علوم تربیتی

هدف این پژوهش چیستی و چگونگی تربیت هنری از منظر رویکرد تلفیقی رئالیسم انتقادی روی باسکار می باشد. در این زمینه دو سؤال مورد بررسی قرار گرفته است: 1- رویکرد تلفیقی به هنر چیست؟ 2- تربیت هنری از منظر تلفیقی چگونه قابل تحقق می باشد؟ پاسخگویی به سؤالات فوق با به کارگیری روش تحلیلی- استنتاجی بوده است. بر اساس پژوهش انجام گرفته نتایج به این شرح می باشند: در رابطه با سؤال یک پژوهش، رویکرد تلفیقی به هنر بر اساس دیدگاه باسکار به معنای به کارگیری توأمان رشته ای و میان رشته ای می باشد؛ یعنی وجود درس هنر با اهداف، اصول و قواعد (بعد رشته ای)، همراه با کارکردهایی که دلالت بر ارتباط هنر با سایر دروس و رشته ها و ابعاد مختلف زندگی (بعد میان رشته ای) داشته باشد؛ لذا درس هنر باید به آموزش خصایص ذاتی هنر و قواعد خلق اثر هنری و آموزش کارکردهای فردی، اخلاقی، دینی، اجتماعی هنر توجه داشته باشد. در رابطه با سؤال دوم، نتایج این پژوهش نشان دهنده ی آن است که ضروری است مؤلفه های اصلی تعلیم و تربیت از جمله معلم، دانش آموز، محتوا و شیوه های ارزشیابی متناسب با اقتضاء رویکرد تلفیقی مورد بازنگری قرار گیرند. معلم باید آشنا به فلسفه ی هنر، قواعد خلق اثر هنری و کارکردهای هنر باشد. دانش آموز باید تشویق به خلق اثر بر اساس قواعد باشد. محتوا باید متمرکز بر سه سطح بنیادین، واسطه ای و فرعی باشد و ارزشیابی ناظر بر میزان تحقق اقتضائات این سه سطح در دانش آموزان باشد.

این پژوهش به منظور ارتقاء یادگیری دانش آموزان در مبحث معادله درجه اول با توجه به اشتباهات مفهومی آن ها در این موضوع انجام گرفته است.در مطالعه مقدماتی آزمونی شامل45 سؤال مطابق با جدول هدف-محتوایی که بر اساس طبقه بندی بلوم بود، طرح شد. این آزمون بر روی 30 نفر از دانش آموزان پایه اول متوسطه شهرستان پاکدشت اجرا شد. با استفاده از ضریب دشواری، ضریب تمیز و ضریب هماهنگی درونی سؤالات، 19 سؤال نامناسب حذف گردید و آزمونی شامل 26 سؤال، با مقدار آلفای کرونباخ (872/0) باقی ماند که نشان دهنده پایایی و انطباق سؤالات طرح شده با اهداف آموزشی است. با استفاده از نمونه گیری تصادفی خوشه ای 127 دانش آموز سال اول پایه متوسطه شهرستان پاکدشت انتخاب و در آزمون نهایی شرکت کردند. با استفاده از نتایج به دست آمده، مدل تجربی یادگیرنده تدوین گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری، نشان می دهد که اثر مجموع «شناسایی معادله» بر شکل گیری «حل معادله» و «معادلات هم ارز» به ترتیب 439/2=t و307/2= tاست که از نظر آماری در سطح 05/0>p معنادار می باشند. لذا «شناسایی معادله» موجب افزایش مؤلفه های «حل معادله» و «معادلات هم ارز» در یادگیرنده می شود. اثر مجموع «شناسایی معادله» و «حل معادله» بر شکل گیری «کاربرد» به ترتیب 600/2=t و 215/3=tاست که از نظر آماری در سطح01/0>p معنادار می باشند. لذا این دو مؤلفه تسهیل ساز «کاربرد» در یادگیرنده می شوند.

ارزیابی عمکلرد سازمان های مختلف و در نتیجه پی بردن به میزان برآورده شدن شاخص های موردنظر، همواره راه گشای برنامه ریزان برای آینده بوده است؛ بنابراین در این مقاله عملکرد سازمان آموزش و پروش شهرستان اهواز از منظر شاخص های کارایی درونی در طول برنامه چهارم توسعه کشور مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت به مقایسه عملکرد های این شهرستان با میانگین های استان خوزستان پرداخته است. روش به کار گرفته شده در این مطالعه، توصیفی- تحلیلی بوده و به کمک مدل جریان دانش آموزی و از طریق ترسیم جداول و نمودار نتایج ثبت شده است. جامعه آماری مورد استفاده در این پژوهش، کلیه مدارس شهرستان اهواز طی سال های 1388-1383 بوده و به دلیل ماهیت توصیفی پژوهش، در این بررسی نمونه گیری صورت نگرفته است. یافته های این پژوهش نشان داد که ضریب کارایی درونی مقطع راهنمای شهرستان اهواز در طول این برنامه 82 درصد بوده و نسبت اتلاف صورت گرفته در این شهرستان در این پنج سال 22/1 و میانگین این شاخص در کل استان 2/1 می باشد. میانگین نرخ ماندگاری در استان خوزستان، 76/97 بوده و این در حالی است که میزان این نرخ در شهرستان اهواز 98/95 است. همچنین در شاخص افت تحصیلی، عمکرد شهرستان اهواز نسبت به میانگین استان از میزان بالاتری برخوردار می باشد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی میزان توجه به آموزش محیط زیست در کتب درسی علوم تجربی و تعلیمات اجتماعی مقطع راهنمایی تحصیلی در دو بخش متن و تصویر می باشد. با توجه به ماهیت موضوع و اهداف مورد نظر، در این تحقیق از روش تحلیل محتوا استفاده گردید. شاخص ها و استانداردهای آموزش محیط زیست در قالب مهارت های پرسش و تحلیل، دانش فرآیندها و سیستم های طبیعی، بررسی موضوعات زیست محیطی، مهارت های عمل و تصمیم گیری و مسؤولیت شهروندی و مدنی تدوین و تنظیم گردید. نتایج و یافته های پژوهش نشان داد که بیشترین میزان توجه به مؤلفه های آموزش محیط زیست در دو بخش متن و تصاویر کتب تعلیمات اجتماعی به ترتیب در کتب پایه های اول، دوم و سوم و در کتب علوم تجربی به پایه های اول، سوم و دوم صورت گرفته است. در عین حال که نتایج پژوهش مستنداً نشان می دهد که مجموعاً میزان توجه به شاخص ها و مولفه های آموزش محیط زیست در کتب مذکور در حدی نازل و نارساست که باید با توجه به نقش و اهمیت کتب درسی در نظام آموزش و پرورش کشور، اصلاحات و تغییرات اساسی در این حوزه انجام گیرد.

این پژوهش با هدف شناسایی عوامل تأثیرگذار بر توسعه کمی خصوصی سازی آموزش عالی در ایران انجام شد. به منظور تحقق هدف این پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر 24 گویه استفاده گردید. ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ برابر با67/0 محاسبه شد. 103 نفر از متخصصان آموزش عالی و دست اندرکاران مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی به پرسشنامه پاسخ دادند. افراد به شیوه های نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. از آزمون های خی دو و فریدمن برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد مهمترین عامل های تأثیرگذار در توسعه کمی خصوصی سازی آموزش عالی در ایران شامل تقاضاهای فزاینده برای آموزش عالی، ناتوانی یا ضعف تمایل دولت در پاسخگویی به تقاضاهای فزاینده برای آموزش عالی به دلیل کمبود اعتبارات، تغییرات جمعیت شناختی متقاضیان ورود به آموزش عالی، تأکید بر رشد خصوصی سازی آموزش عالی در برنامه ها و سیاستگذاری های کلان توسعه کشور و کاهش تصدی گری دولت و لزوم رشد و توسعه آموزش عالی و اصلاحات ساختاری در این بخش می باشد.  

پژوهش حاضر با هدف شناختن ترجیح سبک تدریس معلمان از طریق متغیر پیش بین سعه صدر انجام شده است. بدین منظور 110 معلم طبق فرمول حجم نمونه کوکران و به روش تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و با استفاده از پرسشنامه سبک تدریس و پرسشنامه سعه صدر مورد ارزیابی قرار گرفته و داده های حاصل با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t همبسته، تحلیل و تفسیر شد. یافته های پژوهش نشان داد که معلمان به سبک تدریس فعال بیش از سبک تدریس غیرفعال گرایش داشتند و معلمان مورد مطالعه در مؤلفه هایی از سعه صدر که در تطابق با آموزه های انسانگرایی است نمره کمتری نسبت به سایر مولفه ها به دست آورده اند. از این رو، پیشنهاد می شود که به آموزه های انسان گرایی در برنامه های درسی تربیت معلم و آموزش های ضمن خدمت توجه بیشتری مبذول شود و محققان بعدی در علل سعه صدر معلمان و رابطه آن با دیگر مسائل مطرح در حوزه تعلیم و تربیت و بالاخص تدریس به مطالعه و پژوهش بپردازند. سعه صدر، سبک تدریس، انسان گرایی

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی نقاط ضعف طرح ارزشیابی توصیفی از دید معلمان مقطع ابتدایی آموزش و پرورش شهرستان اهواز می باشد. جامعه پژوهش در این مطالعه کلیه معلمان مقطع ابتدایی آموزش و پرورش شهرستان اهواز را تشکیل داده اند. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شد. به این صورت که از چهار ناحیه، دو ناحیه بصورت تصادفی انتخاب و از این دو ناحیه تعداد 180 نفر از معلمان بصورت تصادفی ساده انتخاب گردیدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسش نامه شناسایی نقاط ضعف طرح ارزشیابی محقق ساخته استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده بعمل آمد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که سه عامل بعنوان نقاط ضعف طرح ارزشیابی توصیفی(عامل مربوط به دانش آموز با 14 ماده و 84/18 درصد واریانس، عامل مربوط به آموزش با 11 ماده و 65/35 درصد واریانس و عامل مربوط به خانواده با 8 ماده و 26/49 درصد واریانس) شناسایی شدند.

هدف از این مقاله، تأمل بر صلاحیت های حرفه ای معلمان در مطالعات برنامه درسی متناسب با برخی تحولات اجتماعی، فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح جهان است. اگر نهاد آموزش و پرورش به دنبال کاهش فاصله بین برنامه های درسی قصد شده، تدریس شده و تجربه شده است، لازم است به برنامه های درسی پنهان و مغفول نظام آموزشی خود توجه نماید. واقعیت های موجود و در حال ظهور اجتماعی و تحولات در دنیای مجازی از ابعاد قابل تأمل برنامه های درسی پنهان و مغفول و اثرگذار بر سه برنامه درسی یاد شده خواهند بود. از آن جایی که معلمان عنصر کلیدی موفقیت برنامه های درسی از جمله برنامه های درسی قصد شده هستند، لازم است صلاحیت های متناسب با این تحولات را کسب کنند. درک این صلاحیت ها می تواند مقدمه تأمل در ورود به برنامه های درسی تربیت معلم باشد. از لحاظ روش شناسی این مطالعه یک بررسی مروری- تحلیلی است و نگارنده در تحلیل و تفسیر مباحث از تجارب زیسته و نسبتاً طولانی خود به عنوان یک مدرس در حوزه تربیت معلم در تکمیل مباحث نظری استفاده نموده است. مباحث اصلی مقاله در دو بخش تنظیم شده است: در بخش اول مروری بر ویژگی های برنامه های درسی متأثر از تحولات اجتماعی و فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح جهان شده است و در بخش دوم به صلاحیت های حرفه ای معلمان متناسب با این تحولات پرداخته شده است. یافته های این مطالعه به شکل گیری صلاحیت های حرفه ای معلمان در دو زمینه: صلاحیت های حرفه ای متناسب با دانش برنامه درسی و صلاحیت های حرفه ای متناسب با عمل برنامه درسی هدایت شده اند که هر کدام مشتمل بر چندین مؤلفه های حرفه ای هستند و در قالب یک نمودار به تصویر کشیده شده اند.

این پژوهش به مطالعه ی اجرای برنامه درسی کار و فناوری بر اساس تجارب معلمان در پایه ششم ابتدایی در اولین سال اجراختصاص یافته است. .مطالعه از نوع کیفی بوده و با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شده است. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه هایی نیمه سازمان یافته و تعداد شرکت کنندگان در مصاحبه 10 معلم پایه ی ششم ابتدایی در استان کرمانشاه از منطقه ی سنقر کلیایی بوده است. نمونه گیری به صورت هدفمند انجام و تا رسیدن به اشباع در داده ها ادامه پیدا کرد. داده های حاصل ازمصاحبه ها با استفاده از روش توصیه شده توسط اسمیت 1995 برای مطالعات پدیدار شناسانه تجزیه وتحلیل شد. برای تعیین صحت یافته ها نتایج این تحلیل به مصاحبه شوندگان برگردانده شد سپس تم هایاین مطالعه در سه خوشه استخراج و طبقه بندی شد. یافته های این تحقیق شامل 15 تم بود که 6 تم آن در خوشه ای به نام محدودیت ها شامل: زبان انگلیسی ، فقدان رایانه، پشتیبانی فنی، ابزار، راهنمای معلم و آموزش ضمن خدمت قرار گرفتند.در خوشه ای دیگری باعنوان ترجیحات 5 تم مشخص شد که عبارت از: فنا وری، تعدیل محتوا، توجه به گرایش دانش آموزان ، تلفیق و ارزشیابی تحصیلی. در خوشه ی سوم با عنوان ابتکارات 4 اقدم معلمان برای غلبه بر موانع و تدریس مؤثرتر برنامه درسی برجسته جلوه می کند شامل: استفاده از رایانه های شخصی، استفاده از امکانات مدارس متوسطه، برگزاری مسابقه و بکارگیری دانش آموزان در اداره کلاس.

این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه رابطه بین سازمان یادگیرنده با اثربخشی سازمانی در مدارس ابتدایی هیأت امنایی و عادی استان همدان انجام شد. روش پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از حیث شیوه جمع آوری داده ها توصیفی- همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه معلمان مدارس ابتدایی استان همدان بود. نمونه آماری پژوهش بر اساس فرمول کوکران 528 نفر بود که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب شدند.داده های پژوهش از طریق پرسشنامه سازمان یادگیرنده با پایایی 97/0 و پرسشنامه اثربخشی سازمانی با پایایی96/0 جمع آوری و از طریق آزمون های t تک نمونه ای، t مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به وسیله نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش بیانگر آن بود که وضعیت سازمان یادگیرنده و اثربخشی سازمانی در سطح بالاتر از متوسط است. بین سازمان یادگیرنده و مؤلفه های آن با اثربخشی سازمانی مدارس رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. به علاوه در مدارس هیأت امنایی، مؤلفه های یادگیری تیمی، سرآمدی شخصی و چشم انداز مشترک؛ و در مدارس عادی، ویژگی های چشم انداز مشترک، تفکر سیستمی، سرآمدی شخصی و یادگیری تیمی بیشترین تأثیر را در پیش بینی اثربخشی سازمانی دارند.

هدف از مقاله، معرفی مفاهیم آستانه و جایگاه آنها در دیسیپلین ها و معرفی این مفاهیم به عنوان افقی نوین برای پژوهش در برنامه درسی است. تئوری مفاهیم آستانه، اولین بار در سال 2003 توسط مایر و لند معرفی شد. این تئوری به وسیله تئوری دانش مشکل، تئوری تنوع و تئوری بازسازی گرا حمایت می شود. مفاهیم آستانه پیش بایسته های لازم برای فهم عمیق دانش دیسیپلینی را فراهم می کنند. بدون یادگیری این مفاهیم، یادگیرندگان قادر به یادگیری مؤثر نخواهند بود. جهت شناسایی مفاهیم آستانه، مایر و لند معیارهایی را مطرح کرده اند که به کمک آنها می توان این مفاهیم را در برنامه درسی شناسایی نمود. هدف از شناسایی و معرفی مفاهیم آستانه این است که به معلمان کمک شود تا تغییرات مهم و معنی دار مورد نیاز را در برنامه های درسی ایجاد کنند. پژوهش پیرامون شناسایی مفاهیم آستانه از همان آغاز، اغلب مربوط به آموزش عالی بوده است. با توجه به اینکه در پژوهش پیرامون شناسایی مفاهیم آستانه، تجارب قبلی یادگیرندگان اهمیت خاصی دارند، در اکثر پژوهش ها از روش پدیدارشناسی استفاده شده است. همچنین برای حل مسائل مربوط به یاد دهی و یادگیری ناشی از این مفاهیم توصیه شده است که اساتید دانشگاه، معلمان و محققان از روش هایی مانند پژوهش در عمل و درس پژوهی استفاده کنند.

با وقوع جنگ میان ایران و روس در دوره ی فتحعلی شاه و شکست های متعدد دربار قاجار، سؤالاتی در ذهن سیاستگران، دولتمردان و نخبگان عرصه ی فرهنگ به وجود آمد که به دنبال یافتن پاسخ برای علت شکست ها برآمدند. عباس میرزا و قائم مقام وزیر با تدبیر او پیش و بیش از دیگران به این امر اهتمام ورزیدند. تلاش های آنها منجر به فرآیند اعزام محصل به فرنگ شد. عدم توفیق ایرانیان در کسب نتایج مورد نظر از اعزام دانشجو، صدراعظم بعدی ایران امیرکبیر را وادار به اتخاذ رویکردی دیگر در همین زمینه کرد. وی در پی یافتن پاسخ شکست ها و عقب ماندگی ایران به این نتیجه رسید که تأسیس دارالفنون در ایران را جایگزین اعزام محصل به فرنگ و یا تلاش های مشابه دیگر نماید. امیر به این نتیجه رسیده بود که علل عقب ماندگی و ناکامی ایران نسبت به اروپا، ضعف بنیه صنعتی نظامی و علوم و فنون در ایران است.