علوم تربیتی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر تکوین هویت حرفه ای یک معلم انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر روایت پژوهی تجارب معلم(پژوهشگر) با رویکرد خود زیست نگارانه می باشد. با توجه به روش پژوهش جامعه و نمونه پژوهش را داستان های زندگی راوی(پژوهشگر) تشکیل می دهد. ابزار گردآوری داده ها در این تحقیق روایت های محقق از دوران زندگی، تحصیل و اشتغال به کار بوده که بر اساس اصول روایت پژوهی کلاندینین و کانلی (2000) مبتنی بر تمرکز روایت بر سه عنصر زمان، مکان و تعاملات، داستان زندگی بازداستان سرایی شده است. جهت بررسی روایی و پایایی یافته ها از دو روش مثلث سازی و داوری گروهی استفاده شده است. بررسی سیر روایت ها نشان داد که تکوین هویت حرفه ای معلم از مراحل؛ سلبی فردی، زیگزاکی، سلبی اجتماعی و ایجابی تبعیت می کند. همچنین عوامل مؤثر بر تکوین هویت حرفه ای معلم در چهار بُعد؛ فردی و خانوادگی(مشتمل بر مؤلفه های تحصیلی، شخصیّتی، وقایع زندگی، فضای خانواده، باورها و تعاملات)، عوامل مرتبط با دوران تحصیل(مشتمل بر مؤلفه های تعاملات، بُعدرفتاری، زمینه ای، برنامه درسی رسمی و برنامه درسی پنهان)، عوامل مرتبط با دوران اشتغال به کار(مؤلفه های رفتاری – مدیریتی، زمینه ای، نظارتی و آموزشی) و بُعد اجتماعی- سیاسی(مشتمل بر مؤلفه های اجتماعی و سیاسی) سازمان یافت. نتایج نشان داد که هویت حرفه ای معلم یک امر پویاست و در طول زمان تغییر کرده و عوامل زیادی بر آن مؤثر می-باشد.

تعلیم وتربیت ارتباط وثیقی با تصورما از«علم» دارد ودانشی که دیدگاه ما رادرباره علم تنقیح می کند«فلسفه علم» است. مکاتب فلسفه علم را ازدیدی کلان می توان به دودسته عمده استقراگراونااستقراگراتقسیم کرد.فایرابند که متعلق به نحله نااستقراگرادرفلسفهعلم است وتولیدعلم رامحصول خلاقیت شخصی می داند،برخلاف عقلانیت انتقادی پوپرارزیابی نظریه هارانیزتابع روش های منطقی تجربی نمی داندو«روش معین»برای علم راانکارمی کند. فایرابندجامعه ای آرمانی را دنبال می کند که درآن افراد،نه باتلقین وتکراروتبلیغ نظریه ها،بلکه با آزادی مطلق ازروش،وباتفکری نقادانه واستدلالی،مدعایی راقبول یا رد می کنند.وی نظام آموزشی موجودکه «علم»رابه عنوان یگانه راه وصول به حقیقت ودستیابی به سعادت،آموزش وتبلیغ وتلقین می کند،سخت موردانتقاد قرار می دهدومعتقداست علم حق حیات را از سنت های دیگر سلب کرده است.هدف پژوهش حاضربررسی پیشنهادهای اودرباره تعلیم وتربیت ونقدوتحلیل آنهااست.روش پژوهش تحلیلی-فلسفی است ونشان می دهدکه سخنان فایرابند گرچه به لحاظ منطقی خالی ازقوت نیست،امااوهیچ مکانیسمی برای عملیاتی شدن آن ایده هاارایه نکرده است. نتیجه پژوهش آنست که تازمانی که روش هایی عملی برای آن ایده هاارایه شود-اگراساساچنین چیزی عملی باشد-مهم ترین عامل درتحقق ایده آموزش نقادانه،وبطور کلی تربیت«انسان رشید»که فایرابند به تبعیت ازمیل دنبال می کند،دانش،خلقیات وشخصیت معلمان / اساتید است ونقش اساتید آموزش عالی دراین زمینه بسیارمهم تر از معلمان در آموزش پیش دانشگاهی است.آرمان های فایرابند از جنس فضایل اخلاقی اند وفضایل اخلاقی ،در کنار تکیه بر علم،از جنس عمل اند و«مصاحبت» با استادی صاحب فضیلت در این میان شاید مهم ترین نقش را درپیدایش آن به عهده داشته باشد. کلید واژه: فایرابند، تعلیم وتربیت، علم، آنارشیسم معرفتی

هدف پژوهش حاضر، شناسایی تأثیر همه گیری کووید-19 برابتلای معلمان به اختلال اضطراب فراگیر است که بااستفاده ازروش توصیفی ازنوع همبستگی انجام شد.جامعه پژوهش شامل کلیه معلمان مقاطع تحصیلی ابتدایی و متوسطه کشوربود که 407 نفرازآنهابااستفاده ازروش نمونه گیری گلوله برفی مجازی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند.شرکت کنندگان دراین پژوهش به پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی ومنتخب ومقیاس اختلال اضطراب فراگیربه صورت برخط پاسخ دادند. به منظوراجرای پژوهش،نشانی اینترنتی پرسشنامه ومقیاس برای نمونه های اولیه ارسال شدوآن ها نیزبرای معلمان دیگرارسال کردندواین زنجیره تاآخرین نمونه ادامه یافت.تحلیل داده-های پژوهش ازطریق تحلیل تک متغیره(آزمونهای ناپارامتری) وتحلیل رگرسیون چندگانه بااستفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 انجام شد.یافته های پژوهش نشان دادهمه گیری کووید-19 با تغییراتی که دروضعیت سلامتی وشرایط اجتماعی وفریندتعلیم و تربیت ایجادمی کند، تجربه اضطراب فراگیررادرمیان معلمان افزایش می دهد،به طوری که 6/9 درصداز معلمان اضطراب فراگیررا درشرایط شیوع بیماری تجربه کردند.با این حال،آشنایی باتهیه محتوای الکترونیکی و آگاهی به آینده برنامه درسی ازعوامل محافظ معلمان دربرابر اضطراب ناشی از شیوع بیماری بودند.علاوه بر این، ابتلای خانواده به کووید-19 وپیگیری اخبار منفی به عنوان عوامل خطر برای افزایش تجربه اضطراب محسوب می شدند.دیگرعوامل اضطرابزای مرتبط با کووید-19 نظیر سن به طور مثبت بااضطراب رابطه داشت ودوره تدریس، بیماری های زمینه ای معلمان و خانواده هایشان، آشنایی باشاد، آشنایی باروش تدریس در فضای مجازی و استفاده ازحمایت های اجتماعی و روان شناختی به طورمنفی باتجربه علائم اضطراب معلمان درطی این بیماری همه گیر مرتبط بودند.این نتایج، اهمیت توجه به وضعیت سلامت روانی معلمان و تدبیر و کاربست راهکارهایی برای تقلیل عوامل اضطراب زا را در طی شیوع بیماری های همه گیر توسط نظام آموزش وپرورش مورد تأکید قرار می دهد.

پژوهش حاضر با هدف فراتحلیل رابطه خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی انجام شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش فراتحلیل می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل مطالعات در دسترس بود که در بین سال های 1381 تا 1398 منتشر شده بود. به منظور جمع آوری اطلاعات از چک لیست مشخصات طرح های پژوهشی مصرآبادی (1389) استفاده شد. پس از بررسی ملاک های ورود و خروج، 146 اندازه اثر از 130 مطالعه دارای شرایط فراتحلیل به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل حساسیت، نمودار قیفی، مدل های ثابت و تصادفی و تحلیل ناهمگنی با استفاده از CMA استفاده شد. تحلیل اطلاعات حاصل از پژوهش ها نشان داد که میانگین اندازه اثر کلی پژوهش های مورد بررسی برای مدل اثرات ثابت 384/0 و برای مدل اثرات تصادفی 390/0 است. با توجه به ناهمگونی اندازه های اثر، جنس و نوع نمونه مورد استفاده در پژوهش-ها به عنوان متغیرهای تعدیل کننده بررسی شدند. نتایج نشان داد که اندازه اثر رابطه خودکارآمدی با عملکرد تحصیلی در پژوهش هایی که از آزمودنی دختر برای پژوهش استفاده شده، نسبت به سایر پژوهش ها بیشتر است. همچنین اندازه اثر رابطه این دو متغیر در پژوهش هایی که از دانشجویان به عنوان نمونه استفاده شده، نسبت به سایر پژوهش ها بیشتر است. نتایج نشان دادند که از میان انواع خودکارآمدی، خودکارآمدی ریاضی بیشترین ارتباط را با عملکرد تحصیلی یادگیرندگان دارد. بر پایه اندازه اثرهای به دست آمده می توان دریافت که خودکارآمدی بر عملکرد تحصیلی تأثیر می گذارد.

تحریف نتایج ارزشیابی از مخرب ترین آسیب هایی است که پویایی و نشاط هر نظامی را با چالش های جدی همراه می سازد. هدف اصلی این پژوهش ساخت پرسشنامه ارزشیابی کاذب برای مدارس ابتدایی است. بدین منظور مبتنی بر روش پژوهش آمیخته اکتشافی دو مطالعه به انجام رسید که در مطالعه اول از طریق نمونه گیری هدفمند از نوع ملاکی، 30 نفر و در مطالعه دوم، از میان معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران تعداد 714 نفر از طریق نمونه گیری خوشه ای سه مرحله ای انتخاب شدند. داده های کیفی با استفاده از راهبرد هفت مرحله ای کُلایزی به شناسایی 4 عامل اصلی منجر گردید. در مطالعه دوم، به تدوین ابزار بر مبنای یافته های مطالعه اول و بررسی ویژگی های آن با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی پرداخته شد؛ همچنین از مدل پاسخ مدرج سیم جیما برای بررسی ویژگی گویه ها، گزینه ها و برازندگی داده ها استفاده شد. در نهایت، پس از اعمال اصلاحات و حذف موارد نامناسب ابزار تدوین شده، نهایی گردید.

پژوهش حاضر با هدف واکاوی مبانی نقادی ایلیچ از آموزش مدرسه ای و بررسی ماهیت و ابعاد شبکه های یادگیری به عنوان یک نظام آموزشی نوین انجام شده است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش پژوهش اسنادی-تحلیلی به توصیف و تحلیل شبکه های یادگیری مطرح شده از سوی ایوان ایلیچ و عناصر و ابعاد آنها پرداخته است. نتایج پژوهش نشان داد که شبکه های یادگیری به دلیل تأکید بر فردگرایی؛ انتقال مسئولیت یادگیری از آموزشگاه و معلم به یادگیرنده؛ ساماندهی براساس نیازهای یادگیرندگان؛ بهره گیری از تخصص طیف گسترده ای از افراد به عنوان یاددهنده؛ تکیه بر دانش تخصصی و کاربردی به جای دانش نظری و آموزشگاهی؛ امکان یادگیری همیشه، برای همه، توسط همه و در همه جا؛ استفاده از منابع متنوع یادگیری به جای محتوای محدود آموزشگاهی؛ گستردگی و تنوع اشکال تعامل میان یادگیرنده، یاددهنده، محتوای آموزشی و رسانه؛ فراهم آوردن بستر بهره گیری از ظرفیت های برخط و مجازی برای ارائه خدمات آموزشی و تبدیل جامعه به جامعه یادگیرنده در سایه انتقال آموزش و یادگیری از چهاردیواری مدرسه به بطن جامعه، می تواند پاسخ گوی نیازهای آموزشی جامعه امروز باشد.

استفاده از فن آوری در آموزش برای کمک به افراد دارای اختلال طیف اوتیسم در سالهای اخیر با رشد چشمگیری همراه بوده است. این پژوهش با هدف ساخت مقیاس درجه بندی نگاره ای توصیفی برای سنجش مولفه های انتقال یادگیری افراد دارای اختلال طیف اوتیسم در طراحی محیط های یادگیری چندرسانه ای انجام شد. روش این پژوهش رویکرد آمیخته (کیفی-کمی-کیفی) بوده است. پژوهش با مطالعه منابع معتبر و مرتبط برای یافتن مولفه های موثر در بهبود انتقال یادگیری آغاز و با استخراج مولفهها و راهبردهای مناسب ادامه یافت. برای 12 مؤلفه استخراج شده 86 گویه یا راهبرد طراحی و در اختیار 27 نفر از متخصصان رشته تکنولوژی آموزشی در سطح دکتری و دانشجوی دکتری قرار گرفت. به منظور تحلیل پاسخها از شاخص روایی محتوا) (CVI استفاده گردید. شاخص I-CVI گویه های ابزار به استثنای 5 گویه که در سطح 0.78 ارزیابی شدند، برای سایر گویه ها امتیازی بالاتر از 0.79 را در بر داشت، همچنین مقدار محاسبه شده برای شاخص S-CVI برابر 0.89 بود که مقدار مطلوبی ارزیابی میشود. با تکیه بر این نتایج، مقیاس درجهبندی تولید شده در این پژوهش ابزار مناسبی برای سنجش مطلوبیت مؤلفههای موثر در افزایش انتقال یادگیری با استفاده از محیط های چندرسانه ای آموزشی بوده و پژوهشگران استفاده از آن را در مراحل طراحی و یا ارزشیابی محیط های یادگیری چندرسانه ای برای افراد دارای اختلال طیف اوتیسم توصیه می کنند.

مقدمه : فساد به طور عام و فساد آکادمیک به طور خاص، همواره در بردارنده آثار و پی آمدهای نگران کننده ای هم برای سازمان مربوطه و هم برای جامعه دارد و ساختارها و نهادهای عدیده ای از آثار و پی آمدهای آن متضرر می شوند. به گونه ای که نه تنها فساد، باعث کاهش کیفیت، برابری و دسترسی در آموزش عالی می شود بلکه بازده های اقتصادی جامع و ظرفیت های فرهنگی آن را نیز کاهش می دهد. هدف : با توجه به نقش و عملکرد درست مهم دانشگاه ها در جامعه، هدف این پژوهش این است تا با رویکردی تفسیرگرایانه ریشه های ساختاری وقوع فساد اکادمیک در نظام آموزش عالی ایران از دیدگاه صاحب نظران و اساتید واکاوی کند روش: رویکرد پژوهشی بکار برده شده در این پژوهش کیفی می باشد و از روش روش نظریه داده بنیاد مبنی بر طرح نوظهور برای انجام عملیات پژوهش استفاده شد. داده های این پژوهش با استفاده از روش مصاحبه باز جمع آوری شد. روش نمونه گیری بکار رفته در این پژوهش از نوع روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی می باشد و با استفاده از شاخص اشباع نظری تعداد 15 نفر از اساتید و صاحب نظران به عنوان جامعه مورد پژوهش مورد مصاحبه قرار گرفتند. نگرش و دیدگاه آنها نسبت به چگونگی وقع فساد اکادمیک در آموزش عالی ایران مورد بررسی قرار گرفت. یافته های اصلی این پژوهش شامل ریشه های ساختاری همچون ریشه های اقتصادی، مدیریتی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بود. با استفاده از یافته های پژوهش، مدلی تحت عنوان مدل عوامل ساختاری وقوع فساد اکادمیک ارائه گردید.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تعلق پارادایمی اساتید رشته مطالعات برنامه درسی انجام شده است. این پژوهش به روش توصیفی – پیمایشی انجام گردید و جامعه آماری آن شامل کلیه اعضای هیات علمی رشته مطالعات برنامه درسی دانشگاههای دولتی کشور می باشند. پس از تعیین روایی و محاسبه پایایی ابزار، جهت گیری اعضای هیات علمی رشته مطالعات برنامه درسی نسبت به پیش فرض های شش گانه پارادایمی درباره هستی، انسان، معرفت ، روش تحقیقاتی، تعلیم و تربیت و برنامه درسی در هر کدام از پارادایم های پنجگانه انتقادی، تفسیری، پست مدرن، پوزیتویستی و اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل نتایج با استفاده از آزمون های استنباطی فریدمن نشان داد که در پیش فرض های انسان شناختی، معرفت شناختی، تربیت شناختی، روش شناختی، مدل برنامه درسی و ارزشیابی، پارادایم اسلامی بالاترین رتبه میانگین، و در پیش فرض های هستی شناختی و محتوا پارادایم انتقادی بالاترین رتبه میانگین، و در ابعاد هدف و راهبردهای تدریس پارادایم تفسیری بالاترین رتبه میانگین را در بین عناصر مربوط به جهت گیری پارادایمی اعضای هیات علمی رشته مطالعات برنامه درسی به خود اختصاص دادند. همچنین نتایج وتحلیل واریانس اندازه گیری های مکرر نشان داد که اگر چه تفاوت معنی داری بین رویکرد اعضای هیات علمی در پارادایم های پنج گانه وجود دارد، اما اعضای هیات علمی رشته مطالعات برنامه درسی دارای پارادایم غالبی نبودند.

وجود اخلاق باعث رش د، تعالی و بالندگی در آموزش وپرورش و به تبع آن کل کشور می شود. پژوهش حاضر با هدف، ارائه الگوی توسعه اخلاق حرفه ای مدیران ستادی اداره کل آموزش وپرورش خوزستان با رویکرد آینده پژوهی و بهره گیری از مدل سه شاخگی است. روش تحقیق از نوع ترکیبیِ اکتشافی (ابتدا کیفی و سپس کمی) میباشد. در تحقیق کیفی، روش مطالعه کتابخانه ای، روش مصاحبه با 10 نفر خبره آموزش و پرورش و دانشگاهی انتخاب و نیز روش دلفی اجرا شده است. داده های حاصل از ادبیات تحقیق و مصاحبه با روش کدگذاری و داده های حاصل از اجرای راندهای دوگانه پنل دلفی با روش آزمون آماری توافق سنجی کندال، فن دیمتل و مدل سازی ساختاری تفسیری تحلیل شده است. در تحقیق کمی روش پیمایش و با هدف آزمون مدل تحقیق اجرا شده است. از 200 نفر جامعه آماری تعداد 119 نفر نمونه با روش هدف مند در الگوی معادلات ساختاری انتخاب شده است. داده ها با روش تحلیل عاملی تأییدی مبتنی بر الگوی معادلات ساختاری تحلیل شده است. نتیجه تحقیق ضمن تشریح چگونگی و نحوه توسعه اخلاق حرفه ای مدیران، مهم ترین عوامل و مؤلفه های زمینه-ساز الگوی آینده پژوهی توسعه اخلاق حرفه ای مدیران را که شامل شامل 15 عامل و 52 مؤلفه ی زمینه ای، ساختاری، محتوایی است.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های محتوای مطلوب برای دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها و میزان توجه به آن ها انجام شد. در پژوهش حاضر، از طرح ترکیبی و از نوع اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی با 20 نفر از متخصصان و اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور که در حوزه محتوای دروس اهل نظر هستند، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. ابزار جمع آوری داده های پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته (12 سوالی) استخراج شده از بخش کیفی، بوده است. جامعه آماری بخش کمی دانشجویان کارشناسی دانشگاه ها بودند که به روش خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 360 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. تمامی پرسشنامه ها دریافت شده و مبنای تحلیل های کمی قرار گرفتند. در بخش کمی، از روش توصیفی – پیمایشی بهره گرفته شده است. برای تعیین روایی سؤال های مصاحبه و پرسشنامه از روایی صوری و محتوایی و برای برآورد پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل داده های پژوهش در بخش کیفی از روش مقوله بندی باز و در بخش کمی از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که دوازده شاخص از منظر مصاحبه شوندگان مهم ترین شاخص های محتوا یاددهی و یادگیری مطلوب بودند. یافته های کمی نشان داد میانگین عمل به شاخص های محتوای یادگیری برای دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها نامطلوب بوده و نیاز به توجه بیشتری دارد.

فرایند کنونی ارزشیابی ارتقاء و ترفیع اعضای هیأت علمی با ادبیات آموزش عالی وتجربه های دانشگاه های برترجهان همسویی ندارد. لذا این پژوهش با هدف تدوین و اعتبا ریابی فرایند ارزشیابی ارتقاء و ترفیع اعضای علمی انجام شد. ابتدا با استفاده از مطالعه تطبیقی، فرایند ارزشیابی در دانشگاه های برترجهان وایران مقایسه شد. بر اساس یافته های مطالعه تطبیقی و ادبیات پژوهش مدل اولیه تدوین شد. در بخش پیمایشی براساس یافته های مطالعه تطبیقی پرسشنامه محقق ساخته تدوین شد. روایی محتوای پرسشنامه از طریق متخصصان و پایایی آن با روش بازآزمایی بررسی و تأیید شد. جامعه آماری بخش مطالعه تطبیقی اسناد و مدارک فرایند ارزشیابی دانشگاه های برترجهان بود که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند وجامعه آماری بخش پیمایشی پژوهش اعضای علمی دانشکده های علوم انسانی و اجتماعی بودند که با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. نتیجه مطالعه تطبیفی نشان داد که در اکثر دانشگاه های برتر مورد مطالعه چند نکته برجسته است1) نقش اساسی نهادهای درون دانشگاهی در ارزشیابی اعضای علمی2) انتخاب بهترین منبع ارزشیابی و تأکید بر ارزشیابی عمیق3) اهمیت شفافیت و پاسخگویی در ارزشیابی. نتایج بخش کمی پژوهش نشان داد که ازدیدگاه اعضای علمی اقداماتی مانند ارزشیابی عمیق پژوهش، بررسی دقت و عدالت در ارزشیابی به وسیله کمیته دانشگاه، فرصت فرجام خواهی بعد ازارزشیابی به وسیله هریک ازکمیته ها بیش ترین ضرورت را به ویژه در ارزشیابی ارتقاء دارند. برای فرایند ارزشیابی ارتقاء فعلی پیشنهاد می شود1)تخصصی تر کردن مراحل ارزشیابی کیفیت با اقداماتی مانند افزایش نقش گروه های علمی در فرایند و تعیین ملاک های ارزشیابی2) شفاف سازی درمورد مرجع نظارت کننده برکمیته های ارزشیابی3)افزایش شفافیت و پاسخگویی ارزشیابی با اضافه کردن اقداماتی مانند ارائه گزارش تفضیلی از چگونگی ارزشیابی و دلایل رد و قبول متقاضی به کمیته های ارزشیابی بالاتر و متقاضی.