علوم تربیتی

در واکاوی تلاش های عالمانه ی انجام شده به منظور بررسی ریشه های ناکارآمدبودنِ نظام آموزشی، بررسی ارتباط میان ناکارآمدی با عنصر هدف، به عنوان یکی از عناصر مهم تربیت، نسبت به بقیه ی عناصر، بسیار کمرنگ است. براین اساس، هدف از این جستار، بررسی ناکارآمدی نظام آموزشی از منظر اهداف کلانِ تدوین شده است. روش پژوهش در اینجا بر اساس روش تحلیلی استنتاجی، استفاده از داده یابی اسنادی و در نهایت، داده کاوی توصیفی تفسیری انجام شده است. یافته ها نشان می دهد غایتِ نظامِ رسمی آموزش و پرورش در همه ی اسناد تدوین شده ی پس از انقلاب اسلامی، به طور کامل، صبغه ی دینی دارد اما نظام تعلیم و تربیت ایران نتوانسته در دست یابی به این غایت ها موفق باشد و فاصله ا ی که میان غایتِ آشکارِ نظامِ آموزشی و آنچه در صحنه ی عینی اجتماع، قابل مشاهده است مُهر تأییدی بر ناکارآمد بودن آن از منظر میزان دستیابی به اهدافِ کلان است. به عنوان نتیجه می-توان گفت ریشه ی این ناکارآمدبودن را می توان در عدم توجه دقیق به ضرورت وجود فهم مناسب از ماهیت دین و عدم توجه به اقتضائات فطرت جستجو نمود که باعث عدم دقت به ملزومات تربیت دینی شده، به گونه ای که پیامدی جز به حاشیه رفتنِ توجه به ضرورتِ تمرکز بر شکوفایی ایمان و پُررنگ شدنِ تمرکز بر توسعه ی آداب دینی نداشته است.

محاوره منون موضوعات بسیار گوناگونی ازجمله بحث درباره چیستی فضیلت، امکان تحقیق، یادگیری، شیوه آموزش و درنهایت نظریه یادآوری را در برگرفته است. بحث از روش آموزش و یادگیری یکی از موضوعات مهم مورد بررسی در محاوره منون است. محاوره با طرح چالش منون نشان داده است که یادگیری و تحقیق درباره ماهیت یک چیز امری دشوار است. افلاطون برای رفع این معضل ازنظریه یادآوری به عنوان اصیل ترین شیوه یادگیری سخن گفته است. محاوره منون را می توان به دو بخش مجزا تقسیم کرد. محوریت بخش اول مقاله پرسشی معرفت شناختی درباره شناخت ماهیت فضیلت است. در بخش دوم محاوره افلاطون برای رهایی از پارادوکس تحقیق و یادگیری و حرکت به سوی نتیجه مطلوب در بخش پایانی محاوره یعنی نظریه یادآوری بر رویکردی هستی شناختی تمرکز کرده است. روش پژوهش تحلیل فلسفی متن منون و تفاسیر مرتبط با آن است. سؤال پژوهش این است که آیا نظریه یادآوری بهترین تبیین برای شیوه اصیل یادگیری است؟ پاسخ پژوهش به این پرسش به دو دلیل منفی است. اول این که این نظریه قادر به پوشش هرگونه یادگیری نیست. دوم این که این نظریه با تئوری اولیه افلاطون در بخش آموختنی بودن فضیلت در تناقض است که افلاطون مدعی بود هرگونه یادگیری مستلزم وجود آموزش و به تبع آموزگار است. بنابراین هدف پژوهش طرح شیوه دیالکتیک در محاوره منون به عنوان مناسب ترین روش برای آموزش و یادگیری انتقادی و مشارکتی در نظام آموزشی است. این شیوه ماحصل مشارکت میان یاد دهنده و یادگیرنده است و بدون مشارکت فعال یادگیرنده و نگرش انتقادی آن به مطالب آموخته شده میسر نخواهد بود.

هدف پژوهش حاضر استخراج ویژگی های عناصر برنامه تربیت اقتصادی برای دانش آموزان مدارس متوسطه بود. این پژوهش از منظر هدف از نوع مطالعات توسعه ای و کاربردی است. این پژوهش به لحاظ روش در زمره پژوهش های کیفی- اسنادی با پیروی از مرور سیستماتیک کوکران است. در این پژوهش از مجموع مقالات جستجو شده با توجه به معیارهای مورد نظر 1121 مقاله در گام نخست استخراج شده است و در گام نهایی 37 سند وارد فرایند تحلیل نظام مند شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. در این پژوهش اطمینان پذیری و تائید پذیری داده ها تائید شده است و تحلیل کیفی توسط دو کد گذار انجام شده است؛ میزان توافق ارزیابان برای تحلیل های انجام شده 6/79 درصد بدست آمده است. نتایج تجزیه و تحلیل مضمونی بعد از دسته بندی کدهای اولیه 55 مضمون پایه را در 4 مضمون سازمان دهنده (هدف، محتوا، راهبردهای یادگیری و یاددهی و ارزشیابی شناسایی کرده است که مضمون فراگیر برنامه تربیت اقتصادی برای دانش آموزان مدارس متوسطه را شکل داده اند. یافته های پژوهش مؤلفه-های برنامه تربیت اقتصادی را قالب عناصر هدف (شناختی، عاطفی و مهارتی)، محتوا، راهبردهای یاددهی و یادگیری و ارزشیابی شناسایی کرده است.

هدف این مطالعه بررسی تأثیر راهبردهای پیش آموزش واسکریپت در محیط یادگیری مبتنی بر استدلال ورزی همیارانه بر اکتساب مهارت تصمیم گیری، انتقال آن به داستان اخلاقی جدید و رضایت دانش آموزان بود. جامعه آماری پژوهش،کلیه دانش آموزان پایه ششم شهر نی ریز در سال تحصیلی 1399/1400 بود. سه مدرسه مهرگان، مهردانش و بهمن از طریق نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. از میان هر یک از این سه مدرسه،یک کلاس پایه ششم انتخاب و به طور تصادفی در گروه های آزمایشی 1(پیش آموزش )،آزمایش 2(اسکریپت ) و آزمایشی 3(ترکیبی ) قرار داده شدند. پس از اجرای پیش آزمون،یک واحد یادگیری شش هفته ای تصمیم گیری اخلاقی-اجتمایی براساس رویکرد استدلال ورزی همیارانه و مبتنی بر داستان های اخلاقی منبعث از زندگی واقعی دانش آموزان در هر سه گروه با پشتیبانی های مختلف طراحی و اجرا شد.برای تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون آماری تحلیل واریانس برای اندازه گیری مکرر وتحلیل واریانس یک راهه استفاده شد. نتایج نشان داد دانش آموزانی که در فرایند استدلال ورزی همیارانه ترکیبی از دو پشتیبانی پیش-آموزش واسکریپت را دریافت کرده بودند، در اکتساب مهارت تصمیم گیری،انتقال آن به داستان اخلاقی جدید و رضایت از دو شرایط دیگر عملکرد بهتری داشتند. همچنین، گروهی که قبل از استدلال ورزی همیارانه پیش-آموزش دریافت کرده بودند در اکتساب مهارت تصمیم گیری، و انتقال آن به داستان اخلاقی جدید نسبت به گروهی که اسکریپت دریافت کرده بودند عملکرد بهتری داشتند. کاربردها و پیشنهادات برای پژوهش های آینده مورد بحث قرار گرفته است.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه تاثیر آموزش معکوس به روش چندرسانه ای و آموزش معکوس به روش تصاویر ویدیویی بر یادگیری درس ریاضی دانش آموزان پایه ی ششم در سال تحصیلی 96-95 صورت گرفت. روش پژوهش حاضر شبه تجربی ازنوع پیش آزمون- پس آزمون باگروه کنترل بود. برای نمونه گیری ابتدا سه مدرسه به صورت هدفمند انتخاب شدند سپس از این سه مدرسه به تصادف یک مدرسه برای آموزش معکوس به روش چندرسانه ای و یک مدرسه برای آموزش معکوس به روش تصاویر ویدیویی و مدرسه دیگر برای روش سنتی به عنوان گروه گواه انتخاب شدند. در این پژوهش جهت گردآوری داده ها از پیش آزمون و پس آزمون یادگیری محقق ساخته استفاده شد. به منظور بررسی تغییرات حاصله ابتدا یک پیش آزمون از هر سه گروه گرفته شد. و پس از آن یک گروه به صورت آموزش معکوس به روش چندرسانه ای و یک گروه به صورت آموزش معکوس به روش تصاویر ویدیویی و گروه گواه ه به صورت سنتی آموزش دیدند. پس از اتمام آموزش از هر سه گروه پس آزمون به عمل آمد.به منظور تحلیل آماری داده ها از آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار و برای تحلیل استنباطی داده ها از آزمون کوواریانس استفاده شد که این تحلیل ها به کمک نرم افزار spssانجام گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که آموزش معکوس چه به روش تصاویر ویدیویی و چه به روش چند رسانه ای بر یادگیری درس ریاضی تاثیر معنی دار دارد و نیز بین دو روش آموزش معکوس، آموزش معکوس به روش چند رسانه ای نسبت به آموزش معکوس به روش تصاویر ویدیویی بر یادگیری تاثیر معنی دار دارد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه های آموزش مبتنی بر بازی با تاکید بر مهارت آموزی در دوره اول ابتدایی و ارائه مدل مفهومی انجام شده است. روش پژوهش، کیفی و متاسنتز است که به صورت فراترکیب و روش کتابخانه ای با استفاده از مدل هفت مرحله ای سندلوسی و باروس(2007) گردآوری شده است. در این مطالعه، پس از طراحی سوال پژوهشی، جستجوی سیستماتیک بر اساس کلمات کلیدی مربوط به بازی و تعاملات طی سال های (2010-2020) در پایگاه های اطلاعاتی ایرانی و خارجی شامل مورد بررسی قرار گرفت . پس از انجام 7 مرحله از روش متاسنتز و بازبینی، تعداد 30 مقاله از بین 9472 مقاله یافت شده، 8 بعد و 19 مولفه به عنوان عناصر آموزش مبتنی بر بازی با تاکید بر مهارت آموزی قابل استناد است. بر این اساس مولفه ها شامل: 1. انگیزش(توانایی دستیابی به اهداف برنامه درسی، لذت بردن از یادگیری با حس کنجکاوی)2. فردی(افزایش اعتمادبنفس، توجه به ارزش های اخلاقی وتربیتی) 3.مهارتی(توانایی برقراری ارتباط موثر و مهارت های اجتماعی، رشد مهارت-های زندگی)4.شناختی(رسیدن به رشد ذهنی، رشد مهارت های حل مساله)5. یادگیری(یادگیری عملی و تجربه ای) 6. خلاقیت(بستری برای آفرینش اندیشه های نو، آشنایی با تجربه های نو)7. جسمانی(تخلیه انرژی، رشد جسمی و مهارت های حرکتی) 8. درمانی(ابراز احساسات و رفع مشکلات رفتاری،کاهش اضطراب ) می باشد.

هدف اصلی این پژوهش، توصیف و تحلیل ویژگی های فردی و حرفه ای مدیر، استراتژی های مدیریتی و چالش های پیش روی مدیران مدارس ابتدایی بر اساس تجارب بین المللی مدیران موفّق می باشد. از روش پژوهش مطالعه موردی با رویکرد کیفی استفاده شد. بنابراین، چهار نفر از مدیران موفّق مدارس ابتدایی شهر مشهد به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از روش مصاحبه نیمه ساخت یافته استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل تفسیری (کدگذاری باز و محوری) انجام شد. براساس نتایج حاصل از تحلیل داده ها، مهم ترین ویژگی های فردی و حرفه ای مدیران مورد مطالعه عبارتند از: ایفای نقش رهبری، روابط انسانی سازنده با کارکنان، تسلط مدیر بر امور مدرسه، خود توسعه ای مدیر و کسب موفّقیّت های اداری. همچنین، مدیران مورد مطالعه اغلب از استراتژی های برنامه ریزی و هدف گذاری، تقسیم کار، همکاری و مشارکت معلمان در امور مدرسه، ایجاد جوّ صمیمی و آرام در مدرسه، بهره گیری از ظرفیت های اولیا و همکاران در مدرسه، تشویق و تقدیر معلمان، نظارت و ارزیابی کار معلمان، دغدغه بهبود یادگیری دانش آموزان، بهبود آموزش از طریق یادگیری و توسعه حرفه ای معلمان، مهارت های زندگی دانش آموزان و مدیریت تعارض جهت مدیریت مدرسه بهره می گرفتند و با چالش های مهمی مانند دغدغه تأمین منابع مالی مدرسه،حجم بالای مشغله های اداری مدیران و حجم بالای دانش آموزان و ضعف مدیریت کلاس ها نیز مواجه بودند. در مقایسه با ویژگی های بارز مدیران موفّق در تجارب بین المللی،فقدان توجه به ماموریت، بینش و ارزش های مدرسه، توجّه و حمایت از دانش آموز، برابری و پاسخگویی فرهنگی، مشارکت معنی دارجامعه محلّی، توجه به برنامه درسی و به کارگیری معلمان توانمند در نتایج به دست آمده قابل ملاحظه است.

هدف پژوهش بررسی نقش رهبری خدمتگزار در عملکرد تیمی با میانجی گری انسجام تیمی بود. جامعه پژوهش کلیه معلمان مقطع متوسطه دوم استان کردستان بودند، که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و بر مبنای فرمول کوکران، نمونه ای به حجم 346 معلم انتخاب شد. روش پژوهش کمی و از نوع مطالعات همبستگی و رویکرد مدل سازی معادله ساختاری کوواریانس محور بود. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه های رهبری خدمتگزار لیدن و همکاران (2015)، انسجام تیمی پودساکف و مک کنزی (1994) و عملکرد تیمی پونته-پالاکیوس، مارتینز و پالومبو (2016) استفاده شد. پایایی و روایی پرسشنامه ها با تکنیک های آلفای کرانباخ و تحلیل عاملی تأییدی بررسی شدند، جهت تحلیل داده ها از تحلیل مسیر تأییدی با استفاده از نرم افزار lisrel استفاده شد. نتایج نشان داد که رهبری خدمتگزار و انسجام تیمی اثر مثبت بر عملکرد تیمی معلمان در سطح 05/0 دارند؛ رهبری خدمتگزار به واسطه انسجام تیمی اثر مثبت و معنادار بر متغیر عملکرد تیمی معلمان در سطح 05/0 دارد؛ همچنین متغیرهای رهبری خدمتگزار و انسجام تیمی قادر به تببین 20% واریانس عملکرد تیمی معلمان بودند.

هدف از این مطالعه طراحی یک مدل آموزشی برای صنعت بیمه با رویکرد توسعه فردی در تهران بود. روش تحقیق روش اکتشافی( کیفی – کمی) با استفاده از روش تئوری زمینه ای و مدل معادلات ساختاری بود. جامعه پژوهش در بخش کیفی21 نفر متشکل از خبرگان حوزه برنامه ریزی آموزشی در صنعت بیمه و در قسمت کمی 163 کارشناس شرکت آتیه سازان حافظ در تهران در سال 1399 بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق، مصاحبه نیمه ساختاریافته و یک پرسش نامه محقق ساخته اندازه گیری الگوی آموزشی با رویکرد توسعه فردی در کارکنان بیمه می باشد. داده ها در بخش کیفی با استفاده از روش تئوری اکتشافی جمع آوری و سپس با آزمایش مدل معادلات ساختاری در نرم افزار pls تحلیل شد. نتایج نشان داد که 10 مؤلفه اساسی از جمله قابلیت نام تجاری و ارائه خدمات مطلوب از جمله خدمات آموزشی، بهبود دانش روان شناختی، آموزش مقدماتی و پیشرفته تحقیق، بهبود کیفیت فرایندهای آموزشی، راهنمایی شغلی مدون، فرهنگ یادگیری، شفافیت و کارایی فرایند اجرایی، توسعه از نظر فنی، ایجاد انگیزه در توسعه فردی مؤثر است.

هدف پژوهش کاربردی-توسعه ای حاضر تدوین و اعتباریابی مدل سنجش بهره وری در دانشگاه فرهنگیان بوده که ماهیت آن اکتشافی و گردآوری داده ها در آن آمیخته می باشد. در فاز کیفی پژوهش، به روش نمونه گیری گلوله برفی، 15مصاحبه با اعضای هیأت علمی دانشگاه تا رسیدن به اشباع نظری صورت گرفت که در مصاحبه ی نهم این مهم محقق شد. پس از انجام مصاحبه ها و بررسی تحقیقات پیشین، شاخص های مرتبط با سنجش بهره وری به روش تحلیل محتوا(142) و مصاحبه با خبرگان(34) شناسایی و در نهایت با روش دلفی 138 شاخص در حوزه ها ی "طرح، برنامه و توسعه ی منابع"،"آموزش"،"پژوهش و فناوری" و "دانشجویی، فرهنگی و اجتماعی" تأیید شد و براساس آن پرسشنامه ای تنظیم و جهت اعتباریابی مدل بین نمونه ی آماری توزیع گردید. در فاز کمی، برای اعتباریابی، از مدل معادلات ساختاری استفاده شد؛ بدین ترتیب که به طور تصادفی 274 پرسشنامه طبق یافته های بخش کیفی در اختیار مدیران، معاونین و اعضای هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان قرار گرفت و 221 پرسشنامه ی عودت داده شده، ملاک تحلیل آماری برای رتبه بندی و برازش مدل سنجش بهره وری شدند. روایی محتوایی پرسشنامه ها توسط افراد خبره، روایی سازه توسط تحلیل عاملی و پایایی پرسشنامه با آزمون آلفای کرونباخ، 70/0محاسبه و همگی مورد تأیید قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که تمامی شاخص های شناسایی شده در مدل سنجش بهره وری، تأیید و مدل از برازش مناسبی برخوردار است.

راهنمایی تحصیلی دوره دکتری نقش مهمی در موفقیت این دوره دانشگاهی دارد. اساتید راهنما در ارائه راهنمایی تحصیلی شیوه ها، سلایق و باورهای مختلفی دارند. مطالعه این ویژگی ها و انسجام بخشی آن ها در چارچوب هایی نظری (سبک های راهنمایی تحصیلی) رویکردی است که می تواند زمینه ساز پدید آوردن فهمی عمیق تر از پدیده راهنمایی و همچنین ساخت ابزارهایی برای شناسایی و ارزیابی وضعیت راهنمایی تحصیلی دوره دکتری باشد. بر همین اساس در این پژوهش با استفاده از روش مرور روایتی، ادبیات حوزه آموزش عالی در منابع داخلی (25 مقاله) و خارجی (58 مقاله) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و 6 سبک شناسی برای راهنمایی تحصیلی دوره دکتری شناسایی شد که عبارتند از سبک شناسی اندرسون، گور، گاتفیلد، مینهارد و همکاران، مورفی و همکاران، و ویلکیناس. این سبک شناسی ها در مقاله توصیف شده و یک مقایسه کلی نیز میان آن ها صورت گرفته است. بررسی این سبک شناسی ها نشان داد که ابعاد تربیتی و اخلاقی راهنمایی تحصیلی و همچنین تفاوت های موجود میان راهنمایی گروه های تحصیلی مختلف، مهم ترین موضوعات مغفول در این سبک شناسی ها می باشد. به علاوه مشخص شد که عمده ی تمرکز این سبک شناسی ها بر یکی از اهداف دوره دکتری (پرورش پژوهشگران) بوده و می توان ارائه سبک شناسی هایی با تمرکز بر هدف مهم دیگر دوره دکتری (تولید علم) را نیز پیشنهاد نمود.

هدف این تحقیق طراحی مدل تغییر خط مشی پذیرش دانشجوبارویکردیادگیری است که براساس روش ترکیبی(آمیخته)می باشد.روش شناسی تحقیق حاضرازحیث نتیجه،کاربردی وازحیث روش اجرا کارآمیخته؛که دردوبخش کمی وکیفی انجام گردیده وباتوجه به ماهیت واهداف پژوهش ازروش تحلیل محتوااستقرایی استفاده شده است.براین اساس دربخش کیفی جامعه آماری پژوهش راکارشناسان ومتخصصان آشنابافرایندتغییر خط مشی پذیرش دانشجوبارویکردیادگیری شکل داده اندکه براساس قاعده اشباع نظری وازطریق نمونه گیری هدفمندوباتکنیک گلوله برفی با12نفرازایشان مصاحبه انجام گردید. دربخش کمی، جامعه آماری مشتمل براعضاءهئیت علمی دانشگاه لرستان ودانشگاه علوم پزشکی لرستان می باشدکه حجم نمونه برای این بخش براساس جدول مورگان229نفربرآوردشده که ازروش نمونه گیری ساده برای انتخاب آنان استفاده شد.برای جمع آوری داده های کیفی ازروش مصاحبه نیمه ساختاریافته وبرای داده های کمی ازپرسشنامه محقق ساخته استفاده شد.تجزیه وتحلیل مصاحبه هابراساس روش تحلیل محتوای استقرایی ودربخش کمیبرای تجزیه وتحلیل داده ها ازتکنیک مدل یابی معادلات ساختاری بااستفاده ازنرم افزارهای spss22وsmart plsاستفادهشده است.نتایج بدست آمده نشان می دهدکه ابعادیادگیری(درون زا وبرون زا)برخط مشی پذیرش دانشجوتاثیرداشته وبایدموردتوجه قرارگیرد.