علوم تربیتی

این پژوهش با هدف بررسی عملکرد مدارس هیأت امنایی انجام شده است. به جهت ویژگی ها و شرایط مسلط بر این مدارس برای دست یابی به هدف پژوهش از نظریه ی داده بنیاد استفاده شد. برای گردآوری داده های مورد نیاز با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی 15 نفر از گروه های ذی نفع این مدارس انتخاب و با این افراد مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام شد. از اطلاعات گردآوری شده در مصاحبه ها، بر اساس فرایند نظریه داده بنیاد، طی مراحل سه گانه کدگذاری داده بنیاد (باز، محوری و انتخابی) به ترتیب 254 کد باز، 68 مفهوم و 19 مقوله استخراج گردید. در مرحله نهایی نیز مقولات در ذیل مؤلفه های اساسی نظریه داده بنیاد (شرایط علّی، محیطی، واسطه ای، محوری، راهبردی و پی آمدی) قرار گرفتند و نهایتاً مدل نهایی پژوهش شکل گرفت. در جمع بندی کلی در رابطه با این مدارس باید گفت برای این که این مدارس بتوانند عملکرد مطلوبی داشته باشند، باید زیرساخت های لازم را فراهم کرد. در این باره باید به موانع درونی و بیرونی سازمان آموزش و پرورش اشاره کرد. از موانع درونی سازمان آموزش و پرورش می توان به ساختار متمرکز و محدودیت اختیار مدیران مدارس اشاره داشت. از موانع بیرونی سازمان نیز می توان به فقر فرهنگی و مشکلات معیشتی مردم اشاره کرد که از موانع تقویت و بهبود عملکرد این مدارس به شمار می آید.

ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به عنوان یکی از ارکان نظام تربیت رسمی و عمومی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از اوایل دهه ی هشتاد بحث تغییر شیوه ی ارزشیابی از کمی به کیفی به طور جدی در دستور کار قرار گرفت. و با مصوبه ی 30/8/81 شورای عالی آموزش و پرورش، امکان تحقق آن به وجود آمد. الگوی جدید ابتدا به طور آزمایشی اجرا و سپس به شیوه ای تدریجی فراگیر شد. در طول اجرای این طرح، تحقیقات زیادی پیرامون ارزشیابی توصیفی و نتایج حاصل از اجرای آن در شهرهای مختلف کشور صورت گرفت. در این پژوهش سعی شد با بررسی تحلیلی تعداد 30 پژوهش انجام شده در حوزه ی ارزشیابی کیفی، به ارائه ی دیدگاهی جامع و حتی الامکان حاوی تمامی دستاوردهای تحقیقات مورد بررسی قرار گرفته پرداخته شود. در مجموع تحقیقات نشان داده است این الگوی ارزشیابی، میزان یادگیری دانش آموزان را کاهش نداده است. اما از منظر کاهش مؤلفه های استرس زا باید گفت که ارزشیابی توصیفی در این زمینه موفق عمل کرده است. با این وجود هنوز مشکلات اجرایی فراوانی بر سر راه اجرای مطلوب آن وجود دارد.

این مقاله با هدف مقایسه و بررسی روند تغییرات جوّ مدرسه در مدارس ابتدایی ایران و کشورهای منطقه بر اساس داده های تیمز 2003 و 2007 در پایه چهارم انجام گرفته است. نمونه مورد مطالعه، ابزارهای جمع آوری اطلاعات و داده های مورد بررسی همان هستند که در دو مطالعه تیمز استفاده شده است. با بهره گیری از راهبرد روند پژوهی، داده های دانش آموزان پایه چهارم کشورهای شرکت کننده در مطالعه 2003 با داده های دانش آموزان پایه چهارم همین کشورها در مطالعه 2007 مقایسه شده است. از دید مدیران مدارس دوره ابتدایی در هر دو مطالعه و معلمان پایه چهارم در مطالعه 2007 جوّ مدرسه ایران نسبت به سایر کشورها (به غیر دبی و قطر) خوشایندتر گزارش شده است. در مطالعه 2003 از دید معلمان، متوسط جوّ مدرسه در ایران از متوسط سایر کشورهای شرکت کننده کمتر و تفاوت ها معنی دار بوده اند. روند تغییرات جوّ مدرسه در ایران و سایر کشورها از دید مدیران و معلمان بهبود یافته است. جوّ مدرسه در مطالعه 2003 از دید دانش آموزان مدارس پایه چهارم ابتدایی در ایران و سایر کشورهای مورد مطالعه (به غیر از ارمنستان) و در مطالعه 2007 در کشورهای ارمنستان، قزاقستان، گرجستان و ایران نامناسب بوده است.

هدف از پژوهش حاضر آن است تا ضمن بیان مفهوم آموزش چندفرهنگی، وضعیت آموزش چند فرهنگی در کتب درسی دوره ابتدایی مدارس شهر سنندج بررسی گردد که در این راستا میزان توجه محتوای کتاب های آموزشی مدارس ابتدایی به مفاهیم آموزش چند فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- پیمایشی است. برای دست یابی به این منظور کتاب های فارسی و تعلیمات اجتماعی دوره دبستان بررسی گردید. روش تحلیل محتوی کیفی جهت دار با نظر به مؤلفه ها و مبانی نظری و رویکرد آموزش تفاوت فرهنگی برای این بررسی به کار گرفته شد و نتایج به دست آمده حکایت از آن داشت که در محتوای کتب درسی دوره ابتدایی توجه چندانی به مفاهیم آموزش چندفرهنگی نشده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی بین حمایت مدیران مدارس متوسطه با رشد حرفه ای خود راهبری معلمان دبیرستان انجام گرفت. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی می باشد. بر اساس اصول علمی و فرمول تعیین حجم نمونه کوکران، ۱۱۸معلم از منطقه 14 آموزش و پرورش شهر تهران با شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند. داده ها بوسیله ی دو پرسشنامه ی، حمایت مدیریت و رشد حرفه ای خودراهبری گردآوری شد. جهت تعیین روایی پرسشنامه ها، از نظر متخصصان استفاده به عمل آمد و پایایی ابزارها با استفاده از روش آلفای کرونباخ به ترتیب 96% و 84% برای پرسشنامه ها محاسبه گردید. تحلیل نتایج با آزمون t تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره با بهره گیری از روش حل گام به گام انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین حمایت مدیریت و رشد حرفه ای خود راهبری دبیران همبستگی بالا وجود دارد.(76% = r). از بین مؤلفه های حمایت مدیریت دو مؤلفه ی مدیر به عنوان رهبر سازمان یادگیرنده و مدیر به عنوان فراهم کننده ی منابع با هم 1/61 درصد از واریانس رشد حرفه ای خودراهبری دبیران را تبیین نمودند. همچنین رشد حرفه ای خود راهبری دبیران در زمینه ی جهت گیری همکارانه به یادگیری معنادار نبوده است.

پژوهش حاضر به منظور شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر انگیزش شغلی مدیران مدارس ابتدایی با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی صورت گرفته است. این مطالعه با استفاده از روش تحقیق توصیفی- پیمایشی در جامعه آماری 1250 نفری کارشناسان اداری سازمان آموزش و پرورش استان همدان انجام شد، که از میان آن ها 297 نفر با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه 34 سؤالی بود که به مدد نظریه های انگیزشی و بررسی یافته های پژوهشی پیشین بر اساس روش دلفی توسط پژوهشگران ساخته شد و پایایی آن از طریق آلفای کرانباخ 92/0 به دست آمد. نتایج حاصله از تکنیک تحلیل عاملی نشان داد که عوامل مدیریتی- ساختاری، امکاناتی- رفاهی، فردی- انگیزشی و روانی- نگرشی به ترتیب بیشترین اهمیت را در ایجاد انگیزش شغلی مدیران مدارس ابتدایی به خود اختصاص دادند که از میان عوامل مذکور، عوامل مدیریتی- ساختاری بیشترین تأثیر را بر انگیزش مدیران داشته است. لذا پیشنهاد می شود که مسؤولان و برنامه ریزان، بر اساس عوامل مذکور و با لحاظ کردن اولویت بندی آن ها، در راستای افزایش انگیزش شغلی مدیران، ساز و کارهای اساسی را اتخاذ نمایند.

هدف این پژوهش، مقایسه ی باورهای معرفت شناختی دانش آموزان سال اول دبیرستان تا پیش دانشگاهی و همچنین، تعیین رابطه ی این باورها با عملکرد تحصیلی آنان می باشد. به منظور گردآوری داده ها درباره ی چهار باور کلی دانش آموزان در زمینه ی ماهیت دانش و یادگیری در یک مقطع از زمان از روش پیمایشی به شیوه ی مقطعی استفاده شد. کلیه ی دانش آموزان دختر و پسر مشغول به تحصیل در دبیرستان های شهرستان یزد در سال تحصیلی 90-89 جامعه ی آماری مورد نظر را تشکیل داده اند. حجم نمونه مورد مطالعه در این پژوهش 690 نفر می باشد. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه ی باورهای معرفت شناختی شومر که توسط بایلس مورد تجدید نظر قرارگرفت، استفاده گردید. نتایج حاصل از تحلیل داده ها از طریق آزمونtوFنشان داد که: بین اعتقاد دانش آموزان سال های اول، دوم، سوم و پیش دانشگاهی راجع به ساده بودن، مطلق بودن دانش، سریع بودن فرایند یادگیری و ذاتی بودن توانایی یادگیری تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین، بین باورهای معرفت شناختی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادار مشاهده شد. در حالی که باورهای معرفت شناختی دانش آموزان بر حسب رشته ی تحصیلی و نوع مدرسه با هم تفاوت معناداری نداشتند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد مهم ترین عامل پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی دانش آموزان بُعد ساده دانستن دانش می باشد. بر اساس یافته های این پژوهش از آنجایی که باورهای معرفت شناختی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه دارد ارتقاء این باورها به دبیران پیشنهاد می شود.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ی بین احساس تعلق به مدرسه با انگیزه ی پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان مدارس متوسطه شهر اصفهان می باشد. نمونه مورد مطالعه شامل 423 دانش آموز در مقطع متوسطه شهر اصفهان می باشد که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد اند. برای اندازه گیری احساس تعلق به مدرسه از پرسشنامه ی احساس تعلق به مدرسه ی بتی و بری (2005) استفاده شده است. روایی این پرسشنامه به وسیله ی متخصصان موضوعی مورد تأیید قرارگرفته و پایایی این پرسشنامه توسط آلفای کرانباخ 92/0 به دست آمده است، برای اندازه گیری انگیزش پیشرفت از پرسشنامه هرمنس (1970) فرم 29 سؤالی استفاده شده است. روایی این پرسشنامه توسط متخصصان مورد تأیید قرار گرفته و پایایی این پرسشنامه در تحقیق حاضر 82/0 به دست آمده است. و برای اندازه گیری عملکرد تحصیلی دانش آموزان از معدل کل آن ها استفاده شده است. داده های پژوهش حاضر توسط همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان مورد تحلیل قرار گرفته است و نتایج پژوهش بیان کننده ی رابطه ی قوی بین مؤلفه های احساس تعلق به مدرسه با انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دبیرستان های شهر اصفهان می باشد. نتایج حاصله از تحلیل رگرسیونی مبین این است که مؤلفه های ارتباط با مدرسه، احساس رعایت عدالت و احترام در مدرسه و مشارکت در مدرسه دارای قدرت پیش بینی کنندگی انگیزش پیشرفت دانش آموزان مورد بررسی می باشند. همچنین مؤلفه های مشارکت در مدرسه، ارتباط با مدرسه و حمایت معلم پیش بینی کننده ی عملکرد تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی شهر اصفهان می باشد.

هدف از پژوهش حاضر اثربخشی تدریس متقابل در پیشرفت مهارت های درک مطلب ریاضی دانش آموزان دختر پایه ی اول راهنمایی می باشد. درک مطلب مرحله ی مهمی در حل مسائل ریاضی است و دانش آموزانی که مسائل ریاضی را درک کنند در حل آن موفق تر هستند. روش تدریس متقابل تدبیری برای کسب مهارت های شناختی و فراشناختی است. پژوهش حاضر یک پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون است. جامعه ی آماری این پژوهش دانش آموزان دختر پایه ی اول راهنمایی شهرستان گرگان می باشند که 2488 نفر بودند. پژوهش حاضر بر روی 38 نفر (19 نفر گروه کنترل و 19 نفر گروه آزمایش) از دانش آموزان دختر پایه ی اول راهنمایی شهرستان گرگان اجرا شد. شیوه ی انتخاب دانش آموزان گروه آزمایش، تصادفی بود. ابزار به کار رفته در این پژوهش آزمون معلم ساخته جهت اندازه گیری مهارت های حل مسأله ی ریاضی با 11 ماده بود. برای تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس استفاده گردید. نتایج حاصل از اجرای تحلیل کوواریانس نشان دهنده ی تفاوت معنادار بین دو گروه می باشد. آموزش به روش تدریس متقابل منجر به بهبود مهارت های حل مسأله ی ریاضی دانش آموزان شده است.نکته ی قابل ذکر ایناستکه این روش در گروههای دو نفره بهتر از گروههای 5 نفره موجب بهبود مهارت های حل مسأله ی ریاضی دانش آموزان شد.

این پژوهش با هدف شناسایی موانع تحقق اهداف برنامه درسی فرآیند محور علوم تجربی دوره ی راهنمایی تحصیلی از دیدگاه معلمان انجام پذیرفته است. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی، جامعه آماری معلمان درس علوم تجربی دوره ی راهنمایی تحصیلی شهرستان تبریز، و نمونه آماری با محاسبه فرمول کوکران به تعداد 140 نفر بوده است؛ و برای نمونه گیری از روش تصادفی خوشه ای استفاده گردید. برای گردآوری داده ها از دو نوع پرسشنامه ی محقق ساخته که بر اساس طیف لیکرت طراحی شده بودند استفاده شد که یک پرسشنامه برای گردآوری داده ها در خصوص موانع، و پرسشنامه ی دیگر به نگرش سنجی اختصاص داشت. هر دو پرسشنامه از روایی و پایایی قابل قبولی برخوردار بودند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آماره های توصیفی و آزمون t تک متغیره استفاده گردید. نتایج تحلیل نشان داد: 1- معلمان عدم همخوانی درونی برنامه درسی و نیز عناصر روش های تدریس و فعالیت های یادگیری، زمان، و ارزشیابی را جزء موانع قوی برای تحقق اهداف درس علوم تجربی برشمرده اند. ضمن این که نتایج آزمون t تک نمونه ای نیز تفاوت معنی داری را در مقایسه با میانگین فرضی نشان می دهد و همچنین عنصر امکانات و منابع یادگیری جزء موانع متوسط ارزیابی گردید. 2- معلمان نسبت به برنامه درسی فرآیند محور علوم تجربی نگرش منفی نداشته اند و نمی توان آن را به عنوان مانع تحقق اهداف آموزشی تلقی نمود.

هدف پژوهشحاضر ارائه ی الگوی تضمینکیفیت یادگیری الکترونیکی در مراکز آموزش عالی ایران است. در این راستا از روش تحقیق کیفی نظریه برخاسته از داده ها سود جسته شده است. جامعه ی آماری پژوهشحاضر مدیران مراکز یادگیری الکترونیکی، اعضاء هیأت علمی، خبرگان موضوع یادگیریالکترونیکی، خبرگان کیفیت در آموزش عالی و سیاستگذاران، بودند که تعداد 16 نفر از میان آن ها به صورت هدفمند جهت انجام مصاحبه عمیق انتخاب شدند و مصاحبه ها تا آن جا ادامه یافت که داده ها به اشباع نظری رسیدند. روایی یافته ها با روش های تطبیق توسط اعضا، بررسی همکار، مشارکتی بودن پژوهش و انعکاس پذیری پژوهشگر، تضمین شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. نتایج گویای آنست که 173 گزاره مفهومی اولیه با 35 مقوله فرعی و 15 گزاره مقوله ای اصلی در قالب ابعاد 6 گانه مدل پارادایمی شامل: شرایط علّی (3 مقوله)؛ پدیده اصلی (کیفیت یادگیری)؛ راهبرد (3 مقوله)؛ زمینه (2 مقوله)؛ شرایط محیطی (3 مقوله)؛ پیامد (3 مقوله)، شناسایی و روابط بین آن ها در قالب مدل پارادایمی ترسیم و ارائه شد.