بهبود مدیریت

استراتژی تولید در ساده ترین تعریف به معنای پیکربندی تصمیمات تولید متناسب با اولویت های رقابتی شرکت است. بنابراین اولین قدم برای طرح ریزی استراتژی تولید شناخت درست تمام تصمیمات استراتژیک در حوزه های مختلف تولید است. علاوه برآن در هر تصمیم، شرکت آلترناتیوهای متعددی پیش روی خود دارد و انتخاب آلترناتیوهای مختلف در کنار هم پیکربندی واحد تولید را شکل می دهد. این تحقیق با هدف شناسایی و دسته بندی تصمیمات استراتژیک تولید در صنعت داروسازی ایران انجام شده است. داروها به طورکلی به دو دسته داروهای شیمیایی و نوترکیب دسته بندی می شوند و این تحقیق به طور خاص به تولید داروهای شیمیایی پرداخته است. بر این اساس ابتدا فهرست جامعی از تصمیمات و آلترناتیوها از دل ادبیات تحقیق بیرون آمده و بر اساس آن بیش از 25 ساعت مصاحبه با خبرگان در این صنعت انجام شد. مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد به دلیل الزامات قانونی سخت گیرانه در تولید دارو و نوع خاص فروش آن در بازار ایران، شرکت ها در اکثر حوزه های تصمیم، تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته و گزینه های پیش روی آنها، محدود هستند. از این رو عمده تفاوت تولیدکننده های داروهای شیمیایی در ایران برآمده از تفاوت تصمیم گیری در حوزه های مدیریت منابع انسانی و مدیریت کیفیت بوده و این دو حوزه تاثیر به سزایی در جایگاه رقابتی شرکت ها دارند. از طرفی همکاری با شرکت های پیشروی خارجی در زمینه طراحی فرآیند، اخذ فرمولاسیون و تامین مواد اولیه از تصمیماتی است که تاثیر به سزایی بر جایگاه رقابتی شرکت ها در این صنعت در ایران دارد.

بررسی توسعه اکوسیستم های نوآوری مختلف نشان داده است که در مراحل ابتدایی توسعه اکوسیستم ها با بازه ای مواجه هستیم که به علت ماهیت های متفاوت دو سربازه، اکوسیستم با چالش هایی روبه رو می گردد که بیشترین نرخ شکست و توقف آن را به همراه دارد. اکوسیستم هایی که بتوانند از این مرحله عبور کنند قادر به کسب ارزش تولید شده در اکوسیستم و خلق ثروت می باشند. ما در این پژوهش به دنبال شناخت چالش های این مرحله از فرایند رشد با نام دره مرگ اکوسیستم و شناسایی توانمندی های لازم برای عبور از آن هستیم. لذا این مقاله تلاش کرده با موردکاوی اکوسیستم نوآوری زیست دارو ایران به عنوان یک اکوسیستم موفق که توانسته از دره مرگ عبور کند به بررسی چالش های آن و عوامل زمینه ای و توانمندی-های موثر بر عبور اکوسیستم نوآوری از آن بپردازد. برای اینکار داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه های نیمه ساختار یافته گردآوری و با استفاده از تحلیل تم و کدگذاری، تحلیل و در قالب مدلی ارائه شده است. بر اساس یافته های پژوهش، اکوسیستم نوآوری زیست داروی ایران در فرایند عبور از دره مرگ خود با سه نوع چالش اجرایی، هم تکاملی و پذیرش مواجه بوده است که شکلگیری پنچ توانمندی تعاملات و دسترس پذیری؛ یکپارچگی و هم افزایی؛ نوآوری و یادگیری؛ تطبیق پذیری و جابه جایی و در نهایت قابلیت خلق مکمل و همچنین وجود سه عامل زمینه ای سیاست های دولت، تحریم های سیاسی و تقاضای بازار در عبور از این دره و غلبه بر این چالش ها تاثیرگذار بوده اند.

از مفهوم کلاسیک "حمایت از صنایع نوزاد" تا تجربیات سیاست های ماموریت گرا در دولت های توسعه ای دهه های اخیر، همگی هدف گیری بخش های اقتصادی با بازدهی فزاینده را به عنوان جوهره اصلی سیاست صنعتی مورد توجه قرار داده اند. محوریت دولت در اتخاذ سیاست صنعتی باعث می شود ظرفیت ساختاری و نهادی دولت خصوصا از منظر اقتصاد سیاسی به عنوان یک عامل اساسی در موفقیت سیاست های صنعتی اهمیت یابد. بدین منظور چارچوب تحلیلی اقتصاد سیاسی سیاست صنعتی هاجون چانگ، اقتصاددان کره ای الاصل دانشگاه کمبریج برای صورت بندی و تحلیل سیاست صنعتی ایران در این مقاله بررسی شده است. بر اساس این رویکرد نظری، راهبرد مطالعه موردی کیفی در حوزه توسعه صنایع پایین دست پتروشیمی با خوراک گازی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که محوریت تحولات ساختاری توسعه صنعتی در این صنعت، الگوی تامین خوراک و توانمندی های خدمات مهندسی می باشد. در لایه نهادی، موضوعات رگولاتوری، ساختار بازار و هماهنگی های سیاست تولیدی و سیاست بازرگانی اهمیت دارد و از منظر اقتصاد سیاسی، تعارضات ذی نفعان در سطح سازمان و راهبردهای ملی در بهره گیری از رانت های حاصل از اجرای سیاست ها باید مورد توجه قرار گیرد.

تحلیل نظامهای نوآوری منطقه ای نقش محوری در سیاست گذاری نوآوری برای شکل دهی به شرایط نوآوری و نیز خلق مزیت منطقه ای دارد. برای موفقیت در توسعه نظام نوآوری و افزایش کارایی در تخصیص منابع محدود، شناسایی و تمرکز بر ظرفیت های موجود اهمیت دارد. در این مقاله براساس رویکرد مارپیچ 3گانه صنعت-دانشگاه-دولت، روشی برای انتخاب و ارزیابی تعاملات میان ذی نفعان نظام نوآوری منطقه ای ارائه شده است. روش پیشنهادی در تحلیل ذی نفعان نظام نوآوری منطقه ویژه علم و فناوری ربع رشیدی تبریز مورد استفاده قرار گرفته است. ابتدا ذینفعان نظام نوآوری استان آذربایجان شرقی شناسایی شده و سپس با تحلیل علاقه مندی-قدرت ذینفعان کلیدی تعیین می شوند؛ سپس میزان تعاملات میان آنها تحلیل شده و راهکارهایی جهت توسعه نظام نوآوری در استان ارائه می شود. نتایج نشان می دهد محوری ترین ذی نفعان جهت توسعه نظام نوآوری منطقه ای در استان، پارک علم و فناوری، اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات و شرکت های دانش بنیان می باشند. با استفاده از نتایج تحلیل انواع سه گانه تعامل (دانشی،تولیدی، زیرساختی) میان ذینفعان منتخب ، پیشنهادهایی برای تقویت تعاملات و در نهایت توسعه نظام نوآوری منطقه در یک تکامل تاریخی ارائه شده است.

شیوع بیماری کرونا و پیامدهای اقتصادی آن به بسیاری از شرکت های دانش بنیان ایران که از مهم ترین ابزارهای دستیابی به تاب آوری اقتصادی در دوران تحریم هستند، آسیب رسانده است. از این رو در این مقاله عوامل موثر بر شکل گیری راهبردهای شرکت های دانش بنیان آسیب دیده در بحران کرونا را با استفاده از روش مطالعه چندموردی بررسی کرده ایم. داده های کیفی این مطالعه از طریق انجام مصاحبه هایی نیمه ساختاریافته با مدیران عامل شش شرکت دانش بنیان آسیب دیده جمع آوری شده اند. شواهد نشان می دهند که در این بحران شرکت های کوچک تر، پتانسیل پایین تری برای اتخاذ راهبردهای تدافعی جهت کاهش هزینه های خود داشته اند و ترجیح داده اند که با امید به پایان قریب الوقوع بحران، با اتخاذ راهبردهای واکنشی مناسب به فعالیت خود ادامه دهند. از طرفی متنوع بودن توانمندی ها و قابلیت های شرکت ها به یافتن راهکارهای بدیل مناسب جهت کسب درآمد در دوران بحران کمک زیادی کرده است. همچنین با وجود اینکه شرکت های آسیب دیده بلافاصله پس از شروع بحران از حمایت های مالی دولت برخوردار شده اند، اما این حمایت ها نتوانسته مانع اتخاذ راهبردهای تدافعی توسط شرکت ها شود و تنها بخشی از پیامدهای مالی بحران همه گیری کرونا را جبران کرده است.

امروزه سازمان ها برای پاسخ گویی به پیچیدگیهای محیطی، چابکی را در دستور کار خود قرار دادهاند. مراکز تحقیقات صنعتی نیز از این وضعیت مسثتنی نیستند و عملکرد مطلوب آن ها مستلزم پویایی و تحرک در مواجهه با تغییرات محیطی است. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگویی برای بهبود چابکی در مراکز تحقیقات صنعتی در حوزه دفاعی انجام شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت داده ها از نوع کیفی است. داده ها از طریق مصاحبه با خبرگان موضوع پژوهش و آشنا با سازمان مورد مطالعه، جمع آوری شده است. نمونهگیری به روش گلولهبرفی و تا سرحد دستیابی به اشباع نظری صورت پذیرفته که این امر با مصاحبه پانزده نفر از منتخبین جامعه آماری، حاصل شده است. دادهها، با استفاده از رویکرد نوظهور نظریه دادهبنیاد تحلیل شده که در فرآیند این تحلیل 796 کد باز استخراج شده است و با اعمال کدگذاری محوری 36 مفهوم استخراج و درنهایت این مفاهیم در 7 مقوله دستهبندی شده است. مقولهها شامل متولی چابکی، دانشگران چابک، مدیر چابک، ساختار چابک، فرآیند چابک، فرهنگ سازمانی چابک و بلوغ اکوسیستم تحقیقات صنعتی است. این الگو در بخش هایی با تئوریهای رایج دارای همپوشانی است اما مفاهیمی مانند متولی چابکی و بلوغ اکوسیستم را میتوان به عنوان نوآوری های آن برشمرد. بر اساس این یافتهها میتوان نتیجه گرفت که چابکی یک پیامد سیستم در سطوح مختلف بلوغ است که در ساحتهای مختلف سازمان موضوعیت داشته و برش ساختاری یا فرآیندی آن امکانپذیر نیست.