فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۱۱٬۸۲۲ مورد.
۶۱.

جمهوریت و سیاست ورزیِ حزبی در آراء سیاسی امام خمینی؛ از پیروزی انقلاب تا همه پرسی قانون اساسی (22 بهمن 1357- 11 آذر 1358)

نویسنده:

کلید واژه ها: امام خمینی ره جمهوری اسلامی تکثرگرایی سیاست ورزی حزبی قانون اساسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷ تعداد دانلود : ۳۸
در فاصله زمانیِ پیروزی انقلاب تا تصویب نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی (۲۲ بهمن ۱۳۵۷- ۱۱ آذر ۱۳۵۸) که جریان های مختلف سیاسی پیرامون شکل و ماهیت نظام سیاسی پساانقلابی ایران و نسبت آن با دموکراسی و سیاست ورزی حزبی دغدغه های خود را مطرح می کردند، امام خمینی، رهبر انقلاب و نظامِ نوپای جمهوری اسلامی، در موضوعِ شکل و محتوایِ حکومت جمهوری اسلامی و قانون اساسیِ برآمده از آن، به تبیین و تشریح آراء سیاسی و فکری خود می پرداخت. هدف پژوهش پیش رو: تبیین نسبت جمهوریت و اسلامیت نظام در حکومت جمهوری اسلامی و به تبع آن، تحلیل جایگاه تکثرگرایی و سیاست ورزی حزبی در چارچوب حکومت جمهوری اسلامیِ مورد نظر امام خمینی است. نوع پژوهش، توصیفی تحلیلی، و روش پژوهش، بررسی تاریخی با بهره گیری از الگوی «ردیابی فرایند» می باشد. یافته های پژوهش نشان میدهد امام خمینی در فاصله پیروزی انقلاب تا تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی، جمهوریت نظام را در روش، و اسلامیت حکومت را در محتوا تضمین می کرد. همچنین، در آراء سیاسی ایشان، تکثرگرایی و سیاست ورزی حزبی، در چارچوب حکومت جمهوری اسلامی و مصالح کشور، مورد تأیید قرار گرفته بود.
۶۲.

بازتاب مسائل سیاسی و اجتماعی در اشعار امام خمینی

کلید واژه ها: امام خمینی ره دیوان امام خمینی اندیشه سیاسی سلوک اجتماعی جمهوری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۵۳
شعر امام خمینی همچون سایر مکتوبات و سخنرانی هایشان می تواند به شناخت بیشتر ما از افکار، عقاید و احساسات ایشان کمک کند. اشعار ایشان با وجود قالب عمده عرفانی، بی تأثیر از تحولات و اوضاع سیاسی و اجتماعی نبوده است. هدف این مقاله آن است که با روش توصیفی تحلیلی، بازتاب مسائل سیاسی و اجتماعی را در اشعار امام خمینی مورد بررسی قرار دهد. جنبه های ضد استعماری و استبدادستیزانه شخصیت امام در جوانی و نیز مواضعشان درباره وضعیت حوزه علمیه قم و نقش آیت الله حائری در اعتلای آن، ازجمله یافته های این تحقیق است. در ادامه، اشعار ایشان درباره جمهوری اسلامی و سبک کلی امیدوارانه و نشاط آفرین ایشان معرفی شده است. البته مواضع امام درباره آل سعود و تأثیر قیام پانزده خرداد در شعر ایشان نیز از موارد جالب توجه این مقاله است. بازتاب احساسات و روابط خانوادگی، و نیز نقد امام خمینی به فلسفه و مسلک صوفیگری و درویشی از موضوعات مربوط به اجتماعیات در شعر ایشان محسوب میشود.
۶۳.

تحلیل مضمون «ماهیت اقدامات آمریکا علیه ایران» در گفتار امام خمینی؛ (موردکاوی پیام ها و بیانات امام در دهه 40 و 50 شمسی)

کلید واژه ها: امام خمینی ره تحلیل مضمون آمریکا استعمار سیاسی و اقتصادی نفوذ فرهنگی نفوذ اقتصادی جامعه ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷ تعداد دانلود : ۳۱
امام خمینی نسبت به تهدیدات امت اسلامی و جهان اسلام حساس بودند و همواره در گفتارها و پیام های خود تلاش می کردند همگان را نسبت به تهدیدات داخلی و خارجی جهان اسلام آگاه کنند. بررسی فراوانی و کثرت مواضع ایشان در قبال آمریکا نشان می دهد که از دیدگاه ایشان، آمریکا یکی از عوامل اصلی مشکلات جهان اسلام و جامعه ایرانی در دهه چهل و پنجاه شمسی بوده است. امام همواره نسبت به تهدید آمریکا برای ملت ها هشدار داده و از ملت ایران درخواست داشتند نسبت به عملکرد این رژیم سیاسی هوشیاری داشته باشند. با توجه به اهمیت این مسئله، مقاله حاضر تلاش دارد با کاربست روش تحلیل مضمون، به این سؤال پاسخ دهد که: ماهیت اقدامات آمریکا علیه ایران در گفتار امام خمینی طی دهه چهل و پنجاه شمسی چه بوده است؟ برای تبیین این موضوع، به صحیفه امام مراجعه شده و واحد تحلیل مضمون «آمریکا» در گفتار و پیام های امام طی سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷، «عبارات و پاراگراف» بوده است. یافته های مقاله نشان می دهد که آمریکا از دیدگاه امام دشمن اصلی ملت ایران و عامل حمایت از جنایت های حکومت پهلوی بوده است و توصیف مضامین نشان می دهد که عملکرد آمریکا علیه جامعه ایران با رویکردهای نفوذ فرهنگی، نفوذ نظامی، استعمار اقتصادی و استعمار سیاسی قابل رؤیت است.
۶۴.

خاندان برسقی و تحولات عصر سلجوقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: لرستان سلجوقیان برسقیان امیراسفه سالار برسق کبیر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سلجوقی اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سلجوقی فرهنگی
تعداد بازدید : ۳۱۹۶ تعداد دانلود : ۲۸۴۴
برسقیان در جایگاه خاندان حکومت کنندﮤ محلی در عهد سلجوقیان، فرزندان و بازماندگان برسق کبیر، یکی از غلامانِ خاندان حسنویه، بودند. هم زمان با ﻏﻠﺒﮥ سلاجقه بر جبال، بازماندگانِ خاندان حسنویه به آنها پیوستند و یکی از غلامانِ آنها با نام برسق، در دربار سلجوقیان پیشرفت کرد. او ضمن انتصاب به مقام شحنگی بغداد و در حکم اولین ﺷﺤﻨﮥ سلجوقی در بغداد، حکومت بخشی از املاک و اراضیِ اربابانِ سابقِ خود را در لرستان در اختیار گرفت. او نزدیک چهل سال با دربار سلجوقی همراهی کرد و فرزندانش با حفظ قلمروِ موروث، در تحولات سیاسی نظامی دورﮤ سلجوقی نقش داشتند. سرانجام در نیمه قرن ششم قمری/دوازدهم میلادی، با ضعف سلجوقیان و برآمدن قدرت های جدید ترکمنی، خاندان برسقی برافتاد. این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی تحلیلی، در خلال معرفی خاندان برسقی، نقش آنها را در تحولات سیاسی نظامی دورﮤ سلجوقی بررسی کند؛ همچنین تلاش کلی برآن است که به جای توصیف صرف تاریخی، وقایع سیاسی و اقتصادی و اجتماعیِ برسقیان تحلیل شود.
۶۵.

تحلیل تاریخ تصوف و تشیع صفوی در مثنوی بحرالاسرار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصوف تشیع صفوی مظفرعلیشاه بحرالاسرار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
تعداد بازدید : ۳۶۷۵ تعداد دانلود : ۲۹۷۴
در ایران، پیش از هر سرزمینی، تصوف و تشیع مجال پیدایش یافته است و بسیاری از بزرگان عرفان، ایرانی بوده اند که مستقیم یا غیرمستقیم آثاری در این زمینه آفریده اند. یکی از اندیشمندان بزرگ عرفان ایران محمدتقی مظفر کرمانی، ملقب به مظفرعلیشاه بود که در اوایل دوره قاجار می زیست. تفسیر منظوم بحرالاسرار که تفسیر عرفانی سورﮤ حمد است، از مهم ترین آثار این شاعر است. در این مثنوی، مظفرعلیشاه در خلال بیان مراتب وجود براساس فلسفه ابن عربی و فراگیری آن بر سوره حمد، ولایت علی(ع) را شرط اساسی تصوف و عرفان اسلامی و راهیابی به سعادت ابدی دانسته است. در مثنوی بحرالاسرار، شاعر پس از بیان اشتمال سوره حمد بر بحرهای بیست گانه، ظهور و بطون اسلام، ایمان و عرفان را به هفت دور تقسیم کرده است و به ادوار سبعه موسوم کرده است. او درضمن بیان این ادوار، از دیدگاه خود، ظهور تشیع و تصوف (عرفان) را از آغاز ظهور اسلام تا ظهور موعود بیان کرده است. در این نوشتار ضمن بیان اعتقاد سرایندﮤ مثنوی بحرالاسرار در زﻣیﻨﮥ ریشه های تصوف و تشیع، دیدگاه او دربارﮤ تشیع صفوی مطرح شده است و کوشش شده است براساس منابع موجود در زﻣیﻨﮥ تاریخ تشیع و تصوف صفوی، نظریه های مظفرعلیشاه دراین باره تحلیل و نقد شود؛ همچنین دیدگاه او دربارﮤ تقیه بررسی شده است که از اصول بسیار مهم تشیع بوده است. در این مقاله، سعی نگارندگان براین است که تشیع و تصوف صفوی که از دیدگاه این شاعر براساس تصوف حقیقی بوده است، تحلیل و نقد شود.
۶۶.

سیاست مذهبی صفویان و پیامد آن بر توسعة موقوفات حرم امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سادات دوره صفویه بقاع متبرکه موقوفات آستان قدس اشاعه مذهب شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰۴ تعداد دانلود : ۲۱۲۶
با تأسیس ﺳﻠﺴﻠﮥ صفوی، تشیع مذهب رسمی ایران اعلام شد و تغییر مذهب در قالب اصل سیاست مذهبی صفویان در این دوره پیگیری شد و به اجرا درآمد. در اجرای این منظور، شاهان صفوی با گسترش فرهنگ وقف و ایجاد موقوفات 2، بقاع متبرکه را در جایگاه مکانی برای اشاﻋﮥ فرهنگ شیعه توسعه دادند و رونق بخشیدند. آستاﻧﮥ مقدس امام رضا(ع) در مشهد، در حکم تنها آرامگاه از امامان شیعه در ایران، مهم ترین آستاﻧﮥ مذهبی تلقی شد و در مرکز توجه صفویان قرار گرفت. شاهان صفوی به شیوه های مختلف شامل اختصاص بودجه های دولتی، وقف و اعطاء سیورغالات و صدقات به گسترش آن اهتمام ورزیدند و منافع متعددی را از آن مدنظر قرار دادند. از نتایج مهم عملکرد آنان، افزایش موقوفات حرم امام رضا(ع) بود که در راستای ایجاد مرکزی برای اشاﻋﮥ فرهنگ شیعه، رونق و تداوم آن ادامه داشت. هدف این مقاله بیان کارکرد توسعة موقوفات حرم حضرت رضا(ع) است. رویکرد مقاﻟﮥ حاضر این است که هدف عمدﮤ سیاست مذهبی صفویان برای اشاﻋﮥ فرهنگ شیعه، با توﺳﻌﮥ اماکن مذهبی و ایجاد وقف و گسترش موقوفات تأمین شد. اجرای این سیاست در ارتباط با حرم امام رضا(ع) که با حمای ت درخور توجه سیاستمردان صفوی همراه شد، در کوتاه مدت و در آن عصر افزایش فضا، امکانات، سازمان اداری حرم و گسترش خدمات به زائران و مجاوران را به همراه داشت و در درازمدت،  پایایی و پویایی این سازمان را برای آینده تضمین کرد. در این مقاله، داده های منابع شامل وقف نامه ها و نسخه هایِ خطی استخراج شده اند؛ همچنین به نتایج پژوهش های منتشرشده در موضوع موقوفات حرم امام رضا(ع) توجه شده است و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، با نگرش تاریخی، گسترش موقوفات حرم امام رضا(ع) بررسی شده است.
۶۷.

بررسی تحلیلی عملکرد نیروی امنیه فارس در مبارزه با قاچاق کالا در دورﮤ پهلوی اول (1304تا1320ش/1925تا1941م)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فارس قاچاق پهلوی اول امنیه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول اقتصادی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول اجتماعی
تعداد بازدید : ۲۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۵۰۹
در این مقاله عملکرد امنیه، در نقش نیروی نگهبان نظم و امنیت در روستاها و راه ها و متصدی مبارزه با قاچاق، در روزگار پهلوی اول بررسی شده است. امنیه و نظمیه وظایف معینی، مانند برقراری نظم و امنیت در ﻣﻨﻂﻘﮥ استحفاظی خود، عهده دار بودند. در دوران پهلوی اول بیشترِ مناطق فارس با نیروی امنیه، در نقش نیرویی نظامی، سروکار داشتند و نظمیه تنها در قصبات مهم فارس، آن هم نه در تمام دورﮤ پهلوی اول، وجود داشت. امنیه ها، برعکس نظمیه چی ها، کارشان را چندان بدون حاشیه انجام نمی دادند. پرسش هایی که این پژوهش درصدد پاسخ به آن است عبارت اند از: مهم ترین تحولات صورت گرفته در سازمان نیروی امنیه کدام بود؟ این تحولات بر امنیت و قاچاق کالا در فارس چه ﺗﺄثیری گذاشت؟ چرا نیروی امنیه به ریشه کنی قاچاق در فارس موفق نشد؟ روش پژوهش تحلیلی توصیفی با تکیه بر اسناد انتشارنیاﻓﺘﮥ سازمان اسناد ملی واحد فارس است. نتایج این پژوهش از کاهش نسبی قاچاق کالا در فارس، در ﻧﺘیﺠﮥ اصلاحات صورت گرفته در سازمان امنیه، حاکی است.
۶۸.

بررسی کارکرد های تمبر پستی در دوران قاجار و پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قاجار کارکردها پهلوی اول تمبر نظام پستی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اقتصادی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم اقتصادی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
تعداد بازدید : ۳۰۰۳ تعداد دانلود : ۲۱۹۰
سلطنت ناصرالدین شاه با ایجاد اصلاحات سیاسی و اجتماعی در ایران همراه بود. ازجمله این اصلاحات تغییر در ساختار پستی کشور را باید نام برد. ورود تمبر به کشور تغییرات بنیادینی در زﻣیﻨﮥ ارتقاء نظام پستی به وجود آورد و عاملی برای تسریع روند اداری پست شد. در ابتدا تمبر نشان دهندﮤ کرایﮥ پستی بود و کارکردی اقتصادی داشت. در اواخر دورﮤ ناصرالدین شاه، کارکردهای دیگری برای تمبر در نظر گرفته شد و کارکردهای سیاسی و اجتماعی در کنار کارکرد فرهنگی نقش آفرینی کردند. این پژوهش در پی پاسخ به پرسش های زیر است: در نظام پستی دوره های قاجار و پهلوی، تمبر چه کارکردهایی داشته است. در این دوره، قالب شکلی و مفهومی تمبر چه فرآیندی را پشت سر گذاشته است. داده های پژوهش نشان می دهد که در مسیر تحول نظام پستی کشور، تمبر محورها و ابعاد مختلفی را دربرگرفت و باوجود مشکلات و موانع و کم شدن اعتبار جهانی آن، در زﻣیﻨﮥ چاپ و انتشار روند روبه رشدی را در پیش گرفت.
۶۹.

بررسی ابعاد تحولات روابط ایران با روسیه در دورﮤ صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران صفویه روسیه روابط خارجی تزاریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲۷ تعداد دانلود : ۲۵۲۶
از دورﮤ صفویه و مقارن با تحولات بین المللی، مجالی فراهم شد تا کشورهای اروپایی به گشایش مناسبات دیپلماتیک و پایدار با ایران اقدام کنند. دراین میان، روسیه در موقعیت گسترش ارضی و تحکیم اقتدار سیاسی و نظامی خویش، برای برقراری و توﺳﻌﮥ روابط با ایران امکان بیشتری داشت؛ اما در عهد صفوی، موانع ناشی از مشکلات گاه به گاه داخلی و کنش دول رقیب و معارض، این مناسبات را چندان پیوسته و رو به جلو قرار نداد. مقاﻟﮥ حاضر برآن است تا با بررسی ابعاد تحولات روابط ایران با روسیه در دورﮤ صفوی، ازطریق خوانش منابع و مآخذ معتبر و با روش مطالعات اسنادی، فرازونشیب های مناسبات دو کشور را در این مقطع تاریخی به چالش بکشد و با رهیافتی علمی، چگونگی و سیر روابط بدفرجام و منتهی به تنش دو دولت را تبیین کند. ﻧﺘیﺠﮥ پژوهش بیان کنندﮤ این نظریه است که مسیر روابط دولت صفوی با روسیه، برخلاف بیشتر نمونه های مناسبات صفویان با اروپا، به علت نداشتن درک صحیح از مناسبات بین الملل و گرفتاری فزایندﮤ داخلی، به فرجام خوشایند و ثمربخشی نرسید؛ بلکه آزمونی شد برای دولت های استعمارگر و نیز روسیه تزاری که از موقعیت ژئوپلتیکی ایران و ناتوانی هم زمان مدیریتی کشور شناخت بیشتری کسب کنند. بهرﮤ این آزمون و شناخت نیز تجاوز نظامی روسیه به قلمرو ایران بود.
۷۰.

اندیﺸﮥ ظل اللهی سلطان در نگرش تاریخ نگاراﻧﮥ مورخان عصر افشاری نمونه پژوهی: عالم آرای نادری و جهانگشای نادری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاریخ نگاری استرآبادی اندیﺸﮥ ظل اللهی مروی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۶۴۱
در تاریخ سیاسی ایران، اندیﺸﮥ ظل اللهی سلطان قدمت و دیرینگی بسیاری دارد. اندیشه ای که در دوران باستان با نام فره ایزدی مطرح بود. متون تاریخی یکی از جایگاه های بروز این اندیشه است و مورخان در نقل روایت های تاریخی، به کرات به اندیﺸﮥ ظل اللهی و تعابیر وابسته به آن استناد کرده اند. نموﻧﮥ این گونه روایت ها در متون تاریخیِ ایران عصر افشاریه یافت می شود. مروی و استرآبادی از مورخان شاخص عصر افشاری بودند که در آثارشان نمودهای اندیﺸﮥ ظل اللهی مشاهده می شود. مقاﻟﮥ حاضر بر آن است با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، نمودهای اندیﺸﮥ ظل اللهی سلطان را در نگرش تاریخ نگاراﻧﮥ مورخان عصر افشاری بررسی و تحلیل کند. دستاوردهای این پژوهش نشان دهندﮤ کاربرد تلویحی و غیرمستقیم و گاه مستقیم عبارت های مربوط به شأن ظل اللهیِ نادر برای مشروعیت بخشی او و ﻏﻠﺒﮥ این اندیشه بر باور و نگرش مورخان این عصر است.
۷۱.

اخلاق، عادات و رسوم ایرانیان از نگاه مأموران انگلیسی عصر ناصری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران اخلاق انگلستان ناصرالدین شاه سفرنامه آداب و رسوم مأموران سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵۷ تعداد دانلود : ۲۳۱۰
در دورﮤ قاجار، ایران به علت داشتن موقعیت استراتژیکی در کانون توجه روسیه و دول غربی، به ویژه انگلستان، بود. در عصر قاجار انگلیس با اهداف استعماری، ایران را از هر لحاظ زیر نظر داشت. در زمان ناصرالدین شاه که بسیاری از سفرای خارجی با اهداف سیاسی اقتصادی در ایران مأموریت داشتند، انگلستان نیز سفرای متعددی رواﻧﮥ ایران کرد. مأموران انگلیسی ضمن انجام وظایف سیاسی محول شده در راستای منافع دولت خود، بادقت تمام دیگر جنبه های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی ایران را بررسی می کردند. مأموران انگلیسی از کنجکاوی و علاقه به فرهنگ ایرانی فارغ نبودند؛ اما برای کسب بهترین امتیازها از دولت ایران، به شناخت کافی از اخلاق و آداب و صفات ایرانیان نیاز داشتند. بنابراین بیشترِ آنها پس از حضور در ایران، در راستای انجام خدمات سیاسی، مشاهده ها و گزارش های خ ود را از ویژگی ها و آداب و اخلاق عوام و خواص مردم ایران برای دولت متبوع خود مکتوب می کردند. درواقع پژوهش حاضر پاسخی است به این پرسش که مأموران سیاسی انگلستانِ عصر ناصری اخلاق و عادات ایرانیان را چگونه ترسیم کرده اند. هدف از این مقاله بررسی اخلاق و عادات ایرانیان از نگاه مأموران سیاسی انگلیسی عصر ناصری است که با روش توصیفی تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای نگاشته شده است .
۷۲.

زمینه ها و علل روی آوری جنبش جنگل به بلشویک ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنبش جنگل همکاری روابط بلشویک ها میرزا کوچک خان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار شخصیتها
تعداد بازدید : ۱۴۱۳ تعداد دانلود : ۹۹۸
یکی از رویدادهای سرنوشت ساز در تاریخ جنبش جنگل، اتحاد و همکاری آن با بلشویک ها بود. اما این  همکاری نه تنها در دست یافتن جنبش به اهدافش کمکی نکرد، بلکه منجر به تضادهای سیاسی- ایدئولوژیک گردیده و در نهایت از توان و پویایی جنبش کاست. از دیگر پیامدهای این همکاری، آسیب های بسیاری بود که در پی جنگ های بی نتیجه بلشویک ها به مردم منطقه وارد شده بود. لذا، این پرسش در اینجا بررسی می شود که چه عواملی سبب سوق دادن جنبش به همکاری با بلشویک ها گردیدند ؟ در پاسخ، چند عامل مؤثر مورد مطالعه قرار گرفتند : یکی روابط دوسویه ای که از همان دوران انقلاب روسیه، بین بلشویک ها و جنبش برقرار شده بود. عامل دیگر تحلیل رفتن قوای جنبش در جنگ با نیروهای انگلیسی - دولتی بود. سومین عامل، رشد بلشویسم در ایران، در پی انقلاب 1917 روسیه بود. مجموعه این عوامل سبب شدند تا جنبش به همکاری با بلشویک ها روی آورد.
۷۳.

تأثیر مجادلات اهل طریقت و اهل شریعت بر تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهر کرمان در دوره قاجار از 1210 تا 1264ق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کرمان قاجاریه اهل طریقت اهل شریعت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۲۸۵ تعداد دانلود : ۹۶۷
همزمان با رقابت عناصر عشیره ای افشاریه، زندیه و قاجاریه، نزاع دو جبهه فکری شیعی اهل طریقت نعمت اللهیه و اهل شریعت به سردمداری مجتهدان اصولی در شهر کرمان تشدید یافت و به قتل مشتاق علیشاه و یکی از ابدالش انجامید. این دودستگی بر رخدادهای بعدی شهر کرمان بسیار تأثیرگذار بود. قاجاریه در مرحله تثبیت که مقارن عصر فتحعلیشاه بود، ناگزیر خود را به نهادهای شهری که علما و روحانیون از قدرتمندترین آن ها محسوب می شدند، نزدیک کرد؛ اتخاذ این سیاست، صوفیه را در معرض فشار و تهدید قرار داد. در دوره سلطنت محمدشاه، اهل شریعت شهرکرمان با اجرای شریعت، تفوق اهل طریقت را به چالشگرفتند. توضیح وقایع و بیان آثار و پیامدهای این دودستگی، موضوع پژوهش حاضر است. بررسی منابع و اسناد و تحلیل داده های تاریخی، نشان از مجادله و مخاصمه این دو گروه متنفذ شهرکرمان در دوران سلطنت سه پادشاه اول سلسله قاجار دارد.
۷۴.

حاجی هاشم خان لُنبانی لوطی یا لومپن؟ و بررسی چرایی شورش او (1239تا1240ق/1823تا1824م)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شورش فتحعلی شاه قاجار لوطی لومپن حاجی هاشم خان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
تعداد بازدید : ۲۳۷۱ تعداد دانلود : ۹۶۴
در اصفهان دورﺓ قاجار همواره گروه هایی نظیر اوباش، دزدان، الواط، یاغیان و غیره در راستای منافع شخصی یا منافع گروه های دیگر، به تحرکاتی دست می زدند که نابسامانی و هرج و مرج و بی نظمی در شهر را باعث می شد. یکی از این افراد حاجی هاشم خان لُنبانی بود. او عده ای از افراد را به دور خود جمع کرد و دست به شورش زد و برای مدتی اصفهان را در ترس و اضطراب فرو برد. در سال 1240ق/1824م، فتحعلی شاه قاجار با لشکرکشی به اصفهان این شورش را فرونشاند. چرایی شورش حاج هاشم خان و تعیین تعلق او به دسته جات شورشی یا لوطیان، موضوع اصلی این مقاله است که تلاش می شود به روش تاریخی و با شیوﺓ توصیفی- تحلیلی و انطباق داده ها و با استفاده از منابع و مآخذ موجود، دربارﺓ آن بحث، و این موضوع بررسی شود. به نظر می رسد حاجی هاشم خان لنبانی و افرادش جزو لایﮥ اشرار جامعه بودند که با استفاده از وضعیت نابسامان سیاسی و با انگیزه هایی نظیر طمع در مال دیگران، غرور، فخرفروشی و انتقام جویی دست به شورش زدند. همچنین اگر لوطیان را از اخلاف عیاران برشماریم، اطلاق لوطی به حاج هاشم خان لنبانی و افراد تابع او درست به نظر نمی رسد و باید او را در زمرﺓ افراد فرصت طلب شرور به حساب آورد.
۷۵.

موقوفات زنان یزد از عصر پهلوی تا عصر حاضر (از سال 1305ه.ش تا 1394ه.ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وقف یزد معاصر موقوفات زنان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم فرهنگی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۱۲۱۶ تعداد دانلود : ۱۳۰۱
زنان ایران از عصر پهلوی به بعد به دنبال تحولات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و شکل گیری جامعه مدرن با عهده دار شدن برخی از مشاغل اجتماعی و فرهنگی نقش به سزای در جامعه ایفا نمودند. یکی از اموری که به صورت گسترده تری این نقش را نشان می دهد، در زمینه سنت وقف و موقوفات می باشد. مقاله حاضر که به موقوفات زنان یزد از عصر پهلوی تا عصر حاضر می پردازد،درصدد است تا با توجه به جایگاه وقف در یزد در بازه ی زمانی مشخص شده، وسعت و اهمیت نقش زنان را در امر وقف نشان دهد و باتوجه به وقفنامه های موجود و اسناد مکتوب به دست آمده، به سوالات ذیل پاسخ گوید: میزان مشارکت زنان در امر وقف در کدام دوره بیشتر بوده است؟ زنان واقف از چه قشر و طبقه اجتماعی بوده اند و انگیزه آنها ازوقف چه بوده؟ بررسی ها نشان می دهد که این نقش در عصرانقلاب اسلامی توسعه پیدا می کند که نشانگر هم جایگاه اجتماعی وهم استقلال مالی زنان دراین دوره می باشد.
۷۶.

مداخلات طبقه قدرت و تاثیر آن برساختار شهر اصفهان در دوره شاه عباس صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اصفهان قدرت سیاسی شاه عباس ساختار شهر شیوه های مداخله

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۲۲۱ تعداد دانلود : ۱۷۱۹
تحلیل تاریخیِ شهرها مبین تاثیر قدرت طبقه حاکمه بر ساختار آنها است. اصفهان، پایتخت صفویه نیزاز این قاعده مستثنی نیست. از این رو مقاله حاضردر پی پاسخ به این پرسش است که چگونه تصمیمات و مداخلاتسیاسیِشاه عباس صفویساختار شهر (Urban Morphology)اصفهان را تحت تاثیر قرار داده است؟.پژوهش حاضر تحقیقی تاریخی است، به روش توصیفی-تحلیلی که با استفاده از منابع مکتوب دسته اول و دوم صورت گرفته است.بر این اساس سعی شده،شیوه های مداخلهحاکمیت قدرت سیاسی بر ساختار شهر اصفهان،از این منظر تحلیل و مشخصشوند. به نظر می رسد می توان این گونه از مداخلات را در پنج گروه اصلی طبقه بندی نمود: مداخلات تولیدکننده، مداخلات مهار کننده طرح، مداخله از طریق نظارت و سرپرستی مستقیم، از طریق توسعه فضاهای جمعی و از طریق احداث ابنیهعام المنفعه.
۷۷.

واکاوی «مسئله گرانی نان» در کردستانِ دوره قاجار و تبیین عوامل موجده آن (1332 - 1342ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قاجار نان کردستان گرانی نیروهای خارجی اعیان و مالکین

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۱۳۳ تعداد دانلود : ۹۴۳
«نان» به عنوان غذای اصلی و قوت غالبِ مردم ایران در دوره قاجار و گرانی آن به ویژه طی سال های جنگ جهانی اول (1332 - 1336ق/ 1914 - 1918م) مسئله ای فراگیر در تمام نواحی ایران بود. مردمِ کردستان هم در غرب کشور، گرفتار مسئله قحطی و گرانی نان شدند. البته برخلاف دیگر نواحی که با رفتن نیروهای روسیه و انگلیس و برطرف شدن خشکسالی و رفع برخی از عوامل دیگر، اوضاع تغییر کرد و در کیفیت و قیمت گندم و نان ثبات نسبی، به وجود آمد، در کردستان این گونه نشد و با وجودِ خروج نیروهای بیگانه، بارش بارا ن های گسترده و غله فراوان، دامنه گرانی بعد از سال 1336ه.ق/ 1918م گسترده تر شد. از این رو، «مسئله گرانی نان» در کردستان دوره قاجار نیاز به تحلیل، تعلیل و واکاوی دارد. این مقاله حولِ محور این پرسش شکل گرفته که چه عواملی سبب شکل گیری مسئله گرانی نان در کردستان دوره قاجار (1332 - 1342ق/ 1914- 1924م) شدند؟ در پاسخ، مقاله این مدعا را طرح می کند، عواملی که مسئله گرانی نان در کردستان دوره قاجار را شکل دادند، هر کدام با فراهم آوردن شرایط مناسب، سعی کردند از همین مسئله برای حذف عامل های دیگر بهره ببرند. این پژوهش با تکیه بر اسناد، عرایض و منابع محلی نگاری و با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی می کوشد تا به تبیین علی و چرایی تکوین و استمرار این معضل اجتماعی بپردازد و نشان دهد که عامل های شکل دهنده مسئله گرانی، برای کسب منافع بیشتر، چگونه از مسئله ای که خود شکل داده بودند، برای حذف همدیگر هم استفاده می کردند.
۷۸.

شناسایی رنگینه ها و رنگ دانه های به کار رفته در تزیینات و مرکب نسخ خطی قرآنی دوره صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صفوی کتاب آرایی رنگینه رنگ دانه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی صفویه
تعداد بازدید : ۲۴۵۳ تعداد دانلود : ۱۰۶۸
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی رنگینه ها و رنگ دانه های به کاررفته در تزیینات نسخ خطی قرآنی دورة صفویه با روش های دستگاهی و مقایسة آن ها با مواد ذکرشده در رساله های کتاب آرایی است. برای اهداف حفاظتی و مرمتی نیز باید مواد رنگ دهنده شناسایی شود تا فرایند فرسایش و چگونگی پاک سازی و درمان آن ها معلوم گردد. روش و رویکرد پژوهش: این پژوهش از نوع آمیخته است که گردآوری داده ها بر اساس اطلاعات حاصل از مطالعات کتابخانه ای و روش های دستگاهی است. در این پژوهش از روش شیمی تر، میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به تجزیة شیمیایی پاشندگی پرتوی ایکس (SEM-EDX)، طیف سنجی لیزری رامان و طیف سنجی زیر قرمز تبدیل فوریه (FTIR) مجهز به سلول انعکاسی ATR استفاده شد. یافته های پژوهش:در این پژوهش شانزده نمونه از رنگ های آبی، قرمز و سبز به کاررفته در جدول کشی، علامت آیه و مرکبِ شش نسخة خطی منسوب به دورة صفویه بررسی و شناسایی شد. نتایج بررسی رنگ ها نشان داد که لاجورد، نیل، آزوریت و سفید سرب (کربنات بازی سرب) در رنگ های آبی؛ شنگرف، سرنج و روناس (آلیزارین) در رنگ های قرمز و زنگار (وردیگریس) و سفید سرب در رنگ های سبز تزیینات و مرکب این نسخ قرآنی استفاده شده است. تاریخچة کاربرد رنگینه ها و رنگ دانه های شناسایی شده نشان می دهد که از همة آن ها در رساله های قدیمی نام برده شده و از مواد متداول در دورة صفویه بوده است و بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت که هیچ تناقضی بین مواد استفاده شده و دورة تاریخیِ موردِنظر(صفویه) وجود ندارد.
۷۹.

نقش و جایگاه اولجایتو در فعالیّت های شهرسازی دوره ایلخانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهرسازی ایلخانی اولجایتو سلطانیه ابواب البر سلطان آباد چمچمال

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ایلخانان اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ایلخانان فرهنگی
تعداد بازدید : ۱۵۹۶ تعداد دانلود : ۱۱۶۱
در دوره ایلخانی با آنکه شهرسازی و عمران در زمان هلاکو آغاز گردید، اما در دوره اولجایتو به بالندگی رسید؛ به گونه ای که وی چهار شهر به نام های سلطانیه، سلطان آباد چَمچَمال، اولجایتوآباد و آق قلعه را ساخت. آگاهی از ضروریات و نیازهای یک شهر سلطنتی یا پایتخت، استفاده از تجارب موفق شهرسازی غازان، به ارث بردن خزانه ای غنی، وجود نیروی متخصّص و کارگزارانی مایل به عمران، سبب ترغیب شهریار ایلخانی به شهرسازی گردید. برخلاف عصر غازانی که شهر جدید در کنار شهرهای قدیم شکل می گرفت، در این دوره شهر جدید، هویّت کاملاً مستقلی داشت. با این وجود در اصول شهرسازی کاملاً پیرو سنن شهرسازی ایرانی- اسلامی بود و در ایجاد فضاهای شهری به تمام نیازهای شهرنشینان توجه می شد که در این بین سلطانیه نمونه کامل و سرآمد شهرهای نوبنیاد به شمار می رود. صدور فرمان ساخت شهر توسط ایلخان و طرح از پیش تعیین شده شهر یکی از نکات درخور توجه در شهرسازی عصر اولجایتو است. پژوهش پیش رو در پی آن است تا با استفاده از متون تاریخی برجای مانده و داده های باستان شناختی موجود، تصویری کلی از شهرسازی در روزگار اولجایتو و عوامل موثر بر شکل گیری شهرها ارائه کند.
۸۰.

علل مهاجرت از مرزهای خراسان به افغانستان (دوره پهلوی اول)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: افغانستان خراسان مهاجرت مرز دوره پهلوی اول

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا آسیای مرکزی
تعداد بازدید : ۲۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۲۵۶
خراسان از قدیم الایام تاکنون ، بستر فعالیت های بشری و یکی از مراکز پر اهمیت جمعیتی ایران و مستعد تغییرات اجتماعی بسیار بوده است. تغییرات جمعیتی از دگرگونی های محسوس در تاریخ این منطقه محسوب می شود. این منطقه به دلیل موقعیت ویژة جغرافیایی (منطقه ای مرزی) و امکانات اقتصادی بیشتر نسبت به همسایگان خارجی، نقش مهمی در روند مهاجرت برون مرزی ایران و مهاجرت اقوام کشورهای همسایه به ایران داشته است. در دورة پهلوی اول، شمار زیادی از ساکنان مرزنشین خراسان به افغانستان مهاجرت کردند. در این مقاله به چرایی این امر پرداخته شده است. نتیجه تحقیق بیانگر آن است که مهاجرت اجباری ساکنان مرزی ایران به افغانستان و اسکان گروهی از قوم خاوری به دلیل شرایط اجتماعی منطقه (اشتراکات قومی و فرهنگی با مرزنشینان افغانستان و دوری گزیدن از اصلاحات اجتماعی دولت ایران)، شرایط جغرافیایی و طبیعی منطقه ( کمبود باران، قحطی) و مشکلات اقتصادی زمینه ساز آن شد که مهاجرت در رمزهای خراسان افزایش یابد. این تحقیق با مطالعة مدارک تاریخی ازجمله اسناد دیپلماسی دورة پهلوی اول و به روش کتابخانه ای و آرشیوی صورت گرفته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان