فرهنگ پژوهش

افکار، عقاید انحرافی و بدعت وهابیت در احکام و معارف و آموزه های دینی، تمام عرصه های احکام دینی را شامل می شود. آنان با سلایق شخصی و به دور از هرگونه تأمل و تفکری به تفسیر خودسرانه از آیات و روایات می پردازند و برداشت خود را تنها برداشت درست از دین می دانند و دیگران را تکفیر می کنند. یکی از برداشت های نادرست وهابیت، نگاه آنان به عالم پس از مرگ و جایگاه اموات و مسائل مربوط به اموات می باشد، در این پژوهش سعی می شود برخی مسائل اموات را با توجه به سه منبع کهن بررسی نموده تا صحت وسقم گفتار وهابیان آشکار شود. ابتدا به بررسی برخی روایات کتاب کافی و سپس دو منبع مکتب خلفا (صحیح مسلم و سنن ترمذی) پرداخته و درنهایت وجوه اشتراک و اختلاف، بیان می شود.

نوشتار حاضر از دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع)  به ابعاد مختلف شخصیتی پیامبر اکرم (ص)  می پردازد. در این نوشتار با روش توصیفی شخصیت پیامبر اکرم(ص) از دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع)- کسی که نزدیک ترین فرد به رسول اسلام(ص)  و برجسته ترین شاگرد مکتب او است - موردبررسی قرارگرفته است و نتیجه به دست آمده این است که امیرالمؤمنین علی(ع)پیامبر اسلام(ص) را فردی معرفی می کند که دارای یک شخصیت فوق العاده فردی و اجتماعی است که بهترین الگو است؛ و باید این طور باشد زیرا از دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع)، پیامبر(ص) برای اینکه بتواند به خوبی وظیفه هدایت امت را به انجام برساند باید از خصوصیات و شخصیت ویژه ای بهره ببرد.

ابن شهاب زهری مؤسس مکتب سیره نگاری مدینه، از فقها، مفسرین، محدثین و سیره نگارانی است که گام های اولیه روشمندی و تأسیس روش نوین در سیره نگاری را به خود اختصاص داده است. در دسترس نبودن آثار علمی مکتوب، پراکنده بودن بخشی از سیره نگاری او در ضمن سیره نگاری شاگردان و از میان رفتن بخشی دیگر، صادر نشدن و بازتاب ندادن بسیاری از اخبار اهل بیت به دلیل خوف و تقیه و هم چنین اظهارنظرهای متفاوت که ممکن است به اقتضای زمانه و به دلیل حضور گسترده و مؤثر او در عرصه سیاسی، اجتماعی و علمی باشد باعث شده است تا قضاوت های کاملاً متناقض از او به عمل آید و بین شیعه و ناصبی بودن در تردد باشد. برای اثبات روشمندی مواجهه با گزاره های یک متفکر فاقد آثار مکتوب و قضاوت نهایی درباره او، فرایندی لازم است که ازجمله آن ها گردآوری کامل و جامع از گزاره های او است. در این نگارش، سعی شده است که گردآوری کاملی از بازتاب اخبار مرتبط با امیرالمؤمنین(ع) در سیره نگاری ابن شهاب ارائه شود. کمترین فایده این اقدام این است که دو گزینه قطعی شیعه و ناصبی بودن مورد تشکیک قرار می گیرد و گزینه های دیگر تقویت می شود و بر این مطلب تأکید می شود که یک شخصیت تاریخی اگر به دلایلی دارای ابهام هست و رفع ابهام ممکن نیست لازم است که ابهام به عنوان جزئی از مؤلفه های شخصیتی و فکری او حفظ شود نه اینکه با تمسک به بخشی از گزاره های در دسترس او قضاوتی ارائه شود که با گزاره های دیگر درباره او در تناقض باشد و از یک شخصیت مبهم تاریخی، شخصیتی کاملاً متناقض به تصویر کشیده شود. به علت کثرت گزاره های در دسترس، بخشی از آن ها در این نگارش و برخی نیز در نگارش دیگر سازماندهی شده است. روش تحلیل مطالب، توصیفی - تحلیلی است که از منابع کتابخانه ای اعم از مکتوب و دیجیتال بهره مند شده است.

بررسی سیره امام علی(ع)  به عنوان جانشین و خلیفه معصوم پیامبر اکرم(ص)و امام اول شیعیان در موضوعات مختلف، ضروری، مهم و مفید است. یکی از موضوعات مهم اجتماعی و حتی سیاسی، شیوه برخورد آن حضرت با اقلیت های دینی و غیرمسلمانانی است که در سایه حکومت اسلامی زندگی می کردند. این بررسی ازآن جهت حائز اهمیت است که امروزه با توجه به وجود غیرمسلمانان در جوامع اسلامی و کم رنگ شدن مرزهای جغرافیایی و همزیستی پیروان ادیان با یکدیگر، می تواند الگوساز و درس آفرین باشد. حضرت علی(ع)  بر پایه مبانی حیات بخش قرآنی و تأسی به سیره پیامبر اکرم(ص)، شیوه ای سراسر احترام آمیز، منصفانه، انسانی و متکی به عدالت اجتماعی در برخورد با پیروان ادیان دیگر در پیش گرفت. هدف این تحقیق با مراجعه به منابع تاریخی و روایی، استخراج اصول حاکم بر نحوه تعامل علی(ع)  با اقلیت های دینی جامعه اسلامی صدر اسلام و بیان نمونه های تاریخی و دسته بندی آن ها، جهت بهره گیری و الگو ساختن آن ها است.

آل بویه از خاندان اصیل ایرانی در سده چهارم و پنجم ه ق بودند. آنان از سال 321 تا 448 ه ق بر مناطق وسیعی از ایران و عراق حکمرانی کردند و قدرت سیاسی خلافت عباسی را به دست گرفتند. این مقاله ضمن معرفی اجمالی نسب و حاکمان آل بویه و روند حکومتشان، به بیان دلایل سقوط حکومت آنان می پردازد و با شیوه ای توصیفی و روش کتابخانه ای تلاش دارد تا سیر تاریخی حکومت آل بویه را روشن سازد. یافته های پژوهش نمایانگر آن است که بویهیان در ایران و عراق حکومتی تأسیس کردند و پس از گذراندن دوران اوج و عظمت به دلایلی چون عدم وجود قدرت مرکزی، پایبندی به سنت ها و پراکندگی جغرافیایی، پس از 120 سال حکومت سرانجام به دست سلجوقیان منقرض شدند.