روانشناسی نظامی

مقدمه: با توجه به اهمیت پیشگیری از سوانح فنی در محیط کار، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش عوامل شخصیتی در بروز سوانح فنی در یکی از واحدهای نظامی انجام شد. روش: طرح پژوهش، توصیفی و از نوع پژوهشهای علّی مقایسه ای و جامعه پژوهش، شامل کلیه پرسنل فنی یکی از واحدهای نظامی بود که به صورت دردسترس، 50 نفر با سابقه حادثه دیدگی انتخاب و 50 نفر بدون سابقه سانحه دیدگی ازنظر سن، سطح تحصیلات، سابقه خدمت و وضعیت تأهل، با گروه حادثه دیده همتا شدند. شرکت کنندگان در پژوهش به سیاهه پنج عاملی شخصیت نئو (NEO-FFI) پاسخ دادند. داده ها با روش تحلیل واریانس چندمتغییری و تحلیل تشخیصی، با استفاده از نسخه 24 نرم افزار SPSS، تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که میانگین نمرات روان رنجورخویی در افراد سانحه دیده به طور معناداری بیشتر از افراد بدون سابقه سانحه دیدگی است. هم چنین، میانگین نمرات برون گرایی، توافق پذیری و وجدان مندی در افراد سانحه دیده به طور معناداری کمتر از افراد بدون سابقه سانحه دیدگی است. نتایج تحلیل تشخیصی نیز نشان داد که روان رنجورخویی و توافق پذیری، مهم ترین پیش بین کننده های سانحه دیدگی هستند. بحث: به طور کلی، این نتایج اهمیت ویژگی های شخصیتی را در بروز سوانح فنی نشان می دهد. این یافته ها می تواند تلویحات نظری و کاربردی متعددی در زمینه گزینش کارکنان در موقعیت های شغلی مختلف، به ویژه واحدهای فنی نظامی داشته باشد.

هدف این پژوهش، طراحی الگوی رهبری افسران صف به منظور کاهش فرار از خدمت و دو اختلال پرخاش گری و احساس افسردگی سربازان است. برای نیل به این هدف، از پژوهش آمیخته (اکتشافی) استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل فرماندهان، افسران صف و سربازان است که در بخش کیفی به طور هدف مند با 17 نفر از آن ها مصاحبه شد و در بخش کمی، 280 نفر به صورت نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه مهارتهای رهبری، که براساس یافته های کیفی تهیه شده و پرسش نامه های پرخاش گری باس و پری (1992)، افسردگی بک (1961) و فرار از خدمت احمدی (1398) جمع آوری شدند. تحلیل داده های کیفی با تکنیک تحلیل موضوعی (تم) انجام شد. به منظور تحلیل داده های کمّی از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. پژوهش، الگوی رهبری افسران صف را در چهار بُعد نگرش رهبری (احترام و تکریم افراد)، رفتار رهبری (وقت گذاشتن، عدالت، حمایت گری و قدرشناسی)، صفات رهبری (ظاهر، دیسیپلین، شخصیت، تجربه، تخصص، مهارت کلامی و هوش هیجانی) و درنهایت اقتضائات رهبری (درک تفاوتهای فردی و درنظرداشتن شرایط هر موقعیت) شناسایی کرده و نشان داد نگرش، رفتار، صفات و اقتضائات رهبری به طور معناداری، باعث کاهش فرار از خدمت و دو اختلال پرخاش گری و احساس افسردگی سربازان در مراکز آموزش سربازی می شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش جو عاطفی خانواده و سبک ابرازگری هیجان در بهزیستیِ تحصیلی دانش آموزان دارای والد نظامی انجام شد. روش: 280 دانش آموز دختر به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و آزمودنی ها ازطریق پرسش نامه های جو عاطفی خانواده آلفرد بی هیل برن (1964)، پرسش نامه ابرازگری هیجانی کینگ و آمونز (1990) و پرسش نامه بهزیستی تحصیلی پیترینن، سوینی و فالتو (2014) بررسی شدند. داده ها با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی و رگرسیون چندمتغیره گام به گام توسط نسخه 23 نرم افزار SPSS تحلیل شدند. یافته ها: نتایج بیانگر این است که متغیرهای جو عاطفی خانواده و ابرازگری هیجان، می توانند 4/36 درصد از واریانس بهزیستی تحصیلی را تبیین کنند. این یافته بیانگر آن است که با افزایش یک انحراف استاندارد بر نمرات جو عاطفی خانواده و ابرازگری هیجان، به ترتیب 513/0 و 155/0 انحراف استاندارد بر نمرات بهزیستی تحصیلی افزوده می شود. جو عاطفی خانواده سهم یگانه بیشتری در پیش بینی بهزیستی تحصیلی دانش آموزان دختر دارد. نتیجه گیری: بنابراین جو عاطفی خانواده و سبک ابرازگری هیجان در بهزیستی تحصیلی دانش آموزان دارای والد نظامی نقش دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش سیستم های مغزی رفتاری و به واسطه پذیرش خود در پیش بینی بهزیستی روان شناختی نظامیان بازنشسته انجام شد.روش: در این پژوهش 210 نظامی بازنشسته شهر کرج به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و آزمودنی ها ازطریق بهزیستی روان شناختی ریف (1988)، پرسش نامه پذیرش بی قید و شرط خودِ چمبرلین و هاگا (2001) و پرسش نامه سیستم های مغزی رفتاری یا بازداری/ فعال سازی رفتاری کارور و وایت (1994) بررسی شدند. داده ها با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی و تحلیل مسیر توسط نسخه 23 نرم افزار SPSS و AMOS تحلیل شدند.یافته ها: یافته ها نشان داد رابطه بهزیستی روان شناختی با سیستم فعال سازی رفتاری (477/0=r) و پذیرش بی قید و شرط (623/0=r) مثبت و معنادار و هم بستگی بهزیستی روان شناختی با سیستم بازداری رفتاری (417/0-=r) و پذیرش مشروط (542/0-=r) منفی و معنادار است. برای بررسی نقش واسطه ای پذیرش خود در رابطه بین سیستم های مغزی رفتاری و بهزیستی روان شناختی، از تحلیل مسیر استفاده و سهم منحصربه فرد دو متغیر میانجی، با آزمون سوبل محاسبه شد. نتایج نشان داد پذیرش خود (پذیرش بی قید و شرط و پذیرش مشروط) در رابطه بین سیستم های مغزی رفتاری و بهزیستی روان شناختی نقش واسطه ای دارند.نتیجه گیری: بر این اساس می توان نتیجه گرفت متغیرهای سیستم های مغزی رفتاری و پذیرش خود در بهزیستی روان شناختی نظامیان بازنشسته نقش دارند.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین اثر بخشی بسته آموزشی مدیریت کلاس درس براساس تئوری انتخاب بر درگیری تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه ی اول در سال تحصیلی 400-1399 صورت گرفت. روش پژوهش: پژوهش نیمه آزمایشی  و با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان متوسطه اول شهرستان کنارک در سال تحصیلی 400-1399 بود که دو کلاس (دانش آموزان و معلمان دروس زیست شناسی، ریاضی و ادبیات هر کلاس) بعد از همتا سازی به شیوه در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. بسته مدیریت راهبرانه مدیریت کلاس که در مطالعه دیگری اعتباریابی شده بود به معلمان گروه آزمایش آموزش داده شد و گروه گواه هیچ آموزشی دریافت نکردند.  از پرسشنامه درگیری تحصیلی ریو (2013) برای اندازه گیری میزان درگیری تحصیلی دانش آموزان در پیش آزمون، پس آزمون و پیگری استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها با کمک نرم افزار spss18 از روش های آماری تحلیل کواریانس تک متغیره، تی زوجی و تحلیل کواریانس با اندازه گیری های مکرر استفاده شد. یافته ها: محاسبه دو شاخص CVR و CVI روایی محتوایی بسته آموزشی را تایید کرد. نتایج آنوا با اندازه گیری های مکرر برای متغیر درگیری تحصیلی دانش آموزان نشان دهنده تفاوت معنی دار پیش آزمون و پس آزمون و عدم تفاوت معنی دار پس آزمون و پیگیری گروه آزمایش بود(P<0/01)  که حاکی از تاثیر متغیر مداخله بر درگیری دانش آموزان در پس آزمون و ثبات نتایج در آزمون پیگیری بود. پیش آزمون و پس آزمون گروه گواه تفاوت معنی داری نداشت. نتیجه گیری: بسته آموزشی سبک مدیریت راهبرانه کلاس براساس تئوری انتخاب، روی درگیری تحصیلی دانش آموزان تأثیر گذار است.

هدف از این پژوهش، تعیین اثربخشی مشاوره گروهی با رویکرد عقلانی هیجانی (REBT) بر الگوی ارتباطی، صمیمیت و سبک های حل تعارض در کارکنان متأهل نیروهای نظامی با علائم افسردگی شدید بود. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان مرد متأهل با علائم افسردگی شدید در 6 ماهه دوم سال 1400 بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، تعداد 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 15 نفر) گمارده شدند. برای شناسایی کارکنان مرد متأهل نیروهای نظامی با علائم افسردگی شدید، پرسش نامه افسردگی (بک و همکاران، 1996) در میان 450 نفر توزیع و 30 نفر با نمرات بالاتر از 29 در پرسش نامه افسردگی و با تشخیص نشانه های افسردگی ازطریق مصاحبه بالینی انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های الگوی ارتباطی زوجین (کریستنس و سولاوای، 1991)، پرسش نامه صمیمیت زناشویی (تامپسون و واکر، 2002) و پرسش نامه سبک های حل تعارض زوجین (رحیم، 1983) استفاده شده است. بر روی گروه آزمایش در 8 جلسه 90 دقیقه ای، رویکرد عقلانی هیجانی اجرا و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد. نتایج نشان داده است که مشاوره گروهی با رویکرد عقلانی هیجانی (REBT) بر الگوی ارتباطی، صمیمیت و سبک های حل تعارض در کارکنان متأهل نیروهای نظامی با علائم افسردگی شدید اثربخش است (p<0/05).

هدف از این پژوهش، تعیین اثربخشی آموزش شفقت به خود بر انعطاف پذیری شناختی، تاب آوری و دشواری در تنظیم هیجان در مجروحان نیروهای مسلح جنگ تحمیلی و جامعه آماری پژوهش شامل مجروحان جنگ تحمیلی نیروهای مسلح، مراجعه کننده به بیمارستان های نیروهای مسلح شهر تهران در شش ماهه دوم سال 1400 بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، تعداد 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 15 نفر) گمارده شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از پرسش نامه های انعطاف پذیری شناختی (دنیس و وندروال، 2010)، پرسش نامه تاب آوری (کونور و دیویسیون، 2003) و پرسش نامه دشواری در تنظیم هیجان (گراتز و روئمر، 2004) استفاده شده است. بر روی گروه آزمایش در 8 جلسه 90 دقیقه ای، آموزش شفقت به خود اجرا شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد. نتایج نشان داده است که مشاوره گروهی با رویکرد شفقت به خود، بر انعطاف پذیری شناختی، تاب آوری و دشواری در تنظیم هیجان مجروحان نیروهای مسلح جنگ تحمیلی مؤثر است (p<0/05).

هدف از این پژوهش، بررسی نقش سرمایه روان شناختی، حمایت اجتماعی و استرس ادراک شده در پیش بینی بهزیستی روان شناختی در کارکنان نیروهای مسلح با نشانگان افسردگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان نیروهای نظامی با علائم افسردگی بود. برای شناسایی کارکنان نیروهای نظامی با علائم افسردگی، پرسش نامه افسردگی (بک و همکاران، 1996) در میان 600 نفر توزیع و 100 نفر با نمرات بالا به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های افسردگی (بک و همکاران، 1996)، پرسش نامه بهزیستی روان شناختی (ریف و همکاران، 2004)، پرسش نامه سرمایه روان شناختی (لوتانز و همکاران، 2007)، پرسش نامه حمایت اجتماعی (واکس و همکاران، 1986) و پرسش نامه استرس ادراک شده (کوهن و همکاران، 1983) استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون هم بستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش هم زمان استفاده شد. نتایج نشان داده است که بین سرمایه روان شناختی (امیدواری، تاب آوری، خوش بینی و خودکارآمدی)، حمایت اجتماعی و ادراک تنیدگی مثبت با بهزیستی روان شناختی، ارتباط مثبت و معنادار و بین ادراک تنیدگی منفی با بهزیستی روان شاختی، ارتباط منفی و معناداری وجود دارد (05/0>p).

هدف: تعیین اثربخشی بسته آموزشی مدیریت حافظه هیجانی بر هوش هیجانی در زنان و مردان با اختلالات خلقی(افسردگی) بوده است. روش : این پژوهش، کاربردی و از نوع تحقیقات کمی، نیمه آزمایشی پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل و جامعه آماری، مردان و زنان 25- 35 ساله از پرسنل و خانواده های پرسنل نظامی در تهران، متأهل، با تحصیلات دانشگاهی که به دلیل علایم افسردگی به کلینیک روان شناسی مراجعه کرده بودند، مورد مطالعه قرار گرفتند. همچنین از روش نمونه گیری در دسترس و جهت جمع آوری داده ها از پرسش نامه های هوش هیجانی بار-آن (رون بارون، 1980) و افسردگی بک (آرون بک 1961-1996) و نیز از برنامه آموزش مدیریت حافظه هیجانی که بر اساس مرور منابع تدوین شده بود استفاده گردید. برای بررسی تأثیر متغیر مستقل بر وابسته از تحلیل کواریانس و جهت بررسی پایداری اثربخشی برنامه آموزشی در دوره پیگیری 90 روزه، از آزمون t هم بسته با سطح معنی دار 01/0=α و محاسبات آماری از spss استفاده شد. نتایج: اثر بخشی آموزش مدیریت حافظه هیجانی بر هوش هیجانی در مردان و زنان تفاوت معناداری داشته است. بحث: این آموزش بر مقیاس های خودآگاهی هیجانی، خوش بینی، انعطاف پذیری و همدلی در زنان بیشتر و در مقیاس های واقع گرایی و کنترل تکانه در مردان بیشتر بوده، لذا این آموزش با ارتقای هوش هیجانی تأثیر مثبتی در کاهش اختلالات خلقی(افسردگی) داشته است.