفقیت پدیده های سیاسی و اجتماعی مؤثر بوده است. اهمیت این نقش ها کم و بیش متأثر از علائق مذهبی، هنجارها، ارزش ها، محیط و توانایی در ایجاد ارتباط می باشد. در فرآیند انقلاب اسلامی، افراد مهمی نقش مؤثر داشته اند؛ که در رأس همه، امام خمینی رهبر انقلاب بوده است. در کنار این رهبری، افرادی برجسته که به لحاظ مذهبی در جهت فکری انقلاب قرار داشته اند به انحاء مختلف نقش ایفا کرده اند. یکی از اینان امام موسی صدر است که کمتر به اهمیت حضور و نقش وی توجه شده است. وی با استفاده از موقعیت اجتماعی و سیاسی و فرهنگی خویش توانست در برخی جهات از قبیل ایجاد ارتباط با افراد صاحب نفوذ در سطح منطقه ای و جهانی و هموارسازی راه برای فعالیت انقلابی امام خمینی رحمه الله علیه، زمینه های تداوم حرکت انقلاب را فراهم می سازد. پژوهش حاضر در صدد است تا با برجسته سازی این نقش با یک رویکرد تاریخی، به تحلیل یکی از عوامل مؤثر در پیروزی انقلاب اسلامی بپردازد.
۴.

تحلیل و بررسی شکل گیری منازعات سیاسی در تحولات اقتصادی دوران نخست وزیری میرحسین موسوی

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی میرحسین موسوی تحولات اقتصادی احزاب سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 778 تعداد دانلود : 612
احزاب سیاسی از بدو تولد همیشه تابعی از اوضاع و شرایط اجتماعی محیط خود بوده اند. از همین رو تحولاتی که در دهه 1360 در اوضاع اقتصادی ایران رخ داد تأثیر ژرفی نیز بر ساختار و عملکرد احزاب سیاسی در جامعه نهادند. با پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری نظام جمهوری اسلامی، فرایند تثبیت مدیریت اجرایی کشور آغاز گردید. از مسائلی که صاحب نظران و تئوری پردازان به ارائه راهکار در مورد آن پرداختند موضوع اقتصاد، بویژه اقتصاد اسلامی بود. بر این اساس، جریان ها و احزاب سیاسی نیز با تکیه بر مبانی فکری خود به اظهار نظر در خصوص اقتصاد کشور مبادرت ورزیدند. مسئله اصلی تحقیق پرداختن به منازعات سیاسی برآمده از تحولات اقتصادی در دهه نخست انقلاب اسلامی است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که افزون بر ناکارآمدی دولت در حوزه اقتصاد و نبود استراتژی خاصی در ساماندهی امور کشور، شکل گیری جریان ها و طیف بندی احزاب بر اساس نظرات اقتصادی صورت گرفته است.
۵.

علل گسترش روابط روسیه و مصر پس از انقلاب های عربی

کلید واژه ها: سیاست خارجی روسیه مصر خاورمیانه اخوان المسلمین انقلاب های عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 44 تعداد دانلود : 114
انقلاب های عربی در خاورمیانه و شمال آفریقا که منجر به سقوط برخی نظام های سیاسی محافظه کار در این منطقه شد، جنبش اجتماعی گسترده ای با آثار سیاسی به دنبال داشته است، به گونه ای که می توان گفت بر اثر این تحولات، خاورمیانه در حال گذار به شرایط جدید و فاصله گرفتن از وضعیت سابق است. در اثر این جابجایی، وزن استراتژیک برخی از کشورها در حال کاهش است و در مقابل، جایگاه و وزن منطقه ای کشورهای دیگر در حال افزایش است. مصر از گذشته تا امروز نقش مهمی در خاورمیانه و سیاست بین المللی بازی کرده است و برای درک بهتر و تجزیه و تحلیل درست سیاست خارجی مصر باید به چهار نکته کلیدی که همان موقعیت ژئوپلیتیکی و جغرافیایی مصر، منافع ملی، قدرت های بزرگ و رهبران مصر هستند، توجه کرد. علاوه بر این، مصر هنوز مأمور حفاظت از منافع ملی اعراب است. از سوی دیگر، در پی این تحولات قدرت های بزرگ بین المللی را به شگفت درآورد. در واقع، تحولات موسوم به بهار عربی برای روسیه نیز همانند سایر قدرت های بزرگ نگرانی ها و چالش هایی را در بر داشته است. به طوری که دولت روسیه برای دستیابی به اهداف و منافع خود در خاور میانه ناگزیر به تغییر برخی از رویکردهای سنتی خود در این منطقه است. برای مثال صحنه لیبی نتایج نامطلوب فراوانی برای سیاست خاور میانه روسیه به همراه داشت و باعث بروز مشکلات داخلی و خارجی برای روسیه گردید و یک نوع سیاست همکاری با غرب را در پیش گرفت. در حالی که در مورد مصر روسیه توانسته بود پایه های محکم و قابل اعتمادی برای گسترش روابط با این کشور پی ریزی کند و به عنوان یک جزیره باثبات خاورمیانه عربی درصدد برآمد تا الگوی همکاری راهبردی با این کشور را در پیش گیرد.
۶.

دفاع قابلیت محوروتوانمندساز در اندیشه های دفاعی امام خامنه ای از منظر پدافند غیرعامل

نویسنده:

کلید واژه ها: پدافند غیر عامل ایران دفاع دفاع قابلیت محور و توانمندساز مقام معظم رهبری سید علی خامنه ای مدظله العالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 338 تعداد دانلود : 845
دفاع برای کشور جمهوری اسلامی ایران با توّجه به موقعیت خاص ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک سرزمینی و نیز استمرار و گستردگی تهدیدات دشمنان و هم چنین تأکیدات مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه ای مدظله العالی در برابر تهدیدات استکبار، موضوعی بسیار مهم است. در پدافند غیر عامل بایستی رویکرد فکری جدیدی را در زمینه مسائل دفاعی در پیش گرفت؛ به طوری که همکاری در زمینه دفاع قابلیت محور و توانمندساز در کشور به عنوان یک اصل در نظر گرفته شود. پدافند غیر عامل به عنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش های دفاع در مقابل تهدیدات همواره مد نظر اکثر کشورهای جهان قرار داشته است. پدافند غیر عامل که عبارتست از « مجموعه اقدامات غیر مسلحانه که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقا پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می گردد»، توّجه به این اقدامات در دفاع قابلیت محور و توانمندساز بسیار حائز اهمیت است. در کشور ما با وجود موقعیت خاص ژئوپلیتیکی، تهدید زدایی و ورود به عرصه های نوین و تهدیدات نرم، نقش پدافند غیر عامل بسیار برجسته گردیده و توّجه به محورهای پایداری ملی و توسعه از نظر قابلیت محور و توانمندساز، بر این اهمیت افزوده است. در این مقاله در ابتدا با مروری بر دفاع قابلیت محور و توانمندساز، سعی گردیده تا بر اساس بیانات، دیدگاه ها و اندیشه های دفاعی حضرت امام خامنه ای مدظله العالی، دسته بندی و ارتباط مفاهیم بنیادین پدافند غیرعامل در حوزه دفاع قابلیت محور و توانمندساز مورد بررسی قرار گیرد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۳