محسن رفیعی

هدف کلان پژوهش حاضر بررسی رفتار سازمانی کارکنانی بود که نسبت به الزامات شغل خویش از شایستگی ها و قابلیت های بیشتری برخوردارند. به صورت دقیق تر، در پژوهش حاضر، ارتباط فراشایستگی ادراک شده با دگرگون سازی، به صورت دقیق بررسی شد. پژوهش حاضر از نظر هدفِ تحقیق، کاربردی و از جنبه شیوه گردآوریِ داده ها، از نوع توصیفی (پیمایشی) می باشد. جامعه هدف، کارکنان شرکت ملی نفت ایران می باشند که به صورت تصادفی انتخاب شده اند. پژوهشگران برای سنجش فراشایستگی ادراک شده، خودکارآمدی و دگرگون سازی شغل، به ترتیب از پرسشنامه های استاندارد مِینارد و همکاران (2006)، شوارزر و جِروسالیم (1995) و تیمز و همکاران (2012) استفاده کردند. ارزیابی مدل مفهومی ارائه شده با روش مدل سازی معادلات ساختاری و به وسیله نرم افزارهای SPSS و AMOS صورت گرفته است. بر اساس خروجی نرم افزار آموس، ضریب تأثیر 0/013_- و مقدار تی-0/500_0 حاکی از این هستند که میان فراشایستگیِ ادراک شده و دگرگون سازی شغل، رابطه مستقیم دیده نمی شود، ولی این دو سازه به صورت غیرمستقیم و با میانجیگریِ خودکارآمدی باهم ارتباط مثبت دارند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش تبعیض جنسیتی ادراک شده و سبک های هویتی در پیش بینی درماندگی آموخته شده در دختران با تجربه فرار از خانه بود. این پژوهش به لحاظ روش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش دختران مراجعه کننده به مراکز نگهداری و سرپناه شبانه منطقه 12 (محله شوش) شهر تهران در سه ماهه اول سال 1400بودند که از میان آن ها تعداد 120 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه درماندگی آموخته شده (LHS) (کویینلس و نلسون، 1988)، پرسش نامه رویدادهای تبعیض آمیز جنسیتی (SSE) (کلونوف و لندرین، 1995) و پرسشنامه سبک هویت (ISI) (برزونسکی، 1992) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. یافته ها نشان داد تبعیض جنسیتی ادراک شده (رویدادهای تبعیض آمیز در یک سال گذشته و در طول عمر) و سبک هویت سردرگم/ اجتنابی با درماندگی آموخته شده رابطه مثبت و معنادار و سبک های هویت هنجاری، اطلاعاتی و تعهد هویت با درماندگی آموخته شده رابطه منفی و معنادار داشتند (05/0P<). همچنین نتایج رگرسیون نشان داد که رویدادهای تبعیض آمیز در طول زندگی، رویداد تبعیض آمیز در طول یک سال گذشته، سبک هویتی اطلاعاتی، سبک هویتی هنجاری و سبک هویتی اجتنابی/سردرگم 52/0 درماندگی آموخته شده را پیش بینی می کنند. با توجه به تبعیض جنسیتی ادراک شده و سبک های هویتی در پیش بینی درماندگی آموخته شده در دختران با تجربه فرار از خانه، اجرای کارگاه های آموزشی بر مبنای این مفاهیم به خانواده ها ضروری به نظر می رسد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی، تحلیل و نقد کتاب «اخلاق حرفه ای در تربیت»، اثر فاطمه وجدانی می باشد. این کتاب با هدف تأمین منبع آموزشی برای دانشجو- معلمان دانشگاه فرهنگیان منتشر شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و یافته ها نشان داد که کتاب مورد بررسی، در کنار محاسن و نوآوری هایی که دارد، از برخی معایب و کاستی هایی نیز رنج می برد. این معایب و کاستی ها، از دو منظر بررسی گردیده که برجسته ترین آنها عبارت است از: 1) کاستی های ساختاری و شکلی: عدم تطابق عنوان و فهرست کتاب، با سرفصل مصوب، عدم نگارش کتاب با ساختار درسنامه ای، کاستی ها در ارجاعات، عدم ارتباط ساختاری و محتوایی اهداف آموزشی در برخی فصل ها، عدم هماهنگی خلاصه فصل با محتوای فصل، عدم رعایت استانداردهای لازم درپرسش هایی برای تأمل، عدم رعایت توازن در بودجه بندی سرفصل ها، فصل ها و عناوین فرعی ذیل هر فصل، کاستی های نگارشی. 2) کاستی های محتوایی: پافشاری بر مباحث مقدماتی و نظری در سه فصل نخست، بهره گیری اندک، نابجا و گرایشی از منابع ناب دینی (قرآن کریم و سیره معصومین)، نادیده انگاری برخی مباحث از منظر نصوص دینی، خلط تاریخچه پیدایش و سیر تطور با پیشینه پژوهش، بسندگی به نقل های مکرر و کوتاهی در تحلیل، نقد و به گزینی، کاستی در تبیین مفاهیم، تمرکز بر مباحث نظری و غفلت از ارائه راهکار و مهارت های اخلاق معلمی. نتایج حاصل بر ضرورت بازنگری های جدی، تدوین مجدد و مبتنی بر سرفصل های مصوب تاکید دارد.

دشمنی قوم یهود بنی إسرائیل با جبرئیل × به دوران پیامبران بنی إسرائیل باز می گردد که اوج بروز این دشمنی، به زمان پیامبرخاتم | می رسد. هدف تحقیق حاضر، دست یابی به علّت دشمنی یهود با جبرئیل × با تأکید بر آیه 97 بقره است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بر پایه گزارش تفاسیر، برجسته ترین بهانه های ابرازشده از سوی یهود برای دشمنی با جبرئیل از این قرار است: آورنده عذاب و جنگ و شدّت، عدم جلوگیری جبرئیل از تخریب بیت المقدّس توسط بخت النّصر، تعبیر خواب دانیال توسّط جبرئیل در مورد تخریب اورشلیم ، آگاه سازی حضرت محمّد | از أسرار یهود، تغییر نبوّت از بنی إسرائیل به بنی إسماعیل، بشارت به نبوّت پیامبراکرم | و امامت امام علی × و امامان پس از ایشان. نتایج این پژوهش، نشان می دهد که مهمترین عوامل دشمنی یهود با جبرئیل عبارت است از: روحیه خود برتربینی و همچنین نگرش نا صحیح نسبت به اصل توحیدکه موجب عدم تمکین آ نان نسبت به فرامین الهی شده است.

فناوری اطلاعات و ارتباطات همچون الگوواره جدیدی در گستره آموزش و یادگیری مورد توجه است. این تحقیق با هدف بررسی مدل علّی پذیرش و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در اهداف آموزشی و پژوهشی بر اساس مدل UTAUT انجام شده است. این تحقیق بر اساس ماهیت و ویژگی کلی، تحقیق کمی؛ بر اساس هدف، تحقیق کاربردی و بر اساس روش تحقیق، تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بر پایه مدل معادلات ساختاری ( SEM ) است. جامعه آماری، کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی تبریز به حجم 1500 نفر است. نمونه آماری 306 نفر است که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب انتخاب شده است. ابزار جمع آوری داده ها، ترجمه و ترکیب پرسش نامه استاندارد ونکاتش و همکاران (2003) و اکبر (2013) است؛ که بر اساس نظریه UTAUT به وسیله پژوهشگر اصلاح شده است. روایی پرسش نامه بر اساس روایی محتوایی، صوری و سازه تأیید شده است. ضریب پایایی پرسش نامه، بر اساس ضریب آلفای کرونباخ برابر با 86/0 به دست آمده است. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل مسیر مدل معادلات ساختاری) با استفاده از نرم افزارهای SPSS و LISREL تجزیه و تحلیل شده است. نتایج بیانگر آن است که انتظار عملکرد، نگرش نسبت به فناوری، تأثیر اجتماعی، شرایط تسهیل گر و خودکارآمدی با نقش واسطه ای قصد رفتاری، اثر علّی مثبت و معناداری بر رفتار استفاده از فناوری دانشجویان دارند. انتظار تلاش با نقش واسطه ای قصد رفتاری، اثری بر رفتار استفاده از فناوری دانشجویان ندارد. اضطراب با نقش واسطه ای قصد رفتاری، اثر علّی معکوس و معناداری بر رفتار استفاده از فناوری دانشجویان دارد.

هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر فراشایستگی ادراک شده بر بُروز رفتارهای شهروندی سازمانی بود. در این رابطه نقش میانجی گری خودکارآمدی نیز در نظر گرفته شد. پژوهش حاضر از نظر هدفِ تحقیق، کاربردی و از جنبه شیوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی (پیمایشی) بوده و جامعه آماری، کارکنان شرکت ملی نفت ایران (NIOC) در نظر گرفته شده است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، نمونه 331 نفره انتخاب و داده های مورد نیاز جمع آوری شد. محققان برای سنجش فراشایستگی ادراک شده، رفتار شهروندی سازمانی و خودکارآمدی به ترتیب از پرسشنامه های استاندارد مِینارد و همکاران (2006)، پادساکوف و همکاران (1990) و شوارزر و جِروسالیم (1995) استفاده کردند. ارزیابی مدل مفهومی ارائه شده با روش مدل سازی معادلات ساختاری و به کمک نرم افزارهای SPSS و AMOS صورت گرفت. یافته ها نشان داد میان ادراک کارکنان از فراشایستگی خود با میزان مشارکت کارکنان در بُروز رفتار شهروند سازمانی ارتباط غیرمستقیم و معکوس وجود داشته و در این رابطه خودکارآمدی کارکنان، نقش میانجی را ایفا کرده است.

هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی سکس درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر رضایت زناشویی زوجین در مبتلایان به انزال زودرس است. روش پژوهش نیمه آزمایشی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه مردان مبتلا به انزال زودرس و همسران آنان در شهر شیراز بود. نمونه آماری 30 زوج بود که به صورت در دسترس انتخاب و به تصادف در دو گروه 15 زوجی آزمایشی و کنترل گمارده شدند. سپس بر روی گروه آزمایشی 6 جلسه 120 دقیقه ای سکس درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به صورت گروه درمانی اجرا شد. هر دو گروه سه نوبت به پرسشنامه رضایت زناشویی پاسخ دادند. نتایج نشان داد که میانگین نمرات مؤلفه های رضایت زناشویی گروه آزمایشی در مرحله پس آزمون و پیگیری نسبت به گروه کنترل به طور معناداری افزایش یافته بود. همچنین، سکس درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی باعث کاهش انزال زودرس در مردان گروه آزمایش شد. براساس نتایج حاصل از این پژوهش پیشنهاد می شود که به منظور افزایش رضایت زناشویی و کاهش انزال زودرس، سکس درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی مورد توجه و کاربست قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر شناسایی تأثیر فرا شایستگی ادراک شده بر نگرش های شغلی همچون رضایت شغلی، تعهد عاطفی نسبت به سازمان و تمایل به ترک خدمت هست. این پژوهش از نظر هدف تحقیق، کاربردی و از جنبه شیوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی – پیمایشی است. جامعه هدف، ده بانک خصوصی و دولتی داخل کشور می باشند. برای سنجش فرا شایستگی ادراک شده، رضایت شغلی، تعهد عاطفی نسبت به سازمان و قصد ترک خدمت، به ترتیب از پرسشنامه های استاندارد مِینارد و همکاران (2006)، جاج و همکاران (2000)، مِیر و همکاران (1993) و کُلارلی (1984) استفاده شد. ارزیابی مدل مفهومی ارائه شده با روش مدل سازی معادلات ساختاری و به وسیله نرم افزارهای  SPSSوAMOS صورت گرفته است. یافته ها نشان داد میان ادراک کارکنان از فرا شایستگی خود با رضایت شغلی و تعهد عاطفی نسبت به سازمان ارتباط معکوس داشته و در مقابل با تمایل کارکنان برای ترک خدمت رابطه مستقیم دارد.

ثروت واژگانی هر نویسنده نقش اساسی در تبیین سبک شخصیش دارد؛ زیرا سبک حاصل گزینش خاصی از واژگان است. و ثروت لغوی ادیب در آثارش موجب تمایز سبکش با دیگران است. با توجه به این که خطبه ها و نامه های سیاسی و اخلاقی حضرت علی (ع) در موقعیت های متفاوت و در خطاب به افراد خاصی گفته شده است؛ لذا این تفاوت در بافت موقعیتی، نقش اساسی در تنوع واژگانی ایشان دارد. و از آن جایی که نظریه ی جانسون یکی از روش های آماری هست که از تنوع واژگانی ادیب در آثارش پرده برگرفته، و ثروت لغوی هر متنی را، در مقایسه با متن دیگر مشخص می نماید. بنابراین پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و به صورت عملی، به مقایسه تنوع واژگانی بین خطبه ها و نامه های سیاسی و اخلاقی حضرت علی (ع) در چارچوپ نطریه ی آماری جانسون پرداخته است. از مهم-ترین نتایج این جستار آن است که تنوع واژگان در سبک گفتاری حضرت علی (ع) بیشتر از سبک نوشتاری ایشان در نامه ها است.

مقدمه : هدف از این پژوهش بررسی رابطه جو آموزشی و سرزندگی تحصیلی با نقش تعدیلی اهداف پیشرفت اجتماعی در بین دانشجویان دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تبریز است . روش : روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان مقطع کارشناسی رشته پرستاری دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تبریز است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده 249 نفر برای نمونه انتخاب شدند. برای گرداوری داده ها از پرسشنامه سرزندگی تحصیلی، جو آموزشی و اهداف پیشرفت اجتماعی استفاده شد و برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss ویرایش 20 و روش های آمار توصیفی(میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی(ضریب همبستگی و رگرسیون تعدیل کننده) استفاده گردید. یافته ها : بین جو آموزشی و سرزندگی تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد( r=0.35 ). اهداف پیشرفتی عملکردگرا و تبحرگرا با منفی کردن رابطه جو آموزشی و سرزندگی تحصیلی (B=-0.396) و اهداف پیشرفتی عملکردگریز با مثبت کردن این رابطه (B=0.157) نقش تعدیلی را ایفا کردند. نتیجه گیری : اگر دانشجو عملکرد گرا و تبحر گرا باشد فارغ از وضعیت جو آموزشی با سرزندگی دنبال اهداف خود خواهد بود و لی اگر عملکرد گریز باشد تحت تاثیر جو آموزشی قرار خواهد گرفت و با بهتر شدن جو آموزشی سرزندگی بالا و با بدتر شدن جو آموزشی سرزندگی پایینی را تجربه خواهد کرد.

ژئومورفولوژی می تواند با مطالعه مخاطرات رودخانه ای در مدیریت سیستم های رودخانه ای مشارکت نماید. در این مطالعه، رودهای شهری نوشهر مورد بررسی و طبقه بندی قرار گرفتند. نوشهر در شمال ایران و استان مازندران واقع شده است. در این مقاله روشی برای طبقه بندی مخاطرات رودخانه ای در مناطق شهری پیشنهاد شده است. کار در سه مرحله صورت گرفته است: 1) بازه های کانال بر اساس ویژگی های ژئومورفیک و شاخص های تعدیل رود تفکیک شدند. حساسیت زئومورفیک هر بازه در سه گروه زیاد، متوسط و کم تقسیم بندی شدند. 2) در مرحله دوم، هر بازه رودخانه ای بر اساس فعالیت مستقیم انسان(مدیریت) و سازه های رودخانه ای تقسیم بندی شدند. بازه های رودخانه ای به چهار گروه A، B، C و D گروهبندی شدند. در مرحله سوم، با ترکیب مراحل قبلی (تعدیل ژئومورفیک و فعالیت انسانی) رودهای شهری به 12 طبقه تقسیم بندی شدند. شدت فعالیت فرایندهای ژئومورفیک هم با مقادیر 1، 2 و 3 رتبه بندی شدند. ظرفیت تعدیل ژئومورفیک همه بازه ها در گروه متوسط و کم قرار دارد. بازه های رودهای کورکورسر(4-1) و ماشلک (14-12) تقریباً طبیعی بوده و در گروه MD و MC قرار دارند. این کانال ها ظرفیت تعدیل طبیعی متوسط داشته و مداخلات حفاظتی در کمتر از 10 درصد بازه وجود دارد. بازه های رودخانه گردکل در طبقه LA و LB طبقه بندی شدند. این کانال ها ظرفیت تعدیل طبیعی کمی داشته و کناره های آن ها با پوشش های محافظ حفاظت می شود. پس از طبقه بندی رود، مخاطرات کانال های رودخانه ای شامل فرسایش، رسوب گذاری، فعالیت انسانی و هیدرولوژی در هر بازه مورد بررسی قرار گرفتند. در طبقه MD فرسایش غلبه داشته و در طی سیلاب فرایند تعدیل طبیعی اتفاق می افتد. دخالت های انسانی مشاهده شده در این بازه ها شامل اشغال دشت سیلابی، انباشت نخاله های شهری و برداشت رسوب از بستر رود می شود. در طبقات LA و LB در همه بازه ها اشکال رسوب گذاری دیده می شود. رسوب گذاری موجب کاهش ظرفیت کانال و خروج سیل از بالای تراس های آبرفتی شده که موجب ایجاد خسارت به مناطق شهری شده است.

هدف:هدف در این پژوهش، بررسی نقش دینداری و هوش اخلاقی در پیش بینی مسئولیت پذیری کارکنان بود. روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی و مبتنی بر تحلیل مسیر رگرسیونی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه کارکنان دانشگاههای شهر بیجار(دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه پیام نور و دانشگاه علمی کاربردی) بودند که از بین آنان بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده(جدول مورگان)، 102 نفر در پژوهش شرکت داده شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه مسئولیت پذیری کارکنان(کارول، 2003)، پرسشنامه هوش اخلاقی(لنیک و کیل، 2005) و پرسشنامه دینداری(گلارگ و استارک، 1965) استفاده شد. یافته ها: دینداری و هوش اخلاقی می توانند مسئولیت پذیری کارکنان را پیش بینی کنند. همچنین بین دینداری و هوش اخلاقی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که از بین مؤلفه های دینداری و هوش اخلاقی، مؤلفه دلسوزی، بیشترین قدرت تبیین کنندگی را برای متغیّر مسئولیت پذیری دارد. نتیجه گیری: تعمیق باورهای دینی و تأکید بر اخلاقیات می تواند در بهبود وضعیت مسئولیت پذیری کارکنان نقش مهمی را ایفا کند.

هدف این پژوهش شناسایی نمودهای رفتارانحرافی کاری معلمین مدارس تبریز و بررسی رابطه آن با عدالت سازمانی و برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی است. روش این پژوهش، آمیخته و از مدل اکتشافی متوالی بوده است. برای شناسایی نمود های رفتار انحرافی کاری از رویکرد کیفی و روش نظریه داده بنیاد و برای بررسی ارتباط بین رفتارهای انحرافی کاری با عدالت سازمانی و برنامه های نظارت و راهنمایی از روش کمی-توصیفی همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را کلیه معلمین مرد مقطع ابتدایی مدارس دولتی شهر تبریز(2250 نفر) تشکیل داده اند. برای بخش کیفی پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند و ابزار مصاحبه و برای بخش کمی از نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای و ابزار پرسشنامه استفاده گردیده است. پرسشنامه رفتارانحرافی که بر اساس داده های بخش کیفی پژوهش تنظیم شد برای سنجش رفتار انحرافی معلمین استفاده شده است. برای سنجش برنامه های نظارت و راهنمایی از پرسشنامه ترک زاده و نوروزی و برای عدالت سازمانی از پرسشنامه نیهوف و مورمن ، به ترتیب با ضریب پایایی 80/0 و 87/0 استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که رفتار انحرافی معلمین در چهار دسته رفتارهای انحرافی فرایندی، سیاسی، مالی و میان فردی قابل شناسایی است. رفتار انحرافی کاری رابطه معکوسی با عدالت سازمانی و برنامه های نظارت و راهنمایی دارد. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد از میان مولفه های عدالت سازمانی، مولفه عدالت توزیعی قدرت تببیین کنندگی بیشتری نسبت به دیگر مولفه های عدالت سازمانی دارد.

برزخ و آخرت، هم قرارگاه انسان هایی است که مسیر قرب الهی و کمال را پیموده، به سعادت نایل می گردند؛ و هم قرارگاه آنانی است که از بن دگی خدا روی برتافته، راه گنه کاری و زشت کاری را در پیش گرفته و دچار کیفر الهی می شوند. این پژوهش عهده دار گونه شناسی تطبیقی عذاب های روحانی و جسمانی در برزخ و آخرت، آن هم از دیدگاه روایات و تفاسیر است. از برجسته ترین نتایج پژوهش حاضر این است که سطح عذاب در عالم برزخ نسبت به آخرت از شدت کم تری برخوردار است و مشمولان عذاب الهی دریک دسته بندی منظم قرار می گیرند. این مقاله به روش توصیف و تحلیل محتوای آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت: نگاشته شده است.

«تفسیر به رأی» همواره از برجسته ترین مسائل مطرح میان مفسران و دانشمندان علوم قرآنی بوده و تاریخچه آن را تا دوران نزول وحی و دوران زندگانی رسول خدا صلی الله علیه و آله می توان به پیش برد. معروف ترین سخن درباره نفی تفسیر به رأی را امیرالمؤمنین علی علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده است: «قد کذَبَ عَلَی رسول الله صلی الله علیه و آله عَلَی عهده حتی قام خطیبا، فقال: أیها الناسُ، قد کثرت علی الکذابةُ، فمَن کذب علی متعمّدا فلیتبوّء مقعدَه مِن النارِ؛ ثمّ کذب علیه من بعده.» مراد از «تفسیر به رأی» عبارت است از: تفسیر قرآن بر اساس استقلال رأی و بی نیازی از منابع و مستندات معتبر، با هر انگیزه و هدفی که باشد. برای نهی از تفسیر به رأی، می توان استناد به بسیاری از آیات و روایات کرد. روایات نفی از تفسیر به رأی را می توان به پنج دسته تقسیم نمود. علّامه طباطبائی از مجموع روایات، به ویژه روایات دسته پنجم، نتیجه می گیرد که نهی در روایات، مربوط به روش تفسیر است، نه اصل تفسیر؛ یعنی اگر با روش نادرست وارد تفسیر قرآن شویم، حتی اگر به نتیجه درست هم منجر شود، باز هم ناپسند، نکوهیده و محکوم است.

سنت رسول خدا’ نزد مسلمانان، پذیرفته و حجت است و سخن در حجیت سنت اهل بیت اوست. ضرورت اثبات حجیت سنت ایشان از این جهت است که تا اثبات نشود، پیروی از آنان عقلاً و شرعاً جایز نیست. در منابع اهل سنت، حجیت سنت اهل بیت^ ذیل برخی از آیات و روایات ازجمله آیات «تطهیر»، «مباهله»، «اولیالأمر» و احادیث «ثقلین»، «سفینه» و «امان» طرح و بررسی شده است. در این مقاله براساس منابع روایی و تفسیری اهل سنت، حجیت سنت اهل بیت اثبات میشود.

روش تفسیر عقلی، ازجمله روش هایی است که در کنار سایر روش ها ـ همچون روش تفسیر قرآن به قرآن و روش تفسیر قرآن به سنت ـ برای تبیین و تفسیر آیات قرآن به کار می رود. قرآن کریم، در بردارنده برهان های عقلی است و در بسیاری از آیات، انسان ها را به تفکر، تعقل و تدبر دعوت نموده است. بهره گیری از عقل قطعی و قراین قطعی برای تفسیر آیات قرآن، ریشه در سنت رسول خدا| و اهل بیت^ دارد. امام صادق× نیز ـ به عنوان جزئی از خاندان وحی ـ از استدلال های عقلی ، برای تبیین و تفسیر قرآن کریم استفاده نموده که نمونه های بسیاری از آن در میان روایات تفسیری آن حضرت یافت می شود.

حدیث «باب» یا حدیث «مدینة العلم»، به نقل از رسول خدا 9 در شأن امیرمومنان امام على 7، با طُرق گوناگون و سندهاى صحیح و حَسَن در منابع اهل سنّت وارد شده است. این حدیث، جایگاه والا و گستره مرجعیت علمى آن حضرت را نشان مى دهد. ابن تیمیه، با تکیه بر نظر ابن جوزى، به تکذیب سند و توجیه متن حدیث «باب» پرداخته است. بررسى سیره ابن تیمیه در برخورد با فضایل اهل بیت رسول 9، نشان داده که وى با اعتماد به استدلالهاى نااستوار، نسبت به فضیلت سوزى و مرجعیت زدایى از اهل بیت : و فضیلت سازى و مرجعیت نمایى براى دیگران همّت گمارده است. سخنان ابن تیمیه، به دلیل ناسازگارى با مسلّمات تاریخى و منابع اهل سنّت، پذیرفتنى نیست و قابل نقد است.

مسئله مرجعیّت علمی أهل بیت رسول خدا‰، از مسایل بنیادین و دامنه دار میان مسلمانان است. این مسئله را از زوایای «مبانی»، یا «أدلّه» (عقلی و نقلی) ، یا «شواهد و مستندات» می توان بررسی نمود. مبانی، همان پیش فرض ها و اصول موضوعه است که با پذیرش آنها، به مباحث بعدی هم چون أدّله و شواهد و مستندات پرداخته می شود. مبانی، به دو دسته قابل تقسیم است: عام و خاص. در مبانی عام، به مباحثی چون «ضرورت مرجعیّت»، «جواز پیروی از مرجعیّت علمی» و «ویژگی های مرجع» پرداخته می شود. از آن جا که انسان موجودی محدود و با کاستی های فراوان است، برای رسیدن به کمال، به راهنما و مرجعی معصوم و مصون از خطا نیاز دارد. کامل ترین و ماندگارترین مرجع، خداوند متعال است. از آن جا که ارتباط مستقیم میان خداوند با انسان ها امکان پذیر نیست، پیامبران از طریق وحی الهی، به هدایت بشر می پردازند. با ختم نبوّت، هدایت الهی، هم چنان ادامه دارد و این مسئولیت، به عهده أهل بیت پاک و مطهّر رسول خدا نهاده شده است. در مبانی خاص، «حجیّت سنّت أهل بیت رسول خدا» بر اساس منابع أهل سنّت، بررسی شده و با دلایل قرآنی و روایی، برای إحراز صلاحیّت مرجعیّت علمی در میان امّت پس از رسول خدا… به اثبات رسیده است. أدلّه مرجعیّت علمی أهل بیت‰ را به همراه شواهد و مستندات این مرجعیّت، در پژوهشی دیگر باید جست وجو کرد.