روایات نهی از قیام قبل از قیام قائم(علیه السلام) در بوته نقد و بررسی

چکیده

در مجامع روایی امامیه، روایاتی وجود دارد که هرگونه قیام و نهضت و جنبش قبل از قیام و ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) را ممنوع دانسته و پرچم برافراشته شده را مظهر طاغوت و حکومت برآمده از آن را غیر مشروع می دانند. وجود چنین روایاتی موجب شده تا عده ای با تمسک به این روایات، هرگونه قیام و نهضت را قبل از ظهور ممنوع و منهی دانسته و آنها را محکوم کنند. در حالیکه این قبیل از روایات با دستورات کلی دین اسلام در تشویق به مبارزه با ظلم و ستم، امر به معروف و نهی از منکر و ... تعارض دارند؛ بدین جهت ضروری است این سنخ از روایات در بوته نقد و بررسی قرار گرفته و تحلیل شوند. بر این اساس در این مقاله ابتدا روایاتی که هرگونه قیام و انقلاب در عصر غیبت را نهی کرده اند جمع آوری و در سه گروه کلی دسته بندی شده اند و در نهایت با روش توصیفی و تحلیلی و با تأکید بر آموزه های علم رجال، مورد نقد و بررسی و تحلیل قرار گرفته اند؛ و به این نتیجه رسیده است که از طرفی بیشتر این روایات از نظر سند دارای اشکال بوده و به اصطلاح ضعف سندی دارند؛ و از طرف دیگر از نظر دلالت به گونه ای هستند که یا به دوره ای خاص اشاره دارند و ناظر به شرایط تاریخی ویژه اند و یا ناظر به شخصیت قیام کننده اند که با انگیزه های شخصی برای رسیدن به مطامع خودش پرچم مبارزه را بلند نموده است. بدین جهت هرگز نمی توان از این دسته از روایات نهی از قیام را به طور کلی و به نحو مطلق نتیجه گرفت و هرگونه قیام و نهضت در عصر غیبت را محکوم نمود و مورد نهی قرار داد.