پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه

ایالات متحده آمریکا برای حفظ هژمونی خود در منطقه ی خاورمیانه و جنوب غربی آسیا، جمهوری اسلامی ایران را بزرگ ترین مانع بر سر راه خود تشخیص می داد. آمریکا با مدیریت سازمان جاسوسی و اطلاعاتی خود موسوم به CIA و به وسیله ی مخالفان ارتشی و طاغوتی در داخل ایران قصد داشت با کودتای نظامی نقاب، جمهوری اسلامی را سرنگون کند. این تحقیق با پاسخ به این پرسش که راهبرد و عملکرد سازمان سیا در کودتای نقاب چه بوده است؟ یافته هایی را به دست می آورد که حکایت می کند شکل گیری این کودتا، نشأت گرفته از حضور فعال سازمان سیا بوده و این سازمان با توّجه به تجربه ی کودتاهای گذشته در نقاط مختلف جهان، این طرح نظامی را علیه ایران مدیریت کرد و ابزارهای مختلفی را در جهت براندازی جمهوری اسلامی که دارای ایدئولوژی اسلامی و تمدن ساز است به کار گرفته و هنوز هم به کار می-گیرد.

انقلاب اسلامی تا کنون مراحل حساسی را پشت سرگذاشته است و در طی فرایندی تکاملی خود به برخی از اهداف مهم خودش نیز دست یافته است؛ امّا تا رسیدن به هدف نهایی که همان پایه ریزی تمدن نوین اسلامی و تشکیل امت و دنیای اسلام است، هنوز فاصله ی دارد و برای رسیدن به آن پیش شرط ها و الزامات فراوانی بایستی برآورده گردند. از جمله پیش نیازهای اساسی تحقق اهداف نهایی انقلاب اسلامی، تربیت نخبگانی است که بتوانند در نقش «امام» و «راهبر»، امت را در جهت بسترسازی تشکیل تمدن اسلامی هدایت نمایند. جامعه المصطفیصلی الله-علیه و آله العالمیه مهم ترین نهاد علمی و حوزویِ کشور در سطح جهانی است که تربیت نخبگان طراز انقلاب اسلامی، رسالت و هدفِ بنیادی آن را شکل می دهد. در این نوشتار پس از تبیین نقش نخبگان در تحولات اجتماعی، ویژگی های اساسی نخبگان طراز انقلاب که ضروری است «جامعه المصطفیصلی الله علیه و آله» رشد و پرورش آن ها را در راهبردها و سیاست های تربیتی خود مورد اهتمام قرار دهد، تبیین گردیده اند و پس از آن برخی چالش های جدی جامعه در تربیت نخبگان مورد تحلیل قرار گرفته اند. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است.

پرسش از هویت و چرایی تولد گفتمان علمی فرهنگی المصطفیصلی الله علیه و آله، موجب تکوین این پژوهش شده است. اگر گفتمان به معنای کلیت ساختاردهی شده از عمل مفصل بندی باشد که بر محور یک دال مرکزی و کانونی سازمان گرفته است و فهم انسان از واقعیت های جهان را تشکیل می دهد، در این صورت، می توان المصطفیصلی الله علیه و آله را به عنوان یک گفتمان معرفتی تصویر کرد که بر محور دال مرکزی اسلام شیعی مفصل بندی شده است و در صدد ارائه ی فهمی از واقعیت جهان است. این پژوهش، از منظر نظریه ی تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه، به گفتمان علمی و فرهنگی المصطفیصلی الله علیه و آله نگریسته است؛ گفتمان علمی فرهنگی المصطفیصلی الله علیه و آله در ذیل گفتمان ولایت فقیه و در حاشیه ی هژمونی آن متولد شده است و از سیاست ها و سیاست گذاری فرهنگی گفتمان ولایت فقیه به حساب می آید. هویت هر گفتمانی از نسبتی که با دیگر گفتمان ها برقرار می کند احراز می شود. در این نوشته، هویت گفتمان علمی فرهنگی المصطفیصلی الله علیه و آله از نقطه نظر نسبت آن با گفتمان سلفی، بررسی شده است. نشانه ها و اصولی که نظام معنایی گفتمان المصطفیصلی الله علیه و آله را از نظام معنایی گفتمان سلفی متفاوت می سازد، در حد امکان، نشان داده شده است و برای تکمیل دایره ی این تفاوت ها و تمایزها، اهداف، مسایل و موضوعاتی که در گفتمان المصطفیصلی الله علیه و آله مطرح است نیز بررسی شده است.

جمهوری اسلامی ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت منطقه ای، از دیرباز به عنوان دو رقیب اصلی در خاورمیانه شناخته شده اند. در طی سال-های اخیر روابط ایران و ترکیه همواره آمیخته ای از تعامل و رقابت بوده است. در این میان، یکی از مسائلی که در سال های اخیر به نحوی نمایانگر بُعد رقابتی میان جمهوری اسلامی ایران و ترکیه بود، عراق و تحولات سیاسی در این کشور است. در جریان تحولات سیاسی عراق، جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در بسیاری از موارد رفتار متناقضی را در قبال تحولات سیاسی این کشور در پیش گرفتند. از همین رو، هدف این نوشتار حاضر، تبیین راهبردهای جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در قبال کشور عراق و تحولات سیاسی این کشور در دوران پسا صدام می-باشد. در این راستا، نویسنده با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با رویکردی مقایسه ای، به دنبال پاسخ گویی به این پرسش اساسی بوده است که جمهوری اسلامی ایران و ترکیه چه رویکردی را در قبال تحولات سیاسی عراق اتخاذ کرده اند؟ فرصیه ای که در پاسخ به این پرسش مطرح می شود این است که ترکیه سعی کرده است تا با حمایت از گروه های عرب سنی و کرد، موازنه را به نفع خویش تغییر دهد. جمهوری اسلامی ایران نیز تلاش کرده است تا با حمایت از گروه های شیعی و کرد، موازنه را به نفع خویش حفظ کند.

از نظر مفهومی، میان مفاهیم «دین» و «سبک زندگی»، رابطه ای علی قابل فرض است؛ به گونه ای که برخی از صاحب نظران معتقدند دین در شکل دهی به سبک زندگی نقش بسزایی دارد. در میان ادیان مختلف، «دین اسلام» به دلیل تأثیر گذاری بر سبک زندگی پیروان خود، مقامی برجسته و ممتاز دارد، بنابراین، سبک زندگی ای که اسلام ارائه می دهد، طرح مهندسی ویژه ای را برای کاربرد در زندگی فردی و اجتماعی فراهم می کند. بررسی این موضوع از منظر شخصیت هایی که سبک ساز هستند زمینه وصول به حیات طیبه را هموار می سازد. آیت الله خامنه ای مد ظله العالی به عنوان عنصری سبک ساز، توحید محوری را سرلوحه شیوه زندگی و مبنای اساسی آن قرار داده است. از دیدگاه معظم له مصرف، یکی از مؤلفه های مهم در سبک زندگی است چنان که اسلام نیز درباره آن دستورات بسیاری دارد. هدف از این نوشتار نشان دادن اهمیت فرهنگ الگوی مصرف و نقش سازنده آن در جامعه از دیدگاه اسلام و رهنمودهای مقام معظم رهبری می باشد. این مقاله به دنبال پاسخگویی به چرایی اصلاح الگوی مصرف و هم چنین راهکارهای ارائه شده در چارچوب مبانی دینی و منویات رهبر معظم انقلاب در این زمینه می باشد. روش تحقیق بر اساس مطالعه تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانه ای و اینترنتی می باشد.

هویت در معنای لغوی یعنی حقیقت و ماهیت چیزی؛ هویت، پاسخ به سئوال چه کسی بودن و چگونه بودن است. در تعریف دیگر، هویت عبارت است از مجموعه ی خصوصیات و مشخصات اساسی اجتماعی، فرهنگی، روانی، زیستی و تاریخی همسان که به رسایی و روایی بر ماهیت یا ذات گروه به معنای یگانگی یا همانندی اعضای آن با یکدیگر دلالت کند و آنان را در یک ظرف زمانی و مکانی معین، به طور مشخص و قابل قبول و آگاهانه از سایر گروه ها و افراد متعلق به آن ها متمایز کند. حافظ دانشمندی اهل تحقیق و بحث و کشف بوده است. او در کنار همه علوم فلسفی، کلامی و فقهی، با روح تجسس و تحقیق و قریحه ی شاعری با تاریخ ایران و هویت ملی و ایرانی، اندیشه های ایرانی و با دیوان شاعران ایرانی، از گذشته تا زمان خودش آشنا بود. شعر حافظ نمادی بارز و شاخص از هویت ملی و ایرانیِ ایرانیان در عرصه ادبیات و شعر بوده است. حافظ به سه هویت عاشقانه، جبری و سرگشتگی هویتی اعتقاد داشت و این مقاله سعی دارد با روش توصیفی-تحلیلی و با کمک منابع کتابخانه ای، هویت را از دیدگاه حافظ بررسی کند.